Vísir - 20.04.1940, Side 1

Ritstjóri
BlaBamenn Sími:
Augiýsingar 1660
Gjaldkeri S Hnur
Afgreiðsia
30. ár. Reykjavík, laugardaginn 20. apríl 1940. 91. tbl.
Var áformuð bylt-
ing í Jugoslaviu?
Stoyadinoviteh. fyrv. forsætis-
ráðherra handtekinn.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
r
Ur næstum öllum liinum hlutlausu löndum í álf-
unni berast nú fregnir um víðtækar varúðar-
ráðstafanir og er hert hvarvetna á eftirliti með
útlendingum, og í sumum löndum eru allir þeir, sem ein-
hver grtinur hvílir á gerðir landrækir, með þvi móti, að
þeir fá ekki vegabréf sín stimpluð á ný af yfirvöldun-
um, og verða þvi að fara úr landi innan tiltekins tíma.
Þá er og, eins og vikið hefir verið að í öðrum fregnum,
verið hert á eftirliti með félögum og einstaklingum, sem
vitað er að hafa samband við skyld félög eða flokka er-
lendis og hefir slíkt eftirlit aðaílega bitnað á nazistum
og kommúnisum.
Af fregnum þeim um þessi efni, sem bárust í gær, vekur einna
mesta athygli frétt frá Belgrad, þess efnis, að Milan Stoyadino-
vitch, fyrrv. forsætiðráðhrra hafi verið handtekinn, og að lög-
reglan hafi gert húsrannsókn á heimili hans. Stoyadinovitch
var stjómarforseti á árunum 1935 til 1939 og vildi hann bæta
sambúð Jugoslava við Þjóðverja og ítali og varð mikið ágengt,
en ávalt hélt hann því fram, að hann miðaði að því, sem Jugo-
slaviu væri fyrir bestu, þ. e. að samkomulag þjóðarinnar við all-
ar þjóðir væri sem best, en sérstök þörf væri að bæta samkomu-
lagið við tvær fyrrnefndar þjóðir.
Það er eigi að fullu kunnugt
hverjar ástæður lágu til þess, að
husrannsökn var gerð hjá Stoy-
adinovitch, en grunur hafði
komið upp að liann hefði starf-
semi með höndum, sem gæti
reynst ríkinu hættuleg með til-
liti til ríkjandi ástands í álfunni.
Hirti lögreglan einkabréfasafn
hans og tók til rannsóknar, og
liefir komið í ljós, að því er til-
lcynt er i Belgrad, að Stoyadino-
victh hafi haft áform á prjón-
unum, sem liættuleg væri ein-
ingu þjóðarinnar, en aldrei
hefði verið meiri þörf á því en
nú, að eining hennar væri
sero mest. Hefir ríkisstjórnin
lagt á það mikla áherslu, að liún
vilji varðveita lilutleysi landsins
i yfirstandandi styrjöld, en að
undanförnu liefir ýmislegt
gerst, sem hefir valdið nokk-
urri ókyrð í landinu, einkanlega
það, að nazistar hafa haft sig æ
meira í frammi, og hefir orðið
að gripa til sérstakra ráðstaf-
ana þess vegna. M. a. hafa naz-
istar reynt að vekja andúð á
Bretum. Þá hefir það og vakið
ugg í Júgóslavíu, að það er mjög
á liuldu sem stendur, hvað ítal-
ir ætla sér fyrir, en þeir hafa
m. a. sent allmikið lið til Al-
baníu, og þótt tilkynt væri, að
lið þetta væri verkamenn, hefir
það ekki dregið úr kyíðanum.
Þetta o. fl. veldur, að ríkisstjórn
Jugoslaviu gætir allrar varúðar,
og í öðrum Balkanlöndum er
einnig lögð áliersla á, að fyrir-
byggja hverskonar tilraunir til
þess að koma af stað sundr-
ungu innanlands. Leiðandi
menn Balkanríkjanna vilja án
efa komast hjá styrjöld, og öll
viðleitni þeirra miðar í þá átt,
en sú hætta vofir yfir, að styrj-
öldin færist suður á Balkan-
skaga, þótt enn sé von um, að
henni verði afstýrt.
