Vísir - 03.05.1940, Page 1

Flitstjóri:
K.ríst|án GuðSaugsson
Skriístofur:
Féiagsprentsmiðjan (3. hœð).
Rítstjóri 1 Blaöamenn Sírrd:
Augtýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afg.-eiðsia j
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 3. maí 1940.
100. tbl.
- -T
»-L
BAND'AMENN HAFA
UPP VGRNINA FYRIR
SUNNAN NIÐARÓS- -
Ilerlið Bandamanna frá
Andal§nesi flutt á brott.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Chamberlain forsætisráðherra Bretlands tilkynti í ræðu, sem hann flutti i neðri
málstofunni í gær, að Bandamenn hefði flutt herlið sitt frá Andalsnesi. Fregn
þessi hefir komið mönnum hvarvetna mjög á óvænt, þar sem kunnugt var,
að Bandamenn liöfðu flutt mikið lið til Andalsnes, og að hin hernaðarlega aðstaða
þeirra á vígstöðvunum fyrir sunnan Niðarós hafði verið talin batnandi. En Chamber-
lain tilkynti, að Bandamenn hefði hætt við að taka Niðarós að sunnanverðu frá, en
eins og kunnugt er hafa Bandamenn einnig lið norðan Niðaróss. Það, sem valdið hefir
þessari ákvörðun Bandamanna er, að þeir hafa orðið að láta undan síga fyrir Þjóð-
verjum í Guðbrandsdal, en þeir hafa sótt fram af miklum krafti, en vegna yfirburða
Þjóðverja í lofti hefir Bandamönnum ekki tekist að koma á land nægum birgðum af
þungum hergögnum handa liði sínu þama. Lagði Chamberlain áherslu á, að sökum
þess að Breta skorti flugvelli í Noregi væri aðstaða þeirra stórum verri en ella, því að
þeir gæti ekki haft þar árásarflugvélar. Áður liafði þó verið tilkynt, að verið væri að
bæta úr þessu. Hvert lið Bandamanna frá Andalsnesi var sent hefir ekki verið tilkynt.
Chamberlain gerði að umtalsefni í ræðu sinni hið mikla tjón
sem Þjóðverjar hefði orðið fyrir, það væri um 60 skip, sem sökt
hefði verið fyrir þeim, eða hefði stórskemst, og manntjón þeirra
væri mjög mikið. Þýski flotinn væri svo kryplaður eftir viður-
eignimar síðan er innrásin í Noreg byrjaði, að Bandamenn hefði
séð sér fært að flytja nokkurn hluta þess flota, sem þeir hafa
haft á Norðursjó, annað, og væri öflugur bresk-franskur floti
nú á leið til Alexandria í Egiptalandi, og yrði hann við öllu bú-
inn, er gerast kynni í austurhluta Miðjarðarhafs.
Chamberlain sagði, að brottflutningur herliðsins hefði gengið
ágætlega, og vissi hann ekki til, að neitt manntjón hefði orðið í
sambandi við hann. Chamberlain bað menn um að bera ekki
fram fyrirspumir að svo stöddu, kvað hér vera um bráðabirgða-
yfirlit að ræða, og lofaði fullri greinargerð í næstu viku, og færi
þá fram umræður um stjTjöIdina.
Yfirlýsing Chamberlains hefir vakið mikil vonbrigði, en víð-
ast er Iögð áhersla á, að styrjöldinni verði haldið áfram — hér
hafi að eins orðið þáttaskifti.
BARDAGARNIR UM ROROS.
