Vísir - 17.01.1940, Side 1

Ritst jóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Sími: 4578.
RL itstjórnarskrifstofur:
í’élagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Afgreiðsla:
KVERFISGÖTU 12.
Sími: 3400.
AUGLÝSINGASTJÓRI:
Sími: 2834.
13. tbl.
Fréttaritari United Press
í Finnlandi lýsir ferðalagi frá austurvíg-
stöðvunum yfir rússnesku landamærin.
EINKASKEYTI frá United Press. — Khöfn í morgun.
Hubert Yxkyll, fréttaritari United Press á víg-
stöðvunum í Finnlandi, lýsir í eftirfarandi
skeyti ferðalagi sínu til vígstöðvanna við
austurlandamærin, en þaðan fór hann yfir landamær-
in inn í Rússland, og er hann fyrsti erlendi blaðamað-
urinn í Finnlandi, sem það hefir gert eftir að vopna-
viðskiftin hófust.
Eftir að eg kom til Lieksa, sem er höfuðbækistöð finska
hersins á austurvígstöðvunum lagði eg þegar af stað áleiðis til
landamæranna, en þangað er um 50 kílómetra vegalengd.
Fyrstu 17—18 kílómetrana ók eg í vagni, en þar næst í sleða.
Snjór var mikill á jörðu og 40 stiga frost. Eg ók í gegnum tvö
þorp, sem báru þess augljós merki, að á þessum slóðum höfðu
verið bardagar háðir. Þorpin voru algerlega mannlaus, því að
íbúarnir höfðu flúið í byrjun stríðsins. I húsunum, sem uppi
stóðu — þar sem hús höfðu staðið voru nú víða rústir einar —
voru allar dyr opnar og gluggar og hafði fent inn í húsin.
Eg hélt nú áfram ferðinni og vildi þá sú slysni að sleðinn fór
niður í dæld mikla, þar sem fallbyssukúlur höfðu rótað upp
jörðunni, en eftir nokkura töf og viðgerð var ferðinni haldið
áfram. Komum við nú þar sem finskir hermenn voru í bráða-
birgðavarðstöð og var nú símað til bækistöðvarinnar og spurt
fyrir um, hvort eg mætti halda áfram ferð minni, og var leyfið
veitt.
Þegar til landamæranna kom veitti eg því athygli, að öll ein-
kenni, svo sem skjaldarmerki, höfðu verið rifin af finsku landa-
mærastaurunum, sem eru ómálaðir og grófgerðir. Margir
stauranna báru merki þess, að barist hafði verið alveg á landa-
xnærunum, þvi að mörg skot höfðu komið í suma þeirra.
Klukkan 2 í gær nákvæmlega fór eg yfir landamærin. Er eg
fyrsti erlendi blaðamaðurinn í Finnlandi, sem farið hefir aust-
xir yfir landamæri Finnlands frá vígstöðvunum og ef til vill
fyrsti maður hlutlausrar þjóðar, sem það hefir gert.
Eg dvaldist um hálfa klukkustund Rússlands megin landa-
mæranna og sá greinilega bráðabirgðavíggirðingar, sem Rúss-
ar höfðu komið sér upp í um fimm kílómetra fjarlægð frá
landamærunum og sá förin eftir rússneska skíðamenn í snjón-
um. Eg hitti nokkra framvarðaflokka Finna og fór til baka til
aðalbækistöðvarinnar með einum þeirra.
Finnar biðja um
árásarflugvélar.
Mikil gfrcmja i FiiBiiIandi vcg’iia
loiáarása Rtissa.
Méðal þeirra, sem farist hafa í loftárásum Rússa á finskar
borgir að undanförnu, er margt kvenna. Er mikil gremja ríkj-
andi um gervalt Finnland út af loftárásunum, sem er ekki
beint neitt sérstaklega gegn hernaðarlega mikilvægum stöðum,
lieldur iðulega að verkamannahverfum, sjúkrahúsum og skól-
um. —
Finnar krefjast þess af vaxandi óþolinmæði, að þeim verði
veittur stuðningur til þess að fá sem mest af árásarflugvélum
þeim, sem þeir hafa fengið allmargar af að undanförnu, því að
þær reynast hið besta í viðureigninni við sprengjuflugvélar
Rússa. En enn sem komið er hafa Finnar svo fátt af þessum
árásarflugvélum, að þeir geta ekki haft þær til varnar nema á
sárfáum stöðum. NRP—FB.
Feiknin öll af gjöfum berast
úr öllum hérúðum Noregs til
Finnlandssöfnunarinnar, m. a.
mikið af niðursoðnum matvæl-
um, aðallega fisld, ferskum
ffiski, fatapakkar í þúsundatali
'O. fl. handa fólki, sem neyðst
hefir til að flýja heimili sín
vegna loftárásahættunnar. —
NRP—FB.
Auknap píkis-
tekjur í Nopegi.
