Vísir - 16.02.1940, Blaðsíða 4

VlSIR
Eftír að Margery liafði sagt
jþeila blatl áfrani og sakleysis-
lega, rikti þögn. Og það kom
œHakenailegur áhyggjusvipur á
ánáSt Tony. Það var eins og
ihann hallaði hinni grönnu og
-veikbygðu stúlku þéttara að
sér, en i þessum svifum heyrðu
þau, að frú Seymour kallaði á
hann, og bað hann að aðstoða
sig eitthvað lítiLs hiáttar niðri.
Margery liorfði á eftir honum
mjög hugsi á svip, en Carol
settist á livíluna hjá henni.
„Við köllum öll á Tony, þegar
við þurfum á hjálp að halda,“
sagðl Margery.
Carol var þögul. Einhvern
veginn hafði þetta furðuleg
áhrif á hana, áhrif, sem hún gat
ekki gert sér grein fyrir.
„Hann er yndislegur,“ sagði
Márgery af einlægni og hlýju
ungrar stúlku, sem ber fult
fraust til þess, sem hún ræðir
srm, „Alt af síðan er eg varð
fyrir slysinu hefir hann verið
hér með annan fótinn. Eg veit
að hann kemur miklu oftar en
Iiaim mundi annars gera — til
þess að gleðja mig. Þegar liann
var á vígstöðvunum og hann
fékk lieimferðarleyfi hefði hann
vitanlega skemt sér miklu betur
ef hann hefði verið í London.
Það hlýtur að vera ógnarlega
leiðinlegt fyrir ungan mann eins
og Tony í smáþorpi eins og
liérna. En það er eins og liann
hugsi aldrei um sjálfan sig.“
Og svo talaði liin unga mær
áfram í sama dúr og það kom
fram að kalla mátti í liverju
orði hversu hjartfólginn Tony
var henni og hversu mjög liún
dáðist að honum. Það var svo
greinilegt hverjir vildarvinir
þau voru, að enginn efi gat
lcomist að hjá Carol um það.
Og sannleikurinn var líka sá, að
Margery fanst koma fram hjá
Tony alt það, sem best er í fari
mannanna, og hún hafði aldrei
orðið neins vör lijá honum
nema fórnfýsi, hlýju og góð-
leika.
Margery sneri sér að Carol og
augu hennar ljómuðu af innri
fögnuði, gleði og trausti:
„Þér munduð líta hann í sama
Ræða
01af§ Tliors
Frh. af 2. síðu.
víðleitni ríkisstjórnarinnar bar
strax þann ánægjulega árangur,
aS hver fleyta fór á sjó, sem
flotíð gat, og þar með sannað-
ísf, að hafi íslendingar tiltrú til
stjórnarvaldanna hvetur eðlis-
hneigð þeirra þá til voldugs
eínkaframtaks, sem brýst út
meS fullum krafti strax er færi
gefst
Inxian rikisstjórnarinnar var
rætt Um tvær stefnur, — önn-
ur sú, að afla ríkinu fjár að
láni, en það lceypti síðan nauð-
synjar og liefði fyrirliggjandi.
Víð sjálfstæðismennirnir lít-
um svo á, að ef aðdrætt-
fr slöðvuðust yrði þjóðin
að vera sjálfri sér nóg, og við
föMum að þótt ófriður skylli á,
gætum við framleitt nauðsynj-
ar tíl útflutnings, og lögðum
viS, því höfuðáherslu á að afla
þungavöru, sem líldegt var að
víð yrðum að kaupa mjög dýru
verði isíðar, og var það þá þjóð-
argróði, ef unt var að birgja
síg nokkuð upp af henni. Þegar
iíl kaslanna kom fékk stjórnin
þó ekki áorkað svo miklu, sem
ákjósanlegt hefði verið, en hún
hefir sér til afsökunar, að henni
(var raarkaður þröngur hás, og
uákiim við okkur þar greinilega
•á hvað það getur verið dýrt að
vera fátækur, enda var hvergi
llán að fá og ekkert fé fyrir
liendi. Þrátt fyrir þelta hygg eg
aS fullyrSa megi, að sæmilega
hafi til tekist, með því að er
‘striðið skall á liöfðum við fyr-
irliggjandi hirgðir af öllum
þtmgavörunauðsynj um handa
þjóðinni til 4—6 mánaða, að
undanskildu sykri, sem lítið var
iiJ af, og stóðum við þar fylli-
lega öðrum Norðurlöndum á
ísporðL
WERSLUNARMÁLIN.
