Vísir - 09.02.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
háskólabyggin
nýja vigð hinn 17. júní n. k.?
--©---
Stúdentamót verðnr haldið hér í vor og
er n ndirbúningur þegar haíinn.
*
Árið 1938 gekst Stúdentafélag Reykjavíkur fyrir
landsmóti stúdenta, sem haldið var að nokkuru leyti á
Þingvöllunven að nokkru hér í bænum. Var í lok móts-
ins samþykt sú ályktun að næsta stúdentamót skyldi
haldið árið 1940.
Á aðalfundi Stúdentafélags Reykjavíkur, sem haldinn var
nú fjTÍr nokkru var rætt um væntanlegt stúdentamót á þessu
ári og kosin nefnd til þess að annast undirbúning þess. Er nefnd
þessi skipuð þannig að í henni á sæti stjórn stúdentafélagsins,
forntenn stúdentafélaganna í helstu kaupstöðum úti um land
og nokkurir góðir og gamlir stúdentar, sem best hafa unnið
að áhugamálum stúdenta.
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hveifisgötu 12
(Gengið inn frá Ingóifsstræti)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Eí tii kosninga
kemur.
AE) er engu líkara en Tíma-
menn haldi, að sjálfstæðis-
menn muni hrökkva í kút, ef
þeir heyri kosningar nefndar á
nafn. Hvers vegna ættu sjálí'-
stæðismenn að óttast kosning-
ar? Hafa þeir framið eitthvert
ódæði, sem ekki þolir dagsins
ljós? Hefir ástandið í landinu
versqað fyrir þeirra tilverknað?
Ilefir lánstraustið erlendis beð-
ið hnekki fyrir þeirra tilkpmu
í ríkisstjórnina. Hafa mikil-
vægustu verklegu framkvæmd-
irnar dregist af þeirra völdum?
Hafa þeir spornað við því, að
almenningur brygðist af þegn-
skap og hollustu við þeim
margvíslegu ráðstöfunum, sem
gerðar hafa verið vegna styrj-
aldarinnar? Hafa útgjöld ríkis-
ins hækkað af þeirra völdum?
Þessum spurningum og
mörgum fleiri eiga kjósendur
að svara við kjörborðið, ef til
kosninga kemur. Sjálfstæðis-
menn hafa ekkert að dylja. Þeir
voru misjafnlega bjartsýnir á
horfurnar á friðsamlegu og ein-
lægu samstarfi. En það liefir
engin áhrif haft á afstöðu þeirra
til stjórnarinnar. Blöð sjálf-
stæðismanna hafa verið alveg
samhent um það, að styðja
stjórnina í hverri þeirri við-
leitni, sem gerð hefir verið með
alþjóðarhag fyrir augum. í því
efni hafa þau ekki látið sig
neinu slcifta, hvort Sjálfstæðis-
flokkurinn út af fyrir sig hagn-
aðist nokkuð af því, sem um
hefir verið að ræða. Málsvarar
Sjálfstæðisflokksins hafa skilið
og viðurkent, að því aðedns get-
ur friðsamlegt samstarf hald-
ist, að aðiljar sýni tilliliðrunar-
semi. Allir sjálfstæðismenn
hefðu óskað þess, að hægt væri
að lækka útgjöld ríkisins. En
kjósendur Sjálfstæðisflokksins
skilja það vel, að ýtrasta sparn-
aði verður ekki framgengt í
samstarfi við flokka, sem líta
alt öðrum augum á alla sparn-
aðarviðleitni. Kjósendur Sjálf-
stæðisflokksins vita að útgjöld-
in hefðu orðið lægri en raun
varð á, ef sjálfstæðismenn
hefðu mátt einir ráða. En kjós-
endur Sjálfstæðisflokksins vita
jafnframt, að útgjöldin hefðu
hækkað mteira, ef fyrverandi
stjórnarflokkar hefðu setið ein-
ir að völdum. En um Ieið og
Sjálfstæðisflokkurinn sýnir
samstarfsflokkum sínum lil-
hliðrunarsemi, verður hann-að
ætlast til þess sama af þeim.
