Vísir - 08.01.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
Hotanir Þý§kaland§
^ oi^ðiivlanda.
Þýslc blöd ræða afstöduna til jjeiriN
Skrif þýskra blaða um afstöðu Þýskaiands íil Norðurlanda
hafa að undanförriu vakið ugg og ótta með flestum þjóðum.
Margir íelja ófrið millum þessara þjóða yfirvofandi, með því
að Þýskaland muni styða Sovjet-Rússland til sigurs í Finnlandi.
Aðrir telja það að vonum ólíklegt að Þjóðverjar vilji færa mikl-
ar fórnir fyrir Rússa, einkum ef þær fórnir yrðu færðar á
kostnað hinna hrein germönsku þjóða á Norðurlöndum.
Að því er fregnir herma hafa þýsk blöð mjög í hótunum við
Svía og Norðmenn síðustu dagana, og má með fullum rétti
segja að afstaða þeirra til Norðurlanda hafi mjög umhverfst
frá því er þýsk-rússneski sáttmálinn var gerður.
DA6BLAÐ
Úígefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hvetfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræli)
Símar: 2834, 3400. 4578 og 5377,
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Lögreglu-
stjórnin.
nýafstöðnu Alþingi voru
samþykt lög um nýja skip-
un lögreglumálanna. Með þess-
ari lagasetningu er til lykta
leitt gamalt ágreiningsmál milli
flokkanna. Sjálfstæðismenn
hafa altaf haldið því fram, að
skylt væri að styrkja ríkisvaldið
svo, að trygt væri jafnan, að
lögum og reglu yrði uppi liald-
ið. Þeir hafa viljað forðast end-
urtekningu þess atburðar, sem
gerðist hér í Reykjavík 9. nóv-
ember 1932. Gegn þessari skoð-
un sjálfstæðismanna liafa hinir
stuðningsflokkar stjórnarinnar
staðið mjög fast. Sú stefna sjálf-
stæðismanna, að styrkja ríkis-
valdið, hefir við margar undan-
farnar kosningar sætt hinni
hörðustu gagnrýni og liafa
sjálfstæðismenn vegna þessarar
aðstöðu sinnar verið kallaðir
„nazistar“, „vei'klýðsböðlar“ og
öðrum álíka vingjarnlegum
nöfnum.
Þegar Alþýðuflokkurinn og
Framsókn gengu til stjórnar-
myndunar eftir kosningarnar
1934, var það eitt af samnings-
atriðum þeirra á milli, að eng-
ar ráðstafanir yrðu gerðar til
að styrkja ríkisvaldið. Svo frá-
leit þótti þá stefna sjálfstæðis-
manna í þessum efnum.
Nú hafa liinir fyrri stjórnar-
flokkar skift um skoðun í mál-
inu og skal það síst Iastað. Her-
mann Jónasson lýsti hvað eftir
annað undrun sinni yfir
því nú á þinginu, að til skyldi
vera í þessu þjóðfélagi nokkur
maður, sem hefði á móti því,
að ríkisvaldið væri styrkt.
Hin nýju lögreglulög eru nú
komin til framkvæmda. Og því
er ekki að neita, að menn eiga
kvæmt ákvæðum þeirra eiga
þeir rétt á því að kjósa hvort
þeir vilja heldur fast kaup og
premíu eða hlutaráðningu,
samkvæmt landsvenju. Var
þessum ákvæðum ekki breytt
með nýju gengislögunum.
Þótt ákvæði gengislaganna
virðist vera ótvíræð, hafa út-
vegsmenn skotið deilu þessari
til Félagsdóms, sem á að úr-
skurða um réttmæti kröfu sjó-
manna.
Ágætis veður er nú í Kefla-
vik sem annarstaðar hér á Suð-
urlandi, og veiði var sæmileg
er síðast var róið, miðað við
árstíma, eða 6—8 skpd. á bát.
56 bátar verða gerðir út frá
Keflavík og Njarðvíkum i vet-
ur, en í fyrra voru bátarnir 42
að tölu. Er fjöldi aðkomubáta
þegar kominn til þessara ver-
stöðva og til Sandgerðis til þess
að stunda þaðan róðra.
í Keflavik hefir verið skráð
á einn bát frá Seyðisfirði upp
á væntanleg Keflavíkurkjjör.
