Vísir - 14.03.1940, Blaðsíða 1
Ritstjóri:
KRISTJÁN GUÐLAUGSSON.
Ri ttstjórnarskrifstof ur:
iPélagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, fimtudaginn 14. mars 1940.
62. tbl.
V arnapbandalag
Norðuplanda.
Óttinn við framtíðina sam-
einar Norðmenn,
Svía og Finna - -
Ráðstefna um hernað-
arbandalag byrjar eftir
nokkra daga.
EINKASKEYTI frá United Press. — K.höfn í morgun.
TANNER, utanríkismálaráðherra Finnlands,
flutti tvær ræður í gær. í hinni fyrri ávarpaði
hann finsku þjóðina og gerði grein fyrir frið-
arsamningunum og tildrögum þeirra, (sbr. annað skeyti
hér í blaðinu) en í hinni, sem flutt var í gærkveldi,
skýrði hann frá því, að í ráði væri, að Svíar, Norðmenn
og Finnar kæmi saman á fund eftir nokkra daga, til
þess að ræða varnarbandalag sín á milli. Hjá öllum þess-
um þremur þjóðum kemur það hvarvetna fram, að
menn líta svo á, að Finnar hafi orðið að ganga að miklu
harðari kostum en menn bjuggust við, og það er ótt-
ínn við framtíðina, sem hefir nú haft þau áhrif, að
þessar þrjár þjóðir áforma varnarbandalag, sennilega
á þeim grundvelli, að á hverja þeirra, sem ráðist verð-
ur, skuli hinar hjálpa.
1 ræðu sinni mintist Tanner maklega þeirrar hjálpar, sem
Norðmenn og Svíar hefði veitt Finnum, en slík hjálp hefði aldrei
dugað til lengdar, Finnar hefði þurft hemaðarlega aðstoð, sem
Norðmenn og Svíar neituðu um. Tanner neitaði því, að nokk-
urri þvingun hefði verið beitt af Bretum og Frökkum gagnvart
Finnlandi.
'Sænski utanríkismálaráðherrann, Gunther, flutti líka ræðu í
gær, og sagði Svía að eins hafa stuðlað að því, að Finnar og
Rússar gæti ræðst við, en Svíar hefði ekki beitt áhrifum sínum
til þess að Finnar féllist á skilmála Rússa, sem Gunther kvað
harðari en menn höfðu búist við.
Mannerheim marskálkur hefir ávarpað her sinn og þakkað
honum vasklega frammistöðu. Hjá honum eins og stjómmála-
leiðtogum Finna komu fram vonbrigði yfir því, að Svíar og
Norðmenn höfðu ekki veitt Finnum hernaðarlega aðstoð, en
orsökina til þess, að Svíar vildi ekki veita slíka hjálp, að því
er Gunther sagði, var sú, að Norðurlönd hefði orðið þátttakandi
í heimsstyrjöld hefði þeir farið í stríð með Finnum.
ÞJÓÐARSORG I FINNLANDI.
Þjóðarsorg er ríkjandi í Finnlandi, símar Eduard Beattie,
fréttaritari United Press. Fánar vom dregnir í hálfa stöng hvar-
vetna í finskum borgum í gær, og blöðin voru prentuð með
sorgarröndum, er þau tilkyntu efni friðarsamninganna. En
þjóðin er einhuga og sameinuð og það er litið á það sem bestu
tryggingu fyrir því, að hið mikla viðreisnarstarf, sem fyrir hönd-
um er hepnist. Telja má víst, að Finnar fái mikinn stuðning er-
lendis frá til viðreisnar-starfsins.
MANNTJÓN FINNA OG RÚSSA.
t ávarpi sínu til finska hersins, sagði Mannerheim marskálk-
ur, að af Finnum hefði fallið um 15.000 hermenn, en af Rúss-
um um 200.000. Finski herinn, sagði hann, hélt velli, og þrátt
fyrir gífurlegan liðsmun, unnu Rússar aldrei neinn stórsigur á
Finnum. Finski herinn kom ósigraður úr viðureigninni við óg-
urlegan óvin. Á vígstöðvunum brást enginn hermaður skyldu
sinni, sagði Mannerheim, og á „heimavígstöðvunum“ brást eng-
inn, þrátt fyrir að reynt væri að lama viðnámsþrótt þjóðarinn-
ar með hinum ógurlegustu loftárásum á finska bæi.
„Vér erum stoltir,“ sagði Mannerheim, „af því að vér höfum
gert skyldu vora til þess að vernda hinn aldagamla arf vorn —
vestræna menningu“.
Ennfremur sagði Mannerheim marskálkur:
„Finska þjóðin mun verja vestræna menningu, land sitt og
frelsi af sama eldmóði í framtíðinni eins og hún hefir gert nú“.
TANNER TALAR VIÐ BLAÐAMENN.
Tanner hefir sagt í viðtali við blaðamenn að undirbúnings-
viðræður um varnarbandalag Noregs, Svíþjóðar og Finnlands,
séu þegar byrjáðar.
