Vísir - 30.04.1940, Blaðsíða 3

f>riðjudaginn 30. apríl 1940.
VÍSIR
3
Síra Halldór Jónsson, prestur að Reynivöllum:
Tiu ðra áætlun og Happ
drætti háskólans.
Margir eru óánægðir yfir póstskoðun Breta, og er þess skemst að minnast, að
Bandaríkin bönnuðu að Norðurlanda-skip léti úr liöfn þaðan, án þess að taka
póst. Þcssi mynd er tekin um borð í ameríska farþegaskipinu „Manhattan“,
er það var stöðvað í Gibraltar.
HelmsMöðiii ogr ræða
von Bilbbeiitrops.
l.
Happdrætti báskólans er eins
og hvert annað liliðstætt fyrir-
tæki bygt á því, að nógu margir
tapi, það er: fái engan vinning.
Sá sem kaupir happdrættis-
miða, gerir það meðfram i
þeirri von, að hann fái vinning,
helst stóran vinning, og þar með
auðfenginn og skjóttekinn
gi’óða, eða til að styrkja fyrir-
tæki, sem um ræðir í hvert eitt
sinn. Hann getur keypt liapp-
drættismiða með hvorttveggja
fyrir augum og loks sér lil gam-
ans blált áfram eða til þess að
fylgjast með straumnum eins
og gengur.
Kaupandi happdrættismiða
gerir það vitanlega upp á von og
óvon. Það eru talsvert meiri lík-
indi til þess að hann fái engan
vinning. Ef hann hinsvegar fær
vinning og allra helst stóran
vinning, þá má með sanni segja,
að það verður happ þeim, sem
hlýtur.
II.
Miða i Happdrætti háskólans
hafa margir keypt, eins og
reynslan sýnir. Háskólinn hefir
með þessum hætti alveg ausið
upp peningum úr vösum þjóð-
arinnar. Byggingin er brátt
komin upp og fullger, að kalla.
Margir hafa styrkt þetta fyrir-
tæki af þjóðræknislegum ástæð-
um. Mikill fjöldi manna hefir
efalaust keypt liappdrættismiða
til að styrkja athyglisverða
menningarstofnun i landinu
sjálfu, sem á að standa um aldir
og veita ljósi og yl hollrar menn-
ingar út um bygðir landsins,
varðveita gamlan menningararf
og hlúa að honum og halda uppi
hróðri hinnar íslensku þjóðar
sem merkilegrar menningar-
þjóðar, þegar út fyrir landstein-
ana er komið. Fer vel á þessu.
Aðrir hafa gert þetta í von-
inni um vinning, helst stóran
vinning eða sér til gamans og
hafa látið kylfu ráða kasti.
Háskólabyggingin sjálf sýnir,
að nógu margir hafa tapað og
nógu margir orðið fyi*ir von-
brigðum, ef þeir hefði hugsað
sér að græða.
Sumir liafa liaft lánið með
sér. Þeir hafa grætt á happdrætt-
ismiðunum og jafnvel komist
álitlega í álnir.
Ef einhver fær vinning, stór-
an eða smáan, er það happ, að
mestu leyti óvænt happ. Ef
hann fær ekkert, situr hann eft-
ir með sárt ennið. Margir, sem
hafa fengið og fá vinning, verja
lionum vel og skynsamlega. Þeir
geyma hann efalaust sumir, og
láta hann ávaxtast eða bæta úr
brýnum þörfum, þá kemur
vinningurinn sér vel.
Aðrir verja honum ef til vill
illa, í eyðslu eða óhóf. Þá var i
rauninni nokkuð sama, livort
þeir hlutu nokkuð eða ekki neitt,
jafnvel lieldur hollara i sjálfu
sér að fá ekki neitt.
m.
Nu vil eg leyfa mér í sam-
bandi við Happdrætti háskólans
að minna fólk á Tíu ára áætlun
miná. Eg vil mælast til þess, að
menn legðu einmitt vinningana
inn í Tíu ára áætlunarbækur.
