Vísir - 19.03.1940, Blaðsíða 2

VISIR
DAGBLAÐ
l5tgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla': Hverfisgötu 12
(Gcngið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
FÓIagsprentsmiðjan h/f.
Vesturheimsviðskifti.
Thor Thors alþm. flulti er-
intíi á fundi Stúdentafélags
Reykjavíkur um viðhorf Is-
lendinga til Vesturheims, og
ralcti viðskifti vor við Worður-
og Suður-Ameríku síðustu 5
árin, en þau hafa stöðugt far-
ið vaxandi. Komst ræðumaður
að þeirri niðurstöðu, að þótt
íslendingar vildu eiga góða
sambúð við allar Evrópuþjóð-
ir og til þess ræki brýn nauð-
syn, lægi stefnan i viðskifta- og'
menningarmálum til Vestur-
heirns.
Tvímælalaust er niðurstaða
þessi rétt, og að þvi ber að
vinna af kappi, að búa svo í
haginn hér heima fyrir, að
straumurinn geli gengið sem
örast í rétta átt. Við verðum i
fyrsta lagi að samræma fram-
leiðsluliætti vora við þær kröf-
ur, sem gerðar eru vestra til
framleiðslunnar, en auk þess
þurfum við að liafa öll skilyrði
til þess að koma vörunum frá
okkur, án óþarfa milliliða. —
Lega íslands og einangrun
hlýtur að leiða það af sér, að
þjóðin verður að leita í vestur-
átt, ekki aðeins þegar ófriðar-
ástand er rikjandi á megin-
landi Evrópu, heldur einnig á
friðartímum. Að vísu er það
svo, að í þessu efni hefir neyð-
in kent naktri konu að spinna,
og við höfum aðeins leitað til
Vesturheims, þegar erfiðleik-
arnir á Evrópumarkaðinum
hafa neytt okkur til þess. —
Þannig var það á ófriðarár-
unum 1914—18, en þrátt fyrir
f járskort og byrjunarerfiðleika
við að vinna sig inn á nýja
marltaði, gengu vesturheims-
viðskiflin á þeim árum greið-
lega, en lögðust þvi miður nið-
ur að nýju að ófriðnum lokn-
um. Til þess bar margt, en vel
mættí þar nefna of einhæfa
framleiðslu hér heima fyrir og
ónógan skipakost, en þetta ætti
hvort tveggja að vera úr sög-
unni, nú, takist okkur aðeins
að ná heppilegum viðskifta-
samböndum veslra að nýju,
sem unt er að byggja á til fram-
búðar. Það mun síst of mikil
bjartsýni, þótt fullyrt sé, að
fyrir sjávarafurðir okkar sé ó-
takmörkuð sala í Ameríku, ef
núgildandi tollalögum þar fæst
um þokað á viðunandi hátt fyr-
ir okkur íslendinga, og þar get-
um við aflað allra nauðsynja
og orðið óháðir þeim stórfeldu
truflunum, sem Evrópuófriður
hlýtur að hafa á þjóðarbúskap
okkar, meðan við erum háðir
Evrópuþjóðunum um öll við-
skifti.
Sennilega er engin þjóð í
Evrópu jafn illa sett á ófriðar-
tímum og við íslendingar, ef
eingöngu er miðað við Evrópu-
markað okkar. Engin þjóð er
jafn máttvana og litils megandi
gegn hinum svo kölluðu hern-
aðarréttindum ófriðaraðilanna
og ávalt er sú hætta yfirvof-
andi, að þeásir aðilar geti ekki
miðlað öðrum nauðsynjum og
Iivar stöndum við þá?
Öll viðleitni okkar lilýtur að
miða að því að efla sjálfstæði
þjóðarinnar og bæta lífsskil-
yrði hennar, en meðan ástand-
ið í Evrópumálunum er jafn
VÍSIR
VAKA fcliig* lýðræði§
Niiiiiiiérii sitídeiita
fifiniii arit.
IfieliiiiÍBi^iBE' allra
fylg’ir Vökn
Fyrir rúmum 5 árum var svo
komið, að helst leil úr fyrir, að
æskulýður landsins yrði póli-
tískum öfgastefnum að bráð að
miklu leyti. Á þetta ekki síst við
skólaajskuna.
Kommúnistar voru farnir að
leggja ríka áherslu að vinna
skólaæskuna á sitt band. Þeir
sáu, að ungir og óþroskaðir
menn voru ginnkeyptir fyrir
lcenningavaðli þeirra, og enn
fremur, að ef það tækist, að sá
illgresisfræi kommúnismans í
brjósti þeirra ungra, væru mikl
ar líkur til, að úr þeim yrði full-
orðnum „fyrirtaks“ konimún-
istar.