Það er ekkert óeðlilegt, þeg-
ar sömu flokkarnir hafa ráðið
einir Iögum og lofum meira en
tug ára, að þeir séu dálitla
stund að átta sig á því, að þeir
eru ekki lengur allsráðandi.
Það var orðið býsna gróið í
meðvilund leiðtoga Framsókn-
ar og Alþýðuflokksins, að þeir
— og engir aðrir — væri rétt-
bornir til rikis á íslandi. Af
þessum sökum hafa þeir verið
dálítið heimaríkari, en ákjós-
anlegt hefði verið. Það hefir
jafnvel bólað á þeirri hugsun
hjá samstarfsflokkunum, að
Sjálfstæðisflokkurinn ætíi að
vera einvörðungu þjóðstjórnar-
flokkur, og sjálfstæðishlöðin
þjóðstjórnarblöð, en sjálfiv
ættu þeir að lialda uppi Iiarð-
vítugri flokksbáráttu. Sjálf-
stæðismenn hafa að vonum átt
erfitt með að sætta sig við svo
ójafnan leik.
Sjálfsæðismenn hefðu kosið
að meira hefði áunnist við þátt-
löku þeirra í stjórn landsins, en
orðið hefir. En þeim dettur
ekki í hug að sakast við full-
trúa sina í ríkisstjórninni. Þeir
vita, að ráðherrar flokksins
hafa unnið af alúð og einbeitni.
Sjálfstæðismenn gera sér Ijóst,
að þótt skemra liafi miðað á-
teiðis í ýmsum greinum, en þeir
hefðu óskað, þá hefir þó til-
koma sjálfstæðismanna í rílcis-
stjórnina komið miklu góðu lil
vegar. Það sýndi sig þegar á
siðastliðnu sumri, að framleið-
endur brugðust við af nýjum
þrótti og áræði. Það kom í ljós,
að lánstraust landsins styrktist
erlendis. Hitaveitan liefði enn
verið óleyst mál, ef ekki hefði
orðið breyting á stjórn landsins.
Fjárlögin liefði verið hærri.
Sennilega hefði verið komið á
landsverslun eins og í síðustu
styrjöld.
Alt þella munu sjálfstæðis-
menn liafa hugfast, ef til kosn-
inga kemur. Hvernig sem á
málin er litið virðist þess vegna
engin ástæða fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn að skorast undan
kosningum. Hinir, sem altaf eru
að tæpa á kosningum, eins og í
hótunarskyni, virðast hafa
miklu meiri ástæðu til að óttast
úrslitin.
a
------ ■wuumíáEíSSS ■ -
Ógreidd útsvör
og fátækrafram-
færið.
Vanskilaslorá og
þurfalingalisti.
Nýlega hefir þess verið getið
í blöðunum, að bæjarvöldin
hefðu ákveðið að leggja fram
vanskilaskrá yfir alla þá greið-
endur, sem ekki hafa greitt út-
svör sín að fullu fyrir 1. mars
n.k.
Með þessu móti hygst bæjar-
ráð að sjálfsögðu að herða á
innheimtu bæjargjaldanna og
vissulega mun þess full þörf.
Bæjarbúar ýmsir munu vafa-
laust hafa dregið greiðslu út-
svara sinna úr hófi fram, og
hefnist þeim þannig fyrir van-
skilin, en hinir eru þó fleiri,
sem gert hafa alt sem unt er
til að grynna á skuldunum, þótt
þeim hafi ekki telcist að inna
fulla greiðslu af liendi fyrir
hinn tiltekna dag. Hér er eitt lát-
ið ganga yfir rcttláta og rang-
láta og er ekki nema gott eitt
við þessari röggsemi bæjar-
vahlanna að segja. Þó mun
ýmsum finnast að hér séu bak-
arar hengdir fyrir smið, með
því að þeir sem byrðarnar bera
eiga að gjalda synda hinna, sem
byrðarnar hafa orsakað.
Það hefir oft verið um það
rætt, að fátækraframfærið
hvíldi með slíkum þunga á öll-
um gjaldendum, að hið hálfa
væri nóg, og myndi ekki af
veila að hafa hönd i bagga með
framfærslumálunum, betur en
gert hefir verið.
