Vísir - 09.01.1940, Blaðsíða 2

DÁGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSTR H/F.
Ritstjóri: Kristján Gnðlaugsson
Skrifst.: Félagsprenísmiðjunni.
Afgreiðsla: Hveifisgöfu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Afgreiðsla
fjárlaganna.
FRÁ því að fjárlög voru
lögð fyrir Alþingi í fyn-a
vetur, þar til þau voru
endanlega afgreidd, liðu rúm-
lega 10 máuðir. Á þessum tíma
hefir hver atburðurinn rekið
annan og allir á þá lund, að til
stórkostlegra útgjatdahælckana
leiða. Fyrst er skráð gengi krón-
unnar felt um 22% í aprílbyrj-
un. Næst lækkar krónan aftur
um 11% í stríðsbyrjun. Krónan
hefir með öðrum orðum lældcað
um 33% síðan fjárlögin voru
lögð fyrir þingið. Hér við hæt-
ist svo hin almenna verðliækk-
un, sem af styrjöldinni leiðir.
Og loks hafa hinar óvenjulegu
ráðstafanir, sem stjórnin Iiefir
orðið að grípa til, vegna ástands
Íiðandi stundar miklar út-
gjaldaliækkanir í för með sér.
Þetta alt verða menn að liafa
lmgfast, þegar dómur er lagð-
ur á afgreiðslu fjárlaganna að
þessu sinni. Og að þessu atliug-
uðu munu fleslir komast að
þeirri niðurstöðu að með öllu
hafi óldeift verið, að lækka út-
gjöld fjárlaganna, eins og á-
standið er.
Fleira má enn telja, sem vert
er að hugleiða í þessu sambandi.
Á undanförnum árum liefir alt-
af stefnt í liækkunarátt. I’ótt
þeir flokkar, sem með völdin
hafa farið séu ekki lengur ein-
ráðir, hafa þeir þó meirihluta
bæði í ríkisstjórn og fjárveit-
inganefnd. Meðan svo er mun
sparnaðarstefnan jafnan eiga
örðugt uppdráttar. Þá er og
þess að gæta að fjárlögin voru
að öllu undirbúin af fyrverandi
fjármálaráðherra. Honum gat
tæplega verið það hugleikið, né
fylgismönnum hans, að sýnt
yrði fram á, að hægt væri að
lækka útgjaldaliðina til muna.
Enda sýndi það sig í sumar, áð-
ur en síðari gengislækkunin og
verðhækkunin vegna stríðsins
komu til skjalanna, að sparnað-
arkröfur sjálfstæðismanna
fengu litinn byr í blöðum fyr-
verandi stjórnarflokka. Tíminn
drap þeim á dreif með allskon-
ar útúrdúrum, en Alþýðublaðið
taldi þær hreinasta lýðskrum og
fjarstæðu.
Menn spyrja nú: Hefir ekki
orðið neitt ágengt i sparnaðar-
átt, við íhlutun sjálfstæðis-
manna um stjórn landsins?
Þessu er því til að svara, að ef
fyrv. stjórnarflokkar hefði
farið hér einir með völdin,
hefðu útgjöldin hækkað miklu
meira en nú er til samræmis
við gengíslækkunina og hina
auknu dýrtíð. Jafnvel þótt
Framsóknarmenn hefðu eitt-
hvað viljað halda í, hefðu þeir
orðið að láta undan kröfum Al-
þýðuflokksins. Auðvitað verður
ekki fullyrt hverju sú útgjalda-
aukning hefði numið, en þeir,
sem kunnugir eru fjármálaferli
fyrverandi stjórnarflokka, telja
að þeim sé ekki gert rangt til,
þótt áætlað sé að útgjaldahækk-
unin, vegna hins breytta á-
stands, hefði numið að minsta
kosti 3—4 miljónum króna.
