Vísir - 13.02.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
í3A GBLAB
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hveifisgötu 12
(GengiS inn frá Ingólfsstræti)
Sírnar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Þolinmæðin er
ekki óþrjótandi.
ÞAÐ munu flestir mæla að
Sjálfstæðisflokkurinn og
blöð hans hafi sýnt fullan
drengskap i ummælum sínum
um samstarfsflokka sína frá
því stjórnarsamvinnan hófst.
Þótt eitlhvað hafi borið á milli
á opinherum vettvangi síðustu
9 mánuði, hefir mótstöðuflokk-
unum jafnan verið sýnd full
kurteisi og forðast að fara inn á
hin pólitísku deilumiál flokk-
anna.
Sjálfstæðismenn hafa því
orðið tálsvert undrandi yfir því
að heyra tóninn i Timanum
undanfarna daga og sjá hinar
ófögru lýsingar blaðsins á
s tef nu Sj álf s tæðisflokksins,
mönnum lians og markmiði.
Sjálfstæðismenn eru ekki skjót-
þreyttari til vandræða en menn
í öðrum flokkum, en sú spurn-
ing er nú vakandi hjá flestum
þeirra hvort málgagn Fram-
sóknarflokksins áliti að það geti
svívirt Sjálfstæðisfloklcinn eftir
eigin geðþótta án þess að farið
verði að grenslast eftir livort
stjórnarsamvinnan eigi að
byggjast á slíkum vinsemdum.
Hér í blaðinu var fyrir
nokkrum dögum birt sýnishorn
af orðhragði Tímans í garð
Sjálfstæðisflokksins og hefir
þetta vakið mikla athygh meðal
bæjarbúa, sem fæstir kaupa
Tímann. Til þess að sýna mönn-
um enn betur hvernig tónn
blaðsins hefir verið undanfarið,
skulu teknar nokkrar setningar
úr greinum blaðsins undan-
farna daga. Skrif þessi hafa
sprottið upp vegna mjög hóf-
legra greina í sjálfstæðisblöð-
unum um verðhækkun á kjöt-
inu á innlendum markaði.
f byi'jun þessa mánaðar hófst
árásin í greinarlcafla þeim sem
kallast „Á víðavangi“. Þar
stendur meðal annars þetta:
„Þau vinnubrögð sem hér hafa
verið nefnd varpa skýru ljósi
yfir hin miklu óheilindi sem
einkenna landsmálabaráttu
Sjálfstæðisflokksins. * í flokkn-
um eru margir andstæðir hags-
munahöpar, sem reynt er að
halda saman með undirferli og
lygum“. — Talað er um „slef-
bera“ flokksins úti á landi og
minst er á kaupmennina í
Rtykjavík „sem lifa og græða á
ólieilbrigðu millihðaokri“. — í
næsta blaði Timans er enn hald-
ið áfrarn í sama tón. Hinn
„stórgáfaði og yfirlætislausi“
ritstjóri blaðsins ritar nú sví-
virðingarnar undir nafn í groin
sem hann kallar „Sjálfstæðis-
flokkurinn krufinn1'. — Þar
segir meðál annars: „Aðal-
kjarni Sjálfstæðisflokksins eru
menn sem hafa náð góðri að-
s'öðu í þjóðfélaginu rneð kaup-
sýslu, stórútgerð eða öðrum
gróðabrögðum“. — „Markrnið
þeirra er vitanlega að trvggja
sem best efnahagslega afstöðu
s.'ra og gróðamöguleika og það
verður ekki gert nemn á kostn-
að vinnandi stéttanna". — „Til
þess að koma sér sem mest í
mjúkinn við hinar vinnandi
stéttir segja þeir hverri þeirra
það sem þeir halda að komi
henni best“. „Máttarstólpar
hans (Sjálfstæðisflokksins) eru
mennirnir sem græða á dýrtíð-
inni, kaupnrennirnir, húseig-
endurnir o. s. frv.“ Ritstjórinn
reynir að sýna fram á að flokk-
urinnstjórnist af kaupmönnum,
húsaleigubröskurum og pen-
ingamönnum, „sem lána út fé
sitt með okurvöxtum“. Að síð-
ustu segir hann: „Margir væntu
þess þegar núverandi stjórnar-
samvinna hófst að Sjálfstæðis-
flokkurinn myndi draga úr
þeim vinnubrögðum sínum, að
reyna að vinna sér fylgi með
slíkum blekkingum og sjón-
hverfingum“.