Hvað sem um það má segja
með og í móti ættu bæjarvöld-
in að sýna borgarbúum það
svart á hvítu hvort nokkuð sé
hæft í þessu, og er því hérmeð
skorað á borgarstjóra og bæjar-
stjórn að leggja einnig fram
hinn 1. mars n.k. skrá yfir alla
þá, sem framfærslustyrlc hafa
fengið. Væri ekki ófróðlegt að
fá þar greinargerð um hvers-
Undirbúningsnefndin hélt
fyrsta fund sinn í gær, og var
þar mættur rector háskólans,
dr. Alexander Jóhannesson, og
Sigurður Eggerz bæjarfógeti
auk nefndarmanna þeirra, sem
hér eru búsettir. R.æddi nefndin
væntanlega tilhögun mótsins,
en kaus því næst framkvæmda-
nefnd, en hana skipa: Ludvig
Guðmundsson skólastjóri, Egill
Sigurgeirsson hdm., Ármann
Snævarr stud. juris, Sigurður
Ólason hdm. og Hörður Bjarna-
son arkltekt. Dr. juris Björn
Þórðarson lögmaður var kosinn
formaður undirbúningsnefndar
og forseti mótsins, en Ludvig
Guðmundsson verður væntan-
lega framkvæmdastjóri undir-
búningsnefndar.
gólflögn úr korkplötum á sal-
ina, og ennfremur verður þá
gengið endanlega frá gluggum
í Iiátíðasal, handriðum o. fl.
Alt efni til hyggingarinnar
liggur þegar fyrir, þannig að
ekki er sýnilegt annað en að
verkið haldi sleitulaust áfram.
Þó vanlar enn Ijósakrónur,
hreinlætistæki o. fl. slíkt, sem
væntanlegt er í þessum mánuði.
Unnið er nix í atvinnubóta-
vinnu að því að laga háslcóla-
Ióðina, jafna hana og slétta og
hefir þegar mikið verið gert til
bóta úti við.
Það, hversu greiðlega bygg-
ing háskólans hefir gengið, her
fyrst og fremst að þakka dugn-
aði prófessors Alexanders Jó-
hannessonar, sem barist hefir
iiHskeli IjilliBiiii í
vor osjiiir.
Skálinn bygdur að
líkindum i sumar.
Vísir átti tal við Guðmund
Einarsson frá Miðdal í morgun
og spurði hann um áætlanir
„Fjallamanna“ í sumar.
Sagði hann, að það liefði ver-
Með dr. Rögnvaldi Pétnrssyni
í Winnipeg er hniginn í valinn
einn af helstu forystumönnun-
um, sem íslendingar í Vestur-
álfu liafa átt, frá því er þeir
fóru að nema þar land fyrir
meira en hálfri öld. Og liann
var meira en það. Hann var í
tölu hinna merkustu íslendinga,
austan hafs og vestan, á sinni
samtíð, og kom það æ betur í
Ijós, er dr. Rögnvaldur fór að
beita sér fyi’ir þjóðræknismál-
unUm og nánari samvinnu ís-
lendinga hér heima og vestra.
Dr. Rögnvaldur var fæddur að
Ríp í Hegranesi 14. ágúst 1877
og var því kominn á 63. aldurs-
ár, er hann lést nú fyrir
skemstu. Faðir Rögnvalds var
Björnsson, Jónssonar málara,
en móðir Margrét Björnsdóttir,
Ólafss.onar á Auðólfsstöðum, og
verða ættir þær, sem að honum
stóðu, ekki raktar hér frekara,
enda nánara gert annarsstaðar,
en þess nægir að geta, að hann
var af góðum ættum kominn
þar nyrðra. Foreldrar Rögn-
valds fluttust vestur um haf
1883 og settust að í Norður-
Dakota í Bandaríkjunum. Námu
margir íslendingar þar land
sem kunnugt er. Voru þeir
skólahræður á æslcuárum og
síðar Vilhjálmur Stefánsson og
Rögnvaldur.