Stjórnin heldur áfram að
vinna að þessum málum, en við
anarga örðugleika er að etja,
'verðlag fer liækkandi og öll
vara verður að greiðast um leið
og hún fer á skipsfjöl, en hand-
Ibærtfé lítið og lánstraust tak-
snarkað. Það er því ekki að
aradra, þótt erfiðlega gangi, þótt
Ibetur hafi úr ræst, en á liorfðist.
Þá hafa ýms önnur mál
þarfnast úrlausnar, t. d. skift-
iing varanna millum lands-
ananna, siglingamálin, innflutn-
ingur til landsins og útflutn-
ingsverslunin og vaxandi dýr-
tið. Því fór fjarri að ríkis-
stjórnin réði yfir æskilegri
þekkingu við afgreiðslu þess-
ara mála, og má þar til gamans
og samanburðar geta þess, að
þótt Norðmenn hafi 12 ráðherr-
um á að skipa, töldu þeir nauð-
syn bera til að stofnað yrði nýtt
ráðherraembætti til þess að
hafa mál þessi með hönduni.
Þessi ráðherra hefir svo á að
skipa 2 forstjórum, 4 skrifstofu-
stjórum og hundrað manna
starfsliði. Áð sjálfsögðu höfum
við í mörgu farið að dæmi ná-
grannaþjóða okkar í þessum
efnum, og þess skal getið hér,
sem viðskif tamálaráðherrann
lýsti réttilega yfir, að hvergi
mun skömtuninni hafa verið
betur tekið en hér. Að vísu er
skamturinn vel úti látinn, enn
sem komið er, en vel gelur
komið til greina að frekari
sparnaðar verði að gæla, og
minka skamtinn verulega frá
því sem nú er eftir þvi sem
harðriar á dalnum.
Sú hugmynd, að setja á stofn
landsverslun mun aldrei liafa
verið setl fram í alvöru, enda
var það vitanlegt, að við sjálf-
stæðismenn myndum aldrei
ganga inn á það. Ríkisstjórnin
liefir hinsvegar haft allmikil af-
skifti af vörukaupum, og m. a.
lilutast til um að kol og aðrar
nauðsynjar liafa verið sendar í
ýmsa kaupstaði og landshluta.
Kaupmenn mynduðu hinsvegar
fyrir sitt leyli innflytjendasam-
band, til þess að annast inn-
kaupin sameiginlega og þar
með var nauðsyn landsverslun-
í ar gersamlega fallin burtu.
Utflutningsverslunin.
Ríkisvaldið hefir áður liaft
allmikil afskifti af þessum mál-
um og m. a. orðið að hlutast lil
um útflutning til ákveðinna
markaðslanda. Eftir að ófriður-
inn skall á þótti nauðsynlegt,
að skipuð yrði nefnd versl-
unarfróðra inanna, sem kunn-
ugir eru öllum slíkum við-
skiftum og fyrir því voru bráða-
birgðalögin um útflutnings-
I nefndina gefin út hinn 12. sept.
J 1939 og henni veitt ýms rétt-
I indi, sem þó verða ekki notuð,
nema að litlu leyti. Nefndin hóf
síarf sitt með því að hækka
verðlag á öllum vörum, sem ó-
seldar voru og ennfremur, í
samráði við ríkisstjórnina,
verðlag á öllum vörum, sem
búið var að selja en ekki að
flytja út. Risu í þessu sambandi
upp ýms vandamál, sem erfitt
var að leysa, og má fullyrða,
að svo vel hafi tdl telcist að
hagnaður af starfi nefndarinn-
ai" nemi um miljónatug og er
það gott búsilag á þessum tím-
um.
Siglingar.
Komið Iiafa fram kröfur um
það, að ríkið tæki allar sigling-
ar í sínar hendur, en óhætt er
að fullyrða að það verði ekki
gert, nema því aðeins að al-
menningsheill krefji. Hinsvegae
liefi eg leitað samvinnu við fé-
lög þau, sem siglingar liafa
með höndum, og hefi farið
fram á það, að þau liækkuðu
ekki farmgjöld úr hófi fram.
Tel eg hækkun þá, sem þegar
er á komin, ekki vera óeðli-
lega, en verði sú raunin á, mun
því valdi verða beitt, sem þarf
til þess að koma í veg fyrir
slíkt.
Þá má geta þess, að eftir að
ófriðurinn skall á, liafa komið
í ljós ýms vandkvæði í fiski- og
verslunarflotanum, sem hefir
orðið hlutskifti stjórnarinnar
að leysa.
