Vísir - 10.03.1939, Blaðsíða 3

Föstudaginn 10. mars 1939.
VISIR
3
Er ont að gera ostruveiðar og ostrurækt
að líivænlegri atvinnugrein hðr á landi?
Sjávarútvegsnefnd nedri deildar flytur á
ný, eftir ósk atvinnumálaráðuneytisins
frumvarp til laga um ostrurækt.
I greinargerð frv. segir svo:
Ostruveiðar og ostrurækt er
stórkostleg atvinnugrein víða
um heim. Á heimsmarkaðinum
eru ostrur verðmestar af öllum
skelfiski, enda mjög dýrar.
Langt er síðan liinn eðlilegi
ostrustofn liætti að fullnægja
eftirspurninni og hefir þvi
ostrurækt verið stunduð með
góðum árangri um langt skeið.
Ostrur eru ekki til við slrendur
Islands, en nokkurar líkur eru
til þess, að möguleikar séu fyr-
h’ því, að liægt sé að rækta þær
hér, en þá eingöngu i Faxaflóa,
á svæðinu frá Aki’anesi til Sel-
tjarnamess, samkvæmt þeim
rannsóknum, sem fram hafa
farið á þessu atriði.
Á árinu 1936 gerði sænskt
fyrirtæki „Stigfjordens Ostron-
odlingar“ i Skápesund í Svi-
þjóð fyrirspurn um það til at-
vinnumálaráðuneytisins, hvort
það teldi æskilegt, að fyrirtæki
þetta gerði tilraun með ostru-
rækt hér við land. Síðan hefir
fiskimálanefnd staðið í sam-
handi við þetta sænska fyrir-
tæki, og hefir hún eindregið
mælt með því, að Stigfjordens
Ostronodlingar verði leyft að
gera tiíraun með ostrurækt hér
við land, og er ráðuneytið sam-
dóma fiskimálanefnd i þvi efni.
Samkvæmt 1. gr. er atvinnu-
málaráðherra lieimilt að ákveða
í reglugerð að tiltekin svæði i
fjörðum inni skuli um tiltekinn
tíma friðuð til ostruræktar fyr-
ir hverskonar veiðum öðriun
en ostruveiðum. Ákveðið skal
hvernjg og á livaða tíirja iárs sé
heimilt að stunda oslruveiðar.
Samkv. 2. grein má enginn
stunda. ostrurækt á friðlýstu
svæði nema með leyfi atvinnu-
málaráðherra. Leyfi þessi má
veita innl. og erl. félögum og
einstaklingum og skulu þau
bundin við ákveðin svæði og á-
kveðinn árafjölda o. s. frv.
Um 1. og 2. gr. er þetta tekið
fram:
1. gr.
Til þess að hægt sé að fram-
kvæma oslrurækt á fjörðum
inni þarf algerlega að friða
ræktunarsvæðin fyrir hvers-
konar veiðum, og er gert ráð
fyrir, að friðunarsvæðin verði
ákveðin i reglugerð.
2. gr.
Ofangreind ostruræktarfyrir-
tæld, Stigfjordens Ostronodlin-
ar hefir farið fram á að fá
einkaleyfi til 15 ára til ostru-
ræktar hér við land. í greininni
er það lagt á vald atvinnumála-
ráðherra, hverjir fái leyfi og til
hversu margra ára það verður
veitt, en þar sem stofnkostnað-
ur við ostruræktina er töluvert
mikill og ostrulirfan þarf 4 til
5 ár til þess að ná hæfilegri
stærð til matar, verður að á-
kveða leyfistímann með tilliti
til þessa.
Einstakir nefndarmenn á-
skilja sér rétt rétt til að flytja
hrtt. við frv.
Um miðjan þennan mánuð er
liðið eitt ár síðan Austurriki
sameinaðist Þýskalandi. Dr.
Biirckel ríkisfulltrúi, sem
stjórnar öllu endurreisnarstarfi
í Austúrríki í umboði ILitlers
kanslara og - Görings, fram-
kvæmdastjóra fjögurra ára á-
ætlunar Þjóðverja, hefir í tilefni
af ársafmælinu lagt fram reikn-
ingsyfirlit yfir það, sem þeg-
ar hefir verið unnið í Austurríki
og sýnt fram á það sem eftir er.