Svo mikill mannfjöldi
streymir nú til þessara ver-
stöðva, að hvert herbergi er
skipað og jafnvel hver kjallara-
hola, og er eftirspumin meiri
en unt er að fullnægja með
góðu móli.
dálitið bágt með að átta sig á
valinu í Iðgreglustjóraembætt-
ið. Áður hefir áhersla verið
lögð á það í blaðinu, liver nauð-
syn bæri til þess, að haldið væri
á þessum málum. af gætni og
festu. Hin aukna lögregla ætti
ekki að vera árásarher ríkis-
valdsins, heldur varnarlið. Til
þess að iögreglan liefði frá önd-
verðu sem almennast traust i
landinu var ennfremur stungið
upp á því, að svo væri fyrir
mælt í lögunum, að yfirráð
varalögreglunnar væri í
hendi stjórnarinnar í Iieild
sinni, en ekki neins einstaks
ráðherra. Þetta ákvæði var ekki
tekið upp í lögin, og er vonandi
að það komi ekki að sök.
Það er öllum ljóst, að liið
nýja lögreglustjóraembætti er
óvenjulega áhyrgðarmikið
slai'f og vandasamt. Þeir at-
burðir geta komið fyrir, að lög-
reglustjóranum sé þörf ekki
einungis á röggsemi og snar-
ræði, heldur rólegri yfirvegun
og festu, umfram flesta menn
í þessu þjóðfélagi. Það er þess
vegna ekki sprottið af neinni
andúð á þeim manni, sem feng-
ið hefir starfið í hendur, að
þessi ráðstöfun sætir nokkurri
gagnrýni, heldur af því einu, að
menn geta tæplega búist við
því, að 24 ára gamall maður,
hversu efnilegur sem er, liafi
náð nauðsynlegum þroska tif
þess að gegna svo umfangs-
miklu og vandasömu starfi.
Sú tilraun, sem Alþingi hefir
gert til þess að styrkja ríkis-
valdið verður að fara vel úr
hendi. Til þess að svo megi
verða, verður að vanda valið á
þeim mönnum, sem koma fram
af hálfu ríkisins, þegar mikið
liggur við, sem allra best. Hinri
nýi lögreglustjóri er víst mjög
prýðilégur maður. En hann
skortir þá reynslu og þann
þroska, sem ákjósanlegt hefði
verið hjá þeim, sem fær svo
vandasamt og umfangsmikið
sfarf í hendur. Af þeim sökum
er ráðstöfun þessa embættis
tekið með nokkrum fyrirvara.
a
Fjártiagsáætlun bæjar-
ins lögð fyrir hæjar-
stjðrn á fimtuáag.
í þessari Viku, n. k. fimíu-
dag, verður fjárhagsáætlun
bæjarins lögð fyrir bæjarstjórn-
arfund. Er þetta öllu seinna en
venjulega, en það stafar af því,
hversu seint Alþingi afgreiddi
ýms mál, sem bænum voru við-
komandi.
Þurfti hærinn að biða þess,
að þau fengi afgreiðslu, því að
þau hafa nokkur áhrif á fjár-
mál hans. Mál þessi voru hlut-
deild bæjarins í tekjuskattinum
og breytingarnar á framfærslu-
lögunum.
í fyrnefnda málinu, sem af-
greitt var rétt fyrir þingslit,
urðu úrslit þau, að bærinn fær
þá 12% viðbót tekjuskattsin,
sem liéðan kæmi.
Með breytingum á fram-
færslulögunum fær bæjarsjóð-
ur meiri tryggingu fyrir endur-
greiðslu á þvi, sem hann lætur
af hendi rakna vegna annara
bæjar- og sveitarfélaga. Jafn-
framt fær framfærslustjórnin
meiri rétt til þess að ráðstafa
styrkþegum til vinnu o. þ. h.
Þessar breytingar á fram-
færslulögunum eru gerðar sam-
kvæmt áliti milliþinganefndar í
því máli.
Póstferðir á morgun.
Frá Rvík: Borgarnes, Akranes,
Húnavatnssýslupóstur, Skagafjarð-
arsýslupóstur. — Til Rvíkur:
Reykjaness, Laugarvatn, Akranes,
Rangárvallasýslupóstur, Vestur-
Skaftafellssýslupóstur.