í hráðahirgðaskýrslu um rík-
istekjur Noregs í desemljer seg-
ir, að 20 stærstu telcjuliðirnir
hafi numið í desember s. 1. kr.
10.792.000, en í sama mánuði í
fyrra kr. 36.974,000. NRP.FB.
Hríðarveður og kuld-
ar í Noregi.
Hriðarveður og kuldar eru nú
í Noregi og var veðrið mest í
fyrradag. Miklir flutningaerfið-
leikar eru viða og járnbrautar-
DÉ Rðssa
É Rirtim
Orðsendingar þær, sem fram
liafa farið milli norsku ríkis-
stjórnarinnar og ráðstjórnar-
innar rússnesku, hafa nú verið
birtar í lieild. Koht utanrikis-
málaráðherra liefir sagt, að
norska ríkisstjórnin sé þeirrar
skoðunar, að engin ástæða sé til
anriars en lita rólegum augum
á þetta mál. Hann sagði enn-
fremur, að norska rikisstjórnin
liefði ekki fengið nein ný til-
mæli eða orðsendingu frá rúss-
nesku ráðstjórninni, sem ekki
liafa neinar ástæður til um-
kvartana á hendur norsku
stjórninni. Það er ekki nema
eðlilegt, segir ráðherrann, að
Norðmenn hafi sterka samúð
með Finnum, og sú samúð sé i
ljós látin, vegna þess að Finnar
séu mágrannaþjóð og Norð-
menn eru mótfallnir allri vald-
beitnigu i skiftum þjóða milli.
í svari norsku stjórnarinnar er
gerð ítarleg grein fyrir þvi, að
þeir sem hafa stutt Finna hafa
gert það í samræmi við það á->
lit og þann vilja, sem kemur
fram i norslcum blöðum, og er
því í samræmi við þjóðarvilj-
anri, ett í Nöregi rikir algert
skoðanafrelsi. Norská i-íkið hef-
ir fylgt hlutleysisstefnri strang-
lega í hvívetna og vill Ieitast við
að gera það. — Tassfréttastofan
rússíieska tilkynnir, að svör
rikisstjórná Noergs og Svíþjóð-
ar séu ekki fulínægjandi, eínlc-
anlega sé svar sænsku stjórn-
arinnar það ekki. Tekur frétta-
stofan það fram, að ríkisstjórri-
irnar liafi ekki neitað öllum
þeim staðhæfingmn, sem fram
voru bornar i orðsendingu
Rússa, staðhæfingar, sem sanni
hlutleysisbrot. Þessi afstaða
þeirra sé hættuleg og sýni, að
þær veiti ekki næga mótspyrnu
gegn þeim öflum, sem leitist við
að draga Noreg og Svíþjóð inn í
styrjöld gegn Ráðstjórnarríkja-
sambandinu. NRP. — FB.
Belgiskt skip
rekst á tundur-
duíl.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Áhöfn belgiska flutninga-
skipsins Josephine Charlotte
var sett á land á suðúrhluta
austurstrandar Bretlands í
morgun. Skipið var 3422 smá-
lestir að stærð og sökk það eftir
að hafa rekist á tundurdufl. —
lestum hefir seinkað um marg-
ar klukkustundir. í nótl sem
leið var næstum 19 stiga frost
í Oslo. — NRP FB.
Fjögurra manna af áhöfninni
er saknað og er talið víst, að
þeir liafi farist.
HAFA LÍTIÐ AÐ GERA. — Það fara litlar sögur af athöfnum kafbáta Bandamanna, enda
munu J>eir eingöngu notaðir til varðgæslu. Nú berast hinsvegar fregnir um það, að Þjóðverj-
um liafi tekist að granda þrem kafbátum fyrir Englendingum og lieita J>eir Seahorse, Star-
fish og Undine. — Efri myndin er af stærsta kafbát í heimi, franska kafbátnum Surcouf,
sem hefir m. a. tvær fallbyssur og að neðan er mynd af breskum kafbát af Sterletgerð. Er
hann af sömu gerð og Starfish.
Minniivarði á leiði Jánaiar
Ilall^ríniiionar í Kltöfn - - -
eða Iieimflutningrnr
beina hani
Próf. Matthías Þórðarson gat þess í blaðaviðtali nýiega, að
yfin-áðarétturinn yfir legstað Jónasar Hallgrímssonar væri
nú kominn í hendur íslendinga og væri nú næst fyrir hendi
að reisa þar minnismerki, sem samboðið væri minningu
skáldsins. Fylgir ítarleg frásögn um sögu málsins, enda er M.
Þ. þessum hlutum vel kunnugur.
Það er Stúdentafélag Reykja-
vikur, sem frá öndverðu liefir
beitt sér fyrir Jiessu máli — það
reisti styttuna hér á aldaraf-
mæli skáldsins — pg það var-
að undirlagi J>ess, að gerð var
gangskör að þvi að s. 1. sumar
áð ná eignarhaldi á leiðinu. Er
frásögn fornminjavarðar því
um Jietta atriði elcki allskostar
nákværil.
