Vísir - 21.11.1938, Blaðsíða 2

V í S I R
VÍSIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Smáborgara-
leg pólitík.
D LAfE) „Sameiningarf lokks-
u ins“ fer mjög lítilsvirðandi
orðum um þá „stjórnarstefnu,
sem fylgt hefir verið hér á landi
undanfarin ár“, og segir, að það
sé „svivirðileg blekking“, að
halda þvi fram, að „hin smá-
borgaralega pólitík Framsókn-
ar“ eigi nokkuð „skylt við so-
cialisma“.
Það vill nú svo til, að einmitt
sá af ritstjórum blaðsins, sem
orðið hefir til þess, að átelja
það af svo mikilli vandlætingu,
að nafn „socialismans“ skuli
vera bendlað við slíkan hégóma
sem „pólilík Framsóknar“, er
fyrrverandi stj órnmálariIjiitj óri
Alþýðublaðsins. En i þeirri fyrri
ritstjórnartíð sinni liafði hann
það hlutverk með höndum, að
flytja alþýðunni í landinu fagn-
aðarboðskapinn um „stjórn
hinna vínnandi stétta“, stjórn
Framsóknarflokksips og Al-
þýðuflokksins, sem ein mundi
þess megnug, að vísa þjóðinni
á rétta leið, út úr ógöngum
eyðimerkurinnar, til hins fyrir-
heitna lands socialismans, eða
einhvers, sem að minsta kosti
væri í likingu við það,
Það voru socialistarnir í Al-
þýðuflokknum, sem mörkuðu
hina saineiginlegu stjórnar-
stefnu Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins, þegar
þeir tóku við völdum, eftir
kosningarnar 1934, eða svo lét
Alþýðuflokkurinn sjálfur þá í
veðri vaka. Það var „fjögra ára
áætlun“ Alþýðuflokksins, sem
socialistar sögðu, að lögð hefði
verið til grundvallar samning-
um flokkanna um stjórnarsam-
vinnu þeirra. Þvi var haldiö
fram i Alþýðublaðinu, í rit-
stjórnarlíð Sigfúsar Sigurhjart-
arsonar, að þessi „áætlun“ so-
cialista væri komin í fram-
kvæmd í öllum aðalatriðum. En
nú segir Sigfús, að það sé „sví-
virðileg blekking“, að bendla
nafn socialismans við þá stjórn-
arstefnu, sem fylgt hafi verið,
meðan verið var að framkvæma
þessa áætlun socialista! Það hafi
ekki verið „socialismi“, sem liér
hafi verið „ríkjandi í valda-
sessi“, þessi ár, sem verið var
að framkvæma stefnuskrá so-
cialista, heldur hafi það verið
„hin smáborgaralega pólitík
Framsóknar“!
Það er nú að vísu kunnugt,
að Sigfús er orðinn viðskila við
Alþýðuflokkinn, og það mætli
þ\d ætla að hann þættist nú vax-
inn upp úr þeirri „smáborgara-
legu pólitík“ Framsóknar, sem
Alþýðuflokkurinn hefir orðið
að sætta sig við á undanförn-
um árum og hann sjálfur hefir
látið sér sæma að halda uppi
svörum fyrir, bæði sem stjórn-
málaritstjóri Alþýðublaðsins og
þingmannsefni Alþýðuflokksins.
En hinsvegar er það lika kunn-
ugt, að flokkur sá, sem Sigfús
fylgir nú að málum, á sér það
liáleitast markmið, að komast í
sem nánasta samvinnu við
Framsóknarflokkinn, og er þess
albúinn, livenær sem á þarf að
halda, að veita honum alla þá
þjónustu, sem hann má. Og fyr-
ir þeirri þjónustu flokksins eru
engin skilyrði sett. Það má al-
veg einu gilda, hversu „smá-
borgaraleg pólitík“ Framsókn-
arflojkksins er eða verðfir,
„Sameiningarflokkurinn“ hans
Sigfúsar er ekkert að setja það
fyrir sig! — „Beinn eða óbemn
stuðningur socialista við þá
stjórn, sem farið hefir liér með
völd hin síðari ár“, segir Sig-
fús, „er bygður á lögmálinu:
Af tvennu illu skal velja það
skárra“!! Og til þess að taka af
öll tvímæli um það, að liinn nýi
flokkur Sigfúsar ætli ekki að
verða kröfuharðari i garð
Framsóknarflokksins, en Al-
þýðuflokkurinn hefir verið „hin
síðari ár“, þá bætir hann því
við, að „þó að margt megi finna
stjórn Framsóknar til foráttu“,
þá sé það þó víst, að verr mundi
stjórn íhaldsins gefast!!
