Vísir - 19.04.1940, Blaðsíða 1

RitstiiSrl:
Kristján Guðiaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Áuglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 Ifnur
Afgreiðsia
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 19. apríl 1940.
90. tbl.
Þjóðverjar senda hersveitir sínar
til Elverum, þar sem norski herinn
hefir tekið sér stöðu.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Seinustu fregnir frá fréttariturum i Svíþjóð lierma, að Þjóðverjar stefni nú her-
sveitum sínum í áttina til Elverum, en þar hefir norskur her tekið sér stöðu.
Telja hinir erlendu frétaritarar líklegt, að þar verði stórorusta háð bráðlega.
Annarstaðar í suður- og austurhluta landsins hafa Þjóðverjar unnið að því að treysta að-
stöðu sína, og komið fyrir fallhyssum sínum í strandvirkjum þeim, sem þeir hafa tekið
yið Oslof jörðinn.
Frá -Narvik og Bergen hafa ekki borist nýjar fregnir og ekki kunnugt að neinar stór-
yjðureignir eigi sér þar stað sem stendur.
Fregnin um, Bretar hafi sett lið á land fyrir norðan Niðarós (í Namsos> sbr. aðra
fregn) vekur mjög mikla athygli, ekki síst í Svíþjóð, og er því spáð þar, að til bardaga
muni brátt koma í Þrændalögum milli Breta og Norðmanna annarsvegar og Þjóðverja
hinsvegar. Þegar hafa borist fregnir um að til bardaga hafi komið milli Þjóðverja og
Breta, en ekki hefir það verið staðfest í London,
HÁKON KONUNGUR OG NYGAARDSVOLDSTJÓRNIN LÝSA
ÁNÆGJU SINNI YFIR ÞVl, AÐ ÞJÓÐYERJUM HEFIR EKKI
TEKIST AÐ MYNDA STJÓRN í NOREGI.
, Hákon konungur og norska ríkisstjómin hafa komið saman á
fund í hinum leynilega dvalarstað sínum og var þar gengið frá
yfirlýsingu til norsku þjóðarinnar. Lýsir konungur og ríkis-
stjórn ánægju sinni, að Þjóðverjum tókst ekki að mynda stjórn,
eftir að Quisling fór frá. Segir í yfirlýsingunni, að konungur og
rikisstjórn muni vinna af hinu mesta kappi að því, að Þjóðverj-
ar verði hraktir úr Noregi, og er skorað á alla þjóðina að fylkja
«ér um konung sinn og lögmæta stjóm.
Afstaða Hákonar konungs og norsku ríkisstjómarinnar til
Þjóðverja er því óbreytt.
Bretar setja
enn lið á land
í Noregi.
Að þessu sinni í Namsos,
fyrix norðan Niðarós.
Breska herstjórnin gaf út til-
kynningu í gærkveldi, þess efn-
is, að herlið hefði verið sett á
land í Noregi í gær. Þetta er
önnur tilkynning bresku her-
stjórnarinnar, um landgöngu
bresks lið í Noregi. Og nú eins
og í hið fyrra sinni voru engar
nánari upplýsingar gefnar — af
liernaðarlegum ástæðum. Frá
Svíþjóð hafa borist fregnir um,
að lið þetta liafi verið sett á land
í Namsos, sem er tæplega 130
kílómetra fyrir norðan Niðar-
ós, og hefir járnbrautarsam-
band við þá borg, en þar hafa
Þjóðverjar komið sér fyrir sem
kunnugt er, og segjast halda
járnbrautinni þaðan til sænsku
landamæranna, en Norðmenn
hafa þó enn vígið Hagre, sem
er við járnbrautina.
Eins og áður hefir verið getið,
segjast Bretar hafa sett lið á
land á ýmsum stöðum, og virð-
ist markmið þeirra að treysta
hernaðarlega aðstöðu sína sem
víðast, áður en til stórkostlegra
hernaðarlegra aðgerða kemur
gagnvart Þjóðverjum. Það er
bent á það í enslcum blöðum, að
það sé óhemju mikið sem, her-
lið, þótt ekki sé nema nokkur
þúsund menn, þurfi af vopnum
og skotfærum, flutningatækj-
um, matvælum o. s. frv., en alt,
sem her Bandamanna í Noregi
þarfnast, verður flutt frá Bret-
landi, og það er vitað, að Banda-
menn ætla að flytja öflugan her
til Noregs. Nauðsynlegir flutn-
ingar á öllu, sem slíkur her
þarfnast, og á hernlim sjálfum,
tekur eðlilega nokkuð langan
táma. Slikir herflutningar taka
miklu lengri tíma en í Heims-
styrjöldinni, af því að nú hafa
hersveitirnar miklu meira af
þungum, vélknúnum hergögn-
um.
