Vísir - 04.05.1940, Side 2

V í S I R
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Iíristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 16 60 (5 línur).
Vcrð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Einlægmn í
samstarfinu
J’yrir rúmu ári var svo kom-
ið, að þeir flokkar, sem
undanfarinn áratug liöfðu farið
hér einir með völd nálega óslit-
ið, sáu sér ekki lengur fært að
stjórna landinu án aðstoðar.
Fyrir dyrum var algert atvinnu-
hrun, ef ekki yrði gripið til sér-
stakra ráðstafana. Þá sneru
fyrverandi stjórnarflokkar sér
til sjálfstæðismanna og báðu þá
liðsinnis. Sjálfstæðismenn tóku
þessari málaleitun dálítið mis-
jafnlega. Allir voru raunar á
eitt mál sáttir um það, að þjóð-
inni væri nauðsyn á, að hinir
stærri flokkar tæki upp frið-
samlega samvinnu. En margir
vorli þeirrar skoðunar, að elcki
mætti ganga til samvinnunnar,
nema fyrirfram væri gengið frá
samningum um helstu deilumál-
in. Þeir þóttust hafa þá eina
reynslu af undanförnum við-
skiftum við fyrverandi stjórnar-
flokka, að ekki væri eigandi við
þá eftirkaup. Aðrir voru bjart-
sýnni. Þeir trúðu því að alt
mundi lagast, ef samvinnan
kæmist á. Þessir menn voru yfir-
sterkari í þingflokki sjálfstæðis-
manna. Samvinnan komst á og
var mikið dynað af því að fornir
andstæðingar hefðu nú tekið
höndum saman, hestu synir
þjóðarinnar hefðu sliðrað sverð-
in, öld hins nýja Fróðafriðar
væri runnin yfir sundraða þjóð.
Nú er ár liðið. Atburðirnir
sem siðan hafa gerst, hafa allir
verið í þá ált, að nauðsynin á
einlægu samstarfi stjórnmála-
flokkanna er margfalt brýnni
nú en hún var í fyrra. En hvem-
ig er með einlægnina í samstarf-
inu? Hvað hafa þeir flokkar,
sem samstarfsins leituðu, þegar
í fullkomið óefni var komið, á
sig lagt til l>ess að eyða þeirri
tortrygni, sem fyrir var?
Það er best að segja það eins
og er, að enn sem komið er, hef-
ir friðarvilji fyrverandi stjórn-
arflokka verið miklu meiri í
orði en verki. Eftir árlangt sam-
starf eru deilumálin svo að segja
óleyst. I verklýðsmálunum er að
visu fengið vilyrði fyrir því, að
Alþýðusambandinu verði breytt
í það horf, sem sjálfstæðismenn
hafa krafist. Efndirnar liggja
ekki fyrir. Og framkoma Al-
þýðuflokksins hina síðustu daga
hefir síst verið til þess fallin að
auka traust hans í augum sjálf-
stæðismanna. t verslunarmálun-
um höfðu sjálfstæðismenn
gengið inn á málamiðlun. Allur
Sjálfstæðisflokkurinn, utan
þings og innan, stóð óskiftur að
þeirri lausn, sem horin var fram
á Alþingi. Ef nokkur einlægni
hefði verið í samstarfinu af
hálfu Alþýðuflokksins og Fram-
sóknarflokksins, hefðu þeir fall-
ist á málamiðlunina möglunar-
laust. En vegna þess að utanað-
komandi erfiðleikar hefðu gert
það ókleift að rjúfa samvinn-
una, notuðu samstarfsflokkarn-
ir tækifærið til þess að synja um
þá lausn, sem viðunandi gæti
talist.
Svona er einlægnin í samstarf-
| nu. Tregða og áníðsla, þar sem
| við verður komið og ofan á þetta
| bætist svo það, að samstarfs-
! flokkarnir láta ekkert tækifæri
ónotað til árása á Sjálfstæðis-
flokkinn og forystumenn hans.
Alþýðublaðið liefir upp á síð-
kastið snúið skrápnum út, hvert
skifti, sem það hefir minst á
Sjálfstæðismenn. Tíminn hefir
legið á því lúalagi að rægja
fjármálaráðherra fyrir sameig-
inlegar tillögur rikisstjórnarinn-
ar. Formaður Framsóknar-
flokksins hefir ásamt Alþýðu-
blaðinu kent sjálfstæðismönn-
um um, að dráttur hafi orðið á
framkvæmd hitaveitunnar. í
árlöngu samstarfi hafa fornir
andstæðingar sjálfstæðismanna
ekkert lært og engu gleymt.
