Vísir - 14.11.1938, Blaðsíða 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Ge’ngið inn frá Ingólfsstræti).
Símar:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Lýðræðið.
Dvenær á Alþýðuflokkurmn
“ að fá þá ósk sína uppfylta,
að Alþýðuflokksmaður verði
skipaður ráðherra, í stað eins
af ráðlierrum Framsóknar-
flokksins, sem aÚir virðast nú
ríghalda sér í sætunum, engu
miður en Haraldur forðum,
þrátt fyrir gefin loforð um. að
einhver þeirra skyldi „dreginn
út“ þegar liaustaði og Alþýðu-
sambandsþingið væri lijá liðið?
— Það þarf þó yarla að gera
ráð fyrir því, að nokkuð þyki á
það skorta, að Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkurinn
séu þess enn umkomnir, að
fara einir með völdin í landinu,
svo af þeim sökum liafi komið
einhver afturkippur í samninga
þeirra um framliald stjórnar-
samvinnunnar.
Fullvist má teija, að ekki
muni standa á Alþýðufloltkn-
um, að binda enda á þessa
samninga. Hann mun þess líka
albúinn. að tilnefna ráðherra-
efnið, hvenær sem er. Og Al-
þýðusambandsþingið lét svo um
mælt, síðast allra orða, að það
teldi stjórnarsamvinnu Alþýðu-
flokksins og Framsóknarflokks-
ins æskilega, svona hér um bil
hvað sem það kostaði. En svo
skilst mönnum þó að af liiálfu
Alþýðuflokksins mundi það
einna helst geta orðið þessari
samvinnu að fótakefli, ef
Framsóknarflokkurinn vildi
ekki unna honum eins ráðherr
ans. Og í því sambandi ber að
minnast þeirra orða Stefáns
Jóhanns, að Alþýðuflokkurinn
mundi J>ó ekki sætta sig við
hvaða kosti sem væri.
Það er þannig augljóst, að
það hlýtur að vera Framsókn-
arflokkurinn, sem á alla sök á
þeim drætti, sem orðinn er á
því, að Alþýðuflokkurinn fái
þessa ósk sína uppfylta. En er
þá svo að skilja, að Framsókn-
arflokkurinn setji það fyrir sig,
að „lýðræðinu“ í Iandinu sé
ekki svo vel borgið sem skyldi,
með framhaldi stjórnarsam-
vinnu Alþýðuflokksins og hans
sjálfs, eftir alt það, sem á und-
an er gengið, klofntng Alþýðu-
flokksins og verkalýðssamtak-
anna ,.gerfi“-þing Alþýðusam-
bandsins og ósigur Alþýðu-
flokksins í allsherjar atkvæða-
greiðslunni í Dagsbrún? Eða er
Framsóknarflokkurinn farinn
að hafa einhverjar áliyggjur af
því, að samvinna hans við AI-
þýðuflokkinn kunni fyrr eða
siðar að Ieiða til falls hans
sjálfs, svo að honum þyki nú
tími til kominn að stinga við
fæti?
Frá upphafi hefir lítil gæfa
fylgt stjórnarsamvinnu Al-
þýðuflokksins og Framsóknar-
flokksins. En nú er svo komið.
•
að ekki er annað sýnna en að
hún muni að lokum ríða AI-
þýðuflokknum að fullu. Enn er
það að vísu svo, að þessir flokk-
ar „hafa“ þingræðislegap meiri-
liluta“, eins og sagt var i grein
í Alþýðublaðinu á dögunum, og
þó að eins í þrengsta skilningi,
þ. e. meirihluta þingmanna.
Lýðræðislegan meiri hluta, eða
meiri hluta kjósenda í landinu,
liafa þeir aldrei haft. Og ef
kosningar til Alþingis ættu að
fara fram nú, þá er fullvíst, að
þeir mundu einnig misSa meiri
liluta aðstöðuna á Alþingi, af
þvi að mikill hluti kjósenda Al-
þýðuflokksins hefir snúið við
honum bakinu. Framhaldandi
stjórnarsamvinna jiessara
flokka, án stuðnings annars-
staðar frá, er því með öllu ó-
verjandi, bæði frá þingræðis-
legu og lýðræðislegu sjónar-
miði, sein í rauninni ætti að
vera eitt og hið sama.