Það er tekið fram í Bretlandi,
að fregnir þær, sem berist um
viðureignir á landi í Noregi, séu
frá ýmsum fréttariturum, sem
liafa bækistöð sína í Svíþjóð, og
sagt, að ýmsar af þessum fregn-
um séu vafasamar. Segjast
Bretar ekki tilkynna neitt, sem
óvinaliðinu megi að gagni
koma. Það var þó tilkynt í
London í gærkveldi, að hið nýja
lið hefði sameinast norsku her-
liði og hernaðaraðgerðum væri
haldið áfram.
Seinustu viðureignir —
samkvæmt opinberum
tilkynningum.
Samkvæmt tilkynningum
flugmála- og flotamálaráðu-
neytanna bresku í gær hafa
flugsveitir strandvarnaliðsins
breska og herskipaflotans haft
sig mikið í frammi að undan-
förnu. Breskar flugvélar hafa
hæft eitt þýskt herflutninga-
skip og sökt tveimur kafbátum,
skotið niður Heinkel-sprengju-
flugvél og Dornier-flugbát og
skemt tvær Heinkel-sprengju-
flugvélar. — Þegar seinasta (ní-
unda) loftárásin var gerð á
flugstöðina í Stafangri voru 2
þýskar árásarflugvélar skotnar
niður.
Þriggja breskra flugvéla er
saknað eftir þessa loftbardaga.
Seinni kafbátnum, sem að er
vikið hér að framan, var sökt
við Noregsstrendur.
Loftárás á flugstöðina
í Niðarósi.
Breskar hernaðarflugvélar
hafa gert nýja loftárás á flug-
| stöðina i Niðarósi og voru eyðj-
j lagðar nokkrar flugvélar fyrir
j Þjóðverjum og aðrar skemdir
; urðu. Líkur eru til að Icviknað
1 liafi í olíugeymi, því að mikill
eldur gaus upp, er loftárásin
; stóð yfir.
Bretar leggja mikla áherslu á
að halda uppi loftárásum á flug-
stöðvar í Noregi, vegna þess
að Þjóðverjar ætluðu sér að
nota þær fyrir bækistöðvar
flugvéla, er gerði árásir á her-
skip Breta í Scapa Flow, og
hernaðarlega mikilvæga staði í
Orkneyjum, Hjaltlandi, Suður-
eyjum og Norður-Skotlandi, svo
og á bresk skip milli Bretlands
og Noregs. Þessi áform Þjóð-
verja hyggjast Bretar að ónýta
með árásum sínum á flugstöðv-
arnar.
Þriðja kafbátnum sökt.
Enn hefir borist fregn um, að
þýskum kafbát hafi verið sökt.
Þessum kafbát sökti franskt
lierskip fyrir nokkurum vikum,
en þar sem, eklci var talið alveg
vist, að kafháturinn hefði sokk-
ið, var það ekki opinberlega til-
kynt, heldur aðeins að líkur
væri til þess. Nú hefir flak kaf-
hátsins fundist á sjávarbotni.
Hafa kafarar fengið óyggjandi
vissu fyrir, að um þýskan kaf-
bát er að ræða.
Hefir nú næstum 50 kafbát-
um verið sökt fyrir Þjóðverj-
um, eftir skýrslum Banda-
manna að dæma.
Bíist við árðsum Breta
á
r.
1 seinasta skeyti, sem Vísir
hefir fengið frá United Press,
segir svo:
Fregnir frá Luleá í Svíþjóð
herma, að lið það, sem Bretar
settu á land í Noregi hið síða^ý1
sinni, hafi gengið á land fyrir
norðan og sunnan Bodö, sem
er liátt á annað hundrað kilo-
metra fyrir sunnan Narvik.
Sagt er að Bretar hafi tekið
þorpið Bodin skamt suðaustur
af Bodö, á tanga einum, og hafa
þannig komið sér upp bækistöð
í Saltfirði. Ennfremur hafa
þeir trygt aðstöðu sína við Bodö,
með því að taka Landegode eyju
úti fyrir ströndinni, nokkuru
norðar en Bodö.
Þá er sagt að Bretar hafi sett
lið á land í hafnarborg miðja
vega milli Bodö og Niðaróss.
I Svíþjóð er talið, að Bretar
búi sig undir mikla árás á Þjóð-
verja við Niðarós, til þess að ná
borginni úr höndum þeirra og
Ákveðnari afstaða
gegn Þjóðverjnm I
Basdarlkjunum.
London i morgun.
Blöðin í Bandarikjunum taka
æ ákveðnari afstöðu móti
Þýskalandi, síðan Þjóðverjar
réðust á Noreg.