Eftirfarandi grein var birt í
byrjun desembermánaðar í
mörgum hlöðum í Þýskalandi
fyrir tilstuðlun D. N. B., hinnar
þýsku fréttastofu, og lýsir af-
stöðu Þjóðverja i Finnlands-
deilunni og afstöðu þeirra gagn-
vart Norðurlandaríkjunum."
„Eftir að deilan milli Finna og
Piússa hefir leitt til styrjaldar
milli þessara þjóða, hefir sum-
staðar verið reynt, einkum i
enskum og frönskum blöðum
að gera Þjóðverja samseka um
þessi endalok deilunnar. Það
kom fram sú staðhæfing að
Þjóðverjar vanræktu þá sjálf-
sögðu skyldu sina, að hjálpa
FinnUm, sem þeir væru tengdir
svo margvíslegum höndum. Út
af slíkum illviljuðum aðdrótt-
unum virðist nauðsynlegt að
lýsa skýrt og skorinort sam-
handi Þjóðverja við Norður-
landaríkin hin síðustu 20 ár.
Tvímælalaust liafa hinar nor-
rænu þjóðir ávalt notið sér-
stakrar samúðar i Þýslcalandi,
hæði vegna sögulegs sambands
og frændsemi, en þessi samúð
varð hin síðustu 20 ár æ minna
gagnkvæm. Sökum valdastöðu
sinnar i Evrópu hefir þýska rik-
ið ávalt verið Iilynt hagsmuna-
málum Norðurlanda. í allri
sinni sögu hefir það fylgt þess-
ari stefnu og oft og einatt fært
óyggjandi sannanir fyrir þess-
ari breytni sinni gagnvart Norð-
urlandaþjóðunum. En þegar
þannig fór fyrir 20 árum, að
þýska ríkið í lok heimsstyrjald-
arinnar vegna svikinna loforða
bandamannaþjóðanna var gert
að undirokuðu og vanmétta
ríki, sem varð að láta undan
öllum óbilgjörnum og tak-
markalausum kröfum sigurveg-
aranna, hjóst stjórnin í Belin
ekki við verklegum stuðningi
Norðurlandaþjóðanna — sem
þæi’ voru ekki færar um að láta
af hendi, en þó a. m. k. samúð
þeirra og siðferðilegum stuðn-
ingi. Hið gagnstæða kom í ljós.
Á þesslim árum, sem voru
þýsku þjóðinni svo hörð og
beisk, beitti engin þessara þjóða
áhrifum sínum gegn því órétt-
læti, sem sýnt var Þjóðverjum.
Sérhverjum hugsandi manni
hlaut að vera ljóst, að óréttlæti
þetta varð að bæta fyrir fyrr eða
síðar, og að heimurinn haut aft-
ur að lenda í vandræðum og
sorg, ef ekki tókst að gera þess-
ar bætur í tæka tíð. En norrænu
þjóðirnar, í stað þess að nota
mátt sinn i þágu réttlætisins,
voru frá því fyrsta tryggustu á-
hangendur Þjóðabandalagsins í
Genf og fulltrúar þess kerfis
sem miðaði í eðli sínu að eilífri
niðurlægingu Þýskalands. Nor-
rænu þjóðirnar sýndu Þjóða-
bandalaginu trygð jafnvel eftir
að hið sanna eðli þess sem fram-
kvæmdarvald Versalasamning-
anna og þess óréttarástands,
sem þeir hefðu í för með sér,
hafði orðið ljóst öllum, jafnvel
þeim, er gæddir eru barnslegri
einfeldni í stjórnmálum.
Árangurslaust beið Þýska-
land þá eftir samúðarmerkjum
og siðferðilegum stuðningi, en
Norðurlandabúar voru annað-
hvort of áhugalitlir, eða létu sér
nægja merglausar og gagnslitl-
ar umræður innan Genfar sam-
kundunnar. Norðurlöndin lenlu
æ meir í kjölfari hinnar bresku
hagsmunapólitíkur. Þetta sann-
aðist einnig með afstöðu þeirra
í Abyssiníudeilunni, en Norð-
urlandabúar, að fiáum undan-
teknum, revndust svo duglegir
fulltrúar Versala-kerfisins, að
þeir ekki einungis tóku þátt i
refsiaðgerðum gegn ítölum,
heldur einnig framkvæmdu þær
svo samviskusamlega 'að það
líktist sjálfsmorði. Hinar
fáu gleðilegu undantekningar
breyltu ekki meginstefnu þess-
ari.