Þar geymist féð og ávaxtast til-
tekinn ára fjölda og að tíu árum
liðnum frá byrjun slílcra við-
skifta, ef menn þá ekki fram-
lengja bindindið í önnur tiu ár
í viðbót, getur þetta komið í góð-
ar þarfir og orðið að enn fyllri
framlíðamotum.
Hér er ekki verið að taka neilt
af neinum. Hver fyrir sig á
áfram það sem hann þanníg
eignaðist, einmítt upp á óvon,
fremur en von. Hefði hann ekk-
ert fengið, gat hann heldur ekki
eytt því, sem ekki var til.
Nú skal eg ekki vera heimtu-
frekur. Spor í áttina væri, ef
menn legðu t. d. helming af
vinningunum inn í Tíu ára-
áætlunarhækur eða einhvern
hundraðshluta, t. d. 10 eða 20
af hundraði, ef menn kysi það
fremur.
Með þessum hætti eru kaup-
endur liappdrættismiða að
styrkja sína eigin fjárhagslegu
aðstöðu og sjálfstæði þjóðar-
innar. Og gott er að geta þannig
slegið að minnsta kosti tvær
flugur í sama liöggi.
Með virðing og fyrirfram
þökkum fyrir góðar undirtektir.
Reynivöllum, í apríl 1940.
V erlí aiua íin a«
bn§taðir.
Nýlega seldi Byggingarfélag
alþýðu þrjár íbúðir, vegna þess
að eigendurnir treystu sér ekki
til að standa í skilum með hinn
mikla kostnað af íbúðunum. Nú
eru enn á ný auglýstar þrjár
íbúðir af sömu orsökum, og tal-
ið líklegt að fleiri bætist við
bráðlega.
Geta ekki þessar staðreyndir
vakið menn til umhugsunar um,
að ekki hefir verið, og er ekki
enn, alt i því lagi með stjórn
þessara sælubústaða, sem sósíal-
istar vilja vera láta. Það er þó
ógaman fyrir menn að þurfa að
hröklast úr íbúðum sínum á
þeim ömurlegu tímum, sem nú
ganga yfir.
Byggingarfélag alþýðu hefir
reist 172 íbúðir, sem munu kosta
um eða yfir tvær miljónir króna,
en árleg viðskiftavelta mun vera
hátt á annað liundrað þúsund.
Svo mikil fjárráð gefa mikið
vald og pólitísk hlunnindi. Það
er því skiljanlegt að sósíalistar
vilji ekki sleppa því úr höndum
sér, en reyni lieldur að bola póli-
tískum andstæðingum burtu.
Því meiri ástæða er til að
ámæla fyrir það sinnuleysi, sem
bær og ríki hafa sýnt um þessi
mál. Síðan bjrgging verka-
mannabústaðanna hófst munu
þessir aðilar hafa lagt fram um
miljón krónur í styrki til þessara
framkvæmda. Fyrir það fé hefði
mátt reisa um liundrað íbúðir
og gefa verkamönnum. Þó hafa
íbúðakaupendur orðið að leggja
fram sjálfir um eða yfir 300
þúsund krónur. Það er þvi næsta
dularfult fjármálafyrirtæki,
sem liér er að verki, og þarf
áreiðanlega lærðan liagfræðing
til að geta skilið það. En óbrotn-
um almúganum mundi hér
þykja þörf athugunar og það
frá byrjun, ef ske kynni að grun-
ur minn væri eitthvað horn-
skakkur.
Lögin um verkamannabú-
staði hafa ekki orðið fátækustu
verkamönnunum, sem helst
þurfa hjálpar með, að neinu liði.
Meira að segja flestum betur
settu verkamönnunum eru
byggingamar ofviða. Það eru
að eins menn í föstum stöðum,
með sæmilegum launum, sem
geta notið þeirra. Það hefir
reynslan sýnt hjá Byggingarfé-
lagi alþýðu. Og það sýnir líka
reynslan hjá Byggingarfélagi
verlcamanna (nýju bústaðirnir).