VÍSIR
Það sem útgjöldin hafa
hækkað minna en þessar 3—4
miljónir, verður því réttilega
þakkað aulcinni íhlutun sjálf-
stæðismaniia, á meðferð fjár-
málanna. Samkvæmt hinu upp-
haflega framvarpi Eysteins
Jónssonar voru rekstrar-út-
gjöld kr. 16.763.678, Samkyæmt
fjárlögunum eins og þau voru
endanlega samþykt eru rekstr-
arútgjöldin 17.857.448. Relcstr-
arýtgjöldin hafa þannig hælck-
að um lcr. 1.093.770, eða rúma
miljón króna. Þessi hækkun
nemur því sem næst 6%. Þegar
litið er til þeirra atburða, sem
gerðust á því hér um bil heila
ári, sem leið frá því fjárlög
voru lögð fyrir, þangað til þau
voru afgreidd, getur þessi 6%
Iiælckun ekki talist óeðlileg.
Hún er ekki meiri en þær
hækkanir sem orðið hafa frá
ári til árs, án þess nokkurar
verulegar sveiflur hafi átt sér
stað um peningagengi eða al-
ment verðlag.
Alt þetta, sem liér hefir verið
talið, verða menn að hafa í
huga, þegar dómur er lagður á
afgreiðslu fjárlaganna. Sparn-
aðarviðleitnin getur elcki lcom-
ið fram í beinum útgjalda-
lækkunum, eins og ástandið er
nú. Hún verður að lcoma fram
i því að draga úr hælckuninni.
Sjálfstæðismenn liafa leitast við
að draga úr hækkuninni með
þeim árangri, sem afgreiðsla
fjárlaganna sýnir.
Gamla Bíó:
Draumadansirm.
Gamla Bíó hefir frumsýningu
í kvöld á kvikmyndinni
Draumadansinn, sem dansparið
fræga Fred Astaire og Ginger
Rogers leika aðalhlutverkið í.
Kvikmynd þesi er eins og allar
aðrar, sem þau syngja og dansa
í mjög slcemtileg, því að þau
eru bæði afburða slyngir dans-
arar, en auk þess er svo létt
yfir öllum þeirra myndum og
ve'l frá þeim gengið, að unun er
á að horfa. Efnismiklar eru
þær ekkí, enda elcki við neinu
sliku að búast í myndum sem
þessum, því að þær eru til þess
ge'rðar að koma mönnum í gott
skap og gleðjast yfir góðri list.
1 myndinni eru sungin þessi
dægurlög: „Colour Blind“,
„Yam“, „Change Partners“ og
„The Niglit is filled with Mus-
íc .
'•'■-SU'
r
Skipastóll
1 m Norðmanna.
Alls seldu og keyptu Norð-
menn 97 skip árið sem leið,
samtals 506.500 smálestir. Þar
af voru 36, samtals 300.000
smák, seld til annara landa, en
17, samt. 57.000 smál., voru
keypt erlendis. Norskar slcipa-
smíðastöðvar smíðuðu á árinu
samkvæmt samningum 40 skip,
og er smálestatala þeirra 130.-
000, þar af 22 eimskip, 73.300
smál., 13 mótorskip 46.000
smál., 3 olíuflutningaskip 2300
smák, 2 ávaxtaflutningaskip
200 kúbikfet hvert. NRP. — FB.
ii]iiiari§on skiii§t|ori:
í dagblaðinu Vísi 17. des.
1939 opnar hr. Árni Friðrilcs-
son fvrir flóðgáttir mælslcu
sinnar. Tilefnið er sVargrein frá
mér í nóvemberhefti Vikings
út af árás hans á mig í sama
blaði, út af því að eg, í grein
frá síldveiðunum í októberhefti
Víkings, mintist þar lílillega á
hann og þá elclci svo að honum
líkaði. Án þess svo að afsanna
unimæli mín með tilhlýðilegum
rökum fór Á. F. þeim orðum
um, sem hlutu að valda því að
eg legði nolckur rölc á borðið,
eins og eg líka gerði og kunn-
ugt er. Orðaslcvaldur Á. F. í
Vísi er með þeim hætti, að það
er eins og hann viti af því, að
hann er korninn með mælgi sína
á þann vettvang, þar sem les-
endurnir eiga erfiðara með að
átta sig á því, livað um er deilt,
en lesendur Vílcings, sem fylgst
hafa með frá byrjun, þess ut-
an fjöldinn allur sjómanna og
þessum málum því nákunnug-
astir. Þá er svo að athuga livað
Á. F. hefir að segja.