Rögnvaldur Pétursson var
settur til menta og gekk í guð-
fræðiskóla Unitara, lauk kandi-
datsprófi 1902 og fékk svo
styrk til framhaldsnáms við há-
skólann heimsfræga, Ilarvard-
háskóla í Cambridge, Massa-
chusetts. Að loknu prófi þar
gerðist dr. Rögnvaldur — eða
séra Rögnvaldur eins og hann
var altaf kallaður í Winnipeg,
prestur í fyrstu Unitarakirkju í
Winnipeg, en eflir nokkur ár
varð liann umsjónarmaður
Unitarakirkjufélags Vestur-ís-
lendinga. Á þessum árum voru,
eins og fyr og síðar, miklar trú-
máladeilur meðal Vestur-ís-
lendinga, og stóð séra Rögn-
valdur að sjálfsögðu fremstur
í flokki sínum. Séra Rögnvald-
ur var bardagamaður mikill og
oft hættulegur andstæðingum,
rökfastur og vel rólegur jafnan,
en smám saman dró úr deilum
þessum, og það hygg eg, að ekki
hafi það verið móti slcapi séra
Rögnvaldi, sem eg veit, að var
maður sáttfús í besta lagi.
Ilér eru ekki tök að geta
Rögnvalds Péturssonar sem
vert væri, en liér skat þó minst
á nokkur mál, sem hann var
frumkvöðull að eða átti mikinn
ið ákveðið á fundinum í gær, a?S
halda námskeið fyrir hyrjend-
ur strax og veður leyfði í vor.
Verður kennari hinn sami og
áður, dr. Le'utelt, sem nú er
skíðakennari norður á Siglu-
firði.
Þá var og álcveðið, að lialda
stærra námskeið í sumar og þá
tíklega uppi á jöklum, jafnvel
á Öræfajöldi.
Félagsmenn eru nú 32 og er
ætlunin að koma upp þrem
skálum á sex árum. Hafa ýmsir
óskað eftir upptöku í félags-
skapinn, en félagsmönnum
verður ekki fjölgað fyrri en
jafnóðum og skálarnir verða til.
Verðu því fjölgað um 32 í sum-
ar, þegar skálinn á Fimmvörðu-
hálsi verður fullbúinn og svo
aftur um 32 þegar næsti skáli
verður fullgerður.
Fjallamenn eru búnir að
tryggja sér allmikið af efninu í
ofangreindan skála, svo að þeir
vonast til, að engin bið verði á
að hann verði smíðaður í sum-
ar, þótt alt efni hafi hækkað í
verði eftir stríðsbyrjun.
þátt í, og okkur íslendinga hér
lieinia varðar mikið ekki síður
en landa vestra. Dr. Rögnvald-
ur kom því til leiðar, að ungir,
íslenskir guðfræðingar fóru
héðan veslur um liaf til þess að
þjóna prestssöfnuðum vestra,
og hefir af því leitt aukin kynni
íslendinga beggja megin hafs-
ins, vegna starfs þessara manna,
bæði vestra og eftir að þeir
komu heim, sem aftur sneru.
Fóru fyrst vestur þessara er-
inda Friðrik A. Friðriksson,
Ragnar E. Kvaran og Eyjólfur
Melan (1922) og síðar Þorgeir
Jónsson, Benjamín Kristjáns-
son og Jakob Jónsson.
Dr. Rögnvaldur var forseti
Þjóðræknisfélagsins, er hann
lést og hafði starfað mikið fyr-
ir þann félagsskap, sem hefir
á stefnuskrá sinni viðhald ís-
lenskrar tungu meðal Islend-
inga vestra, og yfirleitt vinnur
að þvi að íslendingar lialdi sín-
um þjóðareinkennum og hafi
sem nánasta samvinnu vi5
heimaþjóðina. Dr. Rögnvaldur
átti mikinn þátt í, að kanadiska
stjórnin gaf liingað fjárgjöf
mikla 1930, og er fé úr þeim
sjóði varið til þess að styrkja
íslendinga til náms í Kanada.
Dr. Rögnvaldur hafði mikil
afskifti af blaðaútgáfu (Ileims-
kringlu) var einn af eigendum
hennar og skrifaði mikið í Ilkr.,
ekki síst um þjóðernismál, bók-
mentir íslands o. m. fl. Alt var
það vel hugsað og rökstutt og á
prýðis góðu máli. Starf dr.
