Vísir - 01.12.1938, Blaðsíða 49

VlSIR
49
12 iðnaðarmannafélög og 23
iðnfélög. Hafa iðnþingin, sem
háð eru annaðhvort ár, og sam-
bandsstjórin liaft fjölda mála,
er miklu skifta fyrir iðnaðinn,
til meðferðar, leyst sum, en
undirbúið önnur. Skal ég sem
dæmi henda á mál þau, er
nefnd eru hér að framan,
gjaldeyrismál, tollamál, iðn-
fræðslu, iðnlöggjöf, nýja iðn-
og iðjumöguleika, peningamál
og lánstofnanir fyrir iðnaðinn,
ennfremur blaðútgáfu, sýning-
ar, gerðardóm og ótal margt
fleira.
Með síðustu breytingunni á
iðnaðarnámslögunum komst
iðnfræðslan í fastara form, en
ennþá vantar iðnaðarnáms-
reglugerðina, þótt komið sé
hátt á annað ár síðan lögin
voru slaðfest og frumvarp til
reglugerðar, samþykt af iðn-
þingi, liafi legið hjá rikisstjórn-
inni nokkuð á annað ár. Fyrir
20 árum var aðeins einn iðn-
skóli hér á landi, iðnskól-
inn í Reykjavík, með tæpa eitt
iiundrað nemendur. Nú eru
skólarnir 9 og nemendafjöldinn
alls um 300.
Árin 1929 og 1930 var meiri
atvinna fyrir iðnaðarmenn en
nokkru sinni fyr hér á landi.
Undirhúningur Alþingishátið-
arinnar þurfti mjög margt iðn-
aðarmanna og streymdu þeir
því liingað viða að af landinu,
en samtímis hafði rikið og ein-
staklingar með liöndum ýmsar
byggingar og önnur mannvirki,
sem ekki var beint hátíðarund-
irbúningur, en tók til sín tals-
verðan vinnukraft. Á þessum
árum fjölgaði því iðnaðar-
mönnum svo ört, að nemend-
ur iðnskólans í Reykjavik urðu
t. d. á 4. hundrað. Síðan fækk-
aði nemendum nokkuð, en þeir
hafa þó aldrei komisL niður
fyrir 200. Árleg viðhót við lióp
iðnaðarmanna í Reykjavík er
þvi um 60 og munu nú vera
hér 2100—2200 iðnaðarmenn.
Skýrslur eru ekki til um fjölda
iðnaðarmanna hér árið 1918,
en eftir því, sem ég lief kom-
ist næst, liafa þeir varla verið
fleiri en 1300. Iðngreinum hef-
ir einnig fjölgað og eru nú
taldar um 50. Til samanhurð-
ar við listann frá 1918 (1903)
skal ég hér nefna liverjar þær
eru:
Rakaraiðn, bátasmíði, beyk-
isiðn, bifvélavirkjun, bílasmíði,
blikksmíði, bókbandsiðn, feld-
skurður, framreiðsla, gull- og
silfursmíði, gaslögn, hár-
greiðsla, hárskurður og rakara-
iðn, hattasaumur, húsasmíði,
húsgagnabólstrun, liúsgagna-
smíði, járnsmiði, járnsteypa,
ketil- og plötusmíði, klæð-
skurður, kökugerð, leturgröft-
ur, ljósmyndun, málun, mat-
reiðsla, mótasmiði, múrun,
myndmótun og myndataka,
myndföldun, myndskurður,
netagerð, pípulögn, prenlsetn-
ing, prentun, rafvélavirkjun,
rafvirkjun, reiða- og seglasaum-
ur, reiðtýgja- og aktýgjasmiði,
rennismiði, skipasmíði, skó-
smiði, steinsmíði, sútun, tága-
rið, úrsmíði, útvarpsvirkjun,
vagnasmíði, veggfóðrun og vél-
virkjun.
Iðjugreinum og iðjufyrirtækj-
um hefi einnig fjölgað svo, að
nú mun tala þeirra tvöföld við
það, sem var fyrir tuttugu ár-
um. Eru hér nú starfandi
7 smjörlíkisgerðir, 3 ullarverk-
smiðjur, 5 niðursuðuverk-
smiðjur, 2 skinnaverksmiðjur
(gærurotun) og 4 sútanir. 1 öl-
gerð, 8 gosdrykkjuverksmiðj-
ur og saftgerðir, 1 sjóklæða-
gerð, 1 vinnufatagerð, 2 skyrlu-
gerðir, 6 hanskagerðir, 1 slifsa-
gerð, 1 axla- og sokkabanda-
gerð, 2 hraðsaumastofur, 4
prjónastofur, 1 sporthúfugerð,
3 skóverksmiðjur, 1 hnappa-
og sylgjugerð, 8 sápuverk-
smiðjur, 12 sælgætis- og efna-
gerðir (er framleiða súkku-
laði, brjóstsykur, karamellur,
konfekt, ávaxtasultu, hökunar-
dropa, hárvötn, fegurðarmeðöl
o. f 1.), 3 kexverksmiðjur, 5
kaffihrenslur og kaffibætis-
gerðir, 17 sildarverksmiðjur og
6 fiskimjölsverksmiðjur, 24 is-
liús, 7 mjólkur- og rjómabú og
um 16 fiskþurkunarhús, 2
kassagerðir, 1 stáltunnugerð, 1
trétunnugerð, 1 belgjagerð, 1
hampiðja, 6 veiðarfæraverk-
smiðjur, 2 málningarverk-
smiðjur, 1 raftækjaverksmiðja
(ofnar og eldavélar), 3 stál-
ofnagerðir, 1 flöskugerð, 1 gler-
slípun, 1 flókagerð, 1 límgerð,
1 pappírspokagerð, 1 keramik-
vinnustofa, 1 dósaverksmiðja,
3 efnalaugar, 2 gufupressur, 1
ildis- og acetylenverksmiðja, 2
lýsishreinsistöðvar, 1 gasstöð,
nokkrar smærri og stærri raf-
magnsstöð-viar og margt fleira.
Enn fremur má nefna 7—8 vél-
smiðjur, 7 skipasmiðastöðvar,
um 15 stærri trésmíðavinnu-
stofur, 13—14 prentsmiðjur, 1
kelil- og plötusmiðju, 1 silfur-
verksmiðju og 2 pípugerðir,
þótt þau tilheyri handiðnum.
Þessi verkstæði eru ýmist orð-
in svo stór eða framleiða vör-
ur án pöntunar og eru því í
eðli sínu iðjufyrirtæki, en ekki
$
13