Vísir - 22.02.1940, Blaðsíða 2

VfSIR
DAGBLA9
Útgefandi:
blaðaútgAfan VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján GuSlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lansasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Alþýðublaðið
spurt.
^LÞÝÐUBLAÐIÐ prentar i
gær upp eftirfarandi um-
mæli ár forystugrein Vísis í
fyrradag: „Sjálfstæðisílokkn-
um hefir aukist fylgi, sérstak-
lega meðal verkamanna. Ástæð-
an til þess er sú, að verkamenn
hafa feugið reynslu fyrir því, að
hin einhliða stéttarpólitik, sem
rekin liefir verið i jieirra nafni,
hefir fært þeim alt annað en
lofað var. Þeir hafa fengið at-
vinnuleysi fyrir atvinnu, vax-
andi örbirgð fyrir hætt kjör.“
Alþýðublaðið er óskaplega
hneykslað á þessum ummælum.
Það segir að þau sýni, „hvernig
menn, sem teljast vera sæmi-
lega mentaðir og með heilbrigða
skjmsemi, geta gert sig að fífl-
um af flolcksofstæki og þröng-
sýni, þegar þeir tala um póli-
tiska andstæðinga.“
Já, mikið hefir maður á sam-
viskunni, að hneyksla einn af
þessum smælingjum. Og það
væri ekki nema guðvelkomið
að biðja afsökunar, ef nokkur
minsti snefill af ástæðu væri til
þess. ílvað er í þessum ummæl-
um, sem ekki er dagsatt? Hefir
Sjálftsæðisflokknum ekki auk-
ist fylgi meðal verkamanna?
Halda menn að Alþýðuflokkur-
inn hefði gengið inn á að sjálf-
stæðismenn skipUðu meiri hluta
i stjórn Dagsbrúnar, ef þeim
hefði ekki vaxið fiskur um
Iirygg? Hefir ekki Alþýðu-
flokkurinn haft á stefnuskrá
sinni „vinnu handa öllum, sem
vilja vinna?“ Margfaldaðist
ekki tala atvinnuleysingja ein-
mitt á því kjörtimabili, sem Al-
þýðufloklvurinn átti sjálfan at-
vinnumálaráðherrann i stjórn-
inni til þess að framfylgja kosn-
ingaloforðunum um vinnu
handa öllum? Segja ekki aukin
sveitaþyngsli skýrt til um það,
að verkalýðurinn hafi fengið
„vaxandi örbirgð fyrir bætt
kjör“? Hafa ekki sjálfir leiðtog-
ar flokksins viðurent, að „liin
einhliða stéttapólitík“ hafi leitt
út í ófæru, með þvi að bera
fram og samþykkja á Alþingi
lögin um gengislækkunina?
Alþýðublaðið hefði átt að
reyna að finna eitthvert svar við
þessum spurningum, áður en
það fór að taka mikið upp í sig
út úr þessum tilfærðu ummæl-
um Vísis.
Það er dálítið lilálegt að sjá
því haldið fram í Alþýðublað-
inu, einmitt á þeirri stundu, sem
verkamenn ganga í stórhópum
undir merki Sjálfstæðisflokks-
ins, að flokkurinn sé sérhags-
munasamtök stórkaupmanna-
stéttarinnar. Blaðið byggir þessa
skoðun á þeirri afstöðu, sem
flokkurinn hefir tekið sameig-
inlega til verslunarmálanna. Á
nýafstöðnum landsfundi var
fyrri afstaða flokksins áréttuð
með samhljóða atkvæðum fund-
armanna. Það voru aðeins ekki
kaupmenn, sem þarna greiddu
atkvæði. Það voru bændur, sjó-
menn, iðnaðarmenn, útgerðar-
menn, verkamenn, embættis-
menn, menn úr öllum stéttum
Ih*. timinlawgiir Clacsscn:
Sinn siður i landi hverju.
■ ■ i
í ýmsum löndum er minning ■ bestu sona þjóðanna í heiðri
höfð með misjöfnu móti. Aðalatriðið mun flestum virðast, að
eftirkomendurnir meti að verðleikum störf þeirra og þau af-
rek á sviði vísinda, lista og þjóðmála, sem tengd eru lífsstarfi
hins látna manns, og lifa með þjóðinni eftir hans dag. . .
þjóðfélagsins, öllum landshlut-
um, karlar og konur.
Og hvað er það, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn berst fyrir í
verslunarmálunum ? Ilvað sag§i
Alþýðublaðið sjálft, þegar inn-
flutningshöftin voru sett á?
