Vísir - 27.04.1940, Blaðsíða 2
VlSIR
7ÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Sjómanna-
verkfallið.
gTJÓRNIR sjómannafélag-
anna hafa nýlega tilkynt,
a6 þær muni nota sér
heimild þá, er þeim var
gefin með atkvæðagreiðslu í
viðkomandi félögum, til þess að
fyrirskipa vinnustöðvun, ef
samningar næðust ekki við eig-
endur fiskiskipa og flutninga-
skipa. Verkfall þetta á að skella
á kl. 12 á miðnætti hinn 1. mai
n. k.
Sjömenn eiga miklum vin-
sældum að fagna með þjóð
vorri,, sem metur störf þeirra
og skilur fyllilega dugnað þeirra
og láræði. Eftir að stríðið slcall
á hefir löggjafinn sýnt þetta í
verki með þvi að veita sjómönn-
um sérstakar skattaívilnanir.
Það er eðlilegt að sjómenn
krefjist hlunninda sér til handa
á þeim tímum, sem erfiðastir
hafa verið í millilandasigling-
um, og þeim kröfum hefir verið
mætt, og verður vonandi mætt
af fylsta skilningi. Allur þorri
sjómanna mun einnig vera þ%á
mótfallinn, að kröfurnar séu
spentar um of, og þeim er það
mæta vel Ijóst, að það er þeim
sjálfum fyrir bestu, að alls hófs
sé gætt í því efni, ef ekki skal
miða við stundarhagsmuni eina.
Á undanförnum árum hafa
sjómenn átt við erfið kjör að
búa, en það hefir einnig orðið
hlutskifti útgerðarmannanna. Á
því hefir þó verið sá eðlismunur
að sjómenn hafa borið nokkum
hlut frá borði en útgerðannenn
engan, og raunar verri en engan,
með því að svo má heita að um
hreinan taprekstur hafi verið að
ræða síðustu tíu árin hjá flestum
fyrirtækjum. Miklar eignir liafa
orðið að engu, og stórsklddir
hafa lilaðist upp innanlands og
utan, sem hafa gersamlega slig-
að útgerðina, og að því býr hún
nú. Gripið var til þess ráðs af
hálfu hins opinbera að veita út-
gerðinni allveruleg friðindi um
nokkurra ára skeið, í þvi augna-
miði að henni gæfist kostur á
að rétta við að nýju. Er þetta
fyrsta árið, sem, von er um að
gefi sæmilegan árangur, en þó
mjög misjafnan, og sá ágóðí,
er kann að hafa orðið á rekstr-
inum, nægir ekki til þess
að greiða gamlar skuldir, nerna
að mjög óverulegu leyti. Hagur
fiskiskipa útgerðarinnar er þvi
alt annað en góður, en þjóðinni
sem Iieild er það lífsnauðsyn að
liann rétti við, og geti hrundið
af stað aukinni atvinnu almenn-
ingi til lífsframfæris. Hér kann
að gegna nokkuð öðru máli um
afkomu flutningaskipanna, en
rekstur þeirra er ung atvinnu-
grein hér í landi, sem nauðsyn
ber til að efld verði, og sanna
yfirstandandi tímar okkur það
ljóslega, með því að hvar stæð-
um við nú, ef við ættum ekki
umráð þess flutningaskipaflota,
sem við höfum eignast á síðustu
árum? Heilbrigður rekstur allr-
ar þessarar útgerðar er lífsnauð-
syn og hagsmunir þjóðarinnar
krefjast þess, að öllum kröfum
gagnvart útgerðinni sé í hóf stilt
Miklar loftárásir
í Noregi í gær.
Bretar mistu 5 flugvélar í loftbar-
dögum, en Þjóðverjar 6.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Það var.tilkynt í London í gærkveldi, að breskar sprengju-
flugvélar hefði gert árásir á margar flugstöðvar Þjóðverja og
birgðaskip þeirra í norskum fjörðum á svæðinu frá Oslo til
Bergen. Mikið tjón varð af loftárásunum og eru þær einhverjar
hinar víðtækustu, sem gerðar hafa verið. Fjölda margar
sprengjuflugvélar tóku þátt í þeim, m. a. Blenheimsprengju-
flugvélar. — Það var og tilkynt í London í gær, að Bandamenn
væri búnir að koma sér upp bráðabirgðaflugvöllum í Noregi, og
stæði þeir nú betur að vígi en áður, að gera árásir á þýskar flug-
vélar. Eru nú breskar árásarflugvélar komnar til Noregs og hef-
ir þegar komið til viðureigna milli þeirra og þýskra flugvéla.