í gærmorgun bárust fregnir
um, að Þjóðverjar hefði liörfað
úr Röros og alla leið suður fyrir
Tynset, en Norðmenn voru
sagðir hafa tekið þessar borgir
báðar. Voru það um 200 norslcir
sjálfboðaliðar sem hröktu Þjóð-
verja frá Röros á miðvikudags-
morgun í birtingu. Var sigurinn
liátíðlegur haldinn um kvöldið,
en íbúar borgarinnar, sem flúið
liöfðu út í liæðirnar í nánd við
hana, komu aftur og tóku þátt í
fagnaðinum. En sú gleði virðist
ekki ætla að eiga sér langan
aldur. í morgun henna fregnir
frá Röros, að Þjóðverjar hafi
brotist gegnum víglínu Norð-
manna á norðurbakka Glommu.
Bílstjórar, sem aka sjúkrabílnm
og hafa flutt særða menn frá
Os-vígstöðvunum 10 km. fyrir
súnnan Röros, sögðu í gærlcveldi
að Norðmenn flýi undan Þjóð-
verjum, sem sæki mjög liratt
fram.
Stórskotalið Þjóðverja hefir
tekið sér stöðu á syðri bakka
Glommu og er skotið af miklu
kappi á lierlið Norðmanna á
flóttanum. Herlið Þjóðverja
sækir fram yfir brú á Glommu.
Ilöfðu Norðmenn gert ítrekaðar
tilraunir til þess að eyðileggja
brúná, en ekki tekist það að
fullu. Þjóðverjar sækja fram í
áltina til Röros og var búist við,
að Þjóðverjar myndi verða
komnir aftur þangað í morgun.
— Næstum því engin matvæli
erU til í Röros. Mestur er skort-
ur koms til brauðgerðar.
BANDAMENN TREYSTA
AÐSTÖÐU SlNA
FYRIR NORÐAN
NIÐARÖS.
Samkvæmt breskum fregn-
um í gær benda líkur til, að
miklirliðflutningarbandamanna
standi nú yfir til Namsos og
vígslöðvanna þar. Hafa Norð-
menn, Bretar og Frakkar og fá-
einar sveitir Pólverja og Tékka
tekið sér stöðu þarna, við
Snaasavatn, og þykir hinn aukni
liðflutningur til þessara víg-
stöðva benda til,
að Bandamenn liafi tekið
áfonn um, að hefja sóknina
lil Niðaróss að horðanverðu
frá, og að sú sókn standi fyrir
dyrum.
NORSK STJÓRNARVÖLD
ENN VONGÓÐ.
1 fregnum frá Stokkhóhni
segir, að norska fréttastofan
liafi það eftir áhrifamiklum
norskum st j órnmálamönnum,
að til úrslita liafi enn ekki kom-
ið í Noregi og að Bandamenn
ætli sér ekki að hætta aðstoð
sinni við Noreg, -— þar verði
ekki nein aukastyrjökl liáð, sem
minna skifti um hversu fari. Er
vitnað í orð Chamberlains, sem
hnigu í þessa átt. Yfirleitt eru
norskir þjóðleiðtogar sannfærð-
ir um, að Bandamenn muni
liakla áfram að veita Noregi
mikinn stuðning, til þess að að-
staða og horfur breytist Norð-
mönnum í vil, og að hjálp í enn
stærri stil muni koma. Vissan
um þetta, segir í tilkynningunni
og að um örlög norsku þjóðar-
innar er að ræða, fyllir liana
kjarki og trausti á framtíðina.
BLÖÐIN VARFÆRIN
I DÓMUM.
Blöðin eru yfirleitt varfærin
í dómurn sínum. Þau láta í ljós
vonbrigði yfir þvi, að gefa varð
upp vörnina sunnan Andalsness,
en treysta framtíðinni. Það hefir
komist á kreik orðrómur um
það, að sagan sé ekki enn nema
hálfsögð — og næstkomandi
þriðjudag muni Chamberlain
segja alla söguna, svo að menn
sjái þá alt Andalsness-málið í
nýju ljósi.
London i gær. — U.P.