Gömlu hleypidómarnir, gamla
andúðin, gamla illkvitnin vaða
uppi eins og áður var.
Sjálfstæðismenn verða að
vera á verði. Þeir, sem hjartsýn-
ir voru á breytt hugarfar fornra
andstæðinga, hafa ekki séð von-
ir sínar rælast. Einlægnin hefir
brugðist. Jafnvel á liáskaleguslu
tímum, sem yfir hafa dunið,
halda fyrverandi stjórnarflokk-
ar fast við gömlu trúarsetning-
una „alt er betra en íhaldið“ og
hegða sér trúlega eftir því.
Svona er einlægnin í samstarf-
inu.
a
Gagníræðaskólanem-
endum boðið til
Ísaíjarðar.
Til ísafjarðar fara með Esju
í kveld fimleikaflokkar úr
Gagnfræðaskóla Reykjavikur.
Fara þeir undir stjórn Vignis
Andréssonar, liins áhugasama
og duglega íþróttakennara skól-
ans. Er það Gagnfræðaskólinn á
ísafirði, sem boðið hefir neln-
endum skólans liéðan í heim-
sókn, bæði til að sýna íþróttir
og sjá sig um á ísafirði og liinu
fagra umhverfi bæjarins.
Munu j>að vera 25 nemendur
úr Gagnfræðaskóla Reykjavík-
ur, sem taka þált í förinni, }>ar
af 15 stúlkur og 10 piltar. Er
það mjög vel til fallið, að skól-
ar bjóði hver öðrum í heimsókn,
líka þessari, sem hér um ræðir,
og er ekki að efa, að þátttakend-
ur hafi mikla ánægju af förinni.
— í }>essu sambandi má geta
j>ess, að nýlega er lokið fim-
leikasýningu Gagnfræðaskóla
Reykjavikur. Voru j>átttakend-
ur yfir 200 að lölu — piltar og
stúlkur. Var sýnt í fjórum
flokkum og stjórnaði Vignir
Andrésson }>eiin öllum af mikl-
um skörungsskap. Er }>að vel
farið og til fyrirmyndar, hve
mikil áhersla er lögð á íjirótta-
kenslu við skólann.
200 EINTÖK
af Vísi, j>riðjudaginn 30. apríl,
óskast keypt á afgreiðslu blaðs-
ins. Af vangá var meira selt af
blaðinu en mátti, og hefir j>ví
ekki verið unt að senda öllum
kaupendum hlaðsins utan
Reykjavikur }>etta eintak. Þeir,
sem þannig hafa ekki fengið
hlaðið, eru beðnir velvirðingar
á þessu.
ATHYGLI AUGLÝSENDA
skal vakin á því, að allar smá-
auglýsingar (húsnæði o. s. frv.)
þurfa að vera komnar fyrir kl. io]/2
daginn, sem þœr eiga að birtast, en
helst daginn áður.
Víðavangshlaup Hafnarfjarðar,
sem F. H. gengst fyrir, fer fram
j>ar sy'Sra á morgun. Það hefst hjá
barnaskólanum.
Stjórn V.K.F. Framsókn
áminnir atvinnulausar konur, að
láta skrá sig við atvinnuleysisskrán-
ingu, sem fram fer í Góðtemplara-
húsinu í dag og á mánudag.
OARÐKÆKT II.
Uai d i ieRiiBiai ngnr
ræktimaFÍiiiiaF.
Eftip Stefán í^op^teinssoia garðypkjukennara.
í fyrrasumar var hér á landi
óvenju hagstælt tíðarfar fyrir
alla ræktun, enda var árangur-
inn af garðræktinni sá langsam-
lega besti, sem hér hefir þekst.
Ekki megum við nú gera ráð
fyrir slíku sumri, enda bend-
ir jtegar lil }>ess, að svo
verði ekki. Því meira verður af-
koman undir okkur sjálfum
komin og því, hvernig við rækj-
uin störf okkar af hendi. Af-
koman verður ekki sist undir
j>ví komin livernig við undirhú-
um ræktunina og skulum við
nú virða fyrir okkur hvaða at-
riði hér koma til greina og hvað
}>að er sem einkum verður að
taka tillit til í samhandi við
þau.