Svo vel varð þessum flokki á-
gegnl, að árið 1933 náði í Menta-
skóla Reykjavíkur kommúnisti
kosningu sem skólaumsjónar-
maður. Með því var að vísu Iiá-
markinu náð þar, en það hafði.
aðra afleiðingu í för með sér.
Mótvægið, sem skapaðist gegn
kommúnismanum kom frá naz-
istum. Og andúðin gegn yfir-
gangi kommúnistanna varð til
þess, að lyfta mjög undir naz-
istana og skapa þeim fylgi í
bili. Tókst þeim að ná kosningu
í Mentaskólanum ein tvö ár í
röð.
Afleiðing þessa ástands í
Menlaskólanum kemur fram í
háskólanum, þegar kommúnista
og nazista-frömuðirnir verða
stúdentar.
Mjög mikill hluti stúdenta
skiftist á milli þessara tveggja
stefna. Þeir stofna félög til að
styðja stefnur sínar. Kommún-
istar stofnuðu fél. róttækra
stúdenta. Átti það að lelja með-
al meðlima sinna kommúnista,
jafnaðarmenn og framsóknar-
menn. En kommúnistar réðu
þar lögum og lofum, og svo
Iangt gekk, að einn jafnaðar-
maðurinn ritaði grein í málgagn
þeirra róttæku til að afsanna
tilverurétt jafnaðarmanna-
flokks meðal stúdenta. En naz-
istar stofnuðu félag þjóðernis-
sinnaðra stúdenta. Hvorir
tveggja gáfu út blöð.
Svo varð þessum öfgafélög-
um vel ágengt meðal stúdenta,
að 1935 fengu kommúnistar
hreinan meiribluta í stúdenta-
ráði. Og útlit var fyrir það' um
tíma, að nazistar efldust á sama
hátt og í Mentaskólanum áður.
Þannig var þá umborfs í fé-
lagslífi stúdenta er „Vaka“ var
slofnuð. Að stofnun „Vöku“, fé-
lags lýðræðissinnaðra stúdenta,
stóðu nokkrír stúdentar, sem
komið höfðu auga á hættuna,
sem á ferðum var. Hættuna á
því, að þessar tvær öfgastefnur
næðu stúdentum algerlega á
vald sitt, og tækju þannig fyrir
eðlilegan þroska í félagsmálum
þeirra.
Og tilgangur félagsins kemur
t. d. fram í riti því, sem það gaf
út 1937. Þar segir m. a.:
„Markmið „Vöku“ er að efla
lýðræði i félagsmálum og út-
breiða þjóðfélagslegar lýðræðis-
ótrygt og nú, hljótum við að
leita öryggis þar, sem það er
að finna. Munu þá allir að at-
buguðu máli taka undir orð
Tlior Thors, þau er hann lét
falla á stúdentafundinum, að
viðskifti vor hljóta að stefna
í vestur, í þá sömu átt og ís-
lenskir landkönnuðir leituðu
til forna.
iBáskoIastiiiSeiata
saé EiiáluEir.
JÓHANN HAFRTEIN
STEFÁN SNÆVARR
SIGURÐUR BJARNASON
Eins og að framan er lýst var
sist vanþörf á þvk,-að unnið yrði
að hverju þessara takmarka.Víð
sýni og frjálslyndi í stjórnmála-
skoðunum fer ekki saman við
kommúnisma og nazisma. Og
aðaláhugaefni þeirra, sem þeim
stefnum fylgdu var að flokks-
merkja sér sem flesta slúdenta,
fá þá stimplaða nazista eða
kommúnista. Því var ekki van-
þörf á að vinna að liagsmuna-
málum stúdenta, með þvi að
j lieita sér fyrir kosningu lýðræð-
issinna í trúnaðarstöður meðal
stúdenta.
5 ár verða varla talinn
langur tími í æfi eins félags. Og
sjaldan er hægt að ætlast til, að
ljóst verði á svo skömmum
tíma, að málstaður félagsins
hafi sigrað. Þó er þetta svo um
Vöku.
Við fyrstu kosningarnar, sem
Vaka tók þátt i, fékk liún tæp
30% greiddra atkvæða. En við
kosningarnar síðastliðið haust
fékk hún tæp 50% og hreinan
meirihluta í stúdentaráði í ann-
að sinn í röð.
Áhrifa nazista gætir nú alls
ekki meðal liáskólastúdenta.
Félag þeirra er horfið af sjón-
arsviðinu.
Félag kommúnista er klofið,
og framsóknarmenn farnir úr
því og búnir að stofna nýtt félag.
Áhrifavaldi kommúnista yfir
þeim er því hnekt. En svo hefir
af kommúnistum gengið, að ó-
liklegt er talið, að þeir geti
komið einum manni að í stúd-
entaráð að liausti.