„Milwaukee Journal“ segir
m. a. i forystugrein í gær:
Þegar Roosevelt forseti for-
dæmdi árásina á Noreg, talaði
hann fyrir munn yfirgnæfandi
meirihluta Amerikumanna. —
Jafnvel Hitler ætti nú að vera
það Ijóst, að Ameríkumenn for-
dæma stefnu hans og álíta hana
ógnun við siðmenninguna.
I Hearst-blaðinu „New York
Journal“ segir blaðamaðurinn
Alfred Tyrnauer í forystugrein:
„Óhugur sá, semi gripið hefir
þýsku þjóðina, lýsir sér best í
þvi verði, sem boðið er fyrir út-
lenda peninga, sem til sölu eru
utan við gjaldeyriseftirlitið. Áð-
ur gilti dollarinn 2% ríkismark.
Nú bjóða Þjóðverjar unnvörp-
u m 20—30 mörk fyrir dollar-
inn. Fyrir skömmu frétti eg að
boðið hefði verið alt að 35—40
mörkum fyrir dollarinn. Gjald-
eyrisvandræðin hafa þegar haft
þau áhrif, að stöðvaðir hafa
verið mestallir flutningar, nema
herflutningar, sölcum olíu- og
bensínskorts. Járnbrautarflutn-
ingar eru miklu erfiðari en áð-
ur, vegna skorts á smurnings-
olíu og slits á ökutækjum.
Ilveiti- og rúgbirgðir Þjóðverja
eru nú nærri á þrotum, og
flutningar frá Rússlandi ganga
mjög seint, vegna þess að flutn-
ingatæki Rússa eru i enn verra
ástandi en liin þýsku. Þetta er
ástæðan til að Hitler greip til
þess örþrifaráós að brjótast inn
í Noreg, vegna þess að hann þol-
ir ekld viðskiptastríð Breta og
Frakka,“
járnbrautinni til Storlien, sem
er afar mikilvægt vegna sam-
bandsins við Svíþjóð, en taka
Niðaróss myndi hafa hina mestu
þýðingu, vegna legu sinnar sem
mikillar verslunar- og iðnaðar-
horgar, og vegna þess, að hér er
um einn frægasta sögustað
Norðmanna að ræða, þar sem
Noregslconungar eru lcrýndir i
dómkirkjunni þar.
í Bodö og Narvik eru lier-
veitir Þjóðverja taldar króaðar
inni og fyrsta hlutverk breska
liersins i Noregi verður senni-
lega að ná Bodö og Narvik al-
gerlega úr höndum Þjóðverja,
það sé fyrsta stigið til þess að
geta byrjað meiri háttar sókn
á hinum fornu vigvöllum i
Þrændalögum, til þess að her-
taka Niðarós og landið um-
hverfis.
Það er leidd athygli að því,
að því lengur sem Þjóðverjar
verjast í Narvik og Bodö, þvi
meiri tima fá þeir til þess að
treysta aðstöðu sína í Þrænda-
lögum og suður- og austurhluta
landsins.
Er þvi búist við, að Bretar
hefji sókn við Bodö og Naryik
þegar í stað.
Flotaárásin á fluffstöð-
ina í Stafanger.
London, i morgun.
Lundúnablöðin ræða enn flotaárásina á flughöfnina í Staf-
angri, og bera fréttir það með sér, að breska flughernum liefir
með endurteknum könnunar- og árásarflugum tekist að koma
í veg fyrír að Þjóðverjar gætu haft sig nokkuð í frammi um við-
gerðir á flugvellinum. Blöðin henda á, að þessi flughöfn sé eina
nýtísku flughöfnin vestanfjalls, og hafi þvi Þjóðverjar ekki bætt
aðstöðu sina til árása á Skotland og Orkneyjar, þó að þeir hafi
að nafninu til þessa flughöfn í sínum höndum.
Bandamenn hafa bætt aðstöðu sína i stríðinu þessa síðustu
daga á eftirfarandi hátt, samkvæmt þvi sem blöðin telja:
1) Þeir hafa eyðilagt mikinn hluta þýska flotans og dreift því
sem eftir er af honum á þann hátt, að hann er algerlega máttlaus,
2) þeim hefir tekist að eyðileggja flutninga Þjóðverja á
málmgrjóti frá Narvik. Hitler virðist hafa vanmetið styrk breska
flotans, þegar hann ráðgerði innrásina i Noreg.
1 gær setti þýsk varðsveit við Rínarfljót upp stórt spjald og
skrifaði á það spurningu til franska setuliðsins hinumegin
fljótisins: „Hvar eru Bretar?“
Frakkar svöruðu um hæl á sama liótt:
„Spyrjið Raeder admírál!“
Þýskum fregnum um
skipafjón Banda-
manna mófmælt.
London i morgun.
