Vísir - 25.04.1940, Blaðsíða 4

m
VlSIR
PimtHdaginn 25. apríl 1940.
1 [ 1
' 1
1 GLEÐILEGT SUMAR!
* Konéáð Gíslason.
i

GLEÐILEGT SUMAR!
sl
yiðtækjaverslun ríkisins.

GLEÐILEGT SUMAR!
Nordals-íshús.
GLEÐILEGT SUMAR!
Sápuverksmiðjan Sjöfn.
GLEÐILEGT SUMAR! •Y
Verslunin BRYNJA. -2
GLEÐILEGT SUMAR!
GEFJUN — IÐUNN,
Verlcsmiðjuútsalan.
Aðalstræti.
GLEÐILEGT SUMAR!
Slippfélagið í Reykjavík.
GLEÐILEGT SUMAR!
Kexverksmiðjan F RÓ N.

Jón Dúason:
Snmaríiski við Grænland.
Aflaleysið á vetrarvertíð hér
við land hefir knúð æ fleiri
menn til alvarlegrar umhugsun-
ar um það, að hefja þorsk- og
flyðruveiðar fyzár vestan Græn-
land. Skoðun leikmanna er sú,
að nálega allur sá þorskur, er
hrygnir að vetrinum við sunnan-
og vestanvert íslaizd, gangi að
hrygningunni lokinni með
straumnum til Grænlands. Og ef
að vel ári i sjónum vestur þar,
hrygni liann þar vesturfrá, og
gangi ekki nema að nokkuru
leyti aftur hingað til lands.
Hvað sem nú er úm þetta, þá
er það víst, að livergi nokkur-
staðar í allri víðri veröld era
önnur eins uppgrip af þorski og
flyðru (einnig grálúðu) og við
Grænland að sumrinu. Og hvort
sem þessar hugmyndir um fisk-
göngumar ez-u réttar eða eigi,
þá er þó víst, að þorskaflinn við
Grænland hefir síðan veiðarnar
liófust trauðla nokkuru sinni
verið meiri en einmitt þessi ár-
in, sem veiðin á vetrarvertið
hefir brugðist hér við land.
Sumarvertíðin við Grænland
hefst um líkt leyti og vetrar-
vertíðin endar hér. Hún byrjar,
er sjórinn út á stórgrunnunum
vestan við Grænland er orðinn
svo heitur, að hann er hentugur
fyrir fisk. Fyllast þá grunnin
af hrygnandi þorski. Sjórinn er
fullur af loðnu, og liggur fisk-
urinn mjög í henni. Þorskgang-
an nær hrátt inn að landi, og
fyllir þar sundin og firðina og
jafnvel instu voga og víkur. Er
þorskurinn þarna í þéttum torf-
um og liggur í Ioðnu, jafnvel al-
veg Uppi í landsteinum. Mikil
hrygning fer þarna fram. Er
komið er fram í ógústmánuð,
virðist lirygningunni út á grunn-
unum að rnestu lokið. Gengur
þá mesta þorskmegnið af
grunnunum og inn að landi. Er
þá aðalveiðin inn undir eyjum,
inni í sundum eða inn við Iand.
Er þorskurinn í þéttum torfum.
Liggur hann í Ioðnu og er stund-
um alveg uppi á yfirborði. Sjón-
arvottar hafa séð hann stökkva
þar eins og lax.
Við Grænland má þannig
telja aflann alveg vísan. Fyrir
íslensk skip er veiða vilja við
Grænland er helst þetta tvent
áhyggjuefni:
1) Hvernig eru réttindi ís-
lenskra skipa þar?
2) Hvernig er hægt að korna
aflanum frá sér, og fá útgerðai’-
vörur ?
Ad 1) Þótt Grænland sé að
réttum lögum íslenskt land, en
alls ekki danslct, fara Danir
samt með landið sein sína eign,
en með oss og skip vor þar sem
útlend. Verður stjórn íslands að
varast að aðliafast neitt það í
oi’ði eða verki, er metast megi
til viðurkenningar á því, að þetta
ástand sé löglegt, eða að Gi’æn-
land sé danskt land.
í öllum dönskum lögum, er
slaka á Iokun Grænlands, er
gert ráð fyrir því, að íslensk skip
njóti sömu réttinda og færeysk.
Á vesturströnd Grænlands er
að eins ein höfn, Færeyinga-
höfn í Vestribygð, opin fyrir
skipum allra þjóða. í dönskum
lögum nr. 141, 7. maí 1937
segir:
að öllum skipum, sem stunda
veiðar í liafinu fyrir vestan
Grænland, sé á tímabilinu frá
1. mars til 30. okt. heimilað, að
sigla inn á og hafa dvöl í Fær-
eyingahöfn í Góðvonarsýslu,
samkvæmt reglugerð, er danski
forsætisráðherrann hafi sett.