Þegar menn lesa þessar setn-
ingar, hlýtur fíestum að koma
fyrst til hugar, að annað hvort
sé ritstjóri Tímans í fávisku
sinni að gera hér frumhlaup í
fullri óþökk forráðamanna
Framsóknarflokksins, eða að
ritstjóranum hefir verið gefið
umboð til að vinna að friðslit-
um milli flokkanna. Framsókn-
armönnum hlýluá að vera ljóst,
að svo ódrengileg og fávísleg
árás á Sjálfstæðisflokkinn og
sú sem hér liefir verið lýst, get-
ur ekki samrýmst friðsamlegu
samstarfi. Sjálfstæðismenn yf-
irleitt munu ekki hafa skap né
þolinmæði til lengdar að taka á
móti slíkum kveðjum úr her-
búðum Framsóknarflokksins.
Þegar þolinmæðinni er lokið er
friðurinn i hættu.
A
LaJiÉiðinVest-
iiaaíeyji.
Vantraust á stjómina
feld.
Alþingismennirnir, þeir Jó-
liann Þ. Jósefsson og ísleifur
Högnason, boðuðu til sameigin-
legs þingmálafundar í sam-
komuhúsi Vestmannaeyja síð-
astliðið kvöld. Fjöldi fólks sótti
fundinn. Auk alþingismann-
anna tóku til máls Páll Þor-
bjarnarson, fyriv. uppbótar-
þingm., Þorsteinn Víglundsson
skólastj. og Árni Johnsen. Fór
fundurinn mjög prúðlega fram.
Síðast á fundinum var borin
upp tillaga til vantraustsyfirlýs-
ingar á rikisstjórnina frá ísleifi
Högnasyni og var hún feld með
allmiklum atkvæðamun.
Lélegur afli á Vest-
mannaeyja báta.
Besta sjóveður er nú í Eyj-
um og hafa bátar róið undan-
farna sólarhringa, en aflað með
afbrigðum lítið. Er það mál
margra eldri sjómanna i Eyj-
um, að sjaldan hafi verið eins
ófisklegt á miðunum þar i kring
og nú. Telja sumir að hinn ó-
venjulegi hiti til lofts og sjávar
muni valda þar einhverju um.
ISærlim feiaaspia*
ísjbjörnlm).
Á síðasta fundi bæjarráðs, s. 1.
föstudag, var lagt fram bréf frá
h. f. ísbirninum, þar sem það
býður bænum til kaups eignir
félagsins við Skotbúsveg, lóð,
hús og vélar, fyrir kr. 90 þús.,
að meðtöldum brunabótum.
Bæjai-ráð samþykti að ganga
að tilboðinu. — Eins og kunn-
ugt er á þarna í framtíðinni að
vera opið svæði samkvæmt
framtíðarskipulagi bæjarins.
Fékst því ekki leyfi til þess að
byggja ísbjörninn upp eftir
brunann á aðfangadag.
Hinn frægi enski blaðamadur og rithöfundur H. V. Morton lýsir í eftir-
farandi grein heimsókn í eina af mestu flugvélaverksmiðjum Breta.
USTUSKIP LOFTSINS.
Við stóðum tveir saman á
bni, sem er uppi undir þaki hins
milcla slcála, og horfðum yfir
næstum endalausa röð orustu-
flugvéla. Þær, sem næstar okk-
ur voru, voru lengst á veg
komnar, hinar voru ]jví ófull-
komnari sem aftar dró, og hin-
ar öftustu vantaði meira að
segja vængina. Þetta er salurinn
þar sem flugvélarnar eru settar
saman. í öðrum enda hans koma
skrokkamir inn, til allra hliða
streyma að vélahlutir, vélar,
vængir, skrúfur, hjól, mælitæki
í endalausri röð. Með jöfnu
millibili er fullgerðum vélunum
ekið út um hinar miklu skála-
dyr. Allt gerðist þetta i reglu-
bundinni hrynjandi og öll verk-
smiðjan, vélar og menn, vinna
eins og vandað og vel stillt sig-
urverlc.
