Vísir - 18.11.1938, Blaðsíða 2

2
VISIR
Föstudagínn 18. növember 1938
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:'
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Geng'ið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Vinir í raun.
að varð lilutskifti kommún-
istanna í bæjarstjórninni,
að annast um „skemtiatriðið“ á
bæjarstjórnarfundinum i gær.
Um langt skeið hefir það verið
hlutverk vara-bæjarfulltrúa
Framsóknarflokksins, í forföll-
um aðalfulltrúans, og verður
ekki annað sagt, en að vara-
bæjarfulltrúinn hafi að þvi leyti
rækt lilutverk sitt vel og skilið
sína köllun. En að þessu sinni
tóku kommúnistarnir af honum
ómakið.
Eins og kunnugt er, hefir los
nokkurt virst vera á samstarfi
„vinstri“ flokkanna nú um sinn,
og jafnvéí ekki verið talið ugg-
laust um, að „samfylking“
þeirra kynni að riðlast eða leys-
ast upp að nokkuru eða öllu
leyti. Hefir Kommúnistaflokk-
urinn einkum þótt standa „laus“
í fylkingunni, síðan Héðinn
Valdimarsson hófst þar til vegs
og valda. Nú er Héðinn hins-
vegar farinn utan og segir
„Tíminn“ s. 1. þriðjudag, að
það muni vera „til að gegna
formenskunni „vit á við“ fyrir
nýja flokkinn“. En vel má
skilja það á blaðinu, að Fram-
sóknarflokkurinn hafi beðið
þess með mikilli eftirvæntingu,
„hvað hinn formaðurinn“,
Brynjólfur Bjarnason, kynni að
gera „inn á við“ meðan Héðinn
væri i þessari siglingu! — En
það hefðu framsóknarmenn þó
mátt vita, að Brynjólfur mundi
ekki bregðast þeim, ef mikið
þætti við liggja.
Á bæjarstjórnarfundinum í
gær átti að kjósa 4 menn í nið-
urjöfnunamefnd. Um nokkurt
árabil hefir nefndin verið skip-
uð 2 alþýðuflokksmönnum og
2 sjálfstæðismönnum og hafa
stjörnarflokkarnir þannig haft
meiri hluta í nefndinni, með
skattstjóranum, sem er fimti
nefndarmaðurinn. Hlutverk
þessa meirihluta nefndarinnar
hefir verið það, m. a., að gæta
þess sem vandlegast, að „meiri
háttar“ mönnum stjórnarflokk-
anna yrði ekki gert að greiða
hærri útsvör til bæjarins en
framtöl þeirrá sjálfra til skatts
gæfu tilefni til. Þvi mun hins-
vegar liafa þótt varlega treyst-
andi, að að þessu yrði farið, ef
sjálfstæðismenn kæmust í meiri
hluta í nefndinni. Og þó að
stjórnarflokkunum hafi oft
verið þörf á hjálp kommúnista,
þá var slík hjálp þeim að þessu
sinni hin brýnasta nauðsyn. Því
að brygðist hún, varð þess ekki
varnað, að sjálfstæðisflokkur-
inn kæmist í meiri liluta í nið-
urjöfnunamefndinni. — En því
fór nú betur, að Héðinn var far-
inn og formaðurinn „inn á við“
einn eftir.
Áður en til kosningar var
gengið, lýstu bæjarfulltrúar
kommúnista því yfir, að „enda
þótt“ þeir gætu ekki skoðað þá
menn, sem skipuðu lista Al-
þýðuflokksins til nefndarkosn-
ingarinnar, sem fulltrúa um-
bjóðenda sinna, ög þótt þeir
„treystu þeim ekki til að vera
málsvarar þeirra í nefndinni“,
þá mundu þeir þó greiða þeim
atkvæði, til þess, ef þess væri
nokkur kostur, að koma í .veg
fyrir það að Sjálfstæðisflokkur-
inn næði yfirráðum í niðurjöfn-
unarnefndinni!