Hvað sagði Jón heitinn um það
mál á Alþingi? Þessi ummæli
eru ekki við hendina, en það
má vel rifja þau upp, ef Al-
þýðublaðið óskar þess.
En svo er rétt að spyrja Al-
þýðublaðið einnar spurningar
enn þá: Telur blaðið að Staun-
ing' forsætisráðherra Dana beri
hagsmuni stórkaupmannastétt-
arinnar sérstaklega fyrir
brjósti? Því er að þessu spurt,
að Stauning hefir verið talinn
einhver fremsti leiðtogi jafnað-
arstefnunnar i Norðurálfunni.
Stjórn hans hefir leilt i lög inn-
flutningshöft, alveg eins og
gert liefir verið hér á landi. En
framkvæmdin hefir verið með
alt öðrum hætti. Deila sú, sem
staðið hefir um verslunarmálin,
hefir fyrst og fremst verið um
framkvæmdina. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir ekki farið
fram á annað en það, að við
tækjum upp það fyrirkomulag,
sem hinn lieimsfrægi danski
„Mþýðuflokks“-Ieiðtogi hefir
gengist fyrir í landi sínu. Um
leið og Alþýðublaðið sakar
Sjálfstæðisflokkinn um að
berjast fyrir einhliða liagsmun-
um kaupmannastéttarinnar,
sakar það þess vegna Stauning
um alveg það sama.
Þess vegna er enn skorað á
Alþýðublaðið að svara þessari
spurningu: Telur það Stauning
forsætisráðherra og flokk hans
hafa bax-ist fyi'ir einhliða liags-
munum kaupmanna, með því
að lögleiða ]>að fyrirkomulag
um úthlutun á innflutnings-
vörum, sem gilt hefir þar í
landi ?
a
Skíðafélag Reykjavíkur
efnir til skiðanámskeiðs í^Hvera-
dölum í næstu viku. Hefir félagið
ráðið Helga Sveinsson frá Siglu-
firði fyrir kennara og mun hann
kenna göngu, svig og stökk, og ann-
að, sem að skíðaíþróttinni lýtur.
Helgi. er ágætur skíðamaður og gat
hann sér nx. a. ágætan orðstir á
Thulemótinu í fyrravetur.
Póstferðir ó morgun.
Frá Rvik: Snæfellsnesspóstur,
Breiðafjarðarpóstur, Rangárvalla-
sýslupóstur, Vestur- og Austur-
Skaftafellssýslupóstar, Akranes,
Borgarnes. — Til Rvíkur: Snæ-
fellsnespóstur, Breiðafjarðarpóstur,
Borgarnes.
En svo kemur til greina hve
mikla atliygli bei'i að veita lílt-
amsleifum látinna stói'inenna.
Hér á landi tíðkast að vísu tals-
verður hégómi við útfarir, með
tillieyrandi krítíklausum lof-
ræðum um þá framliðnu. Og
stórfé er varið i skrautlegar
kistur og misjafnlega smekk-
lega legsteina. En eg hygg að
yfii'Ieitt muni landsmenn ekki
beina huga sínum neitt séi’stak-
lega að legstöðum lielstu manna
landsins, né fara þangað neinar
pílagrímsferðir. íslendingar
liafa mætur á skáldskap Bjai’na
Thorarensens. En hve margir
vita hvar hann var jai'ðsettur?
Mundi minning hins ágæta vís-
indamanns, Eggerts Ólafssonar,
dýrmætari landsmönnum, ]>ó
hann hefði dáið á sóttarsæng,
og fengið sinn legstein, en ekki
farist í hafi og týnst með skipi
sínu? Og liefði það aukið ást-
sældir Jónasar Hallgrímssonar,
þó hann helði átt legstað ann-
arsstaðar en raun varð á? Eg
hygg ekki. Og ]>ess vegna vii'ð-
ist það ekki svo mikils um vert
]>ó takast megi að skilja sundUr
bein hans frá öðru fólki, sem
sett hefir vei'ið í sama gx-afi’eit
í Assistenskirkjugarði í Kaup-
mannahöfn.
Eg hygg að landsmenn muni
yfirleitt ekki aðhyllast neina
nýja steinaldarmenning, gagn-
vart beinum fi'amliðinna. Upp-
lýst nútíma fólk veit, að liðinn
líkami á sér enga framtíð. Það
er ræktai’semi gagnvart ]>eim
fi'amliðna að eyða lioldi lians
með einföldu og hreinlegu móti.
Og það gei-ist best á bálstofu.
Það þekkist reyndar ei’lendis,
að kistur mestu nxanna þjóðar-
innar séu geymdar í viðhafnar-
húsi, er nefnist „Pantheon“.