Breska upplýsingamálaráðu-
neytið sendi i morgun út eftir-
farandi tilkynningu:
Þýska herstjórnin og rikis-
útvarpið hafa undanfarið birt
hinnar furðulegustu fréttir af
skipatjóni Breta og banda-
manna þeirra. Til dæmis er þvi
lialdið fram, að 21 herskipi og
7 kafbátum hafi verið sökt vik-
una 9.—15. apríl. Sannleikur-
inn er sá, að á þessu tímabili
misti breski flotinn fjóra tund-
urspilla og einn kafbát. Verður
ekki annað ráðið af þessum
fréttaburði, en að Þjóðverjar
séu með þessu að reyna að
breiða yfir skipatjón sitt þenn-
an sama tíina, eða að reyna að
sætta almenning i Þýskalandi
við ófarir þýska flotans.
Breska flotamálaráðuneytið
hefir haft skýrslur þessar til at-
liugunar og hefir rannsókn þess
leitt í ljós, að Þjóðverjar telja
sig liafa sökt eða skemt fleiri
skip en verið hafa að starfi á
umgetnum stöðum.
Framska þin^ið
ræðlr styrjöld-
ina í dagf.
Reynaud hyltur
1 senatinu.
London i morgun.
Einkaskeyti frá United Press.
Hin skjóta og mikla hjálp
Bandamanna i garð Norðmanna
og sigrar Bandamanna á sjó
við Noreg, hafa styrkt mjög að-
stöðu Paul Reynaud, franska
forsætisráðherrans, og í lok
leynifundar senatsins, sem lauk
i gær, var hann hyltur af öllum
þingheimi. Hið sama gerðist á
næsta fundi, en hann var hald-
inn fyrir opnum dynim. Full-
trúadeildin ræðir nú styrjaldar-
málin og vill Reynaud, að fund-
inum verði lokið kvöld.
Enn auknar varúðar-
ráðstafanir í Svíþjóð.
London i morgun.
Svíar hafa enn gripið til auk-
inna varúðarráðstafana.
1) Ávæði laga um hegningar
fyrir njósnir og önnur af-
brot, sem varða öryggi rík-
isins, hafa verið gerð
strangari.
2) Öllum útlendingum hefir
verið bannað að dveljast í
þeim hluta Norður-Svi-
þjóðar, þar sem málm-
grjótsnámumar eru. Áður
liafði útlendingum veríð
bannað að dveljast i eða
koma inn i hafnarhverfi
sænskra horga.
Þýskar flugvélar á sveimi
yfir Svíþjóð.
Þýskar flugvélar liafa iðulega
sést yfir Svíþjóð að undan-
förnu og tvær orðið að nauð-
lenda. í gær sást þýsk flugvél
yfir Karlstad, 96 kilómetra inni
í landi. Var skotið á hana af
loftvarnabyssum.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir skopleikinn „Stundum og
stundum ekki“ kl. 8 í kvöld.
Hafís
hefir sést undanfarið um 25 sjó-
mílur norðaustur af Horni.
Hjáiparlbeiðiii.
Eans og getið var um i Vísi í
gær, hrann skúr að Undralandi
hér innan við bæinn, til kaldra
kola. Bjó þar verkamannsfjöl-
skylda, sem nú á hvergi höfði
sínu að að halla. Nokkuð af
fatnaði og innbúi fórst í bmn-
anum, og á fjölskyldan mjög
erfitt með að afla sér slíkra
nauðsynja að nýju vegna fjár-
skorts, enda hefir maðurinn
verið atvinnulaus að kalla i vet-
ur, en veildndi hafa verið á
heimilinu. — Góðhjartaður
maður skaut skjólsliúsi yfir
fjölskylduna í nótt, en sú ráð-
stöfun er ekki til frambúðar og
þarf nú úr að bæta.
Kunnugur maður kom í
morgun upp á ritstjórn blaðs-
ins, og fór þess á leit að efnt
yrði til samskota, þannig að
l'jölskyldan gæti bætt úr brýn-
ustu þörfum sínum i bili, og gaf
hann sjálfur kr. 5.00 í þessu
skyni, og síðan hefir lítið eitt
meira bæst hér við. — Þeir,
sem vildu leggja eitthvað af
mörkum ættu að snúa sér til
gjaldkera Vísis í dag eða næstu
daga þvi fyrsta lijálpin er besta
hjálpin.
Skemtikvöld
halda knattspyrnufélögin Fram
og Valur á laugardaginn að Hótel
Borg. Skemtiskráin verður fjöl-
breytt: Brynjólfur og Lárus syngja
gamanvísur, Guðm. Sigurðsson
hermir eftir ýmsum góðum borgur-
um, Ólafur Friðriksson (ekki fyrv.
ritsfcjóri) syngur einsöng, Bragi
Hlíðberg leikur á harmóníku og
þrjár ungar stúlkur — H. E. tríó-
ið — skemta. Síðan verður dansað.