Frumkvæði áð friðarumleitunum áttu Finnar sjálfir, sagðí
Dómur fyrir brot á
verðlagsákvæðinu.
í gær var dæmdur hér í lög-
reglurétti Magnús nokkur Jóns-
son fyrir brot á gildandi verð-
lagsákvæðum.
Var Magnús dæmdur í 800
kr. sekt, en auk þess var ágóði
sá, sem hann hafði fengið á
þenna hátt, 1046.62 kr., gerður
upptækur.
BRESKU KVENNAHERSVEITIRNAR. — Fyrsta Heimsstyrja 1 darárið (1914) stofnaði lafði Lon-
donderry kvennasveit, sem átti að verða landhernum breska til aðstoðar. Þetta varð upphaf þess,
að stofnaður var heill kvennaher, sem tók að sér fjölda mörg störf í þágu atvinnuvega og land-
varna. Konur tóku við störfum karla í landbúnaði og iðnaði og þær önnuðust flutninga fyrir herinn,
heima fyrir og í Frakklandi. Nú endurtekur sagan sig og tugþúsundir breskra kyenna ganga í
kvennahersveitir. Hér fer fram liðskönnun i einni bækistöð kvennahersveitanna í London.
hann. Herstjórnin, segir hann ennfremur, lýsir vfir því að hægt
sé að verja öll landamæri Finnlands.
Það er nú búist við, að hálfur mánuður muni líða, áður en
friðarsamningarnir fá fullnaðarsamþykt.
RÚSSAR SEGJAST HAFA HERTEKIÐ VIBORG.
Útvarpið í Moskva tilkynnir, að Rússar hafi hertekið Viborg á
miðvikudagsmorgun kl. 7.
KALLIO SÍMAR HOOVER,
FYRV. BANDARÍKJA-
FORSETA.
Kallio Finnlandsforseti hefir
símað Herbert Hoover, fyrrver-
andi Bandaríkjaforseta, for-
manni hjálparstarfseminnar
vestra lianda Finnlandi, og beð-
ið hann að beita áhrifum sínum
til þess, að lialdið yrði áfram að
vinna að þvi, að draga úr neyð
og hörmungum finsku þjóðar-
innar.
„Vér undirskrifuðum nauð-
ungarfrið“, símaði Kallio.
HOOVERSVARAR.
Herbert Ilover hefir tekið
málaleitun Kallio hið besta og
svarað þvi, að Bandarikjamenn
muni gera alt, sem í þeirra valdi
stendur, til þess að hjálpa
finsku þjóðinni.
ROOSEVELT
UM FINNLAND.
Undirskrift finsk-rússnesku
friðarsamninganna hefir orðið
Roosevelt Bandarikjaforseta til-
eni til þess, að leggja áherslu á
það enn einu sinni, að Banda-
ríkjamenn fylgi þeirri grund-
vallarstefnu, að farið sé að lög-
um og samþ. i öllum skiftum
milli þjóða, að einstaklings-
frelsi og trúarbragðafrelsi skuli
i heiðri haldið o. s. frv., en
Bandaríkjamenn sé mótfallnir
ofbeldi og ágengni i hverslton-
ar mynd og öllu er miðar að
því, að taka af mönnum réttinn
til þess að ráða sér sjálfir
Mánari fregnir nm
friðarsamnin^ana.
Ávarp Tanners til finsku þjóðarinnar.
leyfa herflutninga yfir lönd
þeirra, en þeir hefði neitað að
leyfa þá.
Þá sagði Tanner, að Rússar
hefði ekki »gert neinar kröfur
um að liafa áhrif á finsk innan-
ríkismál, né heldur utanríkis-
málastefnu landsins.
Tanner ræddi einnig, erfið-
leikana við að koma fyrir fólk-
inu frá þeim stöðum, sem Finn-
ar yrði að láta af hendi.
Fregnir frá Helsingfors
herma, að Niukkanen land-
varnarráðherra og Hannula
mentamálaráðherra liafi beðist
lausnar vegna ágreinings um á-
kvörðun þá, sem tekin var. —
NKP—FB.
Samkvæmt einkaskeyti Uni-
ted Press frá Kaupmannahöfn,
mega Finnar ekki hafa neinar
flugvélar i Petsamo. •— Járn-
brautin frá Kandalaksja til
Kemijárvi, sem Rússar og
Finnar leggja sameiginlega,
verður lögð næsta ár.
Heimsfrægur alþjóða-
lögfræðingur segir
afstöðu Norðmanna
hárrétta.
Borcard, háslcólakennari við
háskóla í U.S.A., — en Borcard
er heimsfrægur maður fyrir
þekkingu sína á alþjóðalögum,
— hefir komist að þeirri niður-
stöðu í ritgerð, sem liann hefir
látið birta um Altmark-málið,
að afstaða Norðmanna sé í öllu
samkvæmt lögum. NRP—FB.
ii siiii Bntir
í
Samkvæmt friðarsamningum
Rússa og Finna láta Finnar af
hendi við Rvissa alt Kyrjálaeiði
að meðlaldri Viborg. Ennfrem-
ur alla strancílengjuna með-
fram Ladogavatni, en á hinu
nýja svæði, sem Rússar fá við
vatnið eru bæirnir Kexholm,
Sordavala og Suojárvi. Þá fá
Rússar nokkrar eyjar í Iiyrjála-
botni, landið fyrir austan Márlci
járvi að meðt. Kuolajárvi og
nokkurn liluta Fiskimanna-
skagans í Norður-Finnlandi.