Hann fer -að segja frá því, að
hann muni ekki eftir því að
hafa lent í deilum við Guðmund
lieitinn í Gerðum, en þetta er
bara framhjálilaup hjá Á. F.,
því eg liefi engu haldið fram
um það, lieldur að hann liafi
verið í andstöðu við hann um
dragnótaveiði og þessa afstöðu
sína til dragnótaveiði finnur Á.
F. ástæðu til að undirstrika
þarna í löngu máli í Vísi, svo
ekkert er uin að villast. Enn-
fremur segir hann, að liver sem
er, megi álasa sér fyrir stuðning
við það mál og að hann láti það
ekki hagga sér um hálftommu,
Vissulega mun liann fá að sitja
í friði fyrir mér í sama farinu,
hvað það áhrærir. Eg mun alls
eklci fara að slciftast á skoðun-
um við hann í þeim efnum.
Á. F. segir að eg furði mig á
því, að síld slculi elclci veiðast í
stærri stíl í vanalega botnvörpu.
Svona löguð rangfærsla var
auðvitað hugsanlegri í Vísi en
Víkingnum, og það hefir Á. F.
sennilega vitað. Lesendur Vík-
ings muna það, að eg liélt því
fram að síldarinnar ætti að
verða vart í venjulega botn-
vörpu, ef hún væri fyrir að
nolckuru ráði, og færði gild rök
fyrir, og sama sýnir skýrsla sú
er Á. F. birtir í Vísi um botn-
vörpuveiðar Englendinga í
Norðursjó 1936. Hún sýnir
einmitt meðal dagveiði af síld
i venjulega botnvörpu. En við
skýrslu þessa kemur það til at-
hugunar hvort, eða að livað
milclu leyti, liin venjulega botn-
varpa var notuð þar sem síldar-
miðin eru í Norðursjónum. All-
ir togaraskipstjórar vita það, og
eru á sama máli um það, hvað
sem Á. F. segir, að ef venjuleg
botnvarpa er dregin um síldar-
slóðir t. d. 1 Norðursjó, þegar
síld er þar fyrir, þá lcemur hún
ávalt upp með nokkuð af síkl
og á þennan hátt hefði eg talið
að venjuleg botnvarpa gæti sagt
til síldar. Hinu hefi eg aldrei
furðað mig á, eins og Á. F. seg-
ir, að ef norðlenska síldin
hrygnir hér við suður- og suð-
vestur-ströndina, — að þá
skuli ekki veiðast síld í
stærri slíl í vanalega botn-
vörpu. Hefði eg álitið að Á. F.
hefði nokkuð vit á veiðarfær-
um, eða fiskimensku, þá mundi
liann þó hafa veitt þeirri skoð-
un rothögg með þessum orðum:
„Og þótt sild fáist ekki í vana-
Iega botnvörpu getur hún feng-
ist í síldarbotnvörpu, eða því
skyldi hún annars hafa verið
gerð?“*) Veit. ekki fiskifræð-
Friðriksson
ingurinn að viðleitni sjómanns-
ins í því að bæta veiðitælci sín,
og að þegar það sýnir sig að eitt
veiðarfæri eklci veiðir nægjan-
lega vel þá leitast þeir við að
búa til annað, sem betur veiðir.
