Vísir - 15.02.1940, Blaðsíða 2

VÍSIR
MGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðiaugssnn
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hveifisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólí'sstræti)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Landsíundurinn.
J^ANDSFUNDUR Sjálfstæð-
isflokksins verður settur í
Varðarhúsinu ldukkan 5 í dag.
Það er útlit á að fundurinn
verði vel sóttur. Nú eru liðin
bráðum 4 iár síðan seinasti
landsfundur flokksins var hald-
inn. Það var á Þingvöllum vorið
1936. Samkvæmt floklcsreglun-
um á að halda landfund annað
hvert ár. Að réttu lagi liefði því
fundur átt að vera 1938. En þá
komu tilmæli frá flokksfélög-
um og einstökum flokksmönn-
um út Um land, að lialda heldur
■fundi í einstökum héruðum.
Var það gert. Héraðsmót voru
þá um sumarið haldin í öllum
landshlutum. Hefir þetta fyrir-
komulag mælst vel fyrir, enda
mjög verið til hérarðsmótanna
vandað. Auk ræðuhaldanna
hefir verið séð fyrir ýmsum
skemtiatriðum á þessum liér-
aðsmótum. Hafa þau verið mjög
vel sótt og að öllu hin ánægju-
legustu. Aðrir flokkar hafa tek-
ið sér þessi mót til fyrirmyndar
og eru þast að verða einskonar
þjóðhátíðardagur flokkanna að
sumarlagi. En auðvitað geta
héraðsmótin ekki komið í stað
landsfundar. ÞaU eru ágætlega
til þess fallin að auka sam-
heldni og áhuga í einstökum
landshlutum. En þau hafa ekk-
ert vald til að marka stefnur.
Hinsvegar er landsfundurinn
hæstiréttur í öllum málefnum
flokksins.
Héraðsmótin, sem hafa verið
haldin tvö undanfarin sumur,
eru nýjung í starfsemi Sjálf-
stæðisfloklcsins. Önnur nýjung
er sú, að efnt hefir verið til
stjómmála-námskeiða. Á þess-
um námskeiðum hafa ungir og
áhugasamir ménn fengið
fræðslu um stefnumál flokksins
og tilsögn í ræðumensku. Gunn-
ar Thoroddsen stóð fyrst fyrir
þessum námskeiðum, en nú
hefir eftirmaður hans í fulltrúa-
stöðu flokksins, Jóhann Haf-
stein, tekið við. Báðir þessir
menn hafa með námskeiðunum
og annari starfsemi sinni unnið
flokknum mikið gagn.
Það hefir tiltölulega lítið ver-
ið rælt um landsfundinn í blöð-
um Sjálfstæðisfloklcsins. Allir
sjálfstæðismenn hafa vitað að
flokksfund átti að lialda á þessu
ári, og ekki þótt sérstaklega
umtalsvert hvort fundurinn
yrði haldinn nokkrum vikum
fyr eða síðar. En samstarfs-
flokkar okkar hafa verið sem á
glóðum, síðan þessi ákvörðun
var tekin. Þeir eru gripnir ein-
hverjum undarlegum stríðsótta.
Fregnin um landsfundinn verk-
aði á þá líkt og fregn um það,
að nágrannaríki hefði dregið
saman lið á Iandamærunum.
Tíminn hefir í þessu sambandi
talað um „Iiðsafnað“, „herafla“
o. s. frv. Það er engu líkara en
að þessir dyggu bandamenn
okkar um stjórn landsins, lelji
það alveg gefið, að ekki geti
annað Ieitt af þvi að sjálfstæðis-
menn ráði ráðum sínum en að
samstarfinu verði slitið. Hvers-
vegna eru samstarfsflokkarnir
svona órólegir? Er ástæðan
kannske sú, að þeir finni til
jjess með sjálfum sér, að heil-
indin frá þeirra hálfu hafi vcrið
minni en sjálfstæðismenn hafi
vænst? Máltækið segir „sök
bítur sekan“. Ef til vill er það
skýringin á þeiin taugaæsingi,
sem Iilaupið hefir í samstarfs-
flokkana út af þvi, að Sjálf-
stæðisflokkurinn liefir boðað til
fundar eins og starfsreglur
flokksins mæla fyrir.