Sama rétt Iiafa sliip, er flytja
nauðsynjavörur, flytja heim
farma eða leysa af hendi önnur
störf til stuðnings fyrir hinn
nefnda atvinnurekstur. Þetta
virðist fela í sér rétt til að ferma,
afferma, umferma og úthluta
hirgðum, taka á móti afla og
gera hvað annað, sem verða má
atvinnurekstrinum til löglegs
stuðnings á tímahilinu 1. mai
til 31. okt., ár hvert. Þetta virð-
ist öllum heimilt umsóknar-
laust.
Þar á móti segir í 2. grein
nefndra laga:
Innan þess svæðis, sem sam-
kvæmt 1. gi’. er lagt til hafnar-
innar, getur stjórn Grænlands
veitt dönskum og íslenskum
þegnum leyfi til að taka sér dvöl
á því tímabili, sem höfnin er
opin fyrir siglingum, sbr. 1. gr.,
og setja á stofn atvinnurekst-
ur einkafyrirtækja, og stöðvar,
er standa í sambandi við at-
vinnu þá, er skipin stunda. Slík
leyfi munu auðfengin í sjálfu
sér, en ekki vafsturslaust.
í dönskum lögum, er sam-
þykt voru síðastliðið ár, var for-
sætisráðherranum heimilað að
opna liöfnina Tavkussak og
Store Ravnsö og enn fjórðu
höfnina fyrir dönskum fiski-
skipum, einnig fyrir bátfiski úr
landi, með svipuðum skilyrðum
og giltu um Færeyingahöfn, áð-
ur en lög nr. 141, 7. maí 1937
gengu í gildi, með öðrum orð-
lim: Skip, sem vilja nota þessar
hafnir, verða að sækja utn leyfi
til þess. En leyfið mun ætíð
veitt.
Yið Grænland er landhelgin
reiknuð 3 kvartmílur. Utan
hennar er öllum heimiluð veiði.
En er fiskurinn gengur mjög af
grunnunum og inn að landi i
ágúst, er mikilsvarðandi, að geta
elt hann þangað. Lögin frá 7.
mai 1937 lieimiluðu danska
forsætisráðherranum að veita
dönskum og íslensklim fiski-
skipum leyfi til að veiða í græn-
lenskri landhelgi meðfram vest-
ur ströndinni milli 62° 40 og
65° 15’ n. hr. inn að línu „milli
jrstu eyja, liólma, skerja og
rifa“. Þetta gildir að eins til
veiða á línu og handfæri, ekki í
net. í lögunum frá í fyrra er
forsætisráðherranum heimilað
að Iengja þetta svæði svo, að það
nái frá stað rétt fyrir norðan
Arsuk alt norður að stað rétt
fyrir sunnan Agto, þó með und-
anskildum einstöku svæðum,
þar sem slílc leyfi rekast á hags-
muni grænlenskra þorpa. í. 2.
gr. laganna frá i fyrra er for-
sætisráðherranum ennfremur
heimilað, „að veita dönskum
fiskimönnum leyfi til dvalar og
fiskveiða i skerjagarðinum alt
inn að meginlandi, en fyrir utan
firðina, á ákveðnum stórum
samhangandi svæðum fram
með allri ströndinni, er ráð-
herrann ákveður, og þar sem at-
vinnuhagsmunir Grænlendinga
eru fremur litlir.“ Það er ekki
vafi á því, að íslendingar eiga
einnig að fá þéssi réttindi. Þessi
leyfi ná aðeins til sjávarins, ekki
til landsins, og líklega gildir það
aðeins fyrir línu og handfæri. Er
sú söguleg ástæða fyrir því, að
Færeyingar, er harist hafa fyrir
þessum réttindum og marið þau
í gegn, hafa til skamms tíma
ekki veitt í net, heldur aðeins á
handfæri og línu. Þar sem fisk-
urinn liggur mjög inn í sundum
á siðari hluta sumars, getur mik-
il bót verið í svona veiðileyfi.
En lcynlega mundi sumum virð-
ast Danir framkvæma þarna
fyrirmæli 6. gr. Sambandslag-
anna. Samt er þetta réttleysi
vort elckert á móti þvi, ef ein-
hverjum ábyrgum íslenskum
stjórnmálamanni skyldi verða
það á, að aðhafast eitlhvað slíkt
til orðs eða æðis, er lagt gæti
orðið út sem íslensk viðurkenn-
Framli. á 8. síðu.
GLEÐILEGT SUMARl
Tóbakseinkasala ríkisins.

GLEÐILEGT SUMAR!
Blikksmíðavinnustofa
J. B. Péturssonar.