Mér er sagt, að þar séu að eins
tveir algengir verkamenn meðal
íbúðakaupenda.
Vill enginn skilja að hér er
þörf lagfæríngar?
Hannes Jónsson,
Ásvallagötu 65.
1. maí.
Hátíðisdagur verkamanna
liefir um nokkur undanfarin ár
verið haldinn hátíðlegur hér í
bæ og víðar. Mörg önnur stétt-
arfélög liafa valið sér frídaga
og er ekki nema alt gott við því
að segja. I sambandi við fridag
okkar að þessu sinni mætti
margt og mikið segja, þó að eg,
því miður, geti ekki komið því
i þann búning, sem mig langar
mest til.
Það, sem mér dettur fyrst í
hug að muni draga úr ánægju
okkar þenna dag, eru þær hörm-
ungar, sem dynja yfir frænd-
þjóðir okkar, sem við að eins
getum borið meðaumkun með
og annað ekki. Þessara hluta
vegna og auðvitað margra ann-
arra geri eg tæpast ráð fyrir að
eg njóti mín á skemtanasviðinu
þenna dag, og get eg fyllilega
hugsað mér, að fleiri muni
hugsa nokkuð likt.
Við verkamenn, sem hugsum
um þá alvörutíma, sem nú
standa yfir, getum gert okkur
það ljóst, hversu mikil vand-
ræði virðast standa fyrir dyrum,
og þungamiðjan á þessu öllu eru
atvinnumálin. Margt er um það
rætt, og bestu menn þjóðarinn-
ar standa ráðþrota, sem er mjög
eðlilegt. — Fjárhagsvandræðin,
ekki síður en önnur vandamál í
þessu sambandi gera þetta al-
vörUmál mjög svo torvelt, þó að
við hinsvegar vonum, að úr
rakni og það mjög bráðlega.
Annað atriði í þessum málum
finst mér mjög athyglisvert og
það er, að nokkur þorri manna
virðist vera mjög ósanngjarn í
kröfum sínum, og á eg þar við
kommúnistakliku þá, sem því
miður sýnist allmannmörg enn
þá, sbr. fund, sem haldinn var í
Dagsbrún 22. apríl jiessa árs.
Þar kom sama upp á teninginn,
sem undanfarin ár, að kommún-
istar fylkja sér saman með sin
vanalegu skrípalæti og eg vil
segja óforskömmugheit. Eg ætla
engin nöfn að nefna hér, en eg
vil að eins segja þetta, að allir
verkamenn þekkja þessa menn,
og eg er viss um, að þeim, sem
sátu fundinn út, verði hann
minnisstæður lengur én skemur.
Það sannast hér málshátturinn,
að það þarf ekki nema einn
gikk í hverri veiðistöð, til þess
að eyðilegja það, sem maður
annars gæti gert sér vonir um
að yrði til hagsbóta fyrir verka-
menn, sem vilja líta á kringum-
stæðurnar með sannsýni.
Eg vil nú spyrja, hvernig geta
þessir öfgamenn vænst þess af
atvinnurekendum bæjarfélag-
anna eða öðrum þeim, sem
þurfa að láta vinna, að hægt sé
að borga hærra kaup en nú er
alment borgað, eins og konnn-
únistar vilja vera láta. Nei, við
verkamenn verðum að gera okk-
Ur ljósa grein fyrir þeim vand-
ræðum, sem að okkur steðja á
þessum alvörutímum. Við verð-
um að leggja á okkur þær byrð-
ar, sem óumflýjanlega verða
okkur á lierðar lagðar og taka
fult tillit til þeirra fjárliagsvand-
ræða, sem þjóðin á við að stríða.
Það er vitað, að eins og nú
liorfir við, má segja að ógurlegt
ástand ríki í atvinnumálum eins
og minst er á fyr í þessum lín-
um. Það vita líka allir, af liverju
þetta stafar og þarf því ekki að
lýsa þvi frekar, en alt fer von-
andi betur en á liorfist.
