Vísir - 25.11.1938, Blaðsíða 3

Föstudagdnn 25. nóvember 1938.
3
VÍSIR
GuMitlaugur Einarsson:
Starfsemi og skipulag
Rauðakrossfélaganna.
Ve^kefnin eru ófæmandi og nauðsyn á
aamhug og samstarfi í þessum málum.
Einmitt þessa daga fyrir 20 árum voru Rauðakrossfélög ó-
friðarþjóðanna önnum kafin við að gera heildarskýrslur um
mannfallið í heimsstyrjöldinni. Það voru ófagrar tölur — 8V2
miljón manns höfðu fallið, sem ófriðurinn hafði beinlínis orð-
ið að fjörtjóni, þrátt fyrir alla læknishjálp og hjúkrun hinna
stóru og vel æfðu líknarsveita Rauðakrossfélaganna.
miljónir manna deyja árlega í
heiminum, svo að vitað sé, þar
af 30% eða 3 miljónir af or-
sökum, sem stafa af röngu líf-
erni, livort sem þar er eingöngu
þekkingarleysi til að dreifa eða
einnig getuleysi, ásamt vilja-
leysi eða dugleysi, að losa sig
undan oki vanans. Þessi pró-
senttala var reiknuð út í þcim
löndum, sem liæst standa í
þekkingu og framförum í lieil-
hrigðismálum, og livað mundi
þá um liin, þar sem heilbrigðis-
mál eru vanrækt og standa á
lágu stigi.
Þetta mátti eklri svo til ganga.
Þarna sáu Rauðakrossfélögin
verðugt verkefni um ófyrirsjá-
anlega framtíð.
Þetta er ástæðan til þess, að
þau hafa enn aukið afköst sín á
sviði heilbrigðismála og ný ver-
ið stofnuð, svo að þau eru nú
í svo að segja öllum þjóðlönd-
um lieims. Vinna, þali síðan, og
aldrei ákafar en nú, að bættum
heilbrigðisháttum og sérstak-
lega að því að fyrirbyggja sjúk-
dóma — auk síns gamla likn-
arstarfs í stórslysum, drepsótt-
um og liernaði. — Þau eru í dag
64 talsins og hafa rúmlega 36
miljónir félaga, þar af er rúml.
helmingurinn æskulýðshreyfing
Rauðakrossins, eða ungliða-
deild, sem vinnur að því með
aðstoð kennarastéttarinnar, að
kenna börnunum að meta góða
heilsu og temja sér góðar heil-
brigðisvenjur, auk þess sem hún
með bréfaskriftum barnanna
heimsendanna á milli glæðir
skilning og hræðraþel og sam-
starf þjóða í milli, án tillits til
trúarbragða, kynstofns eða
stjórnmálaskoðana. í ungliða-
deild Rauðakrossins liggur f jör-
egg framtíðarstarfs Alþjóða-
Rauðakrossins. Þess vegna
leggja framsýnustu þjóðir
mikla áherslu á þá starfsemi.
Það væri nóg efni í margar
blaðagreinar að gefa, þó
ekki væri nema stutt yfir-
lit yfir starfsemi og afrek Al-
þjóða-Rauðakrossins og Rauða-
krossfélaganna þessi 20 ár. Því
miður eru engin tök á því hér
nú, starfið er svo margþætt.'Eg
verð að láta mér nægja að nefna
4 aðalþættina og nokkrar undir-
greinir þeirra.
Þá er fyrst líknardeildin, sem
auk liknarstarfs i ófriði tekur
að sér að hjálpa, þegar ein-
hverja þjóðarógæfu ber að
garði hungursneyð, eldgos og
jarðskjálftar, hráðar drepsóttir
o. s. frv. Það er elckert smá-
vægilegl líknarstarf, sem Rauði
krossinn innir af hendi nú á
Spáni eða i Kína, og áður i
Abessiniu og Suður-Ameríku
eða við Missisippiflóðin. svo að
nokkur dæmi séu nefnd.
I öðru lagi heilsuverndardeild
sem berst fyrir réttum lífernis-
máta i mat og drykk, atvinnu-
og heimilislifnáðarbáttum og
hefir margvíslega fræðslu til
Gunnlaugur Einarsson
læknir.