Að þessari yfirlýsingu komm-
únista varð bæjarfulltrúum og
áheyrendum hin mesta skemt-
un. Eftir allar þær svívirðingar,
sem kommúnistar hafa látið
dynja á „Skjaldborg“ Alþýðu-
flokksins, hefði mátt ætla, að
þeir mundu ekki nota allra
fyrsta tækifærið, sem þeim gæf-
ist, til þess að kjósa menn úr
„insta liring“ þeirrar eiginhags-
muna-kliku í trúnaðarstöður
fyrir flokksmenn sína, og það
jafnvel einn af höfuðpaurunum
og einhvern stækasta andstæð-
ing sinn, eins og síra Ingimar
Jónsson!
En af þessu er augljóst, að
kommúnistar ætla að halda á-
fram þeim skrípaleik, að látast
vera í eindreginni andstöðu við
stjórnarflokkana, gaspra og
geipa um atliafnaleysi þeirra og
hirðuleysi um hagsmunamál
„alþýðunnar", en hlaupa svo til,
hvenær sem þörf gerist, og veita
þeim alla þá þjónustu, sem þeir
frekast eru megnugir!
Kosningin i niðurjöfnunar-
nefndina fór þannig, að kosnir
voru 2 sjálfstæðismenn og 2 al-
þýðuflokksmenn, þeir sömu,
sem sæti hafa átt í nefndinni.
Lincolnshire fer
heim
Breski togarinn Lincolnshire,
sem strandaði við Dýrafjörð
fyrir nokkuru fer heimleiðis í
dag.
Hefir liann verið í Slipp und-
anfarna daga og fengið viðgerð,
svo að hann getur komist leiðar
sinnar. Eins og lesendur Yísis
muna, dró Ægir togarann hing-
að suður og var hann þá mikið
brotinn.
Hnkakgsiiiiii
i Doicaster.
Ep þjóðin að
snúast gegn
Cliambeplain?
London i morgun.
(Úrslilin i Doncaster-aukakosn-
ingunni urðu þau, að frambjóð-
andi verkalýðsins, John Morgan,
hlaut 31.735 atkvæði, en fram-
bjóðandi þjóðstjórnar frjáls-
lyndra, A. Monteith, 20.027. —
Aukakosningin fór fram vegna
andláts þingmannsins, A. Short.
Morgan hefir sagt í viðtali um
úrslitin, að hann liafi sigrað
með svo miklum meiri hluta,
sem reynd bæri vitni, vegna
þess, að almenningur væribúinn
að fá inegnuslu ótrú á utanríkis-
málastefnu Chamberlains, og
éinkum liefði menn ótrú á þvi,
að liann áformaði frekari sam-
komulagsumleitanir við Hitler.
United Press.
ier segir
r
a
r
f
ef þeir gera tilpaun til þess
ad liindra vidpeisnarstaFf-
semi stjórnapinnaF*
Lebrnn rikisforseti styðnr Daladier.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Daladier forsætisráðherra flutti ræðu í hinni opin-
beru blaðamannaveislu í gærkveldi og
lýsti hann yfir því, að það væri tilgangslaust
fyrir andstæðinga ríkisstjórnarinnar að hafa í hótun-
um við hana. Ríkisstjórnin mundi halda áfram að reisa
við fjárhag landsins og láta engan bilbug á sér finna.
Hvað svo sem andstæðingarnir hafast að, til þess að
gera oss erfitt fyrir, sagði Daladier, munum vér halda
stefnu vorri óbreyttri. Ekkert skal stöðvá hina f járhags-
legu viðreisn landsins.
Það hefir vakið fádæma eftirtekt, að Lebrun ríkisfor-
seti hvatti blaðamenn til þess í ræðu að styðja ríkis-
stjórnina í viðreisnarstarfinu.
Það hefir verið hefðbundin venja — auk þess sem
íil þess er ætlast, samkvæmt anda stjórnarskrárinnar,
að ríkisforsetinn sé hafinn yfir stjórnmáladeilurnar —
að ríkisforsetinn skifti sér ekki af stjórnmáladeilum,
nema þegar um stjórnarskifti er að ræða og slíkt. Má
af því marka, að Lebrun nú hefir brugðið að nokkuru
frá gildandi venjum, að hann álítur velferð ríkisins
undir því komna, að viðreisnaráform stjórnarinnar nái
fram að ganga.
I veishmni voru, auk Lebrun
og Daladier, Paul Reynaud fjár-
málaráðherra o. fl. ráðherrar.