Frá Gautaborg er símað, að
ibúai- á Marstrandeyju nálægt
Gautaborg liafi lieyrt mikla
skothríð og sprengingar stuttu
fyrir miðnætti síðastliðið. Talið
er, að breskar sprengjuflugvél-
ar hafi gert árás þarna á þýsk
herskip og herflutningaskip á
norðurleið. Eitt skip sást. Logaði
það stafna milli.
Byltingar-
áform I
Rúmeníu og
Júgóslaviu.
London, í morgun.
Einlcaskeyti.
Frá Búkarest er símað, að
leynilögreglan rúmenska liafi
komist að samsæri til þess að
koma af stað byltingu í landinu.
Átti að koma á laggirnar nýrri
stjórn. Sagt er, að komist hafi
upp um svipað ráðabrugg í
Jugoslaviu.
Karl konungur og Páll prins
ríkisstjóri hittust fyrir skömmu,
og að þvi er fullyrt er, sam-
kvæmt áreiðanlegustu heimild-
Um, ræddu þeir helstu vanda-
mál Balkanþjóðanna, og sam-
vinnu Rúmena og Jugoslava sér-
staklega.
í Balkanlöndum eru stjórnar-
völdinvel á verði um þessar
mundir. Strangar gætur eru
hvarvetna hafðar á erlendum
mönnum og mörgum þeirra
hefir verið vísað úr landi.
GEFIÐ
Hátíðahöldin 1. maí fóru á-
gætlega fram, enda var veður
hið prýðilegasta framan af degi
og var margmenni mikið á göt-
unum. Kl. 114 hófst útifundur
Sjálfstæðismanna hjá Varðar-
húsinu. Hófst hann með lúðra-
slætti, en ræður héldu: Ólafur
Thors atvinnumálaráðherra,
Sigurður Halldórsson varafor-
maður Dagsrbúnar, frú Guðrún
Guðlaugsdóttir bæjarfulltrúi,
Bjarni Benediktsson prófessor,
Jóhann Hafstein formaður
Heimdallar og Gunnar Thor-
oddsen formaður undirbún-
ingsnefndar 1. maí hátíðahald-
anna. Jakob Möller fjármála-
ráðherra gat ekki talað þarna
eins og auglýst hafði verið
vegna lasleika. Iíristinn Árna-
son varaformaður Málfundafé-
lagsins Óðinn stýrði fundinum
og fórst það prýðilega úr hendi.
Var fjölmenni mikið saman-
komið fyrir framan Varðarliús-
ið meðan ræðuhöldin fóru fram,
og safnaðist einnig margt fólk
upp á Arnarhólstúnið.
Kl. 3 hófust skemtanir Sjálf-
stæðismanna í báðum kvik-
Hátíðaholdin 1. m
Frá úti-
fundi sjúlf-
stæðis-
manna við
Varðar-
lnisið.
myndahúsunum, en um kvöldið
að Ilótel Borg og fóru þær allar
liið ágætasta fram.
Komanúnistar söfnuðust sam-
an i Lækjargötu fyrir framan
Mentaskólann laust fyrir kl. 2.
Var miklu minni þátttaka í
kröfugöngu þeirra nú en und-
anfarin ár. Kröfuganga Alþýðu-
flokksins var sýnu fjöhnennari
en kommúnistanna, enda fylktu
þeir liði með erlendum sjó-
mönnunx og fólki úr Hafnar-
firði. Sýndist hópurinn fjöl-
mennari fyrir það, að liann
dreifði úr sér eftir megni og
var mikið bil á milli raðanna.
Hópur barna fylkti sér í kring
um báðar kröfugöngurnar. —
Kommúnistarnir fluttu ræður
fyrir framan Mentaskólann en
Alþýðuflokksmenninir hjá
Kaupfélagsbakarii. Höfðu þeir
hvorutveggja komið fyrir gjall-
arhornum, hver á sínum stað,
og stæði maður mitt á meðal
hópanna var hávaðinn svo mik-
ill, að ræðurnar runnu í eitt, og
varð af þvi hin hjákátlegasta
samsetning.