Rauðakrossfélögin stóðu liögg-
dofa, eins og raunar allur heim-
urinn er hann átlaði sig á þess-
um hörmungum. Aldrei liöfðu
Rauðakrossfélögin lagt jafn-
anikið á sig og í heimsslyrjöld-
inni og aldrei verið mannfleiri
né voldugri en í lok liennar, og
samt var tjónið svona óskap-
3egt. — Sumir höfðu áliyggjur
af, hvað gera ætti við þessar
glæsilegu fórnfúsu liknarsveitir
á friðartímum, sem færu í
hönd. Átti að segja við þær:
Þökk fyrir ykkar líknarfórn, nú
niegið þið fara heirn, ykkar er
ekki þörf lengur, þvi að heims-
styrjöld verður ekki aftur með-
an við lifum. — Nei — tæpast
liöfðu félögin áttað sig á dánar-
töflunum fyr en beiðnirnar
k.omu hvaðanæfa úr ófriðar-
löndunum um hjálp, þvi að í
kjölfar ófriðarins sigldi hung-
ursneyð og ýmsir harðréttis-
sjúkdómar, drcpsótlir geisuðu
hjá útpíndum og viðnámslaus-
um líernaðarþjóðunum, tæring-
in braust út í ahnætti sínu
og fangaflutningarnir voru ó-
leyst gáta. Það siðastnefnda tók
Fridthiof Nansen að sér með
þvi skilyrði, að Rauðakrossfé-
lög allra landa vildu hjálpa til.
Rauðakrossfélögin og lijálpar-
sveitir þeirra fengu nóg um að
hugsa. — Þannig atvikaðisl það
að Rauðakrossfélögin tóku að
sér öll þessi viðfangsefni í heil-
brigðismálum á friðartímum,
með tilstyrk og fjárhagsaðstoð
Þjóðabandalagsins og sinna eig-
in ríkisstjórna, að ógleymdum
mörgum stórgjöfulum líknar-
mönnum og friðarvinum um
heim allan. Og það var langt
frá að geta þeirra hrykki til.
Þau juku afköst sín og getu með
þvi að fá fleiri félaga og stofna
ný félög hjá þjóðum, sem stóðn
utan við, og félögin komust
brátt úr rúml. 25 upp í rúml.
50. Samtímis mynduðu þau með
sér alþjóðasamband, sem nefn-
isl Liga og á heima í París. Hún
samræmir kraftana og samein-
ar átökin og rannsakar marga
hluti.
Við nánari athuganir á rann-
sóknum þeirra í heiminum, sem
deyja svokölluðum eðlilegum
dáuða, og talningu á árlegum
dauðsföllum, kom í ljós, að 9
þess að koma í veg fyrir sjúk-
dóma. Þar undir liefir hann sér-
staklega tekið sér fram um alls-
konar barnavernd og um að
berjast gegn berklaveiki,
krabbameini og kynsjúkdóm-
um, óþrifnaði og sýklaberum úr
dýrarikinu, hverju nafni sem
]>efnast.
Þriðja deildin annast hjúkr-
unarmál. Tóku Ráuðakrossfé-
lögin þau mál svo föstum tök-
um með því að stofna fyrir-
myndarskóla í London fyrir
hjúkrunarkonur um allan lieim
i öllum greinum starfs þeirra,
og lieitir hann Redford College.
Auk þess liafa yfir 40 Rauða-
krossfélög af 62, hjúkrunar-
kvennaskóla, og eru flestir
þehra taldir bestu skólarnir þar
i landi. 115 löndum hafa Rauða-
krossfélögin annast hjúkrunar-
málin frá rótum. Auk þess hef-
ir Redford College kent efnileg-
um hjúkrunarkonum frá öllum
löndum, þar á meðal 7 frá ís-
landi á vegum R. Kr. I. Þeim er
ætlað að liafa aflað sér sérkunn-
átlu í barnavernd, í skólalijúkr-
1111, heilsuvernd o. íl., sem
lieimgskólarnir vcila ekki, og
eiga þær svo að kenna út frá
sér, Hefir þetta reynst prýði-
lega, þótt minna gæti í þeim
löndum. þar sem lijúkrunarmál
eru í góðu lagi. Verður því eklci
annað sagt en að Alþjóða-Rauði-
krossinn hafi sett svip á lijúkr-
unarmálin og hafið þau til
liærra veldis og með því fengið
lykil að framkvæmd ýmissa
heilbrigðismála, sem ahnars
væri óhugsandi að framkvæma.
Á 4. starfsdeild Rauðakross-
ins, ungliðadeildina, hefi eg
minst, og verður það að nægja
i þetta sinn.
í fljótu bragði kann svo að
virðast sem Rauðikrossinn hafi
í þessum framkvæmdum sínum
gengið um of inn á starfssvið
heilhrigðisstjórna ríkjanna. En
það mun viðurkcnt af öllum
heilhrigðisstjórnum, að Rauði-
krossinn hafi allra stofnana
besta aðstöðu til allsherjarstarfs
og afkasta í þessum málum,
enda nýtur liann allstaðar
styrks rikjanna á cinhvern hátt,
og sumstaðar geysi mikils. Það
er því siður en svo að nokkur
heilbrigðisstjórn hafi horn í
síðu lians. En vitanlega gætir
starfs hans meir þar sem þörf-
in er hrýnni og því minna, sem
fleiri félög eru fyrir, sem starfa
á líkum gi'undvelli, þvi að liann
fer ekki í kapp við þau.