Ef þessir ágætu samstarfs-
flokkar hugsuðu rólega í stað
þess að láta taugatitringinn
hlaupa með sig í gönur mundu
þeir minnast þess, að sjálfstæð-
ismenn gengu til samstarfsins
án þess að landsfundur væri
kallaður saman. Gætu þeir þá
ekki alveg eins slitið samstarf-
inu án þess að kveðja til lands-
fundar?
Landsfundur hefði verið kall-
aður saman á þessu ári, hvort
sem samstarf hefði verið kom-
ið iá eða eklci. Og það er til of
mikils ætlast, að slík flokks-
starfsemi sé látin niður falla,
af því að hún „fer í taugarnar“
á þeim flokkum, sem Sjálfstæð-
isflokkurinn hefir þá ánægju
að vinna með. Fundurinn
stendur ekki marga daga svo
það er reynandi fyrir samstarfs-
flokkana, að bera sig karlmann-
lega þessa stuttu stund, þó þeir
hafi ekki vel hreint mjöl í pok-
anum og séu þess vegna milli
vonar og ótta. Það hefir hvort
sem er engin áhrif á ákvarðanir
landsfundar, hvernig þeir láta.
a
SKAKÞINGIÐ.
Enginn Reykjavíkmr-
meistairi enn þá.
Síðasta umferð fór fram í
gærkveldi í Skákþingi Reykja-
víkur, en vegna þess að tvær úr-
slitaskákanna urðu biðskákir,
eru úrslitin enn ófengin og
hinn nýi Reykjavíkurmeistari
ekki dubbaður ennþá.
Fyrir umferðina í gær stóðu
leikar svo, að þrír menn voru
efstir með vinn. hver. Yoru
það þeir Ásmundur Ásgeirsson,
Eggert Gilfer og Guðm. Guð-
mundsson. Þá komu þeir Sæ-
mundur, Hafsteinn og Bene-
dikt, hver með 4 vinninga. Áki
og Hermann með 3 vinninga,
Sturla með 2V2 og Hannes með
2 vinninga.
Umferðin í gærkveldi fór svo,
að Gilfer vann Ilannes og var
það eina skákin, sem útkljáðist
Ásmundur á biðskák gegn
Benedikt og Guðmundur gegn
Áka. Loks eiga þeir Sæmundur
og Hafsteinn hiðskák.
Biðskákirnar verða annað-
hvort tefldar í kveld eða á
mánudagskvöld.
I fyrsta flokki urðu úrslitin
þessi: 1. Sigurður Gissurarson 7
vinn. 2. Magnús Jónsson 6 vinn.
3. Óli Valdimarsson 5% vinn. 4.
Ingimundur Guðmundsson 4
vinn. 5. Geir J. Helgason 3%
vinn. 6. Aðalsteinn Halldórsson
3 vinn. 7.—8. Pétur Guðmunds-
son og Kristján Sylveríusson
2*4 vinn og 9. Ragnar Pálsson
með 2 vinninga.
AÐALFUNDUR S. í. F.
SKOTIÐ AF FALLBYSSUM
KAFBÁTS Á NORSKA SJÓ-
MENN EFTIR AÐ SKIP
ÞEIRRA YAR SKOTIÐ í KAF.
Nokkur hluti áhafnar á
norsku skipi, frá Trondheim,
sem þýskur kafbótur sökti, er
nýkominn heim. Skipverjar
segja, að skipið hafi verið skot-
ið í kaf fyrirvaralaust. Þegar
skipsmenn voru komnir í bát-
ana var skotið á þá af fallbyssu j
sldpsins, en til allrar gæfu
sluppu skipverjar óskaddaðir.
— NRP.
Yfirlit formanns S. I. F. um
íÐCwr1"" f A'
fisksöluna á árinu 1939 og
framtíðarhorfur.
Aðalfundur Sölusambands íslenskra fiskframleiðenda var
settur síðdegis í gær í kaupþingssalnum. Formaður stjómarinn-
ar, Magnús Sigurðsson bankastjóri setti fundinn, og stakk hann
upp á Benedikt Sveinssyni sem fundarstjóra. Fundarritarar
voru kosnir Ámi Jónsson frá Múla og Arnór Guðmundsson
skrifstofustjóri.
Var því næst kosin kjörbréfanefnd, en í henni eiga sæti: Thor
Thors, Jón Árnason, Jónas Guðmundsson, Jón Auðunn Jónsson
og Jóh. Þ. Jósefsson.
