Vísir - 11.01.1940, Blaðsíða 3

V í S I R
Gamla ®íé
Draumadansinn
Amerísk dans- og söngvamynd. Lögin eftir Irving Berlin.
Aðalhlutverkin leika:
Fred Astaire og Ginger Rogers.
Aukamynd: Walt Disney-teiknimynd.
UTSALA
á DÖMUHÖTTUM og TÖSKUM.
Smekklegt og fjölbreytt úrval.
SigríðuF Helgsdóttir,
Lækjargata 2.
Jarðarför
frii Guðrídap Guðmundsdóttur,
fer fram frá fríkirkjunni laugardaginn 13. þ. m. og hefst
með húskveðju á heimili liennar, Snðurgötu 15, kl. 1% e. li.
Aðstandendur.
)) iifeiHi m
breg’st
aldrei

Nýa Bíó sýnir
»RAMONA«
bráðlega í nýrri
útgáíu.
Fyrir liðlega tíu árum var
sýnd í NýjaBíó kvikmyndin Ra-
mona og munu margir enn
minnast þeirra ánægjustunda
sem hún veilti. Þetta var á tíma
þöglu kvikmyndanna og um
þelta leyti kom hver myndin
annari betri, en eg lield, að fáar
hafi máð jafnmikilli hylli og
Ramona. Það bar margt til.
Ramonasöngurinn — falleg
dægurfluga — náði miklum
vinsældum í svip. jHann var
þýddur á íslensku, að mig
minnir af Þorsteini heitnum
Gíslasyni, pi-ýðilega sem vænta
mátti, en Stefán Guðmundsson
söngvari söng vísurnar á hverri
sýningu i Nýja Bíó, við mikið
lof. Stefán var, eins og menn
vita, lærlingur á rakarastofu,
fyrst eftir að hann kom hingað
til bæjarins, og fóru menn
hrátt að veita sönghæfileikum
hans athygli, og þvi meiri sem
lengra leið. Eigendur Nýja Bíó
fengu Stefán til að syngja Ra-
monasönginn, sem Þórarinn
Guðmundss. fiðluleikari ogEgg-
ert Guðmunsson léku undir.
Minnast margir þessara stunda
í Nýja Bíó er Ramona var sýnd
meðal hinna bestu sem þeir
hafa átt í kvikmyndahúsi. En
auk þess er það vitanlega höf-
uðatriði, að myndin var vel gerð
og skemtileg, og Dolores del
Rio, sem lék aðalhlutvevrkið,
var þá upp á sitt besta, og liafði
öll skilyrði lil að bera að fara
vel með aðalhlutve’rkið.
Það er gaman að rifja þetta
alt upp er liingað er komin til
sýningar nýRamona-kvikmynd,
gerð af Fox-félaginu. Er það
einkar glæsileg litmynd — og
enn á ný fer Ramona sigurför
um heiminn og vekur síst minni
athygli en sú eldri.
Sagan gerist, eins og menn
sem sáu fyrri myndina muna, á
þeim dögum, er ævintýramenn
leituðu gulls í fjöllum og dölum
Kaliforníu. Fólk af gömlum og
auðugum aðalsættum átti þá
enn stórjarðeignir og komu upp
erjur milli íbúanna og nýbyggj-
endanna og ævintýramannanna.
Þetta er saga um ást og hatur,
sorg og gleði, og meðferð allra
aðallilutverka hin glæsilegasta.
Að þessu sinni er það Loretta
Young sem leikur Ramonu, en
aðrir aðalleikarar eru Don
Ameche, Kent Taylor og Pau-
line Frederirk. X.
NORÐMENN FÁ LÁN
í BANDARÍKJUNUM.
í opinberri fregn frá Was-
hington segir, að Viðreisnar-
f járhagsstofnunin og Export- og
Importbankinn hafi fallist á
að veita Noregi 10 milj. dollara
lán.
Ull og grasafræði.
Ullar-þvottahús eitt í Port-In-
venal skamt frá Montpellier í
Frakklandi flytur inn all-miki'S af
ull, meSal annars frá SuSur-Am-
eríku og Ástralíu — og vitanlega
óþvegna. ÞaS hefir nú komiS í
ljós, aS jurtafræ ýmiskonar hafa
borist í þessari innfluttu ull, „fall-
iS í góðan jarðveg" þar umhverf-
is þvottahúsiS og „boriS ávöxt“.
