Vísir - 26.02.1940, Blaðsíða 2
VlSIR
VÍSIR
OAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsia: Hveifisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti.)
Símar: 2834, 3400, 4578 og 5377.
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lansasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Rógur Jónasar
Jónssonar um
fjármálaráðherra
TÓNAS Jónsson hefir nú
* kastað gijmunni. Eftir
kosningarnar 1937 breyttist af-
staða hans til Sjálfstæðisflokks-
ins — í orði kveðnu. Innan hans
eigin flokks var mikill fögnuður
yfir hiiium nýja Jónasi. t stað
hins gamla hatursfulla sundr-
ungarpöstula birtist nú boðberi
friðsamlegrar samvinnu, sann-
girni og hófsemi í pólitískum
viðskiftum. Það var hætt að
tala um „Jensensyni“, „Gis-
mondisamninga“, „Spánar-
mútur“. og annað það, sem
Hriflumanninum hafði verið
munntamast á undanförnum ár-
Um. Því var ekki lengur haldið
fram, að hver siðferðilega lieil-
brigður maður á landinu krefð-
ist þess, að eignir Kveldúlfs
kæmist á aðrar hendur, Ólafur
Thors var ekki Iengur „götu-
strákur“, „halanegri“ og annað
þvíumlíkt. Jafnvel Reykviking-
ar hétu ekki altaf „Grimsby-
lýður“ og „malarskrill“ eins og
áður hafði verið.
Margir flokksmenn Jónasar
Jónssonar, sem árum saman
höfðu dauðskammast sín fyrir
alt hans framferði, rógshneigð-
ina, hleypidómana, lýgina og ó-
kindarskapinn, önduðu nú loks-
ins léttar: Sjá, hinn gamli
Jónas er horfinn og annar nýr
og endurfæddur kominn í hans
stað.
Jafnvel ýmsir sjálfstæðismenn
trúðu hálft um hálft á hina end-
urbættu útgáfu af Jónasi Jóns-
syni: Ojæja, karlskömmin,
hann er líklega ekki eins bölv-
aður og af hefir verið látið!
Þannig var liljóðið í ýmsum
sjálfstæðismönnum.
Jónas dafnaði prýðilega við
hinar breyttu kringumstæður.
Flokksmenn hans fóru að smá-
hætta að skammast sín fyrir
hann og ' andstæðingarnir létu
liann alveg í friði, meðan hann
gaf ekki tilefni til hirtinga. Alt
þetta varð til þess að Jónas fór
að dreyma stóra drauma um
framtíð sína. Alla þá stund, sem
hann niátti sín verulega í stjórn-
málum hafði hann veríð hund-
flatasta danasleikjan á landinu.
Nú var komið að tímamótum í
sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar.
Með því að hefja sig yfir dæg-
urþrasið og flokkserjumar var
ekki alveg útilokað, að hann
gæti komið til mála, þegar far-
ið væri að velja forseta hins ís-
lenska lýðveldis. Og Jónas tólc
að hundskámma Dani. Sinn
eigin flokk þóttist hann liafa í
hendi sér. Það var um að gera
að brosa bara nógu ísmeigilega
til íhaldsins — þá var alt í lagi.
Þetta virtist alt ætla að ganga
prýðilega. Sjálfstæðismenn réttu f
höndina tjl bjargar, til þess að
hjálpa þjóðinni úr þeim ógöng-
um, sem Jónas Jónsson átti
manna mesta sök á. Stríðið kom
og þörfin á samstarfi varð öll-
um augljós.
En þá fór fyrst verulega að
koma í Ijós, að hinn innri mað-
A morgnn:
25 ára aímæli Féiags
isleoskra símamama.