Rögnvalds til viðhalds íslenskri
menniingu meðal Islendinga
vestra er ómetanlegt.
Hann var maður fyrirmann-
legur, svipmikill og þreklegur
allur og auðsjáanlega þéttur
fyrir. Að jafnaði lék góðlegt
hros um varir hans, jafnvel í
deilum við andstæðinga. Við aö
kynnast dr. Rögnvaldi sann-
færðist eg um, er eg lcom vest-
ur, livers vegna íslendingum
vestra hafði yfirleilt vegnað vet
þar í landi. Þeir komu þangað
mállausir og allslausir og áttu
við svo mikla erfiðleika að
stríða, að ungt fótk á íslandi
mun enga lnigmynd um liafa.
Dugnaðurinn einn myndi ekld
hafa fleytt þeim yfir öll sker
erfiðleika og móllætis, en alt
fór vel fyrir þeim, af því
að fólkið hópaðist utan um
menn, sem reyndust því leiðtog-
ar, menn, sem gnæfðu upp úr
eins og séra Rögnvaldur, og það
gat alt af leitað til og fengið
góð ráð og aðstoð hjá. Þar hefir
hin mikla rósemi dr. Rögnvalds
| Framhlið
háskóla-
byggingar-
Komið hefir til mála, að svo
verði hagað til að vigsla há-
skólabyggingarinnar nýju fari
fram meðan mótið stendur yf-
ir og þá væntanlega hinn 17.
júní n.k., og hefir Vísir heyrt
að rektor háskólans hafi ekki
talið útilokað að vígslan gæti
farið fram í sambandi við mót-
ið, er þetta har á góma á fund-
inum í gær.
Háskólabyggingunni miðar
prýðilega áfram og vinna nú að
henni innan húss 50—60 menn.
Er nú verið að mála innan liúss
og verður málningunni lokið
hráðlega. Verður þá tekið til ó-
spiltra málanna við hellulögn
úr grásteini á gólf og stiga og
konar styrlcur hafi veiltur ver-
ið, og ekki mega harnsmeðlögin
gleymast. Það skal þó tekið
fram, að komið gæti til greina
að sleppa gamalmennum, sjúk-
lingum og ekkjum af þessari
skrá, enda telur enginn eftir
styrkinn til þeirra, en með því
að fimti hver maður hér í hæ
er sagður lifa á fátækrafram-
færi beint eða óbeint, hlýtur
nægu að vera af að taka þótt
ofangreindum aðilum sé lilíft.
Þess er að vænta, að bæjar-
völdin hregðist nú vel við og
láti eitt yfir alla ganga, en láti
ekki þar við sitja að birta van-
skilskrána vegna ógreiddra út-
svara.
ínnar.
fyrir framgangi málsins allra
manna ótrauðast frá upphafi og
til þessa dags.
Próf. Guðjón Samúelsson
hefir gert teikningar af háskóla-
byggingunni, og ljúka fagmenn
miklu lofsorði á það starf lians.
Hefir liann unnið að þessu máli
með miklum skilningi og dugn-
aði og samvinna hans og bygg-
ingarnefndar verið hin ákjósan-
legasta í alla staði.
Þá hafa byggingameistararn-
ir, þeir Einar Kristjánsson og
Sigurður Jónsson, ekki legið á
liði sínu og hefir öll stjórn og
framkvæmdir farið prýðilega í
þeirra höndum og verkið geng-
ið greiðlegar en bjartsýnustu
menn gerðu sér vonir um.
Væri það vel við eigandi, að
vígsla háskólans færi fram
hinn 17. júní á afmæli Jóns
Sigurðssonar, þess mannsins,
sem barðist fyrstur fyrir stofn-
un háskóla í landinu, enda var
háskólinn stofnaður á afmæli
hans árið 1911, en aldrei átt
við góð vinnuskilyrði að búa fyr
en nú er hann flytur í hið nýja
húsnæði.
Frk. Hallbjörg Bjarnadóttir
heldur næturhljómleika í Gamla
Bíó kl. n^2 í kvöld. Carl Billich
aðstoðar meÖ hljómsveit, en Hall-
grímur Bachmann annast ljósaút-
búnaðinn í kvöld.
Dr. R!
r