Eitthvað í þessa ált mun Iiafa
vakað fyrir ríkisstjórninni, er
eitt af skáldum Iandsins var
jarðsett nýverið á Þingvöllum á
kostnað ríkisins, og látið í veðri
vaka að fleiri mikilmennum
mundi verða valinn þar leg-
staður síðar. Staðurinn er
reyndar ekki viðunandi, eins og
hann er nú. En með því að flytja
þangað nokkur þúsund vagn-
lilöss af niold, má liækka Þing-
vallatún og gera það að for-
svaranlegum grafreit.
En það er sinn siður í landi
hverju. Tímarnir breytast og
venjftr mannanna. Bretar hafa
löngum geyrnt kistur helstu
sona sinna í Westminster
Abbey. Og Bretinn er manna
fastheldnastur á fornar venjur.
En á þessu er sanit nú orðin
i breyting. Þegar skáldið Rudyard
Kipling lést, var hann brendur
á bálstofu í London. Yiðstödd
var aðeins ekkjan og einn vin-
ur fjölskyldunnar. Það var ekki
nærri því eins fínt eins og út-
för i Reykjavík. Síðar var duft
Kiplings sett í ker og því var
valinn staður i Westminster
Abbey. Og það mun tilætlunin,
að framvegis verði í því formi
tekið á móti líkamsleifum
þeirra, sem eiga að hvila i þess-
um helgistað Breta.
Mér virðist þetta gæti verið
til fyi'innyndar íslendingum, ef
þeir ætla sér að velja sérstakan
hvíldarstað bestu sonum sínum
og dætrum. Duftkerin mætti
geyma í viðhafnarsal í opin-
berri byggingu, sem til þess
væri valin í höfustað landsins.
Afmælisfagnaðnr
Hvatar í gærkveldi.
Sjálfstæðiskvennafélagið Hvöt
hélt afmælisfagnað sinn í gær-
kveldi í Oddfellow-höllinni, og
var þar mikið fjölmenni saman
komið.
Skemtunin var sett kl. 7% af
frú Sigurbjörgu Guðmunds-
dóttur og stjórnaði hún sam-
sætinu. Því næst tóku til máls
og mællu fyrir minnum eftir-
taldar konur: Frú Guðrún Jón-
asson minni Hvatar, frk. Maria
Maack niinni íslands, frú Guð-
rún Pétursdóttir minni Reykja-
vikur, frú Martlia Indriðadóttir
minni flokksins, frú Soffía Ól-
afsdóttir minni gestanna og frú
Guðrún Guðlaugsdótlir minni
karlmanna.
Kvæði fluttu til félagsins frú
Jólianna Guðlaugsdóttir, frú
Guðrún Magnúsdóttir frá Bol-
ungarvík og frú Guðrún Guð-
laugsdóttir.
Ávörp og kveðjur fluttu til
félagsins þær frú Gunnliildur
Ryel, varaformaður Varnar á
Akureyri, frú Rannveig Vigfús-
dóttir formaður Vorboðans í
Hafnarfirði og frú Jónlieiður
Eggerz frá Akureyri.
Þá sungu þrjár ungar stúlk-
ur létt Iög við undirleik, og ung-
frú Helga Tryggvadóttir sýndi
listdans við mikla hrifningu á-
horfenda.
Samsætið stóð til kl. 2% og
voru allar konur á einu máli
um það, að þetta hefði verið
einhver liin ágætasta skemtun,
sem félagið hefir lialdið og hafa
þær þó verið margar og góðar
að undanförnu.
Kveðja barst frá þingflokki
og miðstjórn Sjálfstæðisflokks-
ins, og var félaginu þar þakkað
vel unnið starf á undanförnum
árum og því árnað allra heilla.
20-25 vélbát-
ar leita v.h.
Kristjáns.
í morgun fóru 20—25 bátar
úr Sandgerði til þess að leita
v.b. Kristjáns úr Reykjavík,
sem fór í róður aðfaranótt
mánudags.
Veður er allsæmilegt með
landinu, en fer að hvessa þegar
dregur frá landi. Skygni er
heldur ekld sem best.
Slysavarnafélagið átti í
morgun tal við Sæbjörgu. Var
hún þá undan Hvalsnesi og
hafði einskis orðið vör. Hélt
hún áfram leitinni.
V.b. Kristján, sem er 15 smál.
er með finim manna áhöfn. —
Formaðurinn heitir Guðmund-
ur Bæringsson. Eigandi bátsins
er Gissur Kristjánsson, hér í
Reykjavík, en báturinn er gerð-
ur út frá Sandgerði.