Atvinnu- og viðskiftaástandið
í ársbyrjun 1938 var alt annað
en glæsilegt. Skv. síðustu skýrsl-
um, sem stjórn dr. Schuschnigg
lét birta, áður en liún varð að
segja af sér, voru nærri því 10
af liundraði af 6% miljón íbúa
Austurríkis atvinnulausir. Tekj-
ur ríkissjóðs 1937 voru um 45%
lægri en árið 1929, þ- e. það ár,
sem fleslar alþjóða hagskýi’slur
miða við sem síðasta eðlilegt
viðskiftaár siðan fyrir allieims
viðskif takreppuna.
Vegna atvinnuleysis og mink-
andi peningaveltu þvarr lífs-
þróttur Iandsbúanna. Austurríki
var eina landið í álfunni, þar
sem dánartala var hærri en
fæðingartala. Sérstaldega var
illa ástalt um Vínarborg: Þar
dóu árið 1937 24.453 manns, en
að eins 10.032 fæddust. Enn-
fremur var tala sjálfsmorða
livergi liærri en í Austurríki.
Hallgrfmnr Helgason
hefir samið píanóverk við
barnakvæði Steingríms
Thorsteinsonar „Úrið pabb-
ans tí, tí, tí“ og leikið það
í Leipzig við góðan orðstír.
DAAK (Deutsch-Auslánd-
ischen Akademiker-Klubs e. V.
Leipzig), sem er félagsskapur
þýskra og erlendra stúdenta, er
nám stunda í Leipzig, gekst
fyrir skemtisamkomu þar i
horg 18. febrúar. Eftir tilmæl-
um forseta félagsins flutti Hall-
grímur Helgason frá Reykjavík
frumsamið píanóverk. Lista-
menn ýmissa þjóða komu þarna
fram, frá Svíþjóð, Englandi, ír-
landi, Islandi og Noregi. —
Blöðin í Leipzig luku miklu
Vandamál þau, sem Burckel
varð að fást við eftir samein-
inguna, voru því öðru frémur
viðskiftalegs eðlis. Fyrstu ráð-
stafanir hans miðuðu að því, að
auka atvinnu í landinu-
Eins og nokkrum árum áður
í Þýskalandi, er mest reið á að
vinna bug á atvinnuleysinu, var
nú einnig í Austui’ríki komið
fyrir þúsundum manna í vega-
vinnxi, sem þeir gátxi lifað af,
þangað til þeir komust aftur inn
í hina raunverulegu iðngi’ein
sína. Bílabrautakerfi var teikn-
að og mælt út á nokkrum vik-
um. Skömnxxi síðar hófst vinna
við bílabrautina frá Salzburg til
Vinar. Um leið vox’ix allir þjóð-
vegir, sem fyrir vorxx, nxalbik-
aðir og gerðir ryklausir. Þýska
ríkið veitti undir eins upphæð,
sem svai’ar til 380 miljónum kr.,
fyrir bifreiðabrautir, brýr og
skurðgröft.
Öll skipafélog, sexxx halda
uppi umferðinni á Dóná, voru
sameinuð og endurskipulögð.
Félag þetta í-æður nú yfir skip-
unx, sem rúnxa samtals 500.000
snxál- ILafist var lxanda til þess
að tengja Doná við fljóta- og
skipaskurðakerfi „ganxla“
Þýskalands, og dýpka Dóná, þar
senx þess var þörf. Kostnaður
þessara framkvænxda er áætlað-
ur 1.500 milj. kr. Þegar vinnu
þessai’i er lokið, nxun Atlants-
lofsorði á frammistöðu Hall-
gx’íms, Leipziger Neueste
Nacliriclxten segir m. a.:
„Milli söngvanna lieyrði maður
slaglxörpuleik Hallgríms Helga-
sonai’, leikinn af tónskáldinxi
sjálfxi og var það framflutt af
ákaflega nxikilli leikni. Til-
brigði lians (variationer) af ís-
lensku barnaljóði, anda af
hljónxblæ, senx er nxeð persónu-
legu sniði og anda og sérkenn-
xim hinnar stórbi’otnu fegui’ðar
þessa noi’ðlæga lands. — Leip-
ziger Tageszeitung segix’, að
þrátt fyrir það, að kvæðið tak-
markaði svigrúnx tónskáldsins
hafi tilbrigðin verið sjálfstæð
og álirifamikil og verið fi’am-
flutt af ákaflega nxikilli leikni.