Að lokum vil eg minna les-
endur á: 1) að liin sívaxandi eft-
irspum eftir námskeiðum í
heimahjúkrun og hjálp í við-
lögum sýnir vinsældir þeirrar
starfsemi, sem R. Kr. I. liefir
rekið með vaxandi krafti síðan
liann var stofnaður og eflaust
hefir gert mikið gagn. 2) Sanna
ummæli dr. Símonar J. Ágústs-
sonar i einu dagblaði bæjarins
í fyrradag, að útgáfa Unga ís-
lands er spor í rélta átt, og má
Rauðikross íslands og liver sem
væri vel við dóm lians una. I 3.
lagi er sjúkraskýli Rauðakross
Islands í Sandgerði djörf tilraun
til að hæta úr brýnni þörf, og
vinsældir baðanna þar vekja
Óslrir og vonir Rauðakross ís-
lands til að vera þess megnug-
ur, að geta komið böðum upp
í fleiri sjóiplássum og kauptún-
um.
Ýms fleiri afrek Rauðakross
íslands mætti nefna, sem sanna
að liann, þrátt fyrir þröngan
fjárliag og htinn og oft engan
styrk, hefir sýnt fullan vilja og
talsverða getu til þess að verða
að liði á svipaðan hátt og
Rauðakrossfélög annara þjóða.
ðtbreiðslufundnr
Heimdallar.
Fjörngt félagslif
fjölbreytt starfsskrá
Félagið Heimdallur liélt út-
hreiðslufund i fyrrakvöld og
var fundurinn haldinn i Varð-
arhúsinu. Fjölmenni var mikið
og mátti heita að livert sæti
væi'i skipað og fór fundurinn
hið hesta fram.
Jóhann Möller lióf umræður
og lýsti stefnum socialista og
kommúnista, hæði fræðilega og
einnig liinu hvernig þær liefðu
verið og staðist þegar á reyndi.
Drap hann á tviskinnung þann,
sem*þessar stefnur hefðu í sér
falinn, og hvernig þær ynnu
markvist að niðurrifi innan
hvers þjóðfélags.
Bárður Jakobsson stud. jur.
rakti sögu sósíalismans í sovét-
ríkjunum, og lýsti því hvernig
stjórnin hefði neyðst til að
hverfa fró hinni uppliaflegu
stefnu sem tekin var eftir bylt-
inguna og sem i því var falin,
að afnema eignarétt og erfða-
rétt, en hvorttveggja þetta,
hefði verið innleitt að nýju.
Axel Tulinius stud. jur. ræddi
um viðhorfin til sjólfstæðismál-
anna og livað gera bæri til þess
að þjóðin heimti sjálfstæði sitt
að fullu, og borgið yrði hennar
hag í atvinnu- og verslunarmál-
um.
Kristján Guðlaugsson ræddi
verslunarmálin og þær stefnur,
sem uppi hefðu verið á því
sviði og hverjar hefðu reynst
liajipadrýgstar. Rakti liann að
nokkuru þau höft, sem nú væru
á öllum sviðum og hverjar
horfur væru framundan.
Gunnar Tlioroddsen ræddi
um atvinnumálin, einkum með
tillili til æskunnar i landinu og
stefhu Sjálfstæðisflokksins og
tillögur til úrlausnar.
Var gerður góður rómur að
öllum ræðunum og stóð fund-
urinn fram undir kl. 11.
Margir ungir menn gengu í
félagið að fundinum loknum.
Félagið Heimdallur hefir samið
fjölbreytta starfsskrá fyrir vet-
urinn og er félagslífið með
miklum blóma.
Útgefðarmenn á Siglu-
flrði senda háta sína
til Suíurnesja.
Fréttaritari Visis á Siglufirði
skýrir blaðinu svo frá áð
sæmilegur afli liafi verið að
undanförnu þar nyrðra, þegar
á sjó hefir gefið Fengu bátar
6—7000 pd. í í’óðri og var all-
verulegur hluti aflans ísa. Einn
bátur fór nýlega fram á Skaga-
grunnshorn, 35 mllur út, og afl-
aði um 10.000 pund fiskjar. Nú
upp á síðkastið hafa gæftir
verið mjög slæmar og ekkert
verið róið.
Ýmsir hátaeigendur eru þeg-
ar farnir að búa út báta sína
til suðurfarar og ætla þeir að
gera út hér á Suðumesjum, en
Bæj arstj ópnarkosningap
í Belgíu.