Svo hafa vindar og fuglar og
skorkvikindi bori'S fræin víSa
vegu í kring um þvottastöSina.
GrasafræSingar veittu því athygli,
aS þarna voru komnar erlendar
plöntur. Var nú tekiS aS rannsaka
ináliS af vísindalegri nákvæmni
og kom þá í ljós, aS þarna voru
komnir 458 „innflytjendur", þ. e.
jurtir af ýmsum ættum og tegund-
um, sem höfSu ekki veriS til á
þessum slóSum, en voru ættaSar
þaSan, sem ullin hafSi veriS keypt
— í SuSur-Ameríku og Ástraliu.
«ÍÖ«0C;SCÍS0!ÍtS0ttCí5ötX5ÍÍtÍÍÍÖ£ÍCCÖÖÖ0ÖÍSíSÍÍ<Í5ÍÍJ0ÍÍÖtJÖÖÖÖ«ÍÍÍ5»0Ö»0O
Öllum þeim, nær og fjær, sem heiðruðu okk-
ur með samsæti, heillaóskaskeytum, heimsóknum
og gjöfum á sjötíu ára afmæli oklcar, færum við
hér með okkar innilegusta hjartans þakklæti.
Reykjavík, 10. janúar 19b0.
Guðborg Eggertsdóttir. Snorri Jóhannsson.
$í
í:
wýjj» Miú
Flughetjnr i hernai
Spennandi og stórkostleg amerisk kvikmynd, er lýsír Iífi
liinna hraustu og fræknu flugmanna ófriðarþjóðanna, er
þrá frið við alla, en berjast eins og hetjur, séu þeir neyddír
til að berjast. Aðalhlutverkið leikur hinn djarfi og karl-
mannlegi
ERROL FLYNN. --- Börn fá ekki aðgang.
Lcikfélag UcykjaYÍ kur
„Dauöinn nýtur lifsins“
Sýning í kvöld kl. 8.
Hljómsveit undir stjórn Dr. V. Urbantschitsch,
aðstoðar
Aðgöngumiðar seldir eftir ki. 1 í dag.
Aðaldansleikur
U 8 £
Sundfélagsins Ægir verður haldinn i Oddfellow næst-
komandi laugardag.
Aðgöngum. seldir í Oddfellow eftir kk 2 á laugardag.
Félagar, fjölmennið og takið gesti með ykkur.
Germania.
Þýskunámskeið á vegum félagsins hefst um miðjan
janúar.
Kent verður í tveimur flokkum og verður kenslu-
gjald kr. 25.00 fyrir 20 tíma.
Væntanlegir þátttakendur eru beðnir að gefa sig fram
við kennarann, Dr. Gerd Will í síma 4789, kl. 12—1 og
7—8.
8
SOOtSCOtSCÍSOOCOOOCCOOOOíSÍÍíJCOGÍÍCÍSCtSOOOCCOOÍiOtSOCíSOCOOOCOOO
Karl-
mannaföt
nýjap tegundip.
ÁLAFOSS
Þingholtsstræti 2.
það fyrir, að sól gangi ekki und-
ir um nætur. Sýnir þetta, að
Tliule er ekki sama og Norður-
Skandinavia. Ýmsar fleiri frá-
sagnir og heimildir benda til
þess að hið forna Thule sé sama
og ísland, t. d. frásagnir (Plini-
usar) um að sigla megi frá Nor-
egi til Thule, og að frá Thule sé
eins dags sigling norður í frosið
haf (sbr. Landnáma: dags sigl-
ing úr Kolbeinsey norður).
Landnámabók segir afdráltar-
laust, að ísland sé, að viturra
manna dómi, bið forna Thule
(Týli), og sæti síst á oss íslend-
ingum, að rengja þá frásögn.
Saxo er hér og é sama máli, og
fjöldi vísindamanna og sagn-
fræðinga fyr og siðar, enda er
það svo, að meðal mentamanna
erlendra er landið oft kallað
Thule nú í dag. Að vísu liafa
sumir notað nafnið Thule um
ýms önnur Norðurlönd, en það
breytir engu um það, sem ráða
má af frumheimildum og áreið-
anlegum frásögnum um þetta
mál, svo sem nú hefir stuttlega
verið rakið.