Adolf Hitler
51 árs í dag.
Adolf Hitler er 51 árs í dag. 1
Þýskalandi verða í dag ekki eins
mikil hátíðahöld og voru i fyrra,
er forioginn varð fimtugur..
Samt eru haldnar liátíðasam-
komur i öllum skólum, opinber-
um stofnunum, verksmiðjum
og öðrum fyrirtækjum.
í fitvarpsræðu, sem dr. Göbb-
els útbreiðslumálaráðherra
flutti i þýska útvarpið i gær-
kveldi, koxnst hann þannig að
orði að það hefði verið stærsta
hugsanavilla Gliamberlain-
stjórnarinar að reyna að rjúfa
þau bönd, er tengja þýsku þjóð-
ina við foringja sinn; hann
myndi leiða hana eins og hingað
til í gegn um erfiðleikatíma til
fullkomins sigurs á öllum hætt-
um, er steðja að lífi þýsku þjóð-
arinnar.
I dag flytja ræður, Hess stað-
gengill Hitlers, sem talar i Ber-
lín fyrir verkamönnum,og Bald-
ur v. Schirach æskulýðsleiðtogi,
nú undirforingi í þýska hemum,
sem talar í útvai’pið og flytur
ávarp til þýsku æskunnar í
hernum og heima fyi’ir.
Þjóðverjar í Narvik fá
miklar vistir og vopn
með flugvélum.
Þeir hafa hrakið Breta frá Ankenes.
Fregnir frá Lulea í Svíþjóð herma, að breskt herlið hafi
stöðvað þýskt herlið við Gratangen. Þetta þýska herlið mun
hafa ætlað að komast eftir vegi, sem liggur þaðan til Tromsö.
Sænskir sjómenn, sem eru ný-
komnir frá Noregi yfir sænsku
landamærin segja, að Þjóð-
verjar hafi lirakið fámenna
bi’eska herflokka sem lent böfðu
á Ankenes fyrir sunnan Narvik,
á brott þaðan, og sé þvi einum
firði fleira milli Þjóðvei-ja og
Breta sunnan megin Narvíkur-
bæjar, sem Bretar og Noi-ðmenn
munu ekki hafa gert árás á.
Fyrri fregnir um, að Bretar
hafi tekið bæinn Narvik, liafa
ekki við rök að styðjast að því
er United Press hefir getað kom-
ist næst.
Stórar þýskar sprengjuflug-
vélar og flutningaflugvélar voi’u
að lenda allan daginn í gær og
fyrradag í Rombakhæðum, og
fluttu þær hinu þýska liði í Nar-
vik matvæli, skotfæx-i og fjalla-
fallbyssur.
Þjóðvei-jar leggja þvi alla á-
herslu á að lið þeirra í Narvik
treysti aðstöðu sína til varnar
og xxiá því búast við, að Bretar
og Norðmenn geri tilraun til
sóknar þai’na þá og þegar.
Bretar og Rússar
semja um
viðskiftamál.
Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum í London hefir
breska stjórnin fallist í gx-und-
vallaratx’iðum á tillögur Rússa
um að hefja samkomulagsum-
leitanir um viðskiftasamning.
Halifax lávarður, utani'íkis-
málaráðherra, hefir tekið það
skýrt fram við Maisky, sendi-
hei'ra Rússa, að Bretar muni
krefjast ti’ygginga fyrir því af
hálfu Rússa, að ekkert af þeim
vörum, sem Rússar fái frá Bret-
um, vei’ði endui'útfluttar til
Þýskalands.