— Vélarnar kosta um 22 þús-
und pund (þjj milj. kr.) hver,
segir maðurinn, sem hjá mér
stendur. — Þær háfa tvær vélar.
samtals 1800 hestöfl, komast
yfir 400 km. á lclukkustund og
geta flogið alls um 5000 kíló-
metra, án þess að lenda. Þær eru
gerðar fyrir fimm manna á-
liöfn, hafa þrjár vélbyssur og
geta borið sprengjur, sem vega
alls .... (tonnatöluna má eg
ekki hafa eftir). Hver ætti að
vita þetta betur? Hann er einn
af aðal-verkfræðingum verk-
smiðjunnar, góðlegur maður og
þýðlyndur að sjá. Engan skyldi
gruna, sem; sér hann utan verlc-
smiðjunnar, að hann eyði öllum
starfstíma sínum til að hugsa
upp hin ægilegustu drápstæki
nútíma hertækni. Hann á líklega
unga eiginkonu og liraust og
mannvænleg börn, sem búa í
litíu húsi hérna i grendinni. Og
í frístundum sínum sýslar hann
við litla garðinn, sem hann hef-
ir ræktað upp. Og hver veit,
nema honum detti eitthvert
snjallræðið í hug einmitt á
kvöldin, þegar hann er að bjóða
litlu börnunum sínum góða
nótt.
— Hvernig í ósköpunum fara
ykkur eiginlega að detta í hug
svona uppfinningar, spyr eg
loksins.
Vei’kfræðingurinn brosir.
Honum þykir barnalega spurt.
— Auðvitað hefir enginn einn
maður fundið upp sprengju-
flugvél. svarar hann góðlátlega.
I EINNI AF HINUM MIKLU FLUGVÉLAVERKSMIÐJUM BRETLANDS,
þar sem verið er að setja saman Blenheim-sprengjuflugvélarnar miklu, sem geta
farið með alt að 300 enskra rnílna hraða á klst. í hinum fjarlægari enda salsins,
er unnið að smíði liinna einstöku hluta flugvélarinnar, og þannig er haldið áfram
stig af stigi, og er í hinn endann er komið eru flugvélamar tilbúnar.
— Bygging þeirra er ávöxtur af
margra ára reynslu, þar sem
hver byggir ofan á verk ann-
arra, eykur það og endurbætir.
— Eru þá i öllum löndum lil
menn, eins og þér, sem verja
öllu sinu starfi til að finna upp
nýjar og nýjar aðferðir til að
auka aflcöst og marlcvisi svona
véla?
— Jíá, svo er nú það.
Mig langaði til að spyrja
hann, hvort liann héldi, að
hann myndi lenda á betri staðn-
um að afloknu æfistarfinu, en
eg hætti við það. Á ófriðartím-
um er ekki liægt að leggja
venjulegan siðamælikvarða á
þá, sem liin misjöfnu verk
vinna.
Eg skoðaði alla verksmiðj-
una og undraðist hin æfintýra-
legu afköst. Vélarnar stansa
aldrei, en verkafólkið vinnur í
vöktum. Hver einasta vél fram-
leiðir hlut, sem á eftir að verða
mikilvæg eining í tónni full,-.
gerðu orustuflugvél. Alls eru til
dæmis framleidd um 16000
stykki, sem eingöngu eru notuð
í grind flugvélarinnar.
Eitt þúsund og átta hundruð
liestöfl. Eg get ekki að því gert.
Eg dáist að flugmanninum, sem
á eftir að halda þessu lieljarafli
í hendi sér og stjórna þessu
bákni á flugi, hátt í lofti. Hann
getur líka flogið í myrkri og
þoku eftir mælitækjum sínum,
og hann getur með einu hand-
taki losað um mörg tonn af
sprengiefni og spúið dauða og
tortímingu yfir víglínur óvin-
anna. Það er eitthvað annað en
lofthernaðurinn í gamla daga,
þegar við flugum í vélum, sem.
nú þættu tæplega nothæfar sem
æfinga- eða sportflugvélar.
Mér er enn í minni fögnuður-
inn, sem greip okkur haustið
1918, þegar vopnahléið kom.
Þá hrósuðum við happi, að
slíkt ætti ekki eftir að lienda
aftur, að minsta kosti ekki um
j okkar daga. Lítið grunaði okk-
ur þá (eins og segir í neðan-
málssögunum), að við ættum
eftir að lifa þær hörmungar
aftur eftir rúm tuttugu ár.