Ivilnanir hafa verið veittar,
sem erfitt getur orðið að bera,
en eg er þeirrar skoðunar, að
sjómenn okkar eigi ekki að
bera lakara hlut frá borði, en
sjómenn annara þjóða, sem
sigla um hættusvæði, og til þess
að koma togaraflotanum og
kaupskipaflotanum af stað,
voru þvi gefin út bráðabirgða-
lög og síðar þinglög um
striðsáhættuþóknun og skatt-
frelsi sjómanna. Ennfremur
hefir verið stofnað innlent
tryggingarfélag, sem tryggingar
þeirra hefir með höndum.
Ríkisstjórnin hefir á því full-
an sldlning, að nauðsyn beri til
að við öflum okkur skipakosts
til þess að koma frysta fiskin-
um á markað og hefir þegar
verið fest haglcvæm kaup á
lieppilegu skipi að iriínum
dómi, og á það verðum við að
leggja hið mesta kapp, að vinna
þessum fiski markað erlendis
og tel eg mikla framtíðarmögu-
leika á því sviði. Hitt er mér
einnig Ijóst, að margskyns erf-
iðleilcar spretta upp. af því að
gamlir og góðir markaðir lok-
ast, og má þar nefna Þýska-
lands- og Póllandsmarkað fyr-
ir síld, en þangað hafa árlega
verið seldar 60—70 þús. tunnur.
Vöruálagning.
Álagning á vörur hefir mjög
verið lialdið í hófi, og er það
furða hve mikinn skilning
kaupmenn og kaupfélög hafa
sýnt í því efni, með því að þeg-
ar verðfallið kemur, má vænta
þess, að þessir aðilar verði að
taka það á sig, og eins ætti
þeim því að bera hækkun vör-
unnar nú til þess að jafna þetta
upp.
Erfiðustu viðfangsefnin
eru tvímælalaust afstaðan til
ófriðarþjóðanna. Um það er
ekki unt að ræða, en ríkisstjórn-
in hefir leitast við að gera öll-
um aðilum jafn hátt undir
liöfði, en þar er meðalhófið
vandratað, og ekki auðvelt að
stýra í millum skers og háru.
Árangur
stjórnarsamvinnunnar.
Eg hefi hér að framan rakið
margvíslega stríðslöggjöf, sem
enginn ágreiningur hefir orðið
um á Alþingi, og ber það fyrst
og fremst að þakka samsteypu-
stjórninni. Ilefði flokksstjórn
setið að völdum liefði ekkert lát
orðið á deilum um þessi mál og
dýrmætum tíma og fc liefði
þannig verið glatað. Af þessu
er ekki að miklast en eg tala
heldur ekld um það, sem sak-
borningur.
Þó er það aðallega fernt í lög-
gjöfinni, sem eg álit ástæðu til
að staldra við, og þakka ber
stjórnarsamvinnunni. Ber þar
fyrst að nefna gengismálið, sem
allmikill ágreiningur var um og
lcann að vera enn í hugum
manna. Eg leit svo á, að þetla
væri nauðsynleg bjargráðaráð-
stöfun, þótt hún hefði ef til vill
ekki verið óhjákvæmileg, ef
vitað hefði verið að ófriðurinn
brytist út. Það mál er til lykta
leitt og þar stóðst Sjálfstæðis-
flokkurinn eldraun sína.
Þá má nefna liitaveituna,
sem er ávöxtur samstarfsins og
eitthvert hið mesta nauðsynja-
mál, og þó aldrei frekar en nú.
Á árunum 1939 og 1940 liefir
vinnufriður verið trygður, og
var þó aldrei meiri hætta en nú
á ófriði og aldrei meiri þörf
friðai’. Þótt enginn væri annar
árangur af samstarfinu mætti
réttlæta það vegna þessa. Loks
má geta þess, að fjárlögin bera
þess merki, að sjálfstæðismenn
liafa um þau fjallað, með þvi að
þau eru afgreidd með varfærni,
án þess þó að úr verklegum
framkvæmdum sé dregið öðr-
um en þeim, sem mikið að-
keypt efni þarf til.
Þegar ófriðurinn skall á hefði
orðið að lcveðja saman þing, ef
samvinnan liefði ekki tekist áð-
ur, en nú voru menn orðnir
vanir sgmstarfinu og komnir
yfir fyrstu erfiðleikana, liöfðu
gert sér grein fyrir hvað gera
þurfti og int af höndum nauð-
synlegan undirbúning. Fyrir-
þetta liefir þjóðinni sparast
stórfé, og olckur hefir tekist að
verjast áföllum bæði út á við
og inn á við.
Gömul deiluefni.