KARTÖFLUR.
Flestir munu hafa hug á að
íækta þær. Nú munu flestir
Iiafa valið útsæði og sett það til
spírunar. Allir vita, að j>að er
nauðsynlegt að láta kartöflurn-
ar spíra í einar 4—6 vikur áður
en j>ær eru settar niður, j>ar sem
vaxtartíminn er svo takmarkað-
ur hér á landi. Þetla lengir
liann beinlínis um spírunartím-
ann sé rétt að farið. Það er
nefnilega langt frá því að j>að sé
sama hvernig spírunin sé fram-
kvæmd. Gætið j>ess einkum að
kartöflurnar spíri í sæmilegri
birtu og þar sem hvorki er of
kalt né of heitt. Þegar sett er
niður eiga spírurnar að vera
gildar og juóttmiklar, dökk-
grænar eða blágrænar að lit, en
j>etta fer nokkuð eftir afbrigð-
um. Lengd þeirra er liæfileg
um 1% cm. Sé útsæðið látið
spíra í myrkri verða spírurnar
langar og renglulegar og eru
slíkar útsæðiskartöflur lítils
virði. tJtsæðið á að láta spíra í
þar til gerðum grunnum köss-
um, sem ekki séu stærri en svo,
að hægt sé að flylja ]>á út i
garðinn og setja niður beint úr
þeim.
KÁL.
Það er vitað, að sé sáð til
kálsins út í garðinum j>á nær
það í fæstum, tilfellum þroska
hér á landi (að undansk. græn-
lcáli). Vaxtartíminn verður of
stuttur. Því verður að lengja
hann og hér koma ýmsar að-
ferðir til greina. Algengast er,
að fræinu sé sáð í gróðrar-reiti
og }>ar séu hinar ungu plöntur
aldar upp í nokkrar vikur áður
en j>ær eru gróðursettar út í
garðinum. Slíkir gróðurreitir
samanstanda oflast af trékarmi
(einskonar gluggakistu, einni
eða fleirum) og lausum glugg-
um, sem lagðir eru ofan á j>á.
Stærð glugganna er oftast lxl%
m. en j>eir geta verið stærri
(1x1,8 m.) eða minni eftir lient-
ugleikum, og af ýmsum gerðum.
Gróðurreitir þeir, sem algeng-
astir eru hér á landi, eru vermi-
reitir og sólreitir.
Vermireitir eru j>annig út-
búnir, að }>eir hafa hitafram-
leiðslu í eða undir moldinni. AI-
gengast er að liitinn sé fenginn
með hrossataði, heyrudda,
Iiálmi og jafnvel votheys-úr-
gangi og fleiru dóti, sem, safnað
er saman og lagt er í dyngju í
hotn reitsins. Þetta kallast
vermirinn. Útbúnað slíkra reita
er hagað eftir j>ví live heitum
þeim er ætlað að vera, en liita-
j>örfin fer að sjálfsögðu eftir
veðráttu-skilyrðum og hve
snemma þeir eru teknir í notk-
un að vorinu.' Séu slíkir vermi-
reitir ekki teknir í notkun fyr
en síðast í apríl eða i byrjun
maí er þykt áburðarlagsins eða
vermisins hæfileg 40—50 cm.
Ofan á j>etla kemur svo um 20
cm. j>ykt moldarlag. Frá yfir-
horði moldarlagsins og upp að
glugganum er 10 cm. bil hæfi-
legt. — Vermireitir geta auk
j>ess verið hitaðir upp með heitu
vatni, t. d. hveravatni og er sú
aðferð víða j>ekt hér á landi,
og er ekki ólíldegt að hún eigi
eftir að ryðja sér til rúms í
Reykjavík. Þá eru vermireitir
viða erlendis hitaðir upp með
rafmagni.
Sólreitir eru allvíða notaðir
og koma j>eir að góðum notum.
Þeir hafa þá kosti að vera ein-
faldari og fyrirhafnarminni en
vermireitir, sem hitaðir eru
með áhurði. Aftur á móti hafa
sólreitir þann mikla ókost, að
j>eir verða ekki teknir í notkun
eins snemma að vorinu eins og
vermireitir. Hitaframleiðslan er
j>ar engin undir gróðrar-mold-
inni. Hér sunnanlands geta sól-
reitir komið að góðum notum
seint í april og í maí. Þá er hent-
ugt að geta gróðursett í j>á kál-
plöntur og ýmsar fleiri plöntur,
sem sáð hefir verið í vermireit
eða smákassa inni í húsum, j>ar
til j>essar plöntur eru gróður-
settar úti í garðinum. -— Karma
gróðurreitanna má á einfaldan
hátt húa til úr (helst J>ykkun>)
borðum, sem slegin eru saman.