Formaður félagsins, Hörður
Bjarnason, húsameistari, hefir
eíniiíg skýrt blaðinu frá Jiví, að
minnisvarðanefndin sé kosin
af félaginu, en i lienni eiga sæti
auk fornminjavarðar þeir dr.
iippgrötvar víðlæk licrmdarvcrka-
aform í Iticlkimli, skipulög'ð af
naxistiiin.
EINKASKEYTI frá United Press. — K.höfn í morgun.
Lúndúnablöðin í morgun skýra frá því, að breska
leynilögreglan hafi komist að því, að áformað var að
vinna margskonar hermdarverk til þess að valda glund-
roða og eyðileggja alt járnbrautaflutningakerfi Bret-
lands. Hermdarverkastarfsemi þessi átti fram að fara
um alt land og var hermdarverkastarfsemin vel undir-
búin, og að því er virðist skipulögð af þýsku leynilög
reglunni.
600.000 breskir járnbrautamenn, stöðvarstjórar og
járnbrautamenn yfirleitt, svo og þeir aðrir, sem ein-
hver afskifti hafa af járnbrautaflutningum, hafa feng-
ið aðvaranir frá bresku leynilögreglunni, að vera vel á
verði, og hafa þegar verið gerðar ráðstafanir til þess
um alt land, að hafa stöðugar gætur á öllum þeim, sem
nokkur grunur hvílir á.
Yfirvöldin hafa tilkynt, að þau hafi fengið áreiðan-
lega vissu fyrir því, að fulltrúar nazista hafi unnið að
áformum í þessa átt, þ. e. að eyðileggja helstu járn-
hrautir landsins og helstu samgöngur þar aðrar.
theol. Jón Helgason hiskup og
Sigurður Ólason, Stjórnarráðs-
fnlltrúi. Eigi hinn siðastnefndi
mikinn J>átt i að málið sé kom-
ið á rekspöl nú, því að hann
hafi fyrir hönd félagsins, grensl-
ast um legstaðinn og eignarum-
ráð lians og fest kaup á honum,
J>ótt endanlega hafi ekki verið
gengið frá J>ví fyrri en nú fyrir
skönpnq, Er þe§s ag vænta, að
minnisvarðanéfliulh hefjist
lianda um frekari aðgerðir,
enda er liún J>ann veg mönnum
skipuð, að góðs er að vænta af
henni.
Vísir hefir haft tal af Sigurði
()lasyni og spurðist fyrir um
undirbúning og fyrirætlanir
minnisvarðanefndar. Hann
skýrði svo frá höfuðatriðum:
Eins og próf. M. Þ. skýrir
réttilega frá, hefir Stéulentfé-Í
lagið liaft forgöngu í máli Jæssu
frá J>vi fyrsta. En frá því að
styttan var reist á aldarafmæli
skáldsins, lá málið að mestu
leyti niðri, þar tU í þitt eð fyrra,
að eg hreyfði }>vi, að gerð yrði
gangskör að því að fullgera og
flytja styttuna á betri stað. 1
j áambandi við það stakk eg upp
á J>ví í blaðagreiii, að atímgaðir
yrðu möguleíkar þess, að
flvtja bein Jónasar heim, og
búa þeim hvilustað í íslenskri
mold. Var tillagan einkum bygð
á J>ví, að gert var ráð fyrir að
ekki væri mögulegt, að ná eign-
arumráðum yfir legstaðnum,
auk J>ess sem í ráði væri að
slétta yfir öll leiði í garðinum
og taka hann til annara nota.
Ef ekki yrði unt að fá beinin
heim, stakk eg upp á því, að
íslensk stjórnarvöld gerðu
gangskör að því að eignast leg-
staðinn og búa virðulega um
og semja við dönsk yfirvöld um
ævarandi friðun.
Hugmyndin fékk lítinn hyr.
Utvarpið skopaðist að þessU og
var svo smekklegt, að líkja
J>essu við J>að, er glæpaliyski
nokkurt norður í Húnaþingi
var grafið upp og flutt á kirkju-
stað!
í utanför minni s. 1. sumar
setti eg mig í samband við
kirkjugarðsstjórnina og leitaði
leiðið uppi. Próf. Matth. Þórðar-
son liafði um aldamót rannsak-
að livar leiðið væri að finna, og
býst eg við að þeirri rannsókn
sé J>að að þakka, að leiðið er
ekki týnt með öllu. Leiðið var
moldarflag milli annara vel
búinna leiða og reyndist rtíér
J>ví tiltölulega auðvelt að finna
það. Stóð nú svo heppilega á,
að réttur J>ess, sem síðast var
grafinn i leiðið, var nýlega út-
runninn og liafði ekki verið
endurnýjaður. En jafnframt
Frh. á bls. 3.