Eg rankaði við mér, eftir
þessar hugleiðingar mínar, við
það. að verkfræðingurinn var
að skýra það fyrir mér, að eng
in þýsk vél af sömu stærð gæti
borið eins margar og þungar
sprengjur.
Ef eg liefði heimild til að
skýra frá því, hve margar
slíkar vélar eru framleiddar á
j viku, mynduð þið tæplega trúa
mér. En við eigum ekki annars
úrkosta en að framleiða eins
mikið af þessum vélum og
frekast við getum. Við erum
líka neyddir til að kappkosta
að liafa þær eins margar, stór-
ar og ægilegar og kostur er á.
Því að við eigum við óvin að
etja, sem ekki viðurkennir
nema eina röksemd: Ofbeldið.
Sá, sem er sterkur, ofsafeng-
inn og hlífðarlaus, hefir í hans
augum á réttu að standa. Sá,
sem er hjálparvana og varnar-

laus, liefir að hans álili á röngu
! að standa. Nasistastjórnin
liafði með sínum sérkennilega
einhæfa hugsunarliætti bitið sig
fasta í að skoða þolinmæðl
okkar og samkomulagsvilja
sem merki um veikleika, og hún
hélt, að við myndum altaf halda
.áfram að vera varnarlausir og
veikir fyrir. En nú er hreskl
vígbúnaðurinn, herinn, flotinn
og flugflotinn að sannfæra hana
með hennar eigin rökum um
hinn liættulega misskilning. Og
þess vegna hika eg ekki við að
líta á flugvélarnar, sem tæki í
þjónustu friðar, en ekki ó-
friðar.
Hverri á fætur annari er flug-
vélunum rent út úr skálanum,
fram a flugvöllinn, þar sem
flugmenn verksmiðjunnar taka
þær til reynsluflugs. Jafnskjótt
og flugvélin hefir staðist próf-
ið, er hún afhent flughernum.
Ungur maður í bláum flug-
foringjabúningi lcastar frá sér
vindlingnum og gengur í áttina
til flugvélarinnar, sem var aA
lenda úr reynsluflugi.
— Er alt í lagi?, spyr hann.
— O. K., er svarað.
Hann sest í stýrishúsið og
veifar hendi í kveðjuskyni.
Báðar vélarnar fara í gang og
skrúfurnar líta út eins og titr-
andi tíbrá fyrir framan véla-
skýlin. Vélin rennur af stað,
fyrst hægt, síðan með síaukn-
um hraða, uns liún tekur flugið
og bláldæddur unglingur hverf-
ur út i buskann með hálfa millj-
ón af peningum skattþegnanna,
knúinn áfram af 1800 hestöfl-
um og með, guð veit hve mörg
tonn af dauða og tortímingu
innanborðs.
Gamla Bíó
hefir sýnt undangengin kvöld á-
gætismynd sænska, sem nefnist
„Ofurvald ástarinnar". Aðalhlut-
verkiÖ í þessari kvikmynd er leik-
ið af Tutta Rolf, af svo hárfínm'
'iíákvæmni og snild, að ekki verður
betra á kosið, að því er meðferð
á hlutverkinu snertir. En önnur
hlutverk myndarinnar eru einnig í
höndum ágætisleikara sænskra, og
ber þar einkum að nefna Karin
Swanström, Hákan Westergren o.
fl. Er í alla staði prýðilega vand-
aÖ til þessarar myndar, sem hefir
á sér öll einkenni sænskra úrvals-
mynda. Kvikmyndin er efnismikil
og alvarlegs efnis, en það er geng-
ið sólarmegin, ekki síður en í for-
sælunni, og lífsgleðin og alt sem
gott er, gengur sigrandi af hólmi.
— Aðsókn að myndinni hefir verið
góð, en hún á skilið að verða sýnd.
lengur.
Félag Snæfellinga og Hnappdæla
efnir til fjölbreyttrar kvöldvöku
að Hótel Borg næstk. fimtudags-
kvöld. Kvöldvaka þessi kemur í
stað hins venjulega Snæfellinga-
móts.
„HANDLEY-PAGE HAMPDENS“ —
flugvélar i smíðum í einni af hinum nýju flugvélaverksmiðjum Bretlands. —