Um 30 ára skeið og gegn 8 milj.
finskra marka árlega fá Rússar
Hangö á leigu. Það er bæði
höfnin og landsvæðið upp af
Ilangö, sem leigt er, og hafa
Rússar rétt til að hafa flotastöö
í Hangö. Rússar kveðja á brott
herlið sitt frá Petsamo. Rússar
fá rétt til flutninga yfir Finn-
land til Noregs og þaðan, án toll-
eftirlils. Samningarnir eiga að
fá fullnaðarsamþykt innan
þriggja daga. Verður skifst á
skjölum þar að Iútandi í
Moskva. Vopnaviðskifti hættu
kl. 11 í dag og landamæraverð-
ir laka sér stöðu á hinum nýju
landamærum þ. 15. mars kl. 10
árdegis. Samkomulagsumleitan-
ir um viðskifti byrja þegar í
stað.
Tanner utanríkismálaráð-
b.erra talaði i útvarpið í dag og
ávarpaði finsku þjóðina. Hann
sagði, að þrátf fyrir harða kosti
hefði finsku samningamennirn-
ir neyðst til þess að fallast á
])á, þvi að ella liefði orðið fram-
hald á styrjöld, sem ekki gat
farið nema á einn veg, þ. e. að
Finnland yrði gersigrað. Tann-
er upplýsti, að hin nýju landa-
mæri að austanverðu yx*ðu
næstum hin sömu og þau voru
á 18. ökl.
Hangö verður afhent Rússum
innan 10 daga og rússnesku her-
sveitirnar á Petsamosvæðinu
eiga að vera farnar jxxðan fyrir
10. april.
Tanner gerði að umtalsefni
hjálp þá, sem Vesturveldin
liefði lofað, og erfiðleikana á,
að koma aðstoð til Finnlands.
Norðmenil og Svíar hefði vérið
spurðir að því, hvort þeir vildi
18111
Tilkynningar liafa borist um,
að breskir livalveiðimenn liafi
hrolið alþjóðasamþyktina um
hvalveiðar, þar sem þeir hafi
haldið áfram hvalveiðum eftir
7. mars, þegar vertíðinni á að
vera lokið. Utanríkismálaráðu-
neytið norska tilkynnir, að mál-
ið hafi verið tekið til atlmgun-
ar af breskum stjórnarvöldum,
og leiddi atlmgun í ljós, að
hvalveiðiskipin komu á miðin
nokkrum dögum eftir að veið-
arnar slcykli hætta. Með því að
framlengja veiðitímann nokkra
daga liefði þó ekki verið veitt
lengur en þrjá mánuði, eins og
alþjóðasamkomulagið gerir ráð
fyrir að sé venjulegur veiðitími.
-- Ulanríkismálaráðuneytið vill
ekld viðurkenna þennan skiln-
ing á hvalveiðisamkomulaginu
réttan. Heldur ráðuneytið þvi
fram, að engum sé heimilt að
halda áfram veiði eftir 7. mars,
og komi ekki til greina, þótt
einliver leiðangur komi á miðin
eftir að veiðitíminn byrjar. —
Bresku stjórninni hefir verið til-
kynt liverjum augum norska
stjórnin lítur á þetta mál. NRP
ftalir leita samvinnn
við Tyrki gegn rauín
1<ettunni.
K.liöfn í inorgim.
Einkaskeyti frá United Press.
Samkvæmt fregnum, sem
borist hafa frá Istanbul, er
fullyrt þar, eftir áreiðanleg-
um heimildum, að iíalska
stjórnin hafi snúið sér til
tyrknesku stjórnarinnar og
stungið upp á tyrk-ítalskri
l samvinnu, ef Rússar gerði
tilraun til árása á Balkanrík-
in.
Tillögur hér að lútandi ei*u
sagðar liafa vei*ið afhentar
stjórninni í Ankara.
35
um stolið.
Á f jórða tímanum I nótt varð
lögreglan vör við það, að rúða
hafði verið brotin á sýningar-
glugga í skartgripaverslun Árna
B. Bjömssonar við Lækjartorg.
Er rúða sú, sem brotin var,
vinstra megin við dyrnar og
kom í ljós við rannsókn að 36
gullhringum, sem þar var stilt
út, hafði verið stolið. Einn
hringurinn fanst þó innan um
rúðubrotin á gangstéttinni og
liefir þjófurinn þvi liaft á brott
með sér 35 hringa, sem munu
vera um 1200 króna virði.
Sjálfblekungar voru og til
sýnis í glugganum, en engum
þeirra var stolið, né neinu öðru.
Rannsóknarlögreglan hefir
miálið til athugunar.
/