í morgun kl. 10 hófst fundur S. I. F. að nýju, en störfum var
frestað í gær sökum þess, að fulltrúar ýmsir voru væntanlegir
með Esju, sem kom í nótt úr strandferð. Hófst fundurinn í dag
með því að formaður stjómar S. í. F., Magnús Sigurðsson bauð
fulltrúana velkomna, og Ólaf Thors atvinnumálaráðherra, sem
mættur var á fundinum.
Gerði formaður því næst grein fyrir því af hvaða sökum að-
alfundur hefði frestast, en til þess lágu þær orsakir að tveir af
aðalfulltrúum S. í. F. voru ytra um það leyti, sem fundinn átti
að halda, og í öðm lagi var óvíst um sölu á saltfiskinum.
Rakti formaður því næst skýrslu framkvæmdastjóra og fé-
lagsstjórnar frá 1. júlí 1939 til 1. febr. 1940 og fer ræða hans hér
á eftir.
Við byrjun þessa reiknings-
árs, eða 1. júlí 1939, voru all-
ar fyrra árs birgðir seldar og
sendar og einnig nokkuð mik-
ið af nýrri framleiðslu, sérstak-
lega saltfiski, eða um 12700
smál.
Heildarafli ársins 1939 nam
37711 smál., eða tæpum 400
smál. meira en árið 1938, og er
þetta ár enn framhald af hin-
um aflarýru árum siðan 1934
—5.
SÖLUR FRÁ 1. JÚLÍ 1939.
Frá 1. júlí síðastl., hafa, til
1. þ. m. verið seldar og send-
ar 25611 smál. af framleiðslu
ársins 1939, ýmist af þurrum
fiski eða blautum og skþDtist
útflutningurinn á hin ýmsu
lönd, eins og nú skal greina:
Portúgal.......... 9227 smál.
Ítalía ................. 8375 —
England........ 1573 —
Brasilía ............... 2474 —
Cuba........... 631 —
Argentina ............... 893 —
Ðanmórk........ 549 -—
Holland ................. 115 —
Noregur......... 15 —
Bandaríkin ................ 9 —
Grikkland .............. 1750 —
máli þessu, og er þeim mála-
leitunum enn eigi lokið.
Af þessum 3000 smál. eru þó
seldar um 500 smál., í skiptum
fyrir salt frá Spáni.
3 FARMAR TIL ÍTALÍU.
Enda þótt enn hafi ekki tek-
ist að selja afgang Italíuhirgð-
anna, sem að mestu eru verk-
aður Labradorfiskur, teljum
vér þó víst, að þessi fiskur selj-
ist þangað, fyrr eða síðar, og
með líku verði og áður. Áslæð-
an fyrir því, að kaupendur
hafa ekki enn viljað festa
kaupin, er fyrst og fremst sú,
að þeir hafa nú með óvenju
stuttu millibili fengið þrjá
stóra farma héðan, sem þeir að
nokkru liafa orðið að setja í
kælihús, þar sem þeim hefir
ekki tekist að fá hækkað liá-
marksútsöluverð, sem þeir nú,
með hækkandi kostnaði á
farmgjöldum og tryggingar-
gjöldum, telja nauðsynlegt, ef
nokkur hagnaður á að vera á
kaupunum. Er gert ráð fyrir
að þetta muni fást, og mun þá
innflutningurinn örvast aftur.
Ameríkufiskurinn er að
xnestu seldur og fer hann með
næstu ferðum.
Samtals 25611 smál.
Ósendar og að mestu óseld-
ar bii’gðir voru 1. febrúar:
Ca. 3000 smál. af Spánai’fiski,
—- 2200 — —Ítalíufiski og
— 600 — -—Ameríkufiski
og úrgangi.
SPÁN ARBIRGÐIR.
Um Spánarbirgðirnar er það
að segja, eins og lika flestum
framleiðendum mun kunnugt,
að fiskur þessi var þegar i nóv-
ember siðastl. seldur til Spán-
ar með fastákveðnu verði og
stex-Iinggreiðslu í London. Voru
samningar svo ákveðnir og
lireinir, að ráðstafanir voru
þegar gerðar um skipaleigur
undir sölur þessar og þótti það
sjálfsagt, eins og skipaleigum
og siglingum nú er háttað.