Vitaskuld verður það aldrei
fullsannað, að ísland sé liið
forna Thule-land, og mega skrif
Alþbl. þvi til sanns vegar færast
að þvi leyti. Ættu íslenskir
sagnfræðingar að rannsaka
þetta meira en gert liefir verið,
og önnur atriði, er lúta að frum-
landnámi landsins. Hinsvegar er
það algerlega rangt, er Sigfús
Halldórsson frá ÍHöfnum stað-
liæfði í útvarpinu nýlega, að
„allir vissu“ að Thule væri sama
og Norður-Skandinaviuskaginn.
Slík fullyrðing á sér engan stað.
Nafnið Thule er talið vera af
keltneskum uppruna. Sumir
hafa þó viljað telja það sam-
stofna við norræna orðið Þela-
mörk, og ýmsar fleiri skýringar
hafa komið fram. Þjóðskáldið
Einar Benediktsson og ýmsir
fleiri, hafa þýtt það Sóleyjan
eða Sóllandið. Sú skýring kem-
ur vel heim við það, að víða í
frásögnum um Thule er talað
um það náttúrufyrirbrigði, sem
ekki þekkist í suðlægari Iönd-
um, að sólin gangi ekki undir.
Isidor frá SeviIIa (560—636)
einhver lærðasti maður sinnar
tíðar, skrifar um undralandið
Thule í norðurhöfum og segir
þar beinlínis, að landið dragi
nafn af sólinni. Það er þess-
vegna ekkert hugarflug, heldur
bygt á sögulegum sannindum,
er þjóðskáldið tileinkar landi
okkar liið fagra nafn Sóley í
ódauðlegum lcvæðum sínum.
Til eru í Landnámabók frá-
sagnir um það, bvernig núver-
andi nafn varð til. Hrafna-
Flóki lét í haf frá Noregi til að
leita lands þess, sem fundið
liafð Naddoðr vikingur og nefnt
Snæland. Flólci þessi hélst hér
skamma hríð, drap fénað sinn
úr hor og flosnaði síðan upp.
Þótt ónytjungur þessi hefði ekki
manndóm til að festa hér bygð,
varð liann samt til þess, að gefa
landinu nafn áður en hann
hyrfi héðan á hrott. Var nafnið
bersýnilega valið með það fyrir
augum, að níða landið og fá
menn í Noregi til að trúa að
það væri óbyggilegt fyrir ís og
kulda, enda segir sagan, að
hann liafi borið landinu illa
söguna, er hann kom utan. Hug
Flóka og þeirra kumpána til
landsins má m. a. marka af því,
að einn skipsmanna, Þórólfur,
varð að háði og spotti fyrir það
eitt að leyfa sér að tala vel um
landið. Vildu Norðmenn reyna
að stemma stigu fyrir fólks-
flutningum hingað, og var níð-
nafni Flóka þvi tekið opnum
örmum, og haldið mjög á lofti,
enda náði það að festast við
landið. Siðar voru menn í sama
slcyni skattlagðir . og sviptir
eignum er þeir vildu leita liing-
að. Það eru þessvegna Norð-
menn, óvildarmenn landsins, en
ekki landsmenn sjálfir, sem
hafa valið landinU þetta þokka-
lega nafn, og má því segja, að
það sé ekki íslenskt fremur en
Thule-nafnið.
III.
Eg hefi þá dregið fram nokk-
ur atriði er varða hið sögulega
viðhorf málsins, til þess að
sýna, að greinarhöf. Vísis og
Alþbl. fara mjög vtilbr vegar
um þau efni. Er menn hafa
þannig gert sér ljóst, að Tliule
eða Sóley er liið upprunalega
nafn landsins, sem það hefir
heitið um aldaraðir áður en
núverandi nafn varð til, þá ættu
menn sannarlega ekki að þurfa
að hneykslast á því, þólt um það
sé rætt að taka nafnið upp aft-
ur. Það verður þó ekki véfengt,
að frumbyggjar landsins nefndu
landið þessu nafni, og það eitt
er nægilegt til að helga okkur
allan sögulegan rétt til þess.