Eins og kunnugt er höfðu Þjóðverjar náð öllum helstu flugvöll
um Iandsins í sínar hendur þegar í byrjun innrásarinnar, og
hafa því Bandamenn staðið ver að vígi að þessu leyti.
- ' «
A Oslófirði voru gerðar árás-
ir á 10 birgðaskip Þjóðverja.
Urðu skemdir á mörgum þeirra
og ætlað er, að einu 5000 smá-
lesta birgðaskipi hafi verið sökt.
Einnig var gerð árás á olíu-
geyma við Moss og kviknaði í
þeim. I Ulrik var hæft 2000
smálesta skip. Sáu flugmenn-
irnir, að það fór að hallast, og
var það hálft í kafi í sjó, er þeir
héldu á brott. í Stafangri var
gerð árás á 4000—5000 smálesta
skip, með íkveikjusprengjum og
Vélbyssuskothríð.
Talið er, að Þjóðverjar hafi
ætlað að koma liði frá Harð-
angursfirði til Voss, liði þeirra
við Bergen til aðstoðar.
Fimm breskra hernaðarflug-
véla er saknað eftir árásir þess-
a. Einn Dornierflugbát þýskan
skutu þær niður á heimleið. —
Sex þýskar flugvélar skutu
Bretar niður í Noregi í gær.
með fylslu sanngirni, og í raun-
inni er það þjóðarhagur, ef út-
gerðarfyrirtækin hagnast, án
þess að íþyngt sé sjómönnunum,
með því að þá opnast leiðir lil
eflingar atvinnufyrirtækjunum
og aukinnar atvinnu til handa
almenningi.
Vísir hefir ekki aðstöðu lil
þess að ræða kröfur sjómanna
að þessu sinni. Þær þárf að at-
huga nánar, en liitt verður að
víta, að stjórnir sjómannafélag-
anna liafa ekki orðið við þeim
kröfum, sem til þeirra má gera
á þessum alvörutímum, og sem
sjómennirnir sjálfir munu telja
eðlilegar. Þær samningaumleii-
anir, sem liingað til liafa farið
fram, liafa einvörðungu snúist
um kaup og kjör manna á flutn-
ingaskipunum, samkvæmt ósk
sjómannafélaganna sjálfra, og
hafði sáttasemjari ríkisins að
eins haft milligöngu í því efni
með höndum er verkfalls-
ákvörðun var tekin. Hinsvegar
mun ekki hafa verið leitað um
sættir millum sjómanna og tog-
araeigenda, og því engan veg-
inn fullreynt hvort þær myndu
takast eða ekki.
Þetta framferði af bálfu
stjórnar sjómannafélaganna er
óviðunandi, og í þeim felst bein
hætta fyrir sjómennina sjálfa
að því er afkomu snertir. Gangi
þeir einnig til samninga með
fullkominni óbilgirni, kann svo
að fara, að vinsældir þeirra
reynist ekki þess um komnar að
knýja kröfur þeirra fram, og
fari jafnvel rénandi hjá almenn-
ingi, — ekki síst þar sem fjöldi
manna rnyndi reiðubúinn til að
sætta sig við það hlutskifti, sem
sjómenn hafa nú og eiga rétt r
að fá. Er það öllum fyrir bestu,
að hér komi engar æsingar til
greina, eða yfirspcnt tilfinninga-
semi. Bláköld skynsemin á að
ráða mestu við samningaborðið
að þessu sinni, eins og ávalt þeg-
ar þjóðarhagsmunir krefjast
þess.
Drengjahlaup
Ármanns
fer fram á morgun kl. 11. Kepp-
endur munu vera milli 30 og
40, og eru flestir frá Ármanni
og K.R., eins og vant er. En
auk þess eru keppendur frá
Í.K., F.H. og Í.R. Er líklegt að
baráttan verði liörð milli Ár-
manns, K.R. og Í.K. að þessu
sinni, og er með öllu ógerlegt
að spá nokkru um, hvernig
þeirri viðureign lýkur, og því
síður Iiver muni verða fyrstur
í mark. Fer ekki hjá því, að
forráðamenn þessara félaga
gerist nokkuð taugaóstyrkir í
þann mund sem hlaupið fer
fram, en vonandi komast þeir
þó yfir það.