Það væri þannig í rauninni
að vonum, að Framsóknar-
flokkurinn hikaði við að halda.
þessari stjórnarsamvinnu iá-
fram, þar til yfir lyki með öllu,
og gengið væri af Alþýðu-
flokknum alveg dauðum. En
livers annars er þá kostur, nema
að gera ,.samfylkinguna“ full-
komna og reyna samvinnu við
kommúnista? — Með því væri
að minsta kosti „lýðræðinu“
borgið ..á pappírnum“!
Böðvar B.jarksn
yfirdómslögmadup
lést í gærkvekli að heimili sinu
Brekkugötu 6 á Akureyri og
var banameinið lijartabilun, er
mun hafa borið mjög snögglega
að. —'
Böðvar Bjarkan var um langt
skeið helstur málflutnings-
manna norðanlands, og gegndi
fjölda trúnaðarstarfa bæði fyrir
ríki og bæjarfélag AUureyrar.
Var liann talinn ágætur lögfræð-
ingur, en auk þess skáld gott,
þótt hann léti ekki margt frá
sér fara á þvi sviði.
Böðvars Bjarkan verður nán-
ar getið hér í blaðinu síðar.
Frá Hæstarétti:
I morgun var kveðinn upp
dómur í Hæstarétti í málinu
Steinn Leósson gegn Karli
Bjarnasyni. — Niðurstaða dóms
hæstaréttar var sú, að stefndi,
Karl Bjarnason, greiði áfrýj-
anda, Steini Leóssyni, kr. 8712.-
80 með 5% ársvöxtum frá 11.
jan. 1937 til greiðsludags og
kr. 800,00 samtals í málskostn-
að í héraði og fyrir hæstarétti.
Sækjandi var í hæstarétti
Stef. Jóli. Stefánsson og verj-
andi Jón Ásbjörnsson.
Málið reis út af slysi, sem
varð á ísafirði 27. júlí 1935. —
Varð stefnandi siðdegis þann
dag, er hann kom akandi á reið-
hjóli að gatnamótum Hafnar-
strætis og Túngötu, fyrir vöru-
hifreið ís. nr. 3, sem var eign
stefnds, og hlaut mikil meiðsl,
hrot á 6. og 7. hrjóstlið, áverka,
skurð á enni, vinstri vanga, nef-
brot og tannbrot.
Málið var rekið í Reykjavík
samkv. samkomulagi aðila. —
Krafðist stefnandi greiðslu
skaðabóta að upphæð 14591.00
Alþjódamótmæli gegn Gyðinga-
oísóknunum í Þýskalandi.
Breska stjórnin ætlar að láta opinberlega í Ijós andúd sfna á stefnunni
gagnvart Gyöingum, en U.S.A. og fleiri rlki munu taka í sama streng.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Lundúnablaðið Daily Express skýrir frá því
í morgun, að breska stjórnin hafi í huga að
láta í ljós opinberlega innan skamms. að hún
hafi andstvgð á hinni nýju stefnu, sem þýska stjómin
hefir tekið gagnvart Gyðingum.
Að því er United Press hefir fregnað mun ríkisstjóm
Bandaríkjanna og fleiri ríkisstjórnir taka þátt í að mót-
mæla framkomu nasista gegn Gyðingum og þar með
hinni nýju lagasetningu í Þýskalandi, sem raunveru-
lega sviftir Gvðinga skilyrðunum til þess að hafa ofan
af fyrir sér.
Blöð í öllum löndum fordæma framkomu nasista í
garð Gyðinga. Ofsóknirnar eru enn aðalefni heims-
blaðanna. Lundúnahlöðin í morgun mótmæla kröftug-
lega meðferð þeirri, sem Gyðingar sæta i Þýskalandi.
United Press.
London, 14. nóv. —- FÚ.
Göbbels útbreiðshimálaráðherra sagði í ræðu í gær, að Gyð-
ingaspursmálið mundi verða leyst á mjög skömmum tíma og
á mjög fullnægjandi liátt fyrir þýsku þjóðina. Gagnrýni út-
lendra blaða mundi á engan hátt trufla þýsku þjóðina og mundi
hún gera það sem henni sýndist til þess að útrýma þessum „ó-
róasömu“ sníkjudýrum. Þýskaland mundi svara með liarðri
hendi hverri mótspyrnu fpá hinum alþjóðlega Gyðingalieimi og
mundi hún bitna miskunarlaust á Gyðingum í Þýskalandi.