Á morgun, þriðjudaginn 27. febrúar, er Félag íslenskra
símamanna aldarfjórðungs gamalt. Það er því eitt elsta stétt-
arfélag þessa lands og jafnframt það víðtækasta, því að. hvar
sem 1. fl. símaslöð er á landinu, þar eru einnig meðlimir Fé-
lags íslenskra símamanna.
ur Jónasar Jónssonar var ó-
breyttur þrátt fyrir alla ytri til-
burði. Allir vita, hver stjórnar
Tímanum. Þar bafa menn upp
á síðkastið geta sannfærst um
hið rétta hugarfar Hriflumanns-
ins. Leikur Jónasar var þessi:
Að nota liinn almenna fi-iðar-
vilja, sem hjá þjóðinni var, til
þess, í skjóli lians, að níða Sjálf-
stæðisflokkinn og einstaka
menri hans, svo sem unt væri.
Ódrengilegri og hræsnisfyllri
framkoma hefir aldrei þekst í
íslenskum stjórnmálum. Sein-
asta dæmið eru hinar rætnu á-
rásir, sem Jónas gerir á Jakob
MöIIer út af fjárlagafrumvarp-
inu.
Á fimtudaginn skýrði Tíminn
frá frumvarpinu á þann hátt, að
sýnilega var ekki sanngirni að
vænta úr þeirri átt. Ólafur
Thors hafði orð á þessu við
sainstarfsmenn sína í stjórn-
inni, þá Hermann Jónasson og
Eystein Jónsson. Báðir féllust á,
að rangt væri að hefja áróður
út af frumvarpinu, áður en
fjármálaráðherra hefði gefist
kostur á að gera grein fyrir því
á Alþingi.
En Jónas Jónsson lætur þetta
ekkert á sig fá. Hann ræðst aft-
an að ráðherrum flokks síns og
gerír þá ómerka orða sinna til
þess að rægja fornan andstæð-
ing, áður en hann á kost á að
gera grein fyrir máli sínU á
þingi. Jónas Jónsson hirðir auð-
vitað ekkert um það, að Jakob
Möller á sæti i þeirrí stjórn,
sem Jónas sjálfur hefir liælt sér
af að koma á laggirnar.
Hér skiftir það elcki máli, að
alt sem Jónas skrífar um fjár-
lögin er illgirnisþvaður og endi-
leysa. Söm er hans gerð. Hann
hefir af fremstu getu reynt að
rægja fjármálaráðherra sam-
steypustjórnai’innar og þann
flokk, sem að honum stendur.
Það er best að flokksmenri Jón-
asar Jónssonar viti það, að
svona framkomu lála sjálf-
stæðismenn ekki bjóða sér. Og
sjálfur getur hann hugleitt,
hvort forsetatignin færist hon-
um nær, þótt hann sýni sig enn
á ný, sem hinn gamla óendur-
bætta Jónas, sundrungarpostul-
ann og rógberann.
«
Vestfirðingamótið
ver'ður föstud. i. mars. Askrift-
arlistar hjá Jóni Halldórssyni & Co.,
Skólavörðust. 6B, Maríu Maack,
Þingholtsstr. 25 og Bókaversl. Sigf.
Eymundssonar.
Vísir hefir snúið sér til for-
manns F. í. S., Andrésar Þor-
mars og fengið hjá honum eft-
irfarandi upplýsingar um sögu
félagsins og störf þau 25 ár,
sem liðin eru frá stofnun þess.
„Félagið er stofnað 27. fe-
brúar 1915, eins og fleslum
mun auðvelt að reikna út,“ segir
Þormar. „Stofnendur voru
sárafáir og fyrstu ár félagsins
var aðeins lítill hluti síma-
manna meðlimir félagsins. Otto
Arnar var aðalhvatamaður að
stofnun félagsins og jafnframt
fyrsti formaður j>ess.
Þeir, sent rétt höfðu til þess
að vera í félaginu, j>. e. starfs-
fólk á 1. fl. stöðvum, voru 43
að tölu, jiegar félagið var stofn-
að. Hefir félagið jafnan síðan
verið fyrir ]>á, sem starfa á
jiessum símastöðvum. Nú eru
félagsmenn liinsvegar 177 að
tölu og eru j>að allir j>eir, sem
1 rétt hafa til að vera i j>ví. Er
, j>ó hver maður frjáls um það,
hvort liann ríll vera i félaginu
eða ekki.