T. v. sést kröfuganga AlþýÖuflokksins koma upp Flverfisgötu, en hægra megin er mynd frá fundi
kommúnista í Lækjargötu að kröfugöngunni afstaðinni. Sést greinilega að hópurinn er mjög fámennur.
Sveinn Björnsson, sendiherra
íslands í Kaupmannahöfn er á
leið til landsins.
Fer hann um Þýskaland og
Ítalíu til New York og þaðan
hingað. Mun Sveinn vera fyrir
nokkuru lagður af stað frá ít-
alíu áleiðis til New York. Fjöl-
skylda sendiherrans mun vera
enn þá í Kaúpmannaliöfn.
unum og er drotningin í íslensk-
um búningi.
Nefndin fékk strax mynd-
irnar, lét gera myndamót af
þeim og prenta á besta stað i
sýningarskránni á tvær lieilar
siður. Síðan var ákveðið að
hengja málverkin upp andspæn-
is stiga þeim, sem lægi upp i
sýningarsalina, en Gunnlaugur
kvaðst óánægður með þann
stað.
Vildi hann að myndirnar væri
hengdar upp á þeim stað, sem
ætlaður var til minningar um
próf. Julius Paulsen. En þar sem
elckert samkomulag náðist um
þetta, tók Gunnlaugur mynd-
irnar aftur og voru þær því ein-
ungis i sýningarskránni.
1
II il
i I
Á vorsýningunni í Charlott-
enborg, sem hófst í síðasta mán-
uði komu fram tólf nýir málar-
ar og þrír myndhöggvarar.
Jón Krabbe, sendisveitarrit-
ari, benti sýningarnefndinni á
það, að mjög væri viðeigandi,
að á sýningunni væri tvær
myndir, sem rikisstjórn Islands
liafði látið mála af konungshjón-
Varúðarráðstafanir
Balkanríkjanna.
Einkaskeyti til Vísis.
London, í morgun.
„Times“ flytur þá fregn, að
Balkanrikin liafi nú mikinn
viðbúnað gagnvart þýskum er-
indrekum, og er talið að þau
ætli að láta sér reynslu Norður-
landaríkjanna, Noregs og Dan-
merkur, að varnaði verða. Er á
það bent, að það voru þýskir
konsúlar, kaupsýslúmenn og
verslunarerindrekar, sem böfðu
sig mest í frammi um undir-
búning árásarinnar á Norður-
lönd, en einmitt gagnvart þess-
háttar mönnum beiníst varúð-
arráðstafanir Balkanrikjanna
fyrst og fremst.
Nýlega komu 280 þýskir
ferðamenn til Belgrad. Töldust
þeir meðlimir Hitlersæskunnar
og ferðuðust á vegum þýska
ferðafélagsins „Kraft durcb
Freude“, Stjórn Júgóslavíu ein-
setti sér, að setja sig ekld í
neina liættu vegna þessa ferða-
félags Þjóðverjanna og gerði
ráðstafanir til að láta lierlið
liafa eftirlit með þeim á ferða-
laginu.
Hinir hagkvæmu samningar
Balkanríkjanná og Dónárríkj-
anna urn gæslu Dónárfljóts
virðast vera upphaf að nánaii
samvinnu þessara þjóða. For-
ingjar Króata liafa lýst yfir slcil-
yrðislausu fylgi sínu við stjórn
Júgóslavíu, en Um margra ára
bil liafa Króatar átt í erjum við
Serba. Er þetta talinn vottur
þess, að Júgóslavía sé einhuga og
ákveðin í að gæta lilutleysis síns
og sjálfstæðis.
sirniar.
Á fundi sínum síðaslliðinn
föstudag ákvað bæjarráðið að
láta vinna unglingavinnu nú i
sumar með svipuðum hætti og
undanfarin ár.
Þetta er þó því skilyrði bund-
ið, að ríkissjóður kosti þetta til
jafns á móti bæjarsjóði.