Sé um fleiri glugga að ræða, þá
er ój>arfi að liafa einn karm fyr-
ir hvern glugga, en rétt er að
styrkja karminn þá með lang-
rim við liver gluggasamskeyti.
Undir tveimur gluggum, sem
eru 1x1% m. að stærð má með
góðu móti ala upp um 500
plöntur. — Yfirhorð glugganna
skal lialla lítið eitt mót sólar-
átt.
Hvað sáningu kálfræsins við-
víkur j>á er hæfilegt að dreifsá
j>ví þannig, að 1—2 cm. hil verði
milli frækorna. Fræið er síðan
j>akið með 1 cm. þykkii moldar-
lagi. Fínt mulin sandblandin
mold er best fallin til j>eirra
hluta. Þegar hinar ungu plönt-
ur eru vel komnar upp, er æski-
legt að gróðursetja þær um eða
prikla j>eim. Hafi verið sáð í
smákassa innanhúss, er t. d.
hægt að prikla þeim út í sólreit.
Nú verður vaxtarrýmið að vera
meira, hæfilegt millibil verður
j>ví um 5 cm.
Hirðing plantnanna í gróðr-
arstíunum er aðallega í }>vi
fólgin að sjá um að þær hafi
hæfilegan hita og raka, að j>ær
fái ljós og loft eftir þörfum og
að sjálfsögðu verður að halda
arfanum í skefjum. Framan af
vori þarf milda nákvæmni til
að samræma allar j>essar kröf-
ur jurtanna svo vel sé. Eftir því
sem j>ær vaxa og j>roskast
meira verður að sjá plöntunum
fyrir meiru lofti til þess að þær
verði hraustar og sterkbygðar.
Vanti loft verða j>ær langar og
linar. Loftið er aukið eftir því
sem líður fram á vorið og góð-
viðrisdagarnir verða fleiri.
Nokkrum sólai-hringum áður
en kálið er gróðursett úti í garð-
inum, eru gluggarnir teknir al-
veg af körmunum.
Með }>essari garðræktar-grein
birtist yfirlits-tafla fyrir ræktún
grænmetis. Vísast til hennar,
einkuin, livað vali afbrigða og
áhurðarmagni viðvíkur.
Bœlap
frétiír
Messur á morgun.
1 dómkirkjunni kl. ix, síra Frið-
rik Hallgrímsson (ferming) ; kl. 2,
síra Bjarni Jónsson (ferming) ; kl.
2 barnaguðsþjónusta i Bænhúsinu
(cand. theol. S. Á. Gíslason).
í fríkirkjunni kl. 12 (ferming),
sira Árni Sigurðsson.
Engin guðsþjónusta e'ða barna-
samkoma ver'ður í Laugarnesskóla
á morgun.
í Landakotskirkju: Lágmessur
kl. 6l/2 og 8 árd., hámessa kl. io
árd. og bænahald með prédikun kl.
6 síðd.
Tafla fypir ræktun grænmetis.
Matjurta- tegundir Aburðarmagn á Aburðar- Gróður- Mil ibil
Afbrigði Sáðtími Jarðvegur 100 m2 annaðhv. ábætir að setning á Milli í röðum
garðaáb. húsd.áb. sumrinu bersvæði raða
kg. hlöss Kalksaltpétur cm. cm.
Hvítkál snemmvaxið seinvaxið Erstling Ditmarsker Jaatun Trönder Seinast í apríl í gróðurreit Sandbl. moldar- jarðvegur Moldarjarðvegur 12 4-5 kg. 4 itann í júní 50 45
Grænkál Hamburger sami sami 10 3- 4 3 SZ 50 40
Blómkál Snebold Erfurter sami sami 10 3-4 3 t >*. u_ 50 40
íslenskar
Gulrófur Rússneskar Bangholm Gauta Þrándheims Miðjan maí Venjuleg góð garðmold 4—6 2% 2 50 20—25
Næpur Snjóboltinn sami Moldarjarðvegur 4-5 1 2 2 30 15
Gulrætur Nantes Fyrst f maí Sendinn jarðv. eða mýrarjarðv. 4—6 2 2 15 8
Rauðrófur Egyptisk Seinnihl. í maí Lítið eitt sandbl. 3—5 »‘/,-2 Áburðarvatn 30 20
Hreðkur Non plus ultra Frá 20. maí Venjulegur góður jarðvegur 3—5 17,-2 sama 10—15 5
Höf.salat Maikönig sami sami 6—8 27, sama 25 15-20
Spínat Víctoria sami sami 4-6 2 sama 15 8
Slys.