Rómversk-kaþólsk hátiöahöld sem fram fóru í Miinchen í gær
undir berum himni voru trufluð af árásarflokkum og var bar-
ið á sumum sem þátt tóku i hátíðahöldunum. Skreytingar sem
höfðu verið settar upp í kringum líkneski af Maríu Guðsmóður
voru rifnar niður.
Jeffrey Shakespeare, einn af háttstandandi embættismönn-
um flotamálaráðuneytisins sagði í gær opinberlega um Gyðinga-
ofsóknirnar í Þýskalandi. „Eg vona innilega að þýska þjóðin
skilji, að friður getur aldrei orðið við þetta land, meðan Þjóð-
verjar halda áfram að ofsækja fólk sem ekkert liefir til saka
unnið, nema þjóðerni sitt“. Fréttarritari Reuters í Berlin segir í
morgun, að almenningur í Þýskalandi sé algerlega fáfróður
um andúð þá sem ofsóknirnar vekja í útlöndum því aðeins
pólskum og ítölskum ummælum um þær, sé leyft að koma
fram.
Vesturför bresku kon-
ungshjónanna.
Lodnon í morgun.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
Tilkynt hefir verið opinber-
Iega, að bresku konungshjónin
leggi af stað til Canada í maí-
mánuði næstkomandi. Ferðast
þau þangað í breska herskipinu
Repulse, sem á að koma til Que-
bec þ. 15. maí.
Konungshjónin munu fara til
allra helstu borga Canada og
munu verða þar samtals um lj
mánuð. Meðan þau dvelja í
Canada fara þau til Washing-
ton, D. C., í boði Roosevelts
Bandaríkjaforseta, en að því
búnu fara þau aftur til Canada
og heim aftur á H.M.S. Repulse.
í Canada er þegar farið að und-
irbúa komu konungshjónannaJ
Georg VI. er fyrsti konungurj
Bretlands, sem heimsækir Can-|
ada og Bandaríkin.
United Press.
með 5% vöxtum frá útgáfudegi
stefnu til greiðsludags og máls-
kostnaðar að skaðlausu samkv.
mati réttarins. Komst undir-
rétturinn að þeirri niðurstöðu,
að stefndur, Karl Bjarnason,
greiði stefnandanum, Steini
Leóssyni, kr. 5031,00 með 5%
ársvöxtum frá 11. jan. 1937 til
greiðsludags og kr. 300,00 í
málskostnað etc.
Tjónið af slysinu mat Iíæsti-
réttur á kr. 10.891.00 og samkv.
dómi Hæstaréttar „ber stefnda
að greiða þar af % liluta eða kr.
8712.80, cr hann greiði áfrýj-
anda með 5% ársvöxtum frá 11.
jan. 1937 til greiðsludags. Eftir
þessum málalokum þykirréttað
dæma stefnda til að greiða á-
frýjanda samtals kr. 800,00 í
málskostnað í héraði og fyrir
Hæstarétti.
Skattar ankntr og vinnntíminn lengdnr. Ráðherra
fundir i dag og þar teknar ákvaríanir nm nýjar
tilskipanlr.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London , í morgun.
Hýjar tilskipanir til viðreisnar fjárhags- og at-
vinnulífi Frakklands hafa verið gefnar út og
miða þær að aukningu framleiðslunnar, aukn-
ingu ríkistekna o. s. frv. Skattar hafa verið hækkaðir
og vinnutíminn verður lengdur aftnr.
I Frakklandi hefir nú um skeið verið styttri vinnu-
tími en í Þýskalandi og Ítalíu og víðar. Hefir verið bent
á það af stjórninni, að svo fremi að Frakkland leggi
ekki eins hart að sér og Italir og Þjóðverjar, muni
Frakldand verða algerlega undir í samkepninni. Fyrir
fimm árum var málmframleiðsla Frakka svipuð og
Þjóðverja, nú er ársframleiðsla Frakka af málmum að
eins fjórðungur ársframleiðslunnar i Þýskalandi.