Er þýska þjóðin undir for-
ystu Adolf Hitlers og stjórnar
hans byrjaði að lirista af sér
Versalafjötrana, þá fagnaði yf-
irgnæfandi meirihluti blaða-
manna á Norðurlöndum ekki
þessum atburði, heldur hófu
þeir nær talcmarkalausa gagn-
rýni á öllum þeim aðgerðum,
sem þýska þjóðin framkvæmdi
vegna sjálfstæðis síns og rétt-
lætis, gegn fyrirmælum Versala-
friðarins. í nafni framfara, i
nafni mannréttinda, i nafni
frjálslyndis og lýðveldis var
þýska þjóðin bannfærð, svivirt
og viðskiftalega einangruð. Það
Ieið varla sá dagur að fjöldi
blaða á Norðurlöndum g'agn-
rýndi ekki einhverja fram-
kvæmd þýsku stjórnarinnar á
hrokafullan og móðgandi háttr
Sérhver ráðstöfun hins þriðja
ríkis var túlkuð því í óhag og
oft skýrð með óskiljanlegum
árásum og aðdróttunum. Þessi
skipulagða synjun alls þess, er
frá þýska ríkinu kom, náði upp
í æðstu og ráðandi stéttir þess-
ara landa, þannig að þýska rík-
ið varð oft að fará embættis-
eða lagaleiðina til þess að vinna
hug á þessu óþolandi ástandi.
Afleiðingar þessara skipu-
lögðu árása á þriðja ríkið komu
aldrei hetur í ljós en s. 1. vor er
þýska stjórnin tjéði sig fúsa til
þess að gera ekki-árásarsamn-
inga við Norðurlandaríkin.
Samningar þessir voru gerðir
við Danmörku og Eystrasalts-
ríkinu, en Svíþjóð, Noregur og
Finnland sýndu engan áhuga
fyrir þessh. samningum. Svíar
og Norðmenn sögðust ekki geta
gert slíka samninga af grund-
vallarástæðum, en Finnar höfn-
uðu ekki-árásarsanmingi við
þýska rikið, þó að það hefði ekki
verið fyrsta ríkið, sem Finnar
gerðu slíkan samning við. Þó að
stjórnmálamönnum í Þýska-
landi virtist þessi afstaða Finna
þá óskiljanleg, má nú, eftir
reynslu síðustu mánaða, álíta
að þessi ákvörðun Finna liafi
verið tekin samkvæmt inn-
hlæstri af liálfu hreskra stríðs-
hvatamanna, sem síðar tengdu
bönd við stjórnina í Helsinki
fyrir milligöngu stjómmála-
manna á hinum Norðurlöndun-
um.
Þessi ríki hafa þannig gefið
tilefni til þess að ætla að friðar-
vilji þeirra — þrátt fyrir marg-
endurteknar hlutleysisyfirlýs-
ingar — liafi eklci verið eins
einbeitlur gagnvart öllum aðilj-
um og sú von að sá aðilinn fái
yfirhöndina sem menn voi’U
hlyntir af ástæðum, sem elckert
höfðu með lilutleysi að gera.
Hinn einkennilegi skilningur,
sem norrænu þjóðirnar leggja i
orðið „lilutleysi“, lýsir sér einn-
ig í því, að það voru þessar þjóð-
ir, sem viðurkendu rauðu
stjórnina á Spáni, ekki einungis
fram að sögulokum hennar,
heldur meira að segja fram yfir
þau, og veittu henni aðdáuu og
siðferðilegan stuðning, þó að
liún væri elclci lengur til, en neit-
uðu Franco um verðskuldaða
viðurkenningu, jafnvel þegar
sérhver dráttur þýddi elcki ann-
að en hlutdræga afstöðu gegn
Franco, Italíu og . Þýskalandi.
Að lokum skal bent á það, að
allar þessar þjóðir eru enn þann
dag í dag í Þjóðabandalagi því
i Genf, sem heldur enn fast við
16. grein laga sinna, þ. e. þá ill-
ræmdu grein, sem fjallar um
refsiaðgerðir og gerir smá-
þjóðirnar að þrælum liags-
munabaráttu Stóra-Bretlands.
