Vísir - 01.12.1938, Blaðsíða 35
y Isir
35
Reykjavík á innréttingatimanum (uni 1770).
sögunnar, nokkru fyrir, og
botnvörpungar og vélbátar
nokkru eftir aldamótin. Með
þilskipunum var l'yrst liægt að
reka fiskyeiðarnar í stórum
stíl. Möguleikarnir fj'rir inn-
lendan atvinnurekstur af því
tagi, sköpuðust um leið og sett-
ir voru á stofn bankar í land-
inu, Landsbankinn 188(5, ís-
lándsbanki 1904. Þeim var báð -
um valið aðsetur i Reykjavik.
Bátaútvegurinn liafði alltaf
verið mjög liáður afstöðunni
til fiskimiðanna. Slikur at-
vinnurekstur tilaut því að vera
dreifður. Fyrir þilskipa-útgerð-
rna, og þó einkum togairaút-
gerðina, varð afstaðan til fiski-
miðanna að mestu leyti auka-
atriði, en ýms önnur aðslaða,
t. d. til verslunar, lánstofnana,
atvinnumarkaðs, liafna o. s
frv., aðalalriði. Það var því
alls engin tilviljun, að aðal-
bækistöð stór-atvinnuréksturs-
ins i fiskveiðunum, togaraút-
gerðarinnar, varð í Reykjavík
og næsta nágrenni liennar.
Vöxtur Reykjavíkur.
Með breytingunni á rekstri
fiskveiðanna, sköpuðust fyrst
skilyrði fyrir myndun bæja á
Islandi yfirleitt, og Beykjavik
á ekki bvað síst vöxt sinn þeim
að þakka. Vöxtur bæjarins
hefur aldrei verið eins ör að
tiltölu eins og einmitt fyrst eft-
ir aldamótin. Frá 1900—1908
(9 ár) fjölgaði íbúunum í bæn-
um um 8,3% á ári að meðal-
tali, en næstu níu ár til 1917,
um 3,5% (sjá ennfr. töflu I).
Sjalfstæður iðnrekstur, sem
byggist á sölu innanlands, get-
ur ei þrifist fyr en samþjapp-
aður (konsentr.) markaður
fyrir framleiðslu á iðnaðarvör-
um myndast, m. ö. o. fyr en
bæir rísa upp. Um síðustu alda-
mót taldist aðeins % íbúa
landsins lifa i bæjum og þorp-
um með yfir 300 íbúa. Síðan
liefir hlutdeild bæjanna í íbúa-
tölunni aidiist mjög ört. Þegar
1910 bjó nær %, 1930 rúmlega
%, og nú búa % þjúðarinnar
í bæjum.
Við þessa breytingu á bygða-
háttunum, hefir myndast jarð-
vegur fyrir allumfangsmikla,
sjálfstæða iðn- og iðjustarf-
semi, og Reykjavík hefir orðið
aðalheimkynni hennar. Má því
segja, að draumur endureisn-
armannanna væri orðinn að
veruleika, þegar þjóðin öðlað-
ist viðurkenningu fyrir stjórn-
arfarslegu sjálfstæði sínu 1918.
Eins og sjá má af framari-
rituðu, hefir Reykjavik verið
nátengdari viðreisnarbaráttu
þjóðarinnar, en nokkur annar
staður á landinu. Vöxtur og
viðgangur bæjarins hefir og
verið stöðugur, hlutdeild íbúa
hans i íbúatölu landsins vaxið
með undarlega jöfnum skref-
um, eirikum nú síðustu ára-
tugina. Fyrir um 100 árum var
hlutdeild Reykjavíkur í íbúa-
tölunni ca. 1.1 (1835 = 1.1%).
Skömmu eftir aldamótin sið-
ustu var lilutdeildin orðin 10%
(1903 = 10.2%), réttum ára-
tug síðar 15% (1913 = 15,3%),
að viðbættum einum áratug
20% (1923 = 20.6%), eflir
rúman áratug enn 30% (1936
StaöreyDdirnar
enda mótmælir enginn, að bestu prjónafötin eru
frá MALÍN. — Karlmenn fá sér sokka, nærföt,
vesti, allskonar sportfatnað o. fl. — Konur,
börn og unglingar alt, sem prjónafatnaður heitir.
Nýjasta tíska altaf fyrir hendi.
Prjónastofan Malín,
Laugavegi 20. — Sími: 4690.
1 i n
hefir altaf á boðstólum 1. flokks pr jónavönir
unnar úr útlendu og innlendu efni.
Vélar hefir hún þær fullkomnustu, sem til
eru hér á landi í þessari iðn.
Hlín vill beina því til allra, hvar sem er á
landinu, að kynna ykkur verð og vörugæði áð-
ur en þér festið kaup á prjónavörum annars-
staðar.
Reynslan hefir sýnt að Hlínarvörur fara
sigurför um land alt. —
Selt í heildsölu og smásölu.
Lækjartorg um 1865.