Félagið var í upphafi stofnað
sem fagfélag og var markmið
j>ess auðvitað fyrst og fremst
að bæta launakjör og aðbúnað
símamanna. Félagið hefir þó
aldrei beitt verkföllum til þess
að fá kröfum sinum framgengt,
j>rí að nokkru eftir að j>að var
stofnað voru samj>ykt um j>að
lög frá Alþingi, að opinberir
starfsmenn mætti elcki gera
verkföll.
Félagið hefir án j>ess fengið
kröfum sínum fullnægt og átt
jafnan góða stuðningsmenn
meðal allra flokka á Alþingi og
J>eir jafnan unnið vel að vel-
ferðarmálum símamanna. Fé-
lagið hefir ávalt verið skipað
mönnum úr öllum stjórmnála-
flokkum og J>ótt J>eir hafi sumir
tekið drjúgan J>átt í starfi flokka
sinna, hefir það aldrei komið
niður á samstarfinu innan fé-
lagsins.
Á j>eim vettvangi liafa menn
jafnan lagt allar stjórnmála-
deilur til liliðar og unnið sam-
eiginlega að þeim málum, sem
horfðu til heilla fyrir stéttina.
Félagið hefir J>ví ekki sýnt ^
mátt sinn með J>rí að gera verk- j
föll, en J>að hefir J>ó sýnt, að J>að
getur staðið sem órjúfanleg
heild, J>egar það finnur að geng-
ið er á rétt þess. Til dæmis fékk
félagið þvi til leiðar komið,
nokkurum árum eftir að J>að
var stofnað, að veitingarvaldið
tók aftur stöðuveitingu til
manns, sem félagið gat ekki
sætt sig við. Mun slíkt eins- ]
dæmi hér og J>ótt víðar væri !
leitað.
Félaginu er ekki slcift í deild-
ir, en umboðsmenn stjórnarinn- i
ar eru á- stöðvunum um land
alt. Einn Landsfund hefir F. í.
S. haldið. Var J>að 1938 og var
sá fundur vel sóttur.
Auk þess sem félagið vinnur
að endurbótum á launum og
vinnuskilyrðum símamanna,
hefir starfið aðallega verið fólg-
ið í J>ví að koma upp sumarbú-
stöðum fyrir starfsmenn í öllum
landsfjórðungum, svo og hefir
félagið tvo sjóði, lánasjóð og
styrktarsjóð, sem félagsmönn-
um hefir verið mikill styrkur
að.
Núverandi stjórn félagsins er
skipuð J>essum mönnum: And-
rési Þormar, gjaldkera, Magnúsi
Magnússyni, verlcfræðingi, Ág-
ústi Sæmundssyni, verkstjóra,
Tlieodór Lillendahl, stöðvar-
verði í Gufunesi, og Kristjáni
Snorrasyni, verkstjóra.
Fyrir dyrum stendur að vinna
að nýrri skipulagningu á fé-
laginu og efla styi’ktarsjóðinn.
Tekjur hans eru nú 1300—1400
kr. er fara að mildu leyti í ár-
legar styrkveitingar. Er hann
félagsmönnum liin mesta hjálp-
arhella og þeim ]>ví auðvitað
hið mesta áhugamál, að styrkja
hann og efla eftir þvi sem frek-
ast er unt.
Fyi’ir nokkurum árum hafði
félagið fengið þrí til leiðar kom-
ið, að símritaraskifti voru liöfð
við Danmörku, en J>au féllu nið- :
ur aftur. Hefir félagið fullan (
hug á að koma á slíkum skift- i
um aftur og J>á við fleiri lönd
en Danmörku. Er ekki að efa
það, að J>að er mentunarauki
fyrir stéttina, að sem flestir úr
henni komist til annara landa
og kynnast þar nýjustu starfs-
aðferðum á sínu sviði. 1
En þetta er tvöfalt afmælisár
Félags íslenskra símamanna því
að í apríl næstkomandi er blað
félagsins einnig 25 ára gamalt.