Ný.jar tilskipanir eru enn væntanlegar bráðlega, að-
allega viðvíkjandi verslun og iðnaði. Ný áætluníþessum
efnum er til uinræðu á ráðherrafundi, sem hófst í
morgun. Mun verða gengið fra uppkasti að ýmsum til-
skipunum á fundinuin og verða þær svo lagðar fyrir
ráðherrafund í dag siðdegis, til fullnaðarsamþyktar.
Verður Lebrun ríkisforseti í forsæti á þeim fundi. —
United Press.
<Mz. ----------
minnioG (ödum
mannc.
[Yísir ætlar framvegis á
mánudögum að flytja vikulega
undir þessari fyrirsögn ýmsar
fréttir um viðskifti og fjármál,
innlendar og erlendar. Þei, sem
vilja senda blaðinu stuttorðar
fréttir og athugasemdir um
þessi efni, merki bréfin „minn-
isblöð“.]
Á þessum tíma árs eru nýir
ávextir fáanlegjr livarvetna i
heiminum. Hvergi er ástapdið
eins aumt og hér. Fyrir nokkr-
um dögum veitti gjaldeyris-
nefndin liér samtals 20 þús. kr.
fyrir innflutningi á eplum fyrir
jólin. „Smátt skamtar þú
fóstra“. Danir, sem einnig hafa
innflutningshöft, veittu nýlega
aukaleyfi 650 þús. kr. fyrir app-
elsínum og 300 þús. kr. fyrir
hnotum til jólanna. Þó liafa
Danir mikla ávaxtaframleiðslu
í landinu.
Frá 1. þ. m. var innflutningur
á skipum gefinn frjáls í Dan-
mörku. Þar i landi eru stórar
skipasmíðastöðvar, en þeim er
talið holt að hafa erlenda sam-
kepni. Ilér fást ekki flutt inn
fiskiskip til að afla gjaldeyris,
þólt greiða megi skipin með
lduta af eigin afla.
Fyrir einu ári, eða 15. sept-
ember s.l., voru 4347 refabú i
Sviþjóð. Af því er aðeins fjórði
hluti stofnaður fyrir 1930. Tala
dýrajina var 207.931 og verð-
mæti skínnanna 1937 var um
10 milj. kr. I Noregi eru um
500.000 refir, en í Danmörku að
eins 7.000.
Líklegt er að verð á járni og
stáli fari hæklcandi. Er útlit fyr-
ir að stálframleiðendur í Banda-
rikjunum verði þátttakendur í
Evrópu-stálliring)num. Verð á
gömlu brota-jámi hefir hækkað.
Hið mikla kappsmál jafnað-
armanna allra landa, 40-stunda
vinnu-vikan, komst í fram-
kvæmd í Frakklandi fyrir
nokkru, eins og kunnugt er.
Þessi tih’aun hefir mistekist ger-
samlega. Fjármál og atvinnulíf
landsins virðist ekki þola þá
framleiðsluverðhækkun, sem af
þessu stafar. Slíkt þarf að ger-
ast á löngum tíma, með smáum
skrefum í einu. Flestar iðngrein-
ar hafa nú tekið upp hina eldri
vinnu-aðferð. Bankamir, sem
höfðu lokað á Iaugardögum,
hafa nú opið þá daga, eins og
fyr.
Á ullaruppboðunum í London
undanfarið hefir eftirspurn ver-
ið talsverð og verðið hækkandi.
Ullarverð yfirleitt í heiminum
fer eftir því, sem greitt er fyrir
ullina á þessum uppboðum.
í flestum löndum, þar sem
liið opinbera hefir nálcvæmar
skýrslur uu afkomu ríkisins,
eru birtar mánaðarlega skýrsl-
ur um tolltekjur ríkisins í ýms-
um myndum. Slíkt gefur glögga
hugmynd um æðaslög viðskift-
anna. Hér fást ekki þessar
skýrslur fyrr en mörgum árurn
síðar, þegar enginn hefir þeirra
not. Landsmenn eiga heimtingu
á að fylgjast sem best meði
þessu og öðru, sem að hag-
skýrslum lýtur. Hagskýrslu-
söfnun hefir balnað mikið í
seinni tið, en þær eru enn sorg-
lega langit á eftir tímanum.
Hversvegna eru ekki birtar
mánaðarlega tölur um tekjur og
gjöld ýmsra rikisstofnanna, svo