í skeytum, sem bárust í gær,
segir að samkvæmt Svíþjóðar-
fregnum hafi slegið i bai’daga
milli Breta og Þjóðverja fyrir
norðan Niðai'ós án þess að nánar
sé tiltekið hvar þessi viðureign
hafi átt sér stað. í London var
bent á, að fregnirnar væri óstað-
festar með öllu. í morgun bár-
ust einnig fregnir sama efnis og
styrkir það líkumar fyrir, að til
einvei'rar viðureignar liafi kom-
ið. í einni fregn segir, að Þjóð-
verjar hafi sent liðsafla loftleið-
is, til þess að stöðva Breta á leið
þeirra til Niðai’óss.
Eins og getið var í skeytum í
gær beinist athygli manna æ
meira að Niðarósi og héruðun-
um þar fyrir norðan, þar sem
menn búast við miklum átökum
þar, er frá líður. Norðmenn
halda enn Hegravígi, og meðan
svo er, verður ekki sagt, að
Þjóðverjar hafi yfirnáðin yfir
járnbrautinni til sænsku landa-
mæranna, .a m. k. eru þau yfir-
ráð ótrygg.
Hervæðingunni i Noregi er nú
næstum þvi lokið og hefir hún
gengið greiðlega. Hér er vitan-
lega átt við þau svæði landsins,
sem Þjóðverjar hafa ekki á
vadli sinu, því að þar hefir ekki
vei’ið liægt að framkvænxa her-
væðingu, en á þeim svæðum eru
víða hermannaflokkar, jafnvel
i nánd við Osló, en við Elverum
hefir meginhei’ Norðmanna í
Austui’-Noregi safnast saman.
Þar er búist við orustu, eins og
getið var i fregnum i gær.
Stefna Þóðverjar liði sínu þang-
að og nálgast nú borgina.
Franskar her-
sveitir í Noregi.
Það liefir verið opinbei'lega
tilkynt í París, að franskar her-
sveitir liafi verið settar á land í
Noregi. Þess er ekki getið, livar
þær sé, né heldur hvað hér sé
um mikið lið að í’æða.
Menn telja það líklegt, að um
Alpahersveitir sé hér að ræða,
sem eru vanar því landslagi, sem
í Noregi er. Eru þær líka sér-
staklega útbúnar til þess að berj-
ast í fjöllum.
Paul Reynaud
tran§tnr í sessi.
Einkaskeyti frá Unitded Press.
London í morgun.
Paul Reynaud forsætisráð-
herra Frakklands hefir unnið
mikinn stjórnmálalegan sigur á
ný. I gærkveldi lauk fundi þeim
í fulltrúadeildinni, sem haldinn
var fyrir luktum dyrurn, en á
fundi þéssum gerði Reynaud
grein fyrir hernaðarlegum
framkvæmdum Bandamanna,
gangi styrjaldai’innar og stjói’n-
málahorfum yfirleitt. Vottaði
deildin honum einróma traust
sitt. — Rétt áður hafði Reynaud
unnið hinn glæsilegasta, per-
sónulega sigur í öldungadeild
þingsins, eins og herm.t var i
fyrra skeyti. Mun óhætt að fuH-
í FLUGRITAFERÐ. — Breskar flugvélar liafa flogið yfir alt
Þýskaland, og Austurríld og Tékkóslóvaldu. Þær liafa þó ekki
varpað niður sprengjum, lieldur, eins og sést á myndinni, hefir
vex’ið varpað niður flugxniðum. (Sjá neðamálsgreinina á 2. s.).
FlugstöOin við Stafangnr
er áSola.
Hrakuing^ar Hákonar konung;§ og
ríki^tjornarinnar.
í skeytum og fréttum, sem hingað hafa borist, hefir mikið
verið rætt um árásir Breta á flugstöðvar við Stafangur, og
skemdir þær, sem á henni hafa orðið. Leggja Bretar mikla á-
herslu á að eyðileggja flugstöð þessa, með því að lega hennar er
einkar hentug óvinaflugvélum til árása á Bretland, Orkneyjar
og Hjaltlandseyjar.