Hlaup þetta hefir nú farið
fram 18 sinnum, hófst 1923, og
er það orðið mjög vinsælt. Ár-
mann hefir gefið 5 bikara til
að keppa um í hlaupinu, og
hefir K.R. unnið 4 þeirra til
eignar, en um þann fimta verð-
ur kept í 2. sinn á sunnudag.
K.R. vann hann í fyrra. En alls
liefir K.R. unnið þetta blaup 13
sinnum, og Ármann 4 sinnum.
Sex síðastliðin ár hefir K.R.
farið sigrandi af hóhni, og er
því mál til komið, að þeir bíði
nú Iægra hlut, — en hvort sum-
um verður að þeirri ósk sinni,
sjáum við á sunnudag.
Hlaupið hefst hjá Iðnskólan-
um, í Vonarstræti, og endar í
Lækjargötu, á móts við Amt-
mannsstíg.
Sólon.
»Forðum í
Flosaporti«
Frumsýning á mánudag.
Heimssýningunni í Reykjavík.
í leiknum koma fyrir ýmsir
merkir samtíðarmenn, Jón Eyj-
ólfsson o. fl. Aage Lorange
verður hljómsveitarstjóri, en
lögin úr ýmsum áttum.
Tckjur Itai'iia-
<lagrsins urðu
íæplega
12.000 kr.
Tekjur Barnadagsins í
ár munu hafa orðið um
10% — eða um einu þús-
undi hærri en í fyrra,
sagði ísak Jónsson í
morgun, þegar Vísir átti
tal við hann.
Heildartölur eru ekki
enn fyrirliggjandi, því að
enn er ekki búið að gera
upp fyrir sum úthverfin,
en tekjurnar fyrir
merkjasöluna og „Sól-
skin“ eru aðeins minni.
Er gert ráð fyrir að heild-
artekjurnar sé rétt innan
við 12 þús. kr. Þær voru
í fyrra 10.900 kr.
Tveir bflar
velta utan
við bæinn
Síðdegis í gær ultu tvær bif-
reiðar, vörubifreið og fólksbif-
reið, á veginum fyrir utan bæ-
inn. Skemdust þær báðar, sér-
staklega vörubifreiðin, en
meiðsli á farþegum urðu furð-
anlega lítil.
Vörubifreiðin valt á veginum
hjá Lágafelli. Voru tveir full-
orðnir í þessari bifreið og eitfc
barn, 6—7 ára gamalt. Bifreið-
in fór alveg lieila veltu á vegin-
um og stóð á hjólunum, er hún
slaðnæmdist. Stýrishúsið möl-
brotnaði á bílnum, en fólkið,
sem í því var, slapp með furðan-
lega lítil meiðsli.
Mun bílstjórinn skyndilega
hafa mist stjórn á bifreiðinni.
Þá valt fólksflutningabifreið
út af veginum milli Hafnar-
fjarðar og Reykjavíkur. Mun
þetta hafa orðið í Kópavogi. —
Bíllinn varð fyrir allmiklum
skemdum, en meiðsli urðu eng-
in.
Síra Jón Finnsson
andaðist liér í bænum fyrsta
sumardag, en hafði þá kent las-
leika, án þess þó að vera rúm-
liggjandi. Hann var fæddur
hinn 17. ágúst 1865 að Desjar-
mýri og voru foreldrar hans
Finnur Þorsteinsson (d. 1888),
siðar prestur að Klyppstað, og
lcona hans Ólöf Einarsdóttir
bónda í Hellisfirði, Erlendsson-
ar.