Talaði hann fyrstur og lagði
áherslu á þann árangur, sem
þegar Iiefði fengist af tilskipun-
um þeim, sem hann liefði horið
fram, og svaraði gagnrýni and-
stæðinganna. „Vér látum ekki
neina mótspyrnu tefja oss, þvi
að við þurfum að kippa fjár-
hagnum í lag og við ætlum að
halda völdunum uns því lilut-
verki er lokið.“
Þvi næst ræddi liann land-
varnirnar, sem þarfnast 25 mil-
jarða franka. Þá ávarpaði hann
framleiðendur og sagði hann m.
a.: „Þeir tímar eru liðnir, er
menn sögðu: Reiðið yður á rik-
ið. Nú er þessu snúið við, því
að ríkið reiðir sig á yður.“
Ennfremur sagði hann:
„Að því er snertir fram-
leiðsluaukninguna, reiði eg mig
á samvinnu, skynsemi og traust
franska verkalýðsins. Grund-
völlur samvinnunnar verður að
hvíla á hréinskilni og vér verð-
um að liorfast í augu við stað-
reyndirnar. Vér getum ekki
haldið áfram á sömu braut og
áður, því að það leiðir til glöt-
unr. Hvatti hann alla, sem væri
sér sammála, að sameinast uin
djarfa og óháða stefnu, því að
undir þvi væri frelsi þjóðarinn-
ar komið.
Daladier kvaðst vilja tala af
fullri hreinskilni, þótt menn
kynnu að ásaka sig um að vera
um of berorðan. Menn yrði að
gera sér ljóst, að ríkisútgjöld
næmi 137 miljörðum á ári, en
ríkistekjurnar væri aðeins 85
miljarðar. Nú væri mælirinn
fullur. Nú verður að snúa við.
Vér verðum að fá féð inin í
landið aflur. Við náðum þeim
árangri strax eftir útgáfu fyrstu
tilskipananna að fá yfir miljarð
aftur inn i Frakklandsbanka —
á fáum mínútum. Eg skal fús-
lega og djarflega mæta öllum
árásum, en vér munum ákveðið
sækja að markinu.' Eg hefi sagt
að eg væri ekki í þcim flokki,
sem fylgir ófriðarstefnu, en eg
er heldur ekki sá, sem fylgir
gjaldþrotastefnu.
Stjórn mín vill lieiður lýð-
veldisins og frelsi þjóðarinnar
o,g henni er það ljóst, að þau
verðmæti getum vér aðeins var-
ið með áræði og atorku“.
Daladier hvatti til samvinnu
alh-a stétta og sagði, að þær
yrðu allar að láta hag fóstur-
jarðarinnar sitja fyrir öllu.
Lebrun sagði: Heiður sé
stjórnarforsetanum, sem hefir
lialdið á þá braut, sem leiðir til
þjóðarheilla. Forsætisráðherr-
ann nýtur trausts þjóðarinnar.
Eg óska þess að þingið berigæfu
til að fullkomna það viðreisn-
arstarf, sem liann beitir sér fyr-
ir. Ávarpaði svo Lebrun blaða-
menn og kvaðst vona, að þeir
skildu hversu göfugt og mikil-
vægt þeirra starf væri, og ósk-
aði þess, að þeim mætti auðnast
að leiða þjóðina eftir vegi sann-
leikans, og þjóðlegrar einingar,
en bægja henni frá að tvístrast
í flokka, sem vinna undir merki
eigin liagsmunanna. Lýsli hann
trausti sínu á því, að viðreisn-
arstarfið yrði Frakklandi til
blessunar og bað menn drekka
skál blaðamannanna og endur-
tók fyrri óskir sinar.
Jafnaðarmenn hafa snúist gegn stjórninni og kommúnistar.
Daladier hefir einhuga að baki sér allan sinn flokk og sennilega
fær hann stuðning flestra flokka nema sósíalista og kommún-
ista. Daladier hefir nú í raun og veru sagt þessum flokkum stríð
á hendur, ef þeir grípa til nokkurra ráðstafana til þess að hindra
viðreisnarstarfsemi stjórnarinnar. En þessir flokkar eru fjöl-
mennir og má Daladier því búast við snarpri mótspyrnu. —
United Press.