Það skal fúslega viðurkent,
að ýms gömul deiluefni liafa
orðið að sitja á hakanum vegna
aðkallandi vandamála. Það út
af fyrir sig er afsökun, sem
flokksmenn liafa tekið gilda, en
fyrir liina, sem óánægðir kunna
að vera, vil eg taka það fram,
að við sjálfstæðismenn erum að
visu í stjórn, en við erum ekki
einir í stjórn.
Mjólkurmálið er enn óleyst
og talsverður þáttur verslunar-
málanna, en eg vona að ekki
heri meira á millí en það, að
lausn- fáist á viðunandi hátt
jafnvel áður en þessum fundi
lýkur.
Að lokum mælti ráðherrann á
þessa leið:
Kosningar.
Ef eg á að svara þeirri spurn-
ingu, hvort kosningar verði í
vor, vil eg fyrst spyrja ykkur:
Viljið þið kosningar?
Eg skal játa, að eg vildi ekki
kosningar 1939. Þá var gengis-
málið mikill þáttur í því. Hins-
vegar er eg alveg óhrædur við
kosningar í vor, frá flokkslegu
sjónarmiði. Sumarið 1937 feng-
um við fleiri atkvæði en Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn til samans. Þá höfðu
tvær sterkar öldur risið með
flokki okkar, félög kvenna inn-
an flokksins og sjómennirnir,
sem fylktu sér undir merki
hans. Síðan hafa hæst við mál-
fundafclög verlcamanna í kaup-
stöðum. Mér er ekki eins kunn-
ugt um vaxandi fylgi flokksins
í sveitum. En öll þau bréf og
þær aðrar fréttir, er eg fæ það-
an, benda til að þar sé fylgi
flokksins vaxandi.
Frá flokkslegu sjónarmiði er
eg þess vegna alveg óhræddur
við kosningar.
Samt sem áður óska eg ekki
eftir kosningum. Til þess liggja
ýms rök, m. a. þessi:
|Út af fyrir sig tel eg heþpileg-
ast að kjörtímabilið sé 4 ár, eins
og lög mæla fyrir um, ef engir
stórviðburðir leiða til þingrofs.
Þeir sem unna lýðræðinu verða
að gera sér það ljóst, að forboði
þess, að aldrei sé kosið, er að
oft sé lcosið.
1. Aðslaðan gagnvart útlönd-
um er þannig, að eg lel lieppi-
legast að fullkomin samlieldni
og eining ríki í þjóðfélaginu.
2. Reynslan hefir sýnt, að
vikulega, ef ekki daglega, koma
fyrir viðkvæm og erfið við-
fangsefni, er kalla á einlægt
samstarf.
4. Eg tel ekki sennilegt, að
kosningar mundu gefa Sjálf-
stæðisflokknum lireinan meiri
hluta.
5. Meiri hlutinn yrði vand-
meðfarinn, því nú þarf sterka
stjórn í landinu, þ.e.a.s. stjórn,
sem styðst við mikinn meiri
hluta þjóðarinnar.
Eg óska því ekki eftir kosn-
ingum, en tek rólegur því sem
að höndum ber.
En mun draga til kosninga?
Eg get að sjálfsögðu eigi
fremur en aðrir gefið neitt ö-
yggjandi svar. En eg get sagt,
að eg telji ólíklegt að til kosn-
inga dragi. Eg byggi þá stað-
hæfingu á því, að eg veit með
vissu, að flestir ráðamenn allra
stjórnarfloklcanna eru andvígir
kosningum, m. a. af sumum
þeim ástæðum, er eg áður
greindi því til rökstuðnings, að
eg óska ekki kosninga.
Samvinnan í ríkisstjórninni
hefir til þessa gengið að óskum.
Eg játa að visu, að mörg gömul
misklíðarefni eru óleyst, og enn
eigi með vissu séð, hversu til
tekst um friðsamlega lausn
þeirra. Meðal þeirra er til dæm-
is mjólkurmálið, sem er ál
lega örðugt viðfangs. Ennfrem-
ur nokkur þáttur verslunarmál-
anna, eri í þeim her varla meira
á milli en svo, að eg vona að þau
leysist á næstunni á viðunandi
hátt.
Eg viðurkenni hinsvegar, að
yfir slíkri stjórn sem þeirri, er
nú fer með völd, grúfir æfinlega
sú hætla, að einliver flokkanna
eða einhver ráðherranna beiti
því valdi, sem liann að lögum
liefir yfir sínu ráðuneyti, þann-
ig, að aðrir ráðlierrar uni illa
við, og kunni þá að grípa til
sinna ráða innan sinna vébanda.