Síra Jón útskrifaðist úr Lat-
íniiskólanum hér í bænum hinn
5. júlí 1884 með I. einkunn. Fór
hann þvi næst utan og innritað-
ist í Kaupmannahafnarháskóla,
og lauk þar prófi í heimspeki
hinn 23. júlí 1885. Úr presta-
slcólanum hér útskrifaðist bann
23. ágúst 1899 með I. einkunn
og var settur prestur að Hofi í
Álftafirði 19. sept 1890 og vigð-
ur 28. s. m. Veitingu fékk liann
fyrir Ilofsprestakalli 1. april
1891, en lét af preslskap vorið
1931, eftir 41. árs þjónustu. —
Síra Jón var kvæntur Sigríði
Hansdóttur Beck frá Sómastöð-
um í Reyðarfirði og lifir hún
mann sinn. Synir þeirra hjóna
eru Jakob, nú prestur vestan
liafs og Eysteinn ráðherra, en á
vegum hans hafa þau hjónin
dvalið hér í bænum síðustu ár-
in. Síra Jón Finnsson var hinn
grandvarasti maður til orðs og
æðis, og einkum hafa kunnugir
orð á því gert, live hann hafi
verið hreinlyndaður og góðvilj-
aður, hver sem i hlut átti. Hann
var einn af hinum samvisku-
sömu embættismönnum, sem í
engu mátti vamm sitt vita.
| Jðn L. Hansson. |
„En sæmdog lof sé hverjum hal,
er hetja stóð og hné.“
í margmenni borgarinnar
þykja það ekki stór tíðindi, og
vekur oftast ekki mikla eftirtekt,
þó gamall maður falli í valinn.
Almenningur lætur sig það ekki
miklu skifta, kunningjar og
vinir sakna um liríð, og svo fell-
ur gleymskan yfir ininningu
flestra, er frá líður. Þó eru þeir
til, er aldrei gleymast þeim, er
þá þektu. Menn, er höfðu yfir-
burði fram yfir fjöldann á ein-
hvern hátt, gleymast ekki þeim,
er þá kunnu. Meðal þeirra
manna, er lifa munu í minni
vina og kunningja er Jón Hans-
son frá Þóreyjarnúpi. Hvar sem
Jón Hansson fór sást það, að þar
var ekki neinn miðlungsmaður
á ferð. Hann hlaut að verða
minnisstæður öllum, er af hon-
um höfðu kynni. Bar margt til
þess. Hann var maður prýðilega
gáfaður, fróður og minnugur
með afbrigðum, og var minni
hans ekkert tekið að sljóvgast,
þrátt fyrir allliáan aldur. Var
hreinasta unun að sitja hjá Jóni
Hanssyni og heyra liann segja
frá mönnum og viðburðum. Fór
þar saman frásagnarlist og
glögg dómgreind á mönnUm og
málefnum, oft kryddað með
gamansemi. Bar öll frásögn
Jóns þess merki að eftirtekt hans
hafi verið miklu skýrari en al-
ment gerist, því svo vel gat hann
sagt frá atburðum, að svo var
sem maður horfði á þá sjálfur,
enda var Jón maður liagur á Í3-
Ienskt mál í frásögu sinni, sem
best varð á kosið, og gerði það
alt mál hans áheyrilegt. Einnig
var Jón góður hagyrðingur, sem
hann átti kyn til, en lítt hélt
liann á lofti skáldskap sínum,
og munu að eins fáir liafa verið,
er hann lét heyra visur sínar, og
ekki er mér kunnugt um að
hann hafi skrifað þær, en þó má
slíkt vera. Jón var jafnan liinn
mesti athafnamaður, og gekk ó-
skiftur að störfum sínuin. Var
hann framan af æfinni bóndi,
en hætti búskap um hríð og fór
að fást við verslun, en hvarf eft-
ir nokkur iár aftur að búskapn-
um, uns hann flutti liér suður.
Eftir það stundaði hann ýmist
búskap eða verslun og stundum
livorttveggja, alt fram á liin síð-
ustu ár.
Það var svo með Jón Hansson,
eins og marga aðra, er hefja sig
yfir meðalmenskuna, að oft stóð
um hann, og af honum, nokkur
slyr. En lítt lét hann það á sig
fá, enda var hann þrek- og
kjarkmaður. Var kjarlcur Jóns
meiri en flestra manna annara,
þeirra er eg befi þekt. Mun það
fátítt um mann, er jafn margt
mótdrægt hefir mátt þola, sem
Jón Hansson, að halda óbiluð-
um kjarki, meira en hálfátt-
ræpur að aldri. Jón Hansson
kunni ekki að „hneigja lmé“ í
auðmýkt, er hann þóttist órétti
beittur. Hann vildi að hætti
hinna fornu kappa berjast til
þrautar, — og sigra, eða falla
við góðan orðstír að öðrum
kosti. Og Jón Hansson stóð í
liörðustu baráttu, með fullu sál-
arþreki hinnar framsæknu
æsku, og ókúgaðan vilja og
kjark hraustmennisins.