Bpesku blöðin ánægd yfip
bpesk- amepíska vidsh iFta-
sammngnum,
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Lundúnadagblöðin í morgun fagna einróma yfir því, að:
Bretar og Bandaríkjamenn gátu náð samkomulagi sem leiddi;
til þess að viðskiftasamningur var gerður, en hann var undir-
skrifaður í Washington í gær. Segja blöðin, að hann muni
verða til þess að treysta enn betur vináttu Breta og Banda-
ríkjamanna.
Bresku blöðin ætla, að útflutningur til Bandaríkjanna, vegna
samninganna, muni aukast um 26 milj. 500.000 sterlingspund
árlega.
United Press.
Oslo 17. nóv.
Það er búist við, að bresk-
ameríski viðskiftasamningurinn
sem verður undirskrifaður í
kvöld komi til framkvæmda í
byrjun næsta árs og gildi til
þriggja ára, en gildi lengur, ef
báðir aðilar óska þess. Vegna
þessa samnings er talið, að við-
skifti milli Breta og Banda-
ríkjamanna muni mjög aukast
en Bandaríkjamenn munu Iiér
eftir sem liingað til selja Bretum
meira en þeir kaupa af þeim. —
NRP. — FB.
SLÁTTA FALSPENINGA í
FANGAKLEFA.
Oslo 17. nóv.
Maður nokkur var nýlega
handtekinn í Noregi fyrir að
búa til falska krónupeninga.
Hefir hann haldið því fram,
að hann hafi verið einn að
verki. Lögreglan hefir á-
kveðið, að hann skuli sanna
þennan framburð sinn með
því að búa til falska krónu-
peninga í fangaklefanum. —
NRP. — FB.
Hið nÝja skip E. í.

Stærd þess og annar
útbúnaður.
Eimskipafélagið fór fram á það við bæjarstjórn, að feld yrði
niður hafnargjöld af hinu nýja skipi félagsins, sem það hefir í
hyggju að smíða. Samþykti bæjarstjórn að verða við þessum
tilmælum, að nokkuru leyti. Sparar félagið við þetta um 20
þúsund krónur árlega. — Þá var og samþykt að skipið skyldi
íá neysluvatn ókeypis.
Eimskipafél. ísl. hafði sent
bæjarstjórn lýsingu af skipinu
og var liún lesin upp á fundin-
um:
Stærðin er 3700 br. smál.,
2200 net. og d. w. 1300 smál. Á
lengd á skipið að vera: 320 fet.
Breidd 45,5 fet, dýpt 26,5 og
ristir 16,5 fet.
Afl í vél verður 5000 hestöfl
og gangur 17V2 míla með full-
fermi.
Slcipið á að geta tekið 220 far-
l>ega, 112 á 1. farr., 68 á 2. farr.
og 40 á 3. farými.
Lestarrúm skipsins á að rúma
1500—1600 smál af stykkja-
vöru, en þar af verður 30 þús.
len.feta kælirúm. Gelur það
iTÚmað 500 smál. af flökuðum
fiski eða um 17 þús. kjöt-
skrokka.
Hraði skipsins, 17% míla, er
svo mikill, að það getur farið
leiðina milli Hafnar og Reykja-j
víkur, viðslöðulaust, á rúmum
3 sólarhringum. Leiðin milli
Leitli og Reykjavikur mun taka
2 sólarhringa rúmlega og leiðin
milli Hafnar og Leith 1 % sólar-
hring.
Vonar félagið að ljúka megi
byggingu skipsins fyrir 1940 uni
vorið, enda þótt timi sé naum-
ur orðinn, en vegna þess þurfti
bæjarstjórn að afráða þetta
mál sem fljólast.
Jón A. Pétursson var á móti
þvi, að félaginu yrði veitt noldc-
ur lilunnindi.
Næturlæknir:
Halldór Stefánsson, Ránarg. 12,
sími 2234. Næturvörður í Reykja-
víkur apóteki og Lyfjabúðinni Ið-
unm.
MINNISVARÐIFRIÐRIKS VIII.
OG LOUISE DROTTNINGAR,
átta metra hár, sem fyxúr nokk-
uru var reistur í Charlottenlund
hallargarðinum.
Aflasölur.
Rán hefir selt í Grimsby 1407
vættir fyrir 1069 stpd. og Hauka-
nes einnig í Grimsby 1685 v. fyrir
998 stpd.
adeius Loftur.