Hefði nú hitaveitan gengið
sinn eðlilega gang mundi liafa
mátt vænta þess, að atvinnuleysi
hefði ekki verið tilfinnanlegt í
sumar. Með öðrum verkefnum,
sem fyrirhuguð eru mundu
sennilega allir verkfærir menn
hér i þessum bæ hafa haft næga
atvinnu, en síðustu tímar hafa
Heimsblöðin skrifa nú mjög
mikið um ræðu von Ribbentrops
og skjöl þau, er hann kvað hafa
fundist, sem sönnuðu, að Bretar
hefði lengi ráðgert að taka Nor-
eg. —
Times
segir m. a.: „Nasistaforingj-
arnir urðu að finna upp nýja
afsökun til að færa þegnum
sínum, þvi að viðburðirnir hafa
verið alt aðrir, en þeir höfðu
skýrt frá. Þjóðverjum og lieim-
inum var upphaflega sagt, að
innrásin i Noreg væri aðeins
gagnráðstöfun vegna tundur-
duflalagninga Bandamanna,
að Þjóðverjar væri að vernda
því miður gert ástandið mjög
ískyggilegt.
Það eina, sem við verkamenn
sérstaklega megum byggja
vonir okkar á í þessum efnum,
er, að ráðandi menn sjálfstæðis-
flokksins, ráðherrar okkar, bæj-
arstjóm og bæjarráð beiti áhrif-
um sínum til þess að koma þess-
um málefnum í viðunandi horf.
Ef þeir ekki finna leiðir út úr ó-
göngunum, þá býst eg ekki við
að aðrir firini þær. Við vitum að
þeir menn gera alt, sem þeir
geta, til þess að bjarga þessu við,
en því miður eru önnur öfl, sem
hafa hindrað það, að þessir á-
gætu menn okkar Reykvíkinga
og þjóðarinnar í heild hafi get-
að beitt svo áhrifum sinum, sem
þeir annars mundu hafa gert í
þessum málum.
Við verkamenn, alhr sem
einn, sem unnum lýðræði, sýn-
um það 1. maí á okkar hátíðis-
degi, að við erum einhuga og
vinnum af alhug að okkar mál-
um. Sjálfstæðisverkamenn, ver-
um einhuga og stefnufastir um
okkar málefni, sláum hring um
okkar ágætu forustumenn, svo
að þeim veitist kleifara að vinna
að sinum málum, sem um leið
eru okkar mál. Látum að þessu
sinni kommúnista rölta eina um
götur bæjarins með sínar at-
hugasemdir, þvi að við vitum
allir, að við eigum ekkert sam-
eiginlegt með þeim. Eg er einn
þeirra manna, sem segir sina
meiningu í sem fæstum orðum,
þó að margt fleira mætti um
þetta segja. — Að endingu
þetta: Sjálf stæðisverkamenn!
gerum skyldu okkar
1. maí.
Með Óðins kveðju.
B. B.
Norðmenn fyrir þeim og að
fyrstu þýsku hermönnunum
hefði verið tekið sem vinum af
ibúum Noregs. Skömmu síðar
var Þjóðverjum sagt, að þýski
loftberinn hefði horið breska
flotann ofurliði og að yfir-
ráð þýska flolans á Norður-
sjónum liefði verið treyst með
töku hafnarborganna í Vestur-
Noregi (sem voru raunveru-
lega sviknar í liendur Þjóð-
verjum af Quisling og fylgis-
mönnuni hans).
Nú hafa Þjóðverjar fengið
að vita, að Norðmenn berjast
ekki með þeim, heldur gegn, að
breskar og franskar herdeildir
berjast með Norðmönnum og'
að Þjóðverjar geta því ekki
ráðið yfir Norðursjónum. Nas-
istaforingjarnir urðu þvi að
finna aðra ástæðu fyrir hinni ■
grimmúðugu innrás sinni, og ,
Ribbentrop hefir fundið hana '
í „skjali“ einu“.