' Sigfús fyrirlítur „hina smá-
horgaralegu pólitik Framsókn-
ar“. En hann er engu að síður
reiðubúinn að leggja henni alt
sitt lið .„fyrir ekkert“, eins og
fyrrverandi félagar hans i Al-
þýðuflokknum. Hann er reiðu-
húinn að svíkja hinar „háleitu“
liugsjónir socialismans, ef hann
aðeins fær að verða þátttakandi
í stjórnarsamvinnunni með Al-
þýðuflokknum og Framsókn-
arflokknum eða jafnvel án
þess! — En af hverju var hann
þá ekki kyrr i Alþýðuflokkn-
um? Það hefði sennilega verið
áhættuminna fyrir hann, en
engu skift fyrir socialismann!
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
aud Noregsdrottning and-
aðist í London í fyrri-
nótt. Var hún skorin
upp fyrir nokkuru, á sjúkrahúsi
í London, og þar bar andlát
hennar að. — Maud drottning
var fædd 1869 og var hún
yngsta barn Játvarðs Bretakon-
yOgs. — 1896 giftist hún Karli
Danaprins, bróður Kristjáns
konungs X. En Ifarl varð kon-
ungur Norðmanna 1905 eftir
skilnað þeirra við Svía og tók
þá konungsnafnið Hákon VIL
Maud drottning unni mjög föð-
urlandi sínu og var þar oft
langdvölum. Mun hún hafa far-
ið þangað árlega og stundum
oftar.
Lundúnablöðin í morgun
flytja ritstjómargreinar í til-
efni af fráfalli drottningarinnar
og votta norsku þjóðinni hjart-
anlega samúð sína. Blöðin
ræða gáfur og mannkosti
drottningarinnar. Lét hún iítið
á sér bera, en vann mörg góð-
verk í kyrþei.
Lebrun Frakklandsforseti hefir
falið sendiherra Frakklands að
votta Hákoni konungi og bresku
konungsfjölskyldunni samúð
sína.
United Press,
Trúnaðarmaður Gðrings fór með leynd
0! Lnndðnaborgar í gaer
mikilvægfa erlnda, en fpegE'
inni um komn tiaus varð
ekki haldíð leyndri og vek-
ui» hún mikla eftiptekt.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Bodenschatz hershöfðingi sem er aðstoðarmaður
Görings marskálks, og oft kallaður hans
„hægri hönd“ kom til London í gær, með
leynd. Dvelst hann í sendiherrabústaðnum þýska. Það
komst þó á kreik orðrómur um, að Bodenschatz væri
kominn til London, mikilvægra erinda. Vekur koma
hans hingað mikla athygli.
Stjórnmálamenn ætla, að för hans sé farin
nú vegna þess, að Chamberlain forsætisráð-
herra og Halifax lávarður eru í þann veginn
að fara í heimsókn sína til París.
Þá er einnig ; bent á það, að það komi mjög sjald-
an fyrir, að þýska stjórnin sendi hátt setta embættis-
menn til annara landa, nema þeir fari í mikilvægum
erindagerðum.
Hallast menn yfirleitt að þeirri skoðun, að Boden-
schatz hafi farið mjög mikilvægra erinda til London,
en ekkert er kunnugt um hver þau eru, en engum dett-
ur í hug, að það sé tilviljun, að Bodenschatz er sendur
til London í það mund, er Chamberlain og Halifax
fara til viðræðna við frönsku stjórnina.