Af þessu getur spunnist þykkja
og úlfúð, sem þá auðvitað leiðir
til samvinnuslita, þvi án góð-
vilja og einlægni er samstarfið
gagnslaust.
Eg treysti þvi, að þeir, sem
best studdu samstarfið áður en
ófriðurinn hraust út, verði eigi
þeir ógæfumenn að missa fjör-
eggið úr liöndum sér nú, þegar
heimurinn logar í ófriðarbáli,
og stöðugt nýii* örðugleikar og
jafnvel hættur steðja að okkar
litlu þjóð.
Við sjálfstæðismenn munum
a. m. k. aldrei láta slílct henda
okkur.
Sjálfstæðismenn I
Við liöfum samið vopnahlé
og berum því sverðin í slíðrum.
Við munum aldrei ganga á
gefin grið eða rjúfa eiða.
En til þess hefir eigi verið
mælst, og mundi ralmar engum
tjá að gera, að við feldum niður
baráttu fyrir áliuga- og stefnu-
málum okkar.
Við teljum vel farið, að til
samvinnu var gengið, en olckur
er vel Ijóst, að fyr ná ekki höf-
uðmál okkar fram að ganga, en
við ráðum einir í þessu landi.
Strax og rofar til sækjum við
fasl að því marki. Þess vegna
látum við merkið aldrei niður
falla, heldur munum við berj-
ast látlausri, drengilegri bar-
áttu fyrir stefnu- og liugsjóna-
málum okkar, lieill og velferð
fósturjarðarinnar.
Háttvirtu fulltrúar.
Að lokum hið eg ykkur að
sameinast mér í einlægni og
hjartanlegri ósk um það, að for-
sjónin frelsi fósturjörð okkar
frá hinum margvíslega voða,
sem yfir grúfir.
Sjálfir viljum við forðast að
reynast oklcar eigin óhamingju-
smiðir.
SÍMI 5379
Búum til fýrsta iílokks . prent-
•ruyndir í.:einnni eða fleiri litum.
Prentiim: flöskumiða
dósamiða
og allskonar
vörumiða
og. aðrar smáprentanir eftir teikn-
ingum eða IjósmynduiTi.
5'RAFTÆKJA
; ^ vipGERpiR
VANgAÐAR.- ÓDÝRAR
SÆKJUM & SENDUM
HAIIFLETTUR
við isl. og útlendan búning
í miklu úrvali. Keypt sítt,
afklipt hár.
ftárpFeiDslnstofen
PERLA
Bergstaðastr. 1. Sími 3895
npArniNDnl
FUNDIST liefir barnahjól
(þríhjól). A. v. á. (254
HllCISNÆfilJ
2ja HERBERGJA íbúð óskast
14. maí. Tilboð, merkt: „Járn-
smiður“ leggist inn á afgr.
btaðsins fyrir 22. þ. m. (251
TVÖ til þrjú herbergi og eld-
hús óskast 14. mai í vestur-
bænum, fáment. Tilboð, merkt:
„Skilvís“ sendist afgr. blaðsins
fyrir 20. þ. m. (252
2 HERBERGI og eldhús ósk-
ast 14. maí í austurbænum. Þrír
í lieimili. Skilvís greiðsla. Uppl.
í síma 4481. (255
GOTT heribergi óskast, helst
sem næst miðbænum. Skilvis
greiðsla. Uppl. i síma 3159 milli
6 og 8. (257
LÍTIL ibúð til leigu. Uppl. í
síma 1036 frá 9 til 12 fyrir há-
degi. (259
UNGUR, reglusamur maður
óskar eftir herbergi með hús-
gögnum og aðgangi að síma. —
Tilboð leggist á afgr. Vísis
merkt „123“. (260
DYGTIG dansk ung Pige,
med gode Skolekundskaber
söger hvad sem helst Arbejde,
straks eller senere. — Billet,
mærkt: „77“. * (253
Kkaufskapijki
VÖRUR ALLSKONAR
Fjallkonu - gljávaxið góða.
Landsins besta gólfbón. (227
NOTAÐIR MUNIR
TIL SÖLU_____________
BARNAVAGN til sölu. Uppl.
Laufásveg 50 eða í síma 4370.
_____________________(250
FERÐARITVÉL til sölu. Til
sýnis á Vesturgötu 11. Sími
3459.________________(256
EMAILLERUÐ miðstöðvar-
eldavél, hitaflötur einn fermet-
er og 200 lítra hitavatnsgeymir
til sölu. Simi 4342. (258
NATIONAL kassaapparat —
peningakassi — til sölu. Uppl.
i sima 1036 kl. 9—12 f. li. (260