Jón Hansson var maður
ti*yggur og vinfastur. Hann mun
ekki hafa gert sér „alla við-
hlæjendur að vinum“, en þegar
hann tók vináttu, þá var hans
Revýa með þessu nafni hefur
göngu sína á mánudaginn kem-
ur. Efni hennar verður ekki
rakið hér, en það má fullyrða,
að hún mun ekki siður njóta
góðra vinsælda en aðrar revý-
ur. Má geta þess, að leikurinn
er hinn fjörugasti og smellnar
vísur lífga hann mjög, enda
eru lögin við þær hin smekk-
legustu.
Hefir sá, er þetta skrifar,
haft tækifæri til að koma á æf-
ingu leiksins, og virðist hann
allur hinn fyndnasti og fjörug-
ur frá byrjun til enda. Hefir
verið sérstaklega vandað til
sýningarinnar. Frú Ásta Norð-
mann hefir æft dansana, sem
dansaðir eru, og auk þess að-
stoðar „Swing-tríóið1' með
söng.
Leikendur eru 18 að tölu,
allir góðkunningjar leikhús-
gesta að fornu og nýju. Aðal-
kvennablutverkin leika þær:
Emilía Borg, Sigrún Magnús-
dóttir og Ólafia G. Jónsdóltir.
Karlahlutverkin hafa á hendi:
Gunnar Bjarnason, sem eldri
leikhúsgestum er kunnur fyrir
leik sinn i mörgum léikritum
og revyum áður fyr. Alfred
Andrésson, Gunnar Stefánsson,
Ævar R. Kvaran, Lárus Ing-
ólfsson og Bjarni Björnsson.
Getur engum blandast hugur
um, að fólk þetta getur komið
við hláturtaugar almennings,
enda eru revyur samdar með
það fyrir augum, að létta af
fólki hinum daglegu áhyggjum
um óvissa framtíð og gefa þvi
tækifæri til að hlæja eina
kvöldstund eða fleiri. (Margir
munu eflaust fara oftar en einu
sinni).
Þótt merkilegt megi virðast,
gerist enginn þáttanna í „Flosa-
porti“, og ekki heldur á nein-
um baðstað, og engin sundföt
sjást. Fyrsti þáttur gerist heima
hjá Bóasi Ormssyni, tilvonandi
forseta, annar þáttur við nýja
íþróttavöllinn í Skerjafirði,
þriðji þáttur í garði Hressingar-
skálans og fjórði þáttur á
Nefnd vinnur að
samningum,
Verslunarmannafélag Reykja-
víkur ákvað í gær að fresta
fundi þeim, sem halda átti í
gærkveldi, þar sem rætt skyldi
launamál verslunarstéttarinnar.
Hefir Vísir aflað sér þeirra
upplýsinga í sambandi við frest-
un fundarins, að nefnd sé nú
starfandi á vegum félagsins,
sem befir með höndum, samn-
inga við kaupmenn og aðra at-
vinnurekendur. —- Samningar
voru gerðir við atvinnurekend-
ur um áramótin, og giltu þeir
til þriggja mánaða, og eru
þannig nú teknir að nýju upp
til endurskoðunar.
Þegar árangur af störfum
Iaunamálanefndarinnar liggur
fyrir mun fundur sá verða
lialdinn, sem boðað var til i
gær, enda liggja málin þá fyrir
á hreinni grundvelli en nú.
Nóg svigrúm.
Stærsta héraðiS í Arizonafylki
í U. S. A. — Coconino-Country
— er tæplega 19.000 fermílur aö
stærð (47—48 þús. km.2). Þaö er
jafnstórt eftirtöldum fylkjum sam-
anlagt: Delaware, Rhode Island,
Connecticut, New Jersey og Ver-
mont.
*
Nýstárleg atvinna.
Harold Ernsberger heitir maö-
ur einn í borginni Mansfield í
Ohio. Hann á góöa konu, sem fer
jafnan á fætur kl. 5 á morgnana
til þess að gefa honum morgun-
verðinn 0g aö þvi búnu fer hún að
gegna atvinnu sinni, þ. e. að vekja
fólk meö símahringingum. Hún
hefir 20 viðskiptavini og viku-
gjaldiö er 25 cents.