Tliule er líka fagurt nafn og
virðulegt; það er alþjóðlega
þekt, rómað í skáldskap og sög-
um allra alda sem nafn hins ó-
þekta, fjarlæga æfinlýralands í
norðurhöfum, landsins sem áð-
ur dró nafn af sól en nú af ís
og lculda. Við myndum að sjálf-
sögðu nefna landið Sóley eða
Sólland á vora tungu, og myndi
það nafn fljótlega festast við
landið, einnig út á við, enda þótt
við getum tæplega tekið það
nafn upp á annan liátt en þann,
að nota Thule'-nafnið sem eins-
konar millilið. Framtíðarnafn-
ið ætti að vera Sóley eða Sól-
land, fegursta nafnið sem
nokkuru landi verður nokkuru
sinni valið.
Núverandi nafn er liinsvegar
ómaklegt og ósmekklegt upp-
nefni, sem á sér enga sögulega
réttlæting aðra en þá, að við
höfum gengið undir nafninu
nú um nokkurra alda skeið, en
það er vitaskuld lrreinn mi.s-
skilningur, að okkur heri þar
fyrir að búa við ónefni þetta
um alla eilífð.
Líti maður til náttúru lands-
ins, þá verður enn liið sama
uppi á teningunum; nafnið á
sér þar lilla stoð í veruleikan-
um. S. P. reynjir að vísu að
halda því fram, — sem reynd-
ar verður að teljast ósæmilegt
góðum íslendingi —, að landið
eigi ekki betra nafn skilið. Virð-
ist hann halda að landið dragi
nafn af Vatnajökli, og sé það
þvi réttnefnt ísland! Eg vona
að þeir séu ekki margir, sem
taki undir það með S. P., að
land okkar sé maklega kent við
ís og kulda. Nær sanni væri m.
a. s. að kalla landið Mörland,
svo sem það hefir stundum
verið nefnt í háði. En því miður
er það víst svo, að hinn kulvísi
S. P., sem ekkert sér hér nema
is og jökla, er ekki hinn einasti
andlegi arftaki búskussans
Flóka með þjóð vorri. Það er
og hefir verið altof útbreidd
skoðun hjá landsmönnum, að
landið væri eitt „helgrinda
hjarn“ ísa og illviðra. Þetta
vanmat á landinu, sem nafnið
hefir liugsanlega átt nokkurn
þátt í, hefir verið okkar ólán á
öllum öldum. T. d. höfum við
álitið, að ekki þýddi að fást við
akuryrkju á okkar „kalda“
landi, þó að reynsla síðustu ára
liafi sýnt hið gagnstæða. Þann-
ig er þetta á fleiri sviðum. Land
okkar er áreiðanlega ekki
frekar land ísa en sólar. Eða
livað finst mönnum t. d. ef
þeir hta til baka yfir árið sem
var að líða?
Eg þarf svo ekki að fjölyrða
frekar um skrif S. P., enda
hefir hann engin rök fram að
færa en þau, að erfitf vrði aS
setja nýtt nafn inn í æltjarðar-
kvæði okkar! Er slíkt svo
barnalegt, að varla er svarandL
Vitaskuld dettur engurrr sa
barnaskapur i bug, að fara aÍS
breyta eldri kvæðum fyrir þá
sök. Annars eru dæmi þau, sem
S. P. velur, vægast sagt óheppí-
leg. Annað þeirra er norskt
þjóðlag en hitl er sjálfúr þjóð-
söngur Finnlands. HvaSaw
kemur S. P. sú speki, að telja
þetta íslenska ættjarðarsöngva?’
Það er m. a. s. vafasöm kurf-
eisi að nota þjóðsöng' annarax~
þjóðar á þennan lnátt. Guð vots
lands getur heldur ekki taEst
þjóðsöngur, heldur sálmur,
orktur i vissu sögulegu tílefm,
og vantar flest skilyrðí þess.
]>ótt fagur sé, að gefa verið
þjóðsöngur. Tekstinn er áþeltS:-
ari Daviðssáhnum Gamla Tesfe-
mentisins en ættjarðarljóði, tíF-
efnið er söguleg rangfærsía, og
loks er lagið alt of þungTamEf-
legt til að gela verið þjóðsöng-
ur. Er vert að benda á þetta líl
þess að ekki verði látið dragast
lengur, að hefjast handa mn
undirbúning og samning- nýs
þjóðsöngs, sem fluttur yrði ojg
sunginn fyrsta skifti á vænfara-
legri frelsis-þjóðhátíð IsIemS-
inga 1943. Frh.
s. öL