— Barnakvæði það, senx hér er
um að ræða, er „Urið pabbans
tí, ti, ti“, eftir Steingi’ím Tlior-
steinson. — (FB.). -—-
lxafið verða tengt Svartahafinu
unx Rín og Dóná fyrir skip alt
að 1.500 snxál. að stærð, á 2-950
km. langri leið-
Fyrir sameininguna höfðu
tollnxúrar og gjaldeyi’isvanda-
mál staðið eðlilegum vöru- og
peningaviðskiftum milli Þýska-
lands og Austurríkis fyrir þrif-
um. Nxi voru þessir nxúrai’ feld-
ir, ekki í einu, en snxám saman.
Innfhitningshann, sem verið
liafði á nokkrunx vörutegund-
um, var sti’ax nunxið úr gildi.
Yöruskiftin jukust um helnxing
á nokkrum mánuðum. Imiflutn-
ingstollarnir voi’U aftur á nxóti
ekki afnumdir fyrr en 1. októ-
ber s.l. Austurríski iðnaðurinn
þurfti á verndartollunx að lialda,
nxeðan liann var að ná sér eftir
nxargra ára öfugstreynxi, til
þess að verða fær um að stand-
ast samkepni þýskra framleið-
eyda, sem þá unx nokkur ár
höfðu unnið af alefli að full-
komnun franxleiðslu sinnar, sér-
staklega með tilliti til útflutn-
ings-
Mvntfóta- og gengisnxunur sá,
sem hafði verið í’íkjandi milli
gamla Þýskalands og Austui’i’ík-
is, var jafnaðxir þannig, að gengi
liins ausurríska schilling var
hækkað unx 36%. Þar nxeð jókst
kaupgeta alnxennings, vegna
þess, að eftirlit var liaft nxeð
vöruverði og framleiðslukostn-
aði. Bxirckel sagði við tækifæi’i
eitt, er rætt var viðskiftasam-
handið milli gamla í’íkisins og
Austurríks: „Starf okkar tengir
atvinnulífið í Austui’ríki þannig
við atvinnulífið í gamla rikinu,
að úr því vei’ður ein heild. Til-
gangur afskifta okkar af við-
slciftalífinu er að veita velferð
og hanxingju þeim, er vinna.
Marknxiði þessu verður ekki náð
nema því að eins, að jafn-
vægi riki milli franxleiðslu og
kaupgetu, framboðs og eftir-
spurnar og siðast en ekki síst,
nxilli landbxinaðarins og iðnað-
arins.“ ,
Ráðstafanir þær, sem Búrckel
gerði strax, voru neyðarráðstaf-
anir, en ekki bráðabirgðaráð-
stafanir, og fyi-sti þáttur í skipu-
lagðri endurreisn Austurríkis,
senx gerð liafði verið áætlun fyr-
ir löngu áðxxr en sameiningin
varð að raunveruleika. Þess
vegna varð líka f jögurra ára á-
ætlun Þjóðverja látin ná til
Axxsturríkis eins fljótt og auðið
var. Framkvænxdir hennar lxóf-
ust nxeð stofnun Hei’nxan-Gör-
ing-verksmiðjanna í Linz. Eins
og kunnugt ei’, era flestar þær
verksmiðjur, senx reistar hafa
verið í Þýskalandi í samhandi
við fjöguri’a ára áætlunina,
sameinaðar undir yfirstjórn
Görings, þó að liver þeirra út af
fyrir sig sé sjálfstæð stofnun.
Með stofnun Hermann-Gör-
ing-Werke í Linz var þar endxn*-

AUSTURRSÍKAR og þýskar HERDEILDIR
liylla Hitler í Berlín. Myndin tekin á 49. afmælisdegi Hitlers.