Er Vaka var stofnuð, fylgdu
30% stúdenta lýðræðisfélagi að
málum. En nú í dag fylgja a. m.
k. 75% stúdentar hinum tveim
félögum, sem starfa á lýðræðis-
grundvelli. Þetta er svo stór-
kostlegur árangur í þágu aðal-
lilgangs Vöku — eflingar lýð-
ræðisms og lýðræðislnigsjónar-
AXEL TULINIUS
hugsjónir, en vinna gegn hvers-
konar áhrifum fró byltingar-
sinnuðum ofbeldis- og öfga-
stefnum“.
t félagsmálum stúdenta setti
Vaka sér þessi markmið:
„Tilgangur félagsins er að
efla og auka víðsýni og frjáls-
lyndi í stjórnmálaskoðunum
meðal háskólastúdenta, og
starfa að hagsmunamálum
þeirra.
Markmiði sínu hyggst félagið
að ná með því:
I. að vinna að eflingu og út-
breiðslu lýðræðis og lýðræðis-
hugsjóna,
II. að vinna gegn hverskonar
áhrifum af byltingarsinnuðum
ofbeldis og öfgastefnum á sviði
félagsmála,
III. að beita sér fyrir Icosn-
ingu lýðræðissinnaðra fulltrúa í
Stúdentaráð Háskóla íslands.“
Skíðafólk!
Tryggið yður gegn mishepnuðu skíða-
fríi. Það gjörið þér með því að nota
CHEMIA-skíflaáburO
CHEMIA-Ultra-
CHEMIA-skíðaáburður:
í dósnm
í tóbum
No. 1, fyrir nýjan snjó.
No. 2, fyrir breytilegt færi.
No. 3, klísturvax.
Klístur, fyrir blautan snjó.
Skaraklístur, fyrir harðfenni.
Skíðasápa, losar skíðaáburð og
allskonar óhreinindi.
Leiöbeiningar í öllum umbúðum.
CHEMIA-Ultra-sólarolía
verndar húðina gegn hinum bættulegu
hruna-geislum háfjallasólarinnar, og
gerir húðina eðlilega brúna og fallega.
CHEMIA il.l .
Sími 1977 sm? •
Kirkjustræti 8 B, Reykjavík.
AKUREYRI: Umboðsm. Valgarður Stefánsson.
ÍSAFIRÐI: Umboðsm. Gunnar Andrew.
innar — að óliikað má telja, að
stefna Vöku hafi sigrað.
Til marks um þetta má enn-
fremur geta þesS' að 1938, er
vegur kommúnista er sem mest-
ur í þjóðfélaginu, vinnur Vaka
algeran sigur á félagi þeirra í
Háskólanum, sem þó var stutt
bæði af jafnaðar- og framsókn-
armönnum. Framrás kommún-
ismans var stöðvuð i Iláskólan-
um, fyrr en nokkursstaðar ann-
arsstaðar.
Þýðing baráttu félags eins og
Vöku verður þó ekki mæld í
höfðatölu félagsmanna. Heldur
hefir barátta þess og starf fyrst
og fremst liaft þá þýðingu að
bjarga miklum hluta þeirrar
skólaæsku, sem kommúnistar
voru búnir að ná einhverjum
tölcum á, úr klóm þeirra.
En enn má telja það þýðing-
armikið hverja afstöðu háskóla-
stúdentar taka til þjóðmála, því
margir þeirra verða forystu-
menn framtiðarinnar, og má
fullyrða, að giftusamlega liafi
tiltekist, að Vaka hefir einmitt
unnið þá úr klóm öfgastefn-
anna og fyrir lýðræðið og liug-
sjón þess.
Það er því óhætt í dag á 5 ára
afmæli Vöku að óska henni til
hamingju með farinn veg. Og
Vökumenn horfa ókvíðnir til
framtiðarinnar, og munu ó-
trauðir stefna að settu marki,
að vera á verði gegn hinum ó-
þjóðlegu öfgastefnum og vinna
að framgangi þjóðlegra fram-
faramála meðal stúdenta, fyrst
og fremst sjálfstæðismálunr
þjóðarínnar. Og þeir vita, að á-
hrif baráttu þeirra ná því betur
út í þjóðfélagið, sem fleiri Vöku-
menn útskrifast úr Háskólan-
um.
Páska-egg
í þúsniidatali.
Ödýr — §krantlegf — til sæl-
gæti§, augrnaynilis og grain-
an§. frá ¥ aiiriiin stykkið.
Allskouar
hátíðamatur
heima eða lieimau
Páskavikan er byrjuð,
margir helgidagar.
Hvað vantar í búríð ?
Bara hringja,
svo kemur það!
i