Varðskipin Ægir og v.b. Óð-
inn taka bæði þátt í leitinni.
Síra Sigurður Z. Gislason:
Haínbannið
r
Sigurði Skagíield.
Hr. formaður Útvarpsráðs
Jón Eyþórsson hefir svarað
spui'nmgii minni um hafnbann-
ið á Sigurð Skagfield. Hann
viðurkennir það, að plötur hans
eru aldrei leiknar í útvarpið.
Hér liefir því gerst dásamlegt
tyrirbrigði í íslenskri menning-
arsögu. Það er ekki óvinurinn,
sem bannið setur, heldur sjálfur
sá, sem á að þola bannið. Síðan
tekur óvinurinn snjallræðið
upp og heldur þvi áfram til
hlífðar (!) andstæðingnum.
Við hverju er honum, Skag-
field hlíft? Slæmri meðferð, ef
hann eða plötur hans kæmu í
útvarpshöfnina? Sér nú ekki
formaðurinn, hversu hann löðr-
ungar sig og sína með staðhæf-
ingu sinni?
Meistari-Jón er einmitt litt
meLstaralegur. Látum vera, að
hann þori ekki að taka á móti
Skagfield sjálfum; að þeir séu
allir i Hliðskjiálfinni hræddir við
ógnir hans. En þvi fremur —
væru þeir vitrir — ættu þeir að
nota plöturnar, því að hvorki
bíta þær eða slá. Annars er nú
þetta með geðvonsku Skagfields
einskær hugarburður. Við vin-
ir hans höfum ekki þekt prúð-
ari mann og hæverskari eða al-
úðlegri i framkomu.
Það liggur svo fyrir þetta ís-
lenska Dreyfusarmál, að dóms-
vald fyrrv. og núverandi út-
varpsráðs hefir algerlega hafn-
að plötum söngvarans, sem ó-
hæfum, bæði þeim eldri og
yngri, er hann hefir sungið inn
á í Englandi og Þýskalandi. Þeir
bera fyrir bann hans sjálfs. En
það er undanfærsla. Eg fullyrði
og liefi fyrir þvi rök, að hann
hefir aldrei formlega bannað
plötur sínar. Hverju liann kann
að bafa slegið fram í augna-
bliks reiði, framkallaðri af ó-
nærgætni andstæðinga, hefir
elckert varanlegt gildi, síst þeg-
ar bréflega liggur fyrir aftur-
köllun á bugsanlegum orðum í
þá átt. Hefði úlvarpsráðinu
verið í mun að fá plöturnar,
hefði þeim verið i lófa lagið að
fá vilja sínum framgengt. Hafi
hinsvegar verið sært fram
sjálfsbann, án síðari viðleitni til
afturköllunar (á þvi sem þó
ekkert var) — sannar það að
eins Dreyfusarútlegðardóminn
— að gjöra augnabliksbólil að
eilífðarmáli.
Að athuguðu miáli stenst ekki
þessi dómur útvarpsráðanna.
Skagfield er mikill söngvari og
stendur fyllilega jafnfætis öðr-
um okkar góðu söngmönnum.
Plötur hans, sem ekki mega
heyrast í útvarpinu, eru kær
eign fjölda manna um land alt.
Þær hafa verið primavara okk-
ar bestu hljóðfæraverslana,
seldar fullu verði, þangað til
fyrv. útvarpsráð hafði auðvirt
hann í útvarpstilkynningu (það
er brot á reglum þess). Besti
söngdómari okkar, Baldur And-
résson hefir mjög lofað söng
hans. Jón Sigtryggsson fanga-
vörður ritaði í Nýja Dagbl. og
fór aðdáunarorðum um sama.
Þingmenn Skagfirðinga, Pálmi
og Steingrímur, börðust á þingi
fyrir opinben-i viðurkenningu.
Eg liefi umsagnir fjölmargra
söngmentaðra manna. Morgun-
blaðið gat um vinsældir söngv-
arans eftir útvarpssöng hans
„Matthíasarkvöldið" o. fl. 1935.
Jafnvel sjálf útvarpsráðin liafa
óafvitandi viðurkent Skagfield
með þvi litla, sem hann hefir
sungið í útvarpið.
Menn munu þá spyrja, hvers
vegna plötur hans mega ekki
heyrast, seríur hins vinsæla ís-
lenska söngvara, á sama tíma og
látlaust garga í eyru manns
sömu plöturnar, stundum slitn-
ar og skemdar, uþp aftur og aft-
ur árið út og órið inn. Svo bæt-
ist við hin dæmalausa þjóðern-
iskennd í humátt upp að hásæti
hins bráðum væntanlega nýja
íslenska ríkisforseta á alfrjálsu
Islandi 1943, að ramíslenskur
söngvari má alls ekki heyrast í
ríkisútvarpinu fremur en frjáls
hugsun í . einræðislandi eða
Skákþinginu lokið*
Ásmnndnsr vanit
Benedikí eftir
134 leiki.