Mun J>á koma út afmælisblað
af því, þar sem í munu rita
lielstu menn stéttarinnar. En
félagið ætlar að minnast afmæl-
is síns með liófi að Hótel Borg
næstkomandi laugardag.
*
Vísir óskar F. I. S. allra heilla
á þessum merkisdegi í sögu fé-
lagsins, og væntir þess að J>að
leysi af liendi hlutverk sitt
gagnvart J>jóðfélaginu og með-
limum sínum með sömu ágæt-
Um og hingað til.
íþróttafél. templara
stofnað.
í gær var stofnað hér í bæn-
um íþróttafélag templara með
115 meðlimum. Hafði undir-
búningur að félagsstofnun farið
fram um nokkurt skeið.
Árni Óla blaðamaður setti
fundinn og fól forseta í. S. 1.,
Ben. G. Waage, fundarstjórn og
var J>að samþykt með lófataki.
Síðan fór fram kosning á
bráðabirgðastjórn fyrir félagið
og hlutu þessir menn kosningu
með samhljóða atkvæðum:
Ágúst Kristjánsson formaður,
en meðstjórnendur Ragnar
Gunnlaugsson og Kristín Ein-
arsdóttir. Laganefnd var og
kosin og eiga sæti í lienni: Árni
Óla blaðamaður, Einar Björns-
son og Garðar S. Gíslason.
Ríkti almennur áhugi meðal
fundarmanna og voru menn
sammála um að J>essi félags-
stofnun væri þýðingarmikið
spor í rétta átt.
Póstferðir á morgun.
Frá Rvík: Akranes, Borgarnes,
Húnavatnssýslupóstur, Stranda-
sýslupóstur, Austur-Barðastrandar-
sýslupóstur, Skagaf jar'Óarsýslupóst-
ur. — Til Rvíkur: Laugarvatn,
Rangárvallasýslupóstur, Vestur-
Skaftafellssýslupóstur, Akranes.
Afmæliskveðja til
Þórarins á Hjaltabakka
Það var títt í æsku minni, að
menn birtu J>akkarávörp í blöð-
unum til manna, er reynst
höfðu J>eim vel í raun eða
vanda. Öldur nýrra tíða virðast
að nokkru hafa skolað þessum
sið á braut. Nú sjást sjaldnar
en áður þakkarávörp í blöðum,
nema ef menn þakka virðing
og vináttu, er þeim hefir verið
sýnd á einhverju afmælinu, eða
ef menn þakka almenna hlut-
tekningu við ástvinalát. Þakk-
lætið til einstaklinganna hefir
breytst í J>akklæti til fjöldans.
Auðkennir slíkt aldarandann
og dýrkun hans. Er það og ó-
líku veglegra að þakka öðrum
sjálfum sér veitta virðing held-
ur en ]>egna hjálp í bágindum
og þröng. Mig langar til að taka
upp gamla venju og þakka ein-
um sýslunga mínum næstum
því hálfrar aldar gamla vináttu
ríð mig. Þessi maður er Þórar-
inn Jónsson, fyrverandi alþing-
ismaður, á Hjaltabakka, sem
verður sjötugur 6. febrúar næst-
komandi.