Síðan að Vesturveldin sögðu
Þjóðverjum strið á hendur, hef-
ir þessi afstaða norrænu ríkj-
anna svo sem elcki breyst, held-
ur verður þýska ríkið,sem aldrei
hefir borið neinn óvildarhug til
Norðurlandaþjóðanna, heldur
ávalt tekið þeirra málstað, enn
að nýju fyrir þvi að einmitt
Vísir skýrði frá því fyrir nokk-
uru, að Reykjavík hefði verið
lögreglustjóra- og sakadómara-
laus frá áramótum, en þá gengu
JÓNATAN HALLVARÐSSON.
hin nýju lög um þau störf í
gildi. Hefði því ekki verið hægt
að úrskurða menn í gæslúvarð-
hald, halda réttarpróf né gefa
út úrskurði um húsrannsóknir.
Þelta er þó orðið breytt nú,
því að á laugard. voru þeir settir
í þessi embætti Jónatan Hall-
varðsson, fyrrverandi lögreglu-
stjóri, sem er nú sakadómari og
Agnar. Kofoed-Hansen, flug-
málaráðunautur ríkisins, sem
er lögreglustjóri.
Jónatan Ilallvarðsson er 36
ára að aldri. Hann lauk stúd-
entsprófi 1925 og embættis-
prófi í lögum vorið 1930, hvort-
tveggja með 1. einkunn. í á-
gúst 1930 varð hann fulltrúi
lögreglustjóra og gegndi því
starfi til 1. sept. 1936, er hann
var settur lögreglustjóri. Auk
þess liefir hann haft setudóm-
þessi norrænu riki sýna í blöð-
um sínum og framferði alt ann-
að en velvilja gagnvart Þjóð-
verjum og liagsmunum þeirra.
Sérhver þjóð má sýna samúð
þeim, sem hún helst kýs, en hún
má þá fyrir sitt leyti ekki lield-
ur kvarta undan því að mæta
ekki samúð þar, sem þessarar
sömu samúðar hefir verið sakn-
að ár eftir ár. Þýska þjóðin hef-
ir gegn vilja sinum verið rekin
út í þessa styrjöld af breskum
sti’íðshvatamönnum, sem ekki
livað síst hafa verið studdir af
hlaða og stjórnmálamöimum
Norðurlanda. Það er þess vegna
barnalegt að búast við því að
þýska þjóðin, sem nú á í baráttu
um framtíð sina, hjálpi um leið
öllum þessum smáþjóðum, sem
áður gátu ekki fengið nóg af
því að sýna þýska ríkinu smán
og svívirðingu. Árum saman
liefir þýska ríkið ekki mætt
nema skilningsleysi eða hroka-
fullri útskúfun og jafnvel dul-
klæddum eða auðsjáanlegum
fjandskap og má um þetta nota
orðatiltækið „kveður við sama,
er lcallað er í skóginum“.
Hið þriðja ríki þekkir mjög
vel þakklætis og trygðaskyldur.
Hið þriðja ríki aðstoðar þá, sem
aðstoðar það, verður þeim að
liði, sem ljær því lið. Hin þýska
þjóð er eklci á móti finsku þjóð-
inni, siður en svo. Hún her ekki
nokkurn óvildarhug til Norður-
landa. Vonandi vakna þeir, er
stjórna örlögum nágranna
liennar í norðri, einn góðan veð-
urdag til þess að athuga hvort
það sé betra að leggja aftur og
aftur hlustirnar við hvísli enskra
Þjóðabandalagspostula og
stríðshvatamanna eða verða við
hinni eðlilegu ósk þjóða sinna
og sækjast eftir vináttu þýsku
þjóðarinnar.“
arastörf á liöndum víða r ná-
grenni Reykjavíkur og á árun-
um 1933—34 dvaldi hann um
6 mán. skeið í Berlin og Kaup-
mannahöfn til þess að kynna
sér lögreglumál.
Agnar Kofoed-Hansen er 24
ára að aldri. Hann lauk gagn-
fræðaprófi við Gagnfræðaskóla
Reykvíkinga vorið 1932. Frá
því ári til 1934 vann liann lijá
Skógrækt ríkisins, en fór þá til
flugnáms í Danmörku og var
utan til 1936. Síðan vann hann
við flugmál liér og erlendis þar
til í júní s.l. — m. a. sem flug-
maður Flugfélags Akureyrar.
Sakadömari og lögreglc-
stjóri settir i enbættþá
laegardag.
AGNAR KOFOED-I4ANSEN.