En á milli venjulegrar botn-
vörpu og síldarbotnvörpu er
það samband, að vegna þess að
noklcuð af síld veiddist í vana-
lega botnvörpu var þétt riðnari
botnvarpa búin til, sem hélt
síldinni betur, eða með öðrum
orðum síldarbolnvarpan. Hún
er því elclci bein afléiðing af því
að elcki verði síldar vart í
venjulega botnvörpu, eins og Á.
F. virðist halda.
Á einum stað í grein Á. F.
segir svo: „En þrátt fyrir það
er það enn þá almenn trú vís-
indamanna að norðlenska síld-
in hrygni við suður- og suðvest-
ur-strönd Islands á vorin. Einn-
ig þeir próf. Hjort og Dr. Tann-
ing, Dr. Lund, Dr. Runnström
og niargir fleiri eru því í and-
stöðu við Sigurjón Einai-sson
og vorlcenni eg þeim sárt.“ Ves-
alings góðmennið, er elclci von
að hann vorkenni þessuin ó-
gæfumönnum? Nú er þegar
svo mikið af rangfærslum Á. F.
lcomið, að eg verð að benda
honum á, að lesa með meiri, eg
vil ekki segja vísindalegri, lield-
ur almennri nákvæmni það,
sem hann er að skrifa um.
Hvergi í grein minni ræði eg
neitt um hrygningu síldarinnar.
Þetta er því algert vindhögg
slegið út í loftið lijiá Á. F. og
dettur mér elclci i hug að liræsna
neina vorlcunnsemi honum lil
handa út af því og svo því næst
þar senx hann hygst að gera
mig ósamdóma sjálfum mér
með því að vitna í grein mina í
októberhefti Vilcings og að sam-
lcvæmt henni sé það og mín
slcoðun, eins og hans, að togar-
arnir hafi Ieitað of lítið fyrir
sér í aflatregðunni á vertíðinni
s. 1. Það sjá allir sæmilega full-
orðnir menn, svo eg noti orð Á.
F„ að það sem eg segi þar á við
um síldveiðarnar, því að um
þær er eg þar að ræða og að til-
vísun mín í orð Lúðvilcs Vil-
hjálmssonar, skipstjóra, segir
ekkert um það, hvort eg er hon-
um, eða Á. F. sammála eða
elcki, hvað togarana áhrærir á
saltfiskveiðum. Hins vegar
standa ummæli mín þessu við-
komandi skýrum stöfum í nóv-
emberhefti Vilcings, og afsanna
alla útúrsnúninga Á. F. í þess-
um efnum, og það er nóg.
Á. F. varpar að mér svofeldri
spurningu: „Ef Sigurjón Ein-
arsson vill fletta upp i rann-
sóknarskýrslu minni fyrir árið
1934 á bls. 32 (eg skal gefa hon-
um skýrsluna ef hann vill) get-
ur hann séð, að við færum lik-
ur að því, að æskilegur hrygn-
ingarliiti (við botn) fyrir þorslc-
inn okkar í apríl virðist vera
6,5—7,5 gr. C. Þennan mann,
sen^ fullyrðir að lítill liafi orðið
árangur fiskirannsóknanna vil
eg nú spyrja, livernig hann hafi
notfært sér þessar niðurstöð-
ur?“ Vegna hvers getur elclci
fiskifræðingurinn haldið sig við
það, sem um er að ræða? Hvers-
lconar heiðarleiki er það, að
vera að leggja andstæðingnum
orð i munn, er hann aldrei hef-
ir sagt? Eg hefi hvergi haldið
því fram, og aldrei dottið i hug
að segja, að lítill hafi orðið ár-
angur fiskirannsóknanna, enda
*) Leturbr. mín.