Síðustu biðskák þingsins lauk
í gær méð þvi að Ásmundur
vann Benedikt eftir 134 leikja
viðureign, sem annars tók alls
12 tíma og 20 mín, Er þetla þvi
lengsta skák, sem tefld hefir
verið hér á landi á opinberu
móti. Næst síðasta biðskákin
fór þannig, að Sæmundur vann
Hafstein. Heildarúrslit í Meist-
araflokki eru þvi þessi: 1.—2.
Ásmundur Ásgeirsson og Egg-
ert Gilfer jafnir með 6'/2 vinn-
ing hvor. 3. Guðm. S. Guð-
mundsson 5 V2 v. 4. Sæmundur
Ólafsson 5 v. 5.—8. Áki Péturs-
son, Benedikt Jóhannsson, Haf-
steinn Gíslason og Hermann
Jónsson með 4 v. hver. 9. Sturla
Pétursson 3% v. og 10. Hannes.
Arnórsson með 2 vinn.
Þeir Ásmundur og Gilfer
verða því að tefla einvígí um
skákmeistaratitil Reykj avíkur,
þannig að sá vinnur, er fyr fær
3 vinninga, jafntefli ekki talin
með. Einvígið mun hefjast ann-
að kvöld og má búast við harð-
vitugri viðureign.
Úrslit í liinum flokkunum
urðu þessi:
I II. flokki B. urðu þessi úr-
slit: 1. Marís Guðmundsson 8
vinn. 2.—3. Haraldur Bjarna-
son og Sigurður Jóliannesson
6VÍ2 vinn. hvor. 4.—5. Kaj Ras-
mussen og Sigurður Jóhanns-
son 51/2 vinn. hvor. 6. Steinþór
Ásgeirsson 5 vinn. 7. Ragnar
Bjarnarson 4]4 v. 8. Sveinn
Loftsson 4 v. 9. Birna Norðdahl
3Vá v. 10.—11. Jóhannes Hall-
dórsson og Valdiniar Eyjólfsson
3 vinn. hvor.
III. flokkur: 1. Eyjólfur G.
Guðbrandsson 9 vinn. 2. Þórður
Jörundsson 8 v. 3.—4. Pétur
Jónasson og Þorsteinn Jóhanns-
^on 7 v. livor. 5. Gunnar Ólafs-
son 6. v. 6.—7. Guðjón M. Sig-
urðsson og Haukur Friðriksson
5 v. hvor. 8. Ingi Eyvinds 3]4
v. 9. Karl Tómasson 2% v. 10.
Pétur Jónsson 2 v. 11. Jón Guð-
mundsson 0 v.
J. B.
Þegar Vísir átti um hádegið
tal við Jón Bergsveinsson, er-
| indreka, hafði liann ekkert frétt
í frekara. Kvað hann það mest
' tálma leitinni hversu dimt væri
yfir og skygni slæmt.
sannleikur í Moslcvaútvarpi. Á
sama tíma og misjöfn erlend
tónverk ásækja menn svo
greypilega að enginn hefir við
að skrúfa fyrir allan þann ægi-
straum. Eg veit, að útvarpsráð-
ið ber fyrir sig hinu ímyndaða
banni söngvarans sjálfs, en það
stoðar ekki. Þeir hafa sjálfir
breytt því í raunverulegt hefð-
bundið bann þeirra sjiálfra, sbr.
orð meistara Jóns: Við höldum
okkur við það. Væri hér nokkur
vilji að verki, myndi útvarpsráð
athuga það, að jafnvel þótt
Skagfield hefði formlega bann-
að notlcun plata sinna, hafði
það ekki lagagildi, þar eð hér á
landi er enginn höfundaréttur.
Það getur enginn höfundur
bannað mér að flytja verk sitt >
opinberlega, það er liann hefir
eitt sinn birt.
Um leið og eg lield áfram að
hrekja dóminn yfir Skagfield,
kemur í ljós ný hlið á málinu.
Síðan 1930 hefir hann farið
stórfenglega sigurfarir um ýms
lönd: Norður-Ameríku, Eng-
land, Noreg, Þýskaland og
ítaliu. Nú síðast liefir hann
sungið í óperunni í Oldenburg.
Hvarvetna við ágætan orðstír.
Eg hefi séð stóra bunka af