Síðar kom í Ijós, að sala þessi
reyndist ekki eins traust og ]
gert var ráð fyrir, en aðalá-
stæðan fyrir því, að ekki hefir
verið staðið við samninginn
mun vera sú, að ekki hefir enn-
þá fengist samþykki réttra yf-
irvalda til þess að greiða fisk-
inn í erlendum gjaldeyri, eins
og samningurinn áskildi.
Vér höfum látlaust unnið að
því, að fá viðunandi lausn á
SÖLUHORFUR OG
BIRGÐIR NORÐMANNA.
Þrátt fyrir það, að allar okk-
ar birgðir frá 1938 voru seld-
ar fyrir 1. júli 1939 og ársafl-
inn það ár eigi meiri en raun
varð á, var þó þegar i byrjun
starfsársins, ískyggilegt útlit,
sem gerði það fyrirsjáanlegt, að
ýmsir öi’ðugleikar .myndu
verða á sölunni á liinum verk-
aða fiski ársins 1939. Voru það
hinar gífurlegu birgðir Norð-
manna, sem með óseldum fiski
frá 1938 námu um 75.000 smál.,
og er það meira en nokkru
sinni hefir þekst þar í landi.
Varð þessara örðugleika vax-t
strax á vetrarvertíðinni og varð
þess valdandi, að vér urðum
þá þegar að lækka saltfisks-
verðið frá því, sem ætlunin var
að halda því í.
Framan af sumri var alt að-
gei-ðalaust i fisksölumálunum,
en fyrri part ágúst var talið
liklegt, að hægt væri að fá
samning í Portugal um 100000
pakka, eða 6000 smál., og þar
sem Norðmenn sóttu nú rnjög
fast á að ná mjög stórum samn-
ingum þar í landi, livað sem
það kostaði, og þeir höfðu þar
fyrir lieila sendinefnd, sá stjórn
S.Í.F. sér þann kost vænstan,
að ganga til þessara samninga,
enda þótt vei’ðið væri algerlega
ófullnægjandi.
Þessi fiskur var, eins og
venjulega, seldur c.i.f., en rétt
fyrir stríðið náðist önnur sala
til Portúgal á 50000 pökkum,
eða 3000 smál., og var hún til
muna hagfeldari, og nú tekin
upp sú breytni, að selja aðeins
f.o.b.
ERFIÐLEIKAR
ÓFRIÐARINS.
Slcall nú á ófriðui’inn, nxeð
öllum þeim örðugléikum i við-
skiftunx, sem lionum fylgja, en
áður en skilist er við Portúgals-
sölurnar, er verðugt að geta
þess, að kaupendur sýndu hina
mestu sanngirni í sambandi við
samningana og báru að mestu
eða öllu hinn aukna kostnað
vegna farm- og ti-yggingar-
gjalda á c.i.f.-samningnum.
Auk þess var fiskinum, þrátt
fyrir báða samningana, afskip-
að á 2 mánðum, en kaupend-
ur áttu miklu lengri afskipun-
artíma. Mun víst* aldrei fyrri
hafa komið fyrir neinstaðar, að
9000 smál af fislci hafi verið
afskipað til sanxa laixds á jafn
skömnxum tínxa.
ÍTALÍUFÖR
THOR THORS.
Nokkur tregða hafði verið
unx sölur til Ítalíu af nýrri
franxleiðslu og var því afráðið
að seixda Tlior Thors þaixgað,
en hann var staddur í Loixdon,
á lxeiixileið frá Aixxeríku.
Dvaldi Tlior Thors uxxx liálfs-
nxáixaðartiixxa á Ítalíu og átti í
samniixgunx við yfirvöld gjald-
eyrismálanna og fiskkaupendur
En þar senx óðum dró íxær ó-
fi-iðnuxxx og óvissan jólcst stöð-
ugt unx öll viðskifti, þótti ekki
rétt að leitast við að lcnýja franx
sölur i bili og liélt Thor þvi
heiixileiðis til Kaupmannahafn-
ar i byrjun ófriðarins.
Viðhorfið var nú breytt orðið
og i Kaupnxannaliöfn náðust
samningar unx sölu lil Ítalíu á
þrem förmum, sem síðar urðu
fjórir, samtals unx 5000 smá-
lestir af verkuðum Labrador
og 1750 smálestir af pressu-
fiski. Verð og aðrir skilnxála var
nxjög hagkvænxt, þar senx samn-
ingurinn var gerður á fob.
grundvelli og gengið trygt.