Árni G. Eylands forstjóri vakti
athygli Vísis á því í gær, að í
skeytunum liefir það aldrei
komið greinilega fram hvar
flugstöðin ei', og balda margir
að liún sé í úthverfum Stafang-
urs. Þetta er hinn mesti mis-
skilningur, með því að flugvell-
intxm lxefir verið valinn staður
að Sóla, sem er fi-ægur sögustað-
ur og margir munu kannast við
úr Heimskringlu Snon’a.
Flugvöllurinn er á ávölum ás
og liggja flugvélabrautir niður
lásinn annarsvegar út til Atl-
antsliafs en hinsvegar til inn-
fjarðarins. Er þetta einskonar
Álftanes Stafangurs, ef miða
mætti við reykvíska staðháttu.
Rétt hjá flugvelhnum en
niðri við sjóinn stendur eittlivert
vinsælasta sumarhótel Stafang-
ursbúa, og þangað fara þeir
með gesti sina vilji þeir skemta
þeim svo sem best verður á kos-
ið. Er skemtistaður þessi rekinn
af dönskum manni, sem dvalið
liefir um langt skeið í Noregi og
komist vel í álnir. 1 Stafangri er
sögð sú gamansaga, að eitt sinn
liafi Hákon konungur, sem eins
og menn vita er bróðir Kristjáns
N Danakonungs, setið að snæð-
ingi hjá þessum landa sínum, og
hafi hann þá vikið sér að honum
og sagt: „Þér hafið komist æði-
vel áfram í Noi'egi,“ en hinn
var skjótur til svars á þessa leið:
„Það finst xnér nú að þér hafið
einnig gert, yðar liátign.“
En eigi má sköpum skifta. Nú
má búast við að ömurlegt sé um-
horfs að Sóla, og Hákon Noi’egs-
konungur lirekst um landið
vegna ei'lends ofrikis, og kýs að
sæta sömu kjörum og öll alþýða
frekar en láta virðingu sína. Er
yrða, að Reynaud hafi nú mjög
stei'ka aðstöðu, og að stjórnin
njóti einhuga fylgis þings og
þjóðar.
svo frá skýrt að þrávegis hafi hf
hans verið hætta búin á flóttan-
úm frá Oslo. Hefir ltonungur
sjálfur skýrt svo frá, að fjand-
mennirnir virtust einkum sækj-
ast eftir lífi sínu, og oft hefir
liann sloppið naliðulega.
Þannig er fxá því skýrt að eitt-
sinn bafi hann og krónprinsinn,
setið ásamt rikisstjóminni að
snæðingi á afskektum stað og
var þá ger loftárás. Flýðu allir
út úrhúsinu og til skógar. Flug-
mennirnir vörpuðu sprengjum
á veginn til skógarins og kastaði
konungur sér og fylgdarlið hans
niður í skurð við veginn. Féll
ein spi'engjan í 80 metra fjar-
lægð frá konungi, en engan sak-
aði. Er hlé varð á skothríðinni
komust menn í skóginn. En ekki
var létt árásinni. Létu flugmenn-
irnir nú dynja á þá vélbyssu-
skothríð, ásamt sprengjuregni,
og kvistuðust tré i smiátt og
þyrluðust alt umhverfis kon-
unginn og fylgdarlið hans, en
vai'ð þó ekki að sök.
Hugrekki Hákonar konungs
og Olafs krónprins er mjög dáð
í Noregi, og er nú enn sem fyr
að Noregskonungar gefa þjóð
sinni það fordæmið á ófriðar-
tímum að til frægðar skuli kon-
ung ala, en ekki langlífis, þótt
livorttveggja fari saman að þvi
er snertir Hákon konung.
Lítill afli í ¥cst-
mannaeyjum.
EINKASKEYTI.
Vestmannaeyjum í dag.
Tvo undanfama daga hefir
verið mjög gott veður hér í
Vestmannaeyjum og bátar al-
ment róið, en mjög lítill afli
fengist. Vorn net i mesta ólagi
eftir ofviðrið og hafa allmargir
tekið þau upp og komið m,eð
þau í land til greiðslu og lagfær-
ingar. Eittlxvað af veiðarfærum
hefir tapast. Loftur.