Degrelle á undanlialdi.
ekki skylda til að velja þá úr
flokki bæjarráðsmanna.
Þetta var í fyrsta skifti, sem
fascistanir eða Rexistarnir tóku
þátt í bæjarstjórnarkosningum.
Aðalflokkarnir eru ihaldsmenn
(Roman-kajiolikkar) sem fengu
33.88% atkvæða 1932, jafna'ðar-
menn, sem þá fengu 33.55% og
frjálslyndir, sem fengu 20.14%
atkvæða, en það sem eftir var
gekk til kommúnista og smá-
flokka.
Frjálslyndir unnu á í kosn-
ingunum i október s.l., einkán-
lega í Rrussel, að meðtöldum út-
borgum, íhaldsmenn bættu að-
stöðu sína dálítið, en jafnaðar-
menn héldu viðast því, sem þeir
höfðu, en mistu þó nokkur sæti
til kommúnista. Heildarniður-
staða kosnmganna sýnir, að
þjóðin er fráhverf stefnu Rex-
ista. Fyrir þá er niðurstaðan
herfilegur ósigur. Ósigur þeirra
stafar vafalaust mikið af því,
að Degrelle liafði engar um-
bótatillögur fram að bera, sem
fengu neitt fylgi. Hann er
mælskumaður, duglegur og
fylginn sér við að „rifa niður“,
en fólkið hefir enga trú á, að
hann geti „bygt upp“. I fæðing-
arhæ sínum, Bouillon, þar sem
hann fékk 35 % greiddra at-
kvæða í þingkosningunum fékk
hann 10% greiddra atkvæða nú.
I einu sterkasta vigi Rexista,
Brussel, fengu þeir 10%
greiddra atkvæða, en 18,7% í
þingkosningunum, i Liege, einni
mestu iðnaðarborg landsins,
12%, en í þingkosningunum
fengu þeir jxir 23% greiddra at-
kvæða.
Leon Degrelle.
Bæjarstjórnarkosningar fóru
fram í Belgiu í sl. mánuði og
kosningaúrslitin leiddu í ljós, að
fascistar eru á undanlialdi. —
Flokkur þeirra undir forystu
Degrelle fékk aðeins 5%
greiddra atkvæða, en við þing-
kosningarnar 1936 hlaut hann
ÍO'/< greiddra atkvæða. Ivosið
var í 2672 borgum og þorpum.
Bæjarstjórnarkosningar í Belgiu
fara fram sjötta livert ór, og eru
í gamni kallaðar „millipilsa-
kosningar“ þar í landi, af því að
konur eru i meirihluta meðal
kjósendanna eða 161.000 flciri
en karlar, en alls eru á kjörskrá
5.500.000 kjósendur.
Kjósendurnir greiða aðeins
atkvæði um bæjarfulltrúa, ekki
11111 borgastjóraefni, því að þá
[ skipar konungur, og honum ber
ÍTALSKAR SPRENGJUFLUGVÉLAR I NOREGI.
Norðmenn hafa keypt nokkrar sprengjuflugvélar af ítölum og
greitt andvirðið með sjávarafurðum. Ilér sést fyrsta flugvélin,
sem kom lil Noregs frá Italíu, og norsku flugmennirnir, sem
sóttu hana.
STELLA WALSH,
sem kepli fyrir Pólverja á
Olympiuleikunum i Berlin
1936, (ók ])ált í Evrópumeistara-
móti kvenna i Vínarborg i
liaust og lenti þá í æfintýri, sem
hæglega hefði gelað endað illa.
Er hún var á lcið til Póllands
um Tékkóslóvakíu var hún
handtekin og grunuð um að
vera njósnari. Hið sanna kom
þó fljótlega í ljós og var liún
þá laus látin á ný.
Stella Walsh er búin að vinna
um 600 verðlaunagripi, bikara,
peninga o. þ. h.
búist er við að útgerð verði lítil
fré Siglufirði i vetur að öðru
leyti. Beitulílið er þar eins og
sakir standa.
Styrkur til vélbáta-
byggiaga hér á landi.
Á þingi flutti Sigurður Krist-
jánsson frumvarp þess efnis að
menn skyldu styrktir til báta-
kaupa af því fé, sem Fiskimála-
nefnd liefir til umráða og varið
skyldi til togarakaupa, en
frumvarp hans náði ekki fram
að ganga. Nú hefir rikisstjórnin
söðlað um og skýrir Tíniinn. frá
þvi að liún ætli að bera fram
frumvarp Sigurðar Kristjóns-
sonar á næsta þingi, þannig
að varið verði 150 þús. kr. af
þessu fé til styrktar þeim, sem
báta vilja kaupa. Þetta er spor
i rétla átt og ætti ríkisstjórnin
oftar að fara að ráðum sjálf-
stæðismanna.