liafa margir fleiri menn unnið
að þeim en Á. F. Ummæli mín
og þau, sem allur vindurinn í
fiskifræðingnum stafar af, eru
þessi: „Það er með síldveiðina
eins og ýmsa aðra atvinnuvegi
vora, að liún gefst misjafnlega
friá ári til árs. Lúta þar að ýms
náttúruslcilyrði, sem valda
mönnum hinna mestu lieila-
brota, ekki sist fiskifræðingn-
um okkar, sem virðist liafa þar
æði djúpan sjó að lcafa, en hins
vegar verið helst til örlátur á
spádóma, sem illa hafa ræst, og
því hagnýtur árangur þar eftir,
enn sem lcomið er!“ Á. F. hefir
í grein sinni í engu hrundið
þessuin ummælum. Spurning
hans er og út í loftið, þar eð
hún lcemur eklci þessu máli við
og mun eg því ekki eyða miklu
púðri á hana. Hvað meinar svo
fislcifræðingurinn með spurn-
ingu sinni? Ætlast hann til
þess, að af því hann færir þess-
ar líkur að lifnaðarháttum
þorsksins, að þá geti þær komið
okkur að því haldi, að við’ þurf-
um að eins að renna hitamælin-
um i stað botnvörpunnar þegar
við erum að leita að fislci? Eg
tek líkum með varfærni og lílc-
ur Á. F. hafa elcki orðið mér að
neinum hagnýtum árangri.
Þetta er lcöld staðreynd, eklci
sett fram til þess að niðra hinni
vísindalegu lilið.
Eg tók upp í grein mína við-
tal við Á. F. birt í Vísi 19. ág.
s. 1. Um það farast honum svo
orð: „Þessi málflutningur Sig-
urjóns er því miður (hans
vegna) lítt lieflaður, því liann
teygir og rangfærir ummæli
mín. Eg hafði farið yfir vest-
ursvæðið og gat því sagt með
sanni, að ástandið var elcki
glæsilegt en þó batnandi. Um
austursvæðið sagði eg að eins,
að það væri talið fult af heit-
um sjó, yfir það hafði eg þá
ekki farið, og stáðhæfði því
ekkert um ástandið, þar.“*)
Vegna þess að Á. F. gerir mér
þann greiða að benda mér á að
lesa þetta og hitt bæði eftir sig
og aðra, vil eg að eins lítillega
gerast honum hjálplegur í sömu
efnum. Eg vil ráðleggja hon-
um að fara um borð í varðbát-
inn Óðinn og fá að lesa þar hólc,
sem skrifuð er með visindalegri
nákvæmni, þ. e. dagbólc hátsins
og bera saman við þennan hér
lilfærða framburð sinn. Eg liefi,
að eg tel, noklcuð góðar heim-
íldir fyrir því, að Á. F. hafi ein-
mitt verið um borð í varðb.
Óðni, og það á austursvæðinu
frá Siglufirði til Langaness, og
framlcvæmt átu- og hitarann-
sóknir dagana 14. til 16. ágúst
s. 1. Að báturinn liafi lagt af
stað frá Siglufirði um kl. 2 e. h.
þann 14. ág. og lcomið þangað
laust fyrir hádegi þann 16., eða
daginn, sem Á. F. segir að ca.
samtal sitt við ritstjóra Vísis
liafi átt sér stað. Hversvegna
að Á. F. segist svo eklci hafa
farið yfir austursvæðið, en
liinsvegar telur það fult af
heitum sjó, fæ eg elcki skilið.
Á. F. er að glósa með nýrílca
menn. Sé hann illa haldinn af
þeim leiða lcvilla, að sjá ofsjón-
Um yfir aflahlut mínum, eða
annara starfsbræðra minna, er
rétt að eg reyni að draga ofur-
lítið úr hörmungum hans. Við
búum við þá skattalöggjöf, sem
nær það vel til okkar slcipstjór-
anna, að liinir beinu og óbeinu
') Leturbr. mín.
skattar þynna svo út fyrir okk-
ur, að í okkar hóp verður lítið
um nýríka menn. Það eru því
alveg óþarfar kvalir, sem þeir
menn líða, sem horfa blóðugum
öfundaraugum á það, sem í
oklcar lilut raunverulega lcem-
ur af því, sem við öflum.