ónxögulegt að konxa við í þess-
unx löndum.
Fiskur til þessara landa var
fyrir stríð að nxestu sendur um
Hanxborg. Kom nú hin mesta
óreiða á þessar sendingar. T. d.
var ein kyrrsett í Hamborg,
önnur lenti í Bretlandi, en sú
þriðja stöðvaðist í Bahia. Er
það höfn norðai’lega í Brasilíu.
Tvær sendinganna lcomust þó á
ákvörðunarstað, en sú þriðja
var seld í Þýskalandi. Kostnað-
ur við þessar misfellur lendir
auðvitað á vátryggjendunx.
EIMSKIP
OG FISKFLUTNINGUR.
Síðan Einxskip hóf beinar
ferðir vestur unx haf, liöfum
við sent unx 2400 snxál. með
skipunx þess til unxhleðslu í
New York. Hefir þetta verið
mikill styrkur fyrir félagið og
vafasanxt livort hægt hefði ver-
ið að sigla að staðaldri tveim
skipunx vestur án þessa flutn-
ings.
Þá nxá geta þess, að í desem-
her fór héðan farmur af fiski
beint til Buenos Aires í Argen-
tínu. Er þetta vafalaust eins-
dænxi, að svo mikið magn,
rúmar 900 snxál., komi þangað
i einu skipi, enda vakti það
mikla eftirtekt og umtal í blöð-
ununx þar og víðar. Sala þessi
var vel viðunandi, enda þótt
gerð væri löngu fyrir strið.
SÖLUR TIL GRIKKLANDS
OG DANMERKUR.
Þá tókst í vetur að selja til
Grikklands 1700 smál. af
pressufiski og saltfiski með
mjög viðunandi verði og gegn
greiðslu í frjálsum gjaldeyri.
Sóttu kaupendur fiskinn sjálfir
í grískt skip. Með þessari sölu
höfunx vér selt 3000 smál. á ár-
inu 1939 til þessa lands og von-
um vér, að viðskiftin við Grikk-
land haldi áfranx í ár.
Til Danmerkur seldist all-
nxikið af sallfiski síðastl. liaust
nieð góðu verði og til Bretlands
einnig nxeð mesta móti á þess-
um tima árs, og fékst þar einn-
ig' nokkur verðhækkun. Komið
var einnig þar á f.o.h. sölu í
sumunx tilfellum.
SUÐUR-AMERÍKU-
MARKAÐUR.
Sölufyrirkomulagi í Suður-
Ameríku er þannig háttað, að
kaupelidur eru þar bæði margir
og smáir. Kaupa þeir venjulega
mestan part þarfa sinna fyrir
árið í einu, með ákveðnu af-
skipunarmagni á mánuði. í
stríðsbyrjun voru þegar gerðir
flestir slíkir samningar, en ekki
sýndist fært að rifta þeim eða
hækka verðið, enda vafasamur
árangui’, þar sem keppinautar
okkar gerðu engar slíkar ráð-
stafanir, og hefðu víst orðið
fegnir að ganga inn í samninga
okkar. — Á hinn hóginn gengu
kaupendur strax inn á að hera
aukinn kostnað viðrf'Iutning og
tryggingar, en f.o.b. sölum er
ÚTBORGUNAR-
VERÐLAG.
Útborgunai’verðlag á fiski
þeim, sem fluttur hefir verið
út síðan 1. júlí, hefir verið:
Portúgalsfislcur 80 kr. pr.
skpd. nr. 1.
Ítalíuverkaður, lahrador, 75
kr. pr. skpd. nr. 1,
ítalíuverkaður, pressa, 38 au.
pr. kg„
Saltfiskur 32—36 au. pr. kg.
Talsverð upplxæð mun nú af-
gangs til væntanlegrar verð-
jöfnunar, en hvorttveggja er, að
enn er óútséð, hvernig fer um
liinar óseldu birgðii’, og því eigi
hægt að fastákveða jöfnun nú
þegar þetta er ritað, og svo hitt,
að mál þelta mun koma til um-
ræðu undir öðrum dagskrárlið,
svo engin ástæða er til að fara
nánar inn á þetta mál nú.
FRAMTÍÐARHORFUR.
Hvað framtíðin ber í skauti
sínu verður lítt ráðið, en stjórn
og framkvæmdastjórn S. I. F.