United Press.
Átfræðisafmæli
Selmu Lageriðr.
Þjöðverjar vara Uogverja við
að gera tiiraan tii að sðlsa
nndir sig Enthenio.
Ungverjar reiddu slg á studning
Pólvepja.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS:
London í morgun.
Að undanförnu hefir verið all óeirðasamt í Rutheniu, en lög-
regla og her stjórnarinnar hafa hvarvetna getað bælt niður all-
an mótþróa. Svo virðist sem undirróðursmenn, pólskir og
ungverskir, hafi verið hér að verki, og að jafnvel hafi átt að
koma af stað byltingartilraun, áður en tékkneska þjóðþingið
samþykti iögin um sjálfstjórn Slóvakíu og Rutheniu, en neðri
deild tékkneska þjóðþingsins samþykti þessi lög í fyrradag, en
öidungadeiidin fær þau til meðferðar í dag.
Pólverjar hafa alla tíð, síðan er deilan um Tékkóslóvakíu
kom tii sögunnar, viijað koma því til ieiðar, að Ungverjaland
fengi Rutheniu og þannig lönd að Póllandi.
Þær vonir brugðust, er þeir
Ciano greifi og von Ribbentrop
kváðu upp gerðardóminn í
Wien I deilu Ungverjalands og
Tékkóslóvakíu. Þá var fyllilega
gefið í skyn af þýsku og ítölsku
stjórninni, að hér væri um end-
anlegan úrskurð að ræða. Pólsk
blöð hafa hinsvegar aftur og
aftur lýst yfir þeirri skoðun
sinni, að þau telji málið ekki
endanlega útkljáð.
Nú hafa Þjóðverjar, sem fyrr
segir, aðvarað Ungverja — og
þar með Póiverja líka. Aðvör-
unin er ekki í orðsendingar-
formi, heldur er Vöikischer Be-
obachter, aðaimálgagn nasista,
látið birta hana! Vekur aðvörun
blaðsins feikna athygii í Austur-
ríki og Unverjalandi, segir í
símfregn í morgun frá Wienar-
borg. Birtir biaðið forsíðugrein
undir stórri fyrirsögn er svo
hijóðar:
Stokkhóimi, 21. nóv. FB.
Mesta skáldkona Sviþjóðar,
Selma Lagerlöf, Nobelsverð-
launaþegi og meðlimur Sænska
akademisins, varð 80 ára í gær,
og var hún hylt einróma af allri
þjóðinni, og er lokið miklu lofs-
orði á hana og skáldskap henn-
ar í öllum sænskum blöðum,
liún sé fremur öllu skáld, sem
lýsi snildarlega mannlegum
tilfinningum og hugarliræring-
um, en frásagnir hennar í
sögustíl sé oft í rauninni hoð-
skapur gieðinnar og hins fagra
í snildar formi. Selma Lager-
löf hefir alla líð haft miklar
mætur á íslandi og íslenskum
bókmentum, og liún hefir oft-
lega minst á, að það liafi verið
sér gleðiefni, að bækur hennar
væri lesnar á Islandi og liefði
verið þýddar á íslensku.
Helge Wedin.
Ilr niBiísilðiii
Menn veita því nú ekki leng-
ur athygli hér þótt gefin séu út
ný frímerki. Það er orðinn svo
algengur viðburður að ekki þyk-
ir neinum tíðindum sæta. Fyrir
mánuði voru gefin út frímerki
til minningar nm Leif lieppna.
Eftir hálfan mánuð koma ný
frímerki með mynd háskólans;
til minningar um 20 ára full-
veldisafmæli. Ekkert tækifæri
er látið ónotað til nýrrar frí-
merkjaútgáfu. Hvarvetna þyk-
ir það lýsa lélegu fjármiála-
ástandi og litlum siðgæðis-
þroska, er ríki gerir sér frí-
merkjaútgáfu að féþúfu. Það er
að eins samboðið negraríkjum
í Afríku.
,LANDAMÆRI RUTHENIU VERÐUR AÐ VIRÐA“.