■ Á. F. segist elclci láta uppi-
vöðslumenn lcomast upp með
það, að ráðast að sér og reyná
að níða sig og sín störf. í líkan
streng tek eg. Það liefir það eitt
í för með sér fyrir oflátunga,
að ráðast að mér með gífuryrð-
um fyrir það eitt að greina fná
borðleggjandi sannindum, að eg
leitast við að flétta rökum þeim
mun fastar að liöfði þeim, og
nota mér ekkert að yfirvarpi til
þess að flýja af þeim vettvangi,
þar sem lesendurnir eru þeir,
sem besta hafa aðstöðu til þess
að dæma Um hvor hafi réttara
fyrir sér. Dreg eg mig svo út
úr frekari umræðum um þetta
mál, því að eg get ekki álitið
þann mann svaraverðan, sem
gerir andstæðingi sínum upp
orð og glímir svo við að leggja
út af þeim, ennfremur hirðir
svo lítið um sannleiksgildi orða
sínna, að hann leiðir mál sitt
inn í Vísi með ósannindum, þeg-
ar í fyrstu setningu. Mér þykja
önnur störf skemtilegri en þau,
að fást við að relca þannig lag-
aðan þvætting ofan i vísinda-
mann, sem hagar orðurn sínum
á svo óvísindalegan liátt.
Sjötugsafmæli
Snorri Jóhannsson starfs-
maður hjá Útvegsbanka ís-
lands og stefnuvottur hér í bæn-
um er sjötugur í dag.
Er liann fæddur að Merlcigili
í Skagafirði, en þar bjuggu for-
feður hans um langt slceið. —-
Gelck hann ungur í búnaðar-
skólann á Hólum og Möðru-
vallaskóla, en síðar fór hann til
Danmerkur og dvaldi þar
nokkra hríð. Gelck liann þá á
verslunarslcóla i Kaupmanna-
höfn, og er hann fluttist hing-
að til lands að nýju lagði liann
stund á margvísleg verslunar-
störf, bæði norðanlands og hér,
en síðuslu 30 árin hefir liann
dvalið hér i Reykjavik, og
starfsmaður |Útvegsbanlcans
hefir hann verið á annan tug
ára, og í öllum þesum störfum
sínum hefir hann aflað sér al-
mennra vinsælda.
Snorri Jóhannsson ber árin
svo vel að flestir myndu ætla
hann um fimtugt, sem eklci
vissu betur. Hann er léttur i
spori og snar í snúningum,
livort sem hann sinnir störfum
innan veggja Útvegsbankans
eða gengur um göturnar i er-
indum sínum sem stefnuvottur.
Hann er einnig víðsýnn maður
og frjálslyndur, gleðimaður
milcill i vinahópi og ljúfmenni
hið mesta hver sem í hlut á.
Hinn 28. þ. m. verður Guð-
björg Eggertsdóttir, lcona
Snorra Jóhannssonar, einnig
sjötug, þannig að aldursmunur
þeirra hjóna er ekki mikill.
Hefir hjónaband þeirra alla tið
verið hið ástúðlegasta og heim-
ili þeii’ra með mesta myndar-
brag. Oft hefir þar verið gest-
lcvæmt og hafa ættingjar og
vinir þeirra lijóna bæði úr
Skagafirði, Dölum og öðrum
stöðum, þar sem þau hjón hafa
dvalið, fjölsótt á heimili þeirra,
og notið þar hinnar mestu gest-
risni og margvíslegrar aðstoð-
ar, ef á hefir þurft að lialda.
Noklcur fósturbörn hafa þau
alið upp og má þeirra á meðal
nefna Snorra Jónasson loft-
skeytamann og frú Maríu konu
Kristjáns Sveinssonar augn-
læknis.
1 kvöld efna vinir þeirra
hjóna til samsætis fyrir þau, og
verður þar án efa margt um