HERMANN GÖRING
MARSKÁLKUR
er einnig fram-
kvæmdastjóri fjög-
urra ára áætlunar
Þjóðverja.
reistur atvinnuvegur, sem lengi
liafði verið vanræktur í Austur-
ríki: Námxirekstxir, kola- og
málmvinsla í stórum stíl. Af
nxálnxxmx, sem þár eru unnir,
her sérstaklega að nefna gull,
silfur, sink, blý og járntegundir.
Vegna þess, hve vinslan er erfið,
liöfðu eldri verksmiðjur, senx
þar voru, ekki getað staðist til
lengdar samkepnina á heinis-
nxarkaðinum. Eftir sameining-
una er innlandsmarkaðurinn
orðinn svo stór, að vinslustöðv-
ar þessar erxi ekki lengur háð-
ar erlendum mörkxiðunx. Enn-
fremxir voru þar reistiir olíu-
txirnar og nýjar efnasmiðjur,
senx lxagnýta ýnxsar viðarteg-
undir hetur en hingað til, t. d.
nxeð þvi að fi’anxleiða gei’fiull,
gei’fisilki og þess lxáttar efni.
Landbúnaðinunx var einnig
rétt hjálparhönd, skv. jafnvæg-
isreglu Búrckels, sem að ofan
hefir verið getið. Tollar og
skattar, senx lágu á sölu tilbúins
áburðar, skepnufóðui’s og land-
búnaðarvélá, voru nximdir úr
gildi, lán voru veitt til endur-
bóta á jarðrækt, frami’æslu og
fóðurgeynxslu, vinnufólk var
sent upp til sveita og fjallahér-
aða-
Það leiðir af sjálfu sér, að all-
ar þær nxörgu ráðstafanir, senx
gerðar voru á einu einasta ári,
vegna viðreisnar og viðskifta-
lífs i Austurríki, lxefðu getað
skapað öfugslreymi og ringul-
reið, þó að maður eins og Biirc-
kel, sem lxafði reynslu frá end-
urreisn Saar-liéraðsins, færi
nxeð stjórn á þessari starfsemi.
Áliætta þessi var umflúin með
þvi, að allar athafnir i Austur-
ríki vo(ru seíjtar undir eftirlit
þýska viðskiftamálaráðherrans
Funk, senx lætur ráðuneyti sitt
fylgjast nákvæmlega með þeim
afleiðingum, senx breytingamar
i Austuri’íki hafa eða geta haft
fyrir viðskiftalif alls Þýska-
lands, inn á við og út á við.
Með þessu nxóti er hægt að
láta samrýmast endurreisn
Austui’rikis við viðskiftalif
„gamla“ ríkisins, án þess að til
ái’eksturs kænxi. Alt þetta hefir
tekist vonuixx framar, og sést
það best á þvi, að allar neyðar-
í’áðstafanir, sem gerðar höfðu
verið strax eftir sanxeininguna,
ganga úr gildi 1. júlí n. k. Þá
nxunu af þeinx 650.000 atvinnu--
leysingjuin, sem þar voru fyrir
rúnxu ári, ekki vera eftir nenia
50.000. Einnig munu þær 60.000
þúsundir manna, sem annað-
hvort höfðu verið sendir í at-
vinnu til „gamla“ Þýskalands
eða unnið við starf, sem þeir
voru ekki faglærðir i, vera
komnir lieinx til sín í vinnu, sem
er við þeirra hæfi. Þá mun einn-
ig -— þegai’ til kemur — fæ'ð-
ingatalan hækka i Austurríki,
því að mánuðína september til
október 1938 voru gefin saman
11.000 lijón, nxóts við 3.200 á
sama tímabili árið áður. Lífs-
þróttur austurrísku þjóðarinnai!
er að vakna ixr dvala, og ósvik-
ið austurriskt lifsfjör niun aft-
ur fá að njóta sín..
HERMANN GÖRING VERKSMIÐJUR.
Stálhræðsluofnar á járnvinnslustöð i Salzgitter.