Þórarinn á Hjaltabakka er
fyrsti kennari minn, einna
fyrsti maðurinn, sem ráðinn
var kennari á heimili foreldra
minna. Þá voru ekki blessaðar
fræðslunefndirnar um allar
sveitir og bæi, á sífeldum mál-
stefnum, i’áðstefnum og reki-
stefnum, og foreldrar báru á-
byrgð á fræðslu barna sinna
miklu meiri en nú. Þótt marg-
ir foreldrar hafi verið hirðu-
lausir og tómlátir um mentun
bama sinna, er J>að enn hvorki
mælt né metið, hver framför
er að hinum nýja sið, að minka
ábyrgðina á vandamönnum
barnsins og hlaða henni að
sama skapi meira á nefndir og
ríki, þótt eftirlit sé nauðsyn-
legt af ríkisins hálfu. Af sliku
leiðir, að minna verður gætt
einstaklingseðlis og einstakl-
ingsþarfa, en það er í samræmi
við, að ríkisvaldið síþenur
hramma sína yfir fleiri og fleiri
lendur og svið, gerist æ meiri
forsjón einstaklinganna, dreg-
ur á þá leið úr þeim ábyrgðar-
tilfinning, sjálfstæði og fram-
tak. Veraldarsaga vorra liðandi
skelfingadaga sýnir J>eim, er
sjáandi sjá, hvílikan háska of-
vöxtur ríkisvaldsins getur
stofnað þjóðunum í.
Mér hefir ávalt verið hlýtt til
farandkennara, siðan Þórarinn
Jónsson var tvo stutta vetrar-
kafla heimiliskennari lijá for-
eldrum mínum. Sökum reynslu
minnar á þeim dögum hefi eg
ósjálfrátt ímugust á þeim stefn-
um, er flytja vilja barnakenslu
sem mest frá heimilum í fasta-
skóla. Slíkt sviftir heimilin
verðmætum, sem þau hafa ekki
efni á að missa, gerir þau fá-
breyttari, fátækari og ófrjórri
á menningarlega rísu. Þá er eg
renni huganum til löngu liðinn-
ar æsku minnar í Langadal,
virðist mér einna bjartast yfir
þeim tima, er eg í föðurgarði
naut kenslu Þórarins Jónsson-
ar. Mér kemur það svo fyrir
sjónir nú, sem hann hafi kom-
ið „í hlaðið á hvítum hesti“,
komið með sólskin og gleði á
heimilið. Fáir kennarar hafa að
líkindum verið jafningjar Þór-
arins Jónssonar að hæfileikum
og hressandi fjöri. Samt get eg,
að margur farandkennari hafi
frætt og fjörgað heimili, þótt
hann væri litill spámaður, ef
miðað er við æðri kröfur. —
En best vildi eg þó þakka mín-
um gamla og glaða kennara, að
hann batt J>á þegar við mig ævi-
Ianga trygð. Eg man enn, hve
glaður eg varð við, er eg fékk
frá honum, óvænt og óbeðið,
eitthvert allra fyrsta bréfið, sem
mér liefir borist um dagana.
Og hefir liann ávalt siðan ver-
ið mér jafnt rinveittur, bæði
með náðum og dáð, er á reyndi,
enginn munur verið á vináttu
hans, hvort sem mér gekk skár
eða verr á lífsleiðinni.
Þórarinn Jónsson er fæddur
6. febrúar 1870 í Geitagerði i
Skagafirði. Hann er á marga
vegu kominn af liinum ágæt-
ustu ættum, t. d. af Gröndals-
ættinni, sem Hannes Þorsteins-
son kallaði svo. Af þeim ætt-
legg eru komnir, auk þeirra
skáldanna, Benedikts Gröndals
yfirdómara og dóttursonarhans,
Benedikts Gröndals, náttúru-
fræðings og höfundar Heljar-
slóðarorustu, sumir flug-gáfað-
ir menn, t. d. Stephan G. Step-
liansson, skáldið mikla, Stein-
grímur Stefánsson, hinn orð-
lagði hæfileikamaður og bóka-
vörður í Washington og Chica-
go, Ólafur Gunnlaugsson, dr.
phil. og blaðamaður í París (d.
1894), og Jón Stefánsson list-
Frá afmæli dr. Einars
Arnórssonar hæsfa-
réttardómara.