Þriðji vélstjóri á Esju slasaðist
í morgun á fingri, er hann var a'ð
vinna i skipinu. Var gert við meiðsl-
in, sem ekki munu hafa verið stór-
vægileg, í Landspítalanum.
ATHYGLI AUGLÝSENDA
skal vakin á því, að allar srná-
auglýsingar (húsnœði o. s. fr~v.)
þurfa að vcra komnar fyrir kl. io/>
daginn, sem þœr eiga að birtast, en
helst daginn áður.
Charlottenborgarsýningin.
Vegna frásagnarinnar i blaðinu
í gær, um listsýninguna í Charlot-
tenburg, hefir Vísif verið beðinn
að taka fram eftirfarandi: Þegar
ákveðið var að sýna myndirnar af
konungshjónunum, var myndin af
konunginum hér heima. Hún var
send til útlanda með Gullfossi, en
í jieirri för lenti hann í ísnum og
tafðist sem mest, og j>ess vegna
kom myndin ekki fyrri en á síð-
ustu stundu. Var báðum myndun-
um þá ætlaður sá staður, sem sagt
var frá í Visi i gær, eu Gunnlaug-
ur Blöndal var ekki ánægður með
hann, vegna j>ess, að ljósið var ekki
svo gott, sem skyldi, til þess að
myndirnar nyti sín sem best. Hins-
vegar hefði verið ágætt ljós á jieim
á þeim vegg, sem ætlaður var hin-
urn látna danska málara. Kaus j>ví
Gunnlaugur heldur að draga mynd-
irnar til baka, en að láta sýna j>ær
á þeim stað, j>ar sem þær nutu sín
ekki.
Gagnfræðaskólahuni
í Reykjavík var sagt upp í gær,
3. maí, kl. 2 eftir hádegi. í skólan-
um voru innritaðir i vetur 282 nem-
endur, —■ ]>ar af voru 58 í 3. bekk,
86 í 2. bekk 0g 138 í 1. bekk. 1
öllum bekkjum voru nemendur eins
margir og hægt var að koma fyrir.
— Undir gagnfræðapróf gengu 50
nemendur úr skólanum og einn ut-
an skóla. Hæstu einkunn við gagn-
fræðapróf hlaut Kristján G. Hákon-
arson frá Rauðkollsstöðum, til
heimilis að Suðurgötu 3, og var
einkunnin 8,71. — Úr 2. bekk fékk
hæstu einkunn Andrés Andrésson
frá Neðra-Hálsi 8,97, en úr 1.
bekkjum hafði hæstu einkunn Hall-
dóra Sigurðardóttir frá Dilksnesi,
og var einkunn hennar 8,77. Nem-
endur 3. bekkjar fara skemtiför
með Esju í kvöld til Isafjarðar.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 18.20 Dönskukensla, 2. fl.
18.50 Enskunkensla, 1. fl. 19.15
Hljómplötur: Létt kórlög. 19.45
Fréttir. 20.15 Leikrit: „Einkaritar-
inn“, eftir Dagfinn bónda (Soffía
Guðlaugsdóttir, Alda Möller,
Brynjólfur Jóhannesson). 21.20 Út-
varpshljómsveitin: Gömul danslög.
22.00 Danslög til 24.00.

I RUGLVSINGflR Hj' WSÆ
BRÉFHflusn Sn B MBflfllA
BóKAKápuR a mw
C O.Fl.
Útsæöiskartöflur
Fáir pokar óseldir.
va5in
Laugavegi 1.
tÍTBÚ, Fjölnisvegi 2.
Eggert Claessen
hæstaréttarmálaflutningsmaðar.
Skrifstofa: Oddfellowhúsinu.
Yonarstræti 10, austurdyr.
Sími: 1171.
Yiðtalstími: 10—12 árd.
Er besta barnabókin.