New York Herald Tribune:
„Þýskaland er lieppið. Það
finnur um alt skjöl, sem koma
sér vel. Það tók Þjóðverja nokk-
ura mánuði, að finna skjöksem
sönnuðu, að Bandaríkin áttu
sök á þrjósku Pólverja i ágúst
síðastl., en það tók aðeins öf-
fáar vikur að finna sannanir
fyrir þvi, að Bretar liöfðu lengi
íhugað innrás í Noreg. Ribben-
trop er að athlægi um heim
I allan. Hann sagði yfirboðara
sínum, að England færi með
blekkingar og myndi ekki berj-
ast, og Bretar myndi vafalaust
taka sáttaboðum eftir töku
Póllands, og loks, að Banda-
menn myndi ekki geta fengið
neinar nauðsynjar frá Banda-
ríkjunum. Þegar ekkert af
þessu reyndist rétt, hélt hann
því fram, að Frakkar myndi
svíkja Breta, að samveldislönd-
in myndi segja skilið við Eng-
land og allur lieimurinn myndi
snúast gegn Bretum, „kúgurum
hlutlausu þjóðanna“. Ribben-
trop tekst jafnvel enn ver en
Göbbels sem yfirlygari nazista."
Baseler Nachrichten
í Sviss segir: „Þýska leiftur-
stríðið, sem átti að brjóta Skan-
dinavíu á bak aftur á fáeinum
dögum, liefir mistekist. Þessu
er ekki hægt að neita, eftir að
Þjóðverjum mistókst á óskilj-
anlegan hátt, að gera stórkost-
legar árásir á herflutningaskip
Breta. En ef til vill eru Þjóðverj-
ar að spara bensínið og safna því
saman til þess að gera enn stærri
árás á Bretland sjálft. Hver sem
orsökin er, þá verður erfitt að
vinna það upp, sem þarna hefir
tapast.
Það, sem úrslitum mun ráða,
er ekki liversu hraustlega Þjóð-
verjar berjast i Noregi, heldm*
hitt að þeir verða að berjast þar
og að hið norræna stríðsmark-
mið þeirra, að tryggja málm-
flutningana, er nú óframkvæm-
anlegt. Þjóðverjar hafa ekki nóg
af járngrýti til þess að heyja
styrjöldina af fullum krafti á
Vesturvígstöðvunum, nema þeir
nái járnnámunum i Lotliringen.
Þar eru þvi meiri líkur nú en áð-
ur fyrir sókn þar.“
Minningarorð um
Agústu S. Forberg.
Á þriðjudaginn var fór fram
minningarathöfn um hana á
heimili foreldra hennar, frú Vil-
borgar Þorgilsdóttur og Sveins
Árnasonar fiskimatsstjóra. í
dag verður hún horin til moldar
austur á Seyðisfirði.
Frú Ágústa var fædd á Bíldu-
dal 1. maí 1902. Hún fluttist
barn að aldri með foreldrum
sinum til Seyðisfjarðar og
dvaldi þar æ síðan. Hún giftist
eftirlifandi manni sínum, Kára
Forberg, símritara, árið 1932 og
eignuðust þau hjónin eitt barn,
sem lifir.
Hún ólst upp á glaðværu og
gestrisnu heimili. Sjálf var hún
framúrskarandi glaðlynd og
þróttmikil og átti þessvegna
vinnugleði í ríkum mæli. Hún
var hjálpsöm og greiðvikin og
lét sér sérstaklega ant um gam-
alt fólk, enda snerust siðustu
hugsanir hennar um það, sem
hún átti ógert fyrir aðra. Hún
var handlagin og afkastamikil
til vinnu og bar heimili hennar
vott um að hún var góð hús-
móðir.
Hennar er sárt saknað, ekki
einungis af eftirlátnum foreldr-
um, og systrum, eiginmanni og
barni, heldur og öllum, sem til
þektu. Sf.