Kl. 1 /2 sl. laugardag fóru þeir
Ólafur Lárusson prófessor, At-
exander Jóhannesson prófessor,
Guðbrandur Jónsson prófessor,
Gissur Bergsteinsson hæstarétt-
ardómari, Þórður Eyjólfsson
dómsforseti hæstaréttar, Theo-
dór Líndal hrm., Fontenay
sendiherra Dana og Pétur Sig-
urðsson háskólaritari heim til
dr. Einars Amórssonar hæsta-
réttardómara, og færðu honum
að gjöf afmælisritið, sem getið
var um hér í blaðinu, fagurlega
innbundið.
Prófessor Ólafur Lárusson af-
henti gjöfina með nokkrum
orðum og J>akkaði dr. Einari á-
gæt störf, bæði á lagasviðinu og
sviði íslenskra fræða. Fór hann
einnig mjög lofsamlegum orð-
um um kennarahæfileika hans.
Dr. Einar Arnórsson J>akkaði
lieimsóknina og gat þess, að sér
hefði ávalt verið kenslustarfinn
kær og vel hefði farið með sér
og lærisveinunum alla tíð. Hins-
vegar taldi hann að J>au störf,
sem hann hefði nú með hönd-
um, ætti í rauninni best við sig
og stæði eðli hans næst. Þá gat
hann þess, að er hann fór utan
til Kaupmannahafnar i fyrstu,
hóf hann nám í norrænum
fræðum, en hvarf frá því og
innritaðist í lagadeild Kaup-
mannahafnarháskóla. Þótt ,svo
hefði farið, hefði hann ávalt
haft mikinn áhuga fyrir fræð-
um þessuin og hugur sinn aldrei
snúið frá þeim.
Að lokum gat dr. Einar J>ess,
að í rauninni teldi liann sig
gæfumann á alla lund. Hann
hefði lifað og hrærst í góðu um-
liverfi og hefði kona hans og
börn og vinir stuðlað að því, að
liann liefði notið góðra vinnu-
sldlyrða, en þau væru fyrir öllu.
Nutu gestirnir síðan veitinga
og var óslitinn straumur gesta
allan daginn á heimili dr. Ein-
ars, sem árna vildu hqnum
lieilla og þakka honum unnin
störf.
Mr. Howard Little
flytur fyrirlestur í kvöld, sem
nefnist „Jeffrey Farnol and Ro-
mance“.
Ný bók.
Skíðaslóðir, eftir ski'Öakappann
Sigmund Ruud, er nýkomin út í
þýðingu Ivars GuÖmundssonar
blaðamanns.
málari. í aðrar lcynkvíslir er
Þórarinn kominn af Páli Vida-
lín og tengdasyni hans, Bjarna
sýslumanni Halldórssyni á
Þingeyrum. Þau voruogsystkin,
langamma Þórarins og Einar
umboðsmaður Stefánsson á
Reynistað, faðir gáfukonunnar
miklu og málsnjöllu, Katrínai*,
móður Einars Benediktssonar
skálds. Þeir eru því að þriðja
og fjórða Þórarinn og Einar
Benediktsson. Kunnugir geta
fundið sum einkenni þessara
stórgerðu ættstuðla í fari Þórár-
ins á Hjaltabakka.
Þórarinn fór ungur í Hóla-
skóla og var brautskráður það-
an tvítugur vorið 1890, og sótt-
ist honum námið frábærlega
vel. Hermann Jónsson veitti
Hólaskóla þá forstöðu. Mér er
kunnugt, að hann hafði J>egar
miklar mætur og mikið álit á
þessum nemanda sinum, hæfi-
leikum hans og manndómi.
Hann gerði Þórarin að sam-
kennara sínum á Hólum síð-
uslu þrjú ár sín þar (1893—96).
Síðan réðst Þórarinn vestur að
Hjaltabakka og hefir síðan átt
þar heima. Hjaltabakki er gam-
alt prestsetur, og var einn hinn
merkasti og andríkasti kenni-
maður íslensku kirkjunnar á
síðustu öld, séra Páll Sigurðs-