Þessi grein inniheldur aðvör-
un til Ungverja. Þeim er bent á,
að það muni hafa hættulegar
afieiSingar, ef þeir geri tiiraun-
ir til þess aS leggja undir sig
Rutheniu, sem sé sjálfstætt land.
I greininni er fariS þeim orð-
um um, að Þjóðverjar hafa ber-
sýnilega talið Ungverja hafa
slík áform í hug og að þeir hafi
reitt sig á stuðning Pólverja.
United Press.
Sjómannakveðja.
Sunnud. FB.
Farnir áleiðis til Englands.
Velliðan allra. Kærar kveðjur.
Skipshöfnin á
Agli skaiiagrímssyni.
Súðin
var á Flatey á Breiðafirði í gær-
kvöldi.
Vísitölur Ilagstofunnar í lok
október s.l. sýna, að vöruverð í
Reykjavik síðan í október 1937,
liefir liækkað um 2%. Verð á
kornvörum og kaffi hefir lækk-
að talsvert, en á móti hefir fatn-
aður hækkað úr 257 upp í 281
og skatlar hafa liækkað á árinu
úr 253 upp í 320. Hagstofan á-
ætlar framfærslukostnað 1914
fyrit' 5 manna fjölskýldu kr.
1800,00 en 1938 er sá kostnað-
ur kr. 4723,44.
Skuldir iiankanna hér við er-
lenda banka nú í september
lok voru 12,7 milj. kr. en á sama
tíma í íýrra 8,4 milj. kr. Yfir-
færslur hafa gengð mjög treg-
lega síðustn mánnðina. Mörg er-
lend firmn neita nú að senda
vörur til íslands. Kröfur þeirra
Iiggja hér ógreiddar mánuðum
saman. Ástandið fer versnandi.
Snmir trúa ekki enn að nokkuð
fari aflaga. Sælir eru einfaldir.
í síðasta hlaði „Tímans“ ritar
fjárnaálaráðherra um innflutn-
ingshöftin. Heldur liann því
fram, að höftin hafi hjargað
landinu og haldið hér öllu
gangandi. Þó segir hann í ein-
um stað „Reynsla undanfarinna
ára er því sú, alt frá 1932, að
þrátt fyrir mún hagstæðari
verslunarjöfnuð en áður, eink-
um síðustu árin, liefir reynst ó-
kleift að borga samningshundn-
ar afborganir fastra lána án
þess að vanskilaskuldir fyrir
vörur liafi mvndast. Þessar
skuldir hafa nú um nokkur ár
hvílt eins og mara á gjaldeyris-
versluninni og viðskiftum þjóð-
arinnar, og skapa mikið vanda-
mál, sem verður að leysa.“ —
(Leturhreyting hér).
Háðlierrann virðist nú fyrst
■vera að koma auga á þá þjóð-
arsmán sem gjaldeýrsskipulag-
ið veldur. Furðulegt má það
teljast, að nokkur ábyrgur ráð-
herra sknli geta liorft á það nið-
uriægíngarástand, sem nú er í
gjaldeyrismáhmum, án þess að
hefjast handa.
Árið 1914 eða skömmu áður
en styrjöldin hófst kostaði nýr
Jjorskur og ýsa liér 14 áura ldló.
Nú kostar þorskur 28 aura og
ýsa 37 aura kíló. „Innkaups-
verð“ þessa fiskjar úr bátum
hér við bryggju er sagl að se
7—9 aurar þorskur og 12—15
aurar ýsa. Álagningin er furðu-
lega mikil. Dreifing fiskjarins
er méira en lítið í ólagi ef þessi
álagning er nauðsynleg á al-
mennustu neysluvöru hæjarins.
Annaðhvort ættu sjómennirnir
að fá hærra verð fyrir afla sinn
eða bæjarbúar að fá lægra verð.
Árið 1680 voru tveir mehn í
Arnarfirði dæmdir til að missa
húslóð sína eða þola liúðlóts
refsingu, fyrir lítilsháttar versl-
un við Hollendinga í brýnni