Vísir - 06.05.1940, Blaðsíða 1
Ritstjóri:
Kristján Guðíaugsson
Skrifstoíur:
Féiagsprentsmiöjan (3. hæð).
30. ár.
Ritstjóri
Blaðamenn Ssrrti:
Auglýsingar i 660
Gjaldkeri Afgreiðsla 5 línur
102. tbl.
Mussoliní sannfærður um, að Hitler
sigri á yfirstandandi ári
Aformar Mussolini að hertaka
hafnir Jopslavin viA Adriahaf?
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Mikill ótti er enn ríkjandi í löndunum við Miðjarðarhaf, þar sem líkurnar fyrir
því að til ófriðar komi, eru vaxandi. Eru hvarvetna gerðar miklar varúðarráð-
stafanir. Er það óvissan um afstöðu ítalíu, sem veldur kvíðanum.
Kunnur, breskur blaðamaður, Ward Price, skrifar um áform Mussolini í Daily MaiJ.
Kveðst hann hafa aflað sér eins áreiðanlegra upplýsinga og unt var og að fyrirgrensl-
ulium og athugunum loknum, kveðst hann hafa komist að niðurstöðu um, að Musso-
lini hafi sannfærst um, að Hitler muni vinna fullnaðarsigur i styrjöldinni á yfirstand-
andi ári.
>
Þegar Mussolini finst hentast tækifæri til áformar hann að láta til skarar skríða og
tryggja sér hluta af herfanginu. Ward Price segir, að Mussolini ætli að hirða sneið af
Júgóslaviu, þ. e. taka helstu hafnarborgir landsins við Adriahaf og tryggja sér svo mik-
il áhrif þar í Iandi, að ítalir verði þar raunverulega öllu ráðandi.
BSsiiftfllauicuu
Biöfdu aðeins
16.000 iiiauna
lið i Nainsos.
Noi-ska fréttastofan, sem nú
starfar í Stokkliólmi liefir hirt
fregn um það, að alt það her-
lið, sem Bandamenn liöfðu í
Namsos, hafi verið sett á land
í Norður-Noregi og liafi lið-
flutningurinn þangað gengið
vel. Þetta voru breskar, fransk-
ar og pólskar liersveitir, alls
um 16,000 menn. Voru þeir
fluttir landleiðis og sjóleiðis
og hafa nú tekið sér stöðu ein-
liversstaðar fyrir norðan Mo-
sjöen, fyrir sunnan Bodö, en
Iierlið það, sem Bandamenn
höfðu áður sett á land í Bodö
höfðu annast undirbúning all-
an.
Ward Príce telur líklegast, að Mussolini muni bíða
átekta um stund, en hann muni ráðast á Jugoslaviu
innan þriggja mánaða, ef til vill 24. maí, er 25 ár eru lið-
in frá því að Italir hófu þátttöku í heimsstyrjöldinni.
Einnig hyggur hann geta komið til mála, að Mussolini
fresti öllum hernaðalegum árásum, sem hann hefir i
huga, þar til eftir miðbik júlímánaðar, er komuppsker-
unni er lokið á ítalíu.
Norskír ráðherr-
ar í London.
liolit ulaiii'ilíisiiiálai'ftiðlierra fliitti
tttvappiræðu í gœr.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Það þykir miklum tíðinduin sæta, að tveir norskir
ráðherrar komu til London í gær, Halvdan Koht utan-
ríkismálaráðherra og Lundberg hermálaráðherra.
Komu þeir til þess að ræða við bresku stjórnina og i
dag fóru þeir á fund Chamberlains forsætisráðherra og
Halifax utanrikismálaráðherra. Er talið, að þeir muni
ræða aukinn stuðning Bandamanna til Noregs, og að
norsku ráðherrarnir gefi Chamberlain mikilvægar upp-
lýsingar sem hann styðjist við í ræðu sinni á morgun,
én um allan lieim er beðið eftir yfirlýsingum Chamber-
lains þá með mikilli eftirvæntingu.
Koht flytur útvarpsræðu.
Koht flutti ræðu í gær síðdeg-
is og var henni útvarpað frá
London (i norska útvarpinu).
Lýsti hann yfir því, að Vestur-
veldin hefði skuldbundið sig til
þess að veita Noregi stuðning,
þar til Noregur væri aftur
frjáls. Pólland hefði einnig
hjálpað Noregi og sent þangað
5000 herruenn. Koht ræddi inn-
rásina í Noreg og tildrög lienn-
ar. Fyrir innrásina, sagði hann,
gætti Norgur svo stranglega
hlutleysis síns, að báðir aðilar
lcvörtuðu undan. Um 13 skil-
yrðin, sem Þjóðverjar settu,
sagði hann, að ef Norðmenn
hefði gengið að þeim, hefði Nor-
egur orðið verkfæri i liendi
Þýskalands í stríði þeirra við
Vesturveldin. Ekkert plagg
kvað Koht til, sem bæri annari
eins hræsni vitni og skjal Þjóð-
vera með 13 kröfunum. Enginn
þjóð getur treyst loforðum
Þjóðverja, sagði hann ennfrem-
ur. Hann kvað Norðmenn skilja
eiiis vel og 1815, að þeir yrði að j
verja land sitt. Innrásin væri
glæpsamlegri en nokkur árás ■
önnur, sem gerð liefði verið og ;
með tilstyrk Bandamanna
myndi Norðmenn berjast þar
til Noregur væri aliur frjáls
aftur, en enn væri stórir lands-
lilutar í liöndum Norðmanna.
Það kemur víðar fram en í
ræðu Kobts, að það verði erfitt
að hrekja Þjóðverja úr Noregi.
I ýmsum ræðum, sem fluttar
iiafa verið um yfirstandandi
helgi, er eindregið hvatt til þess,
að styrjöldinni verði haldið á-
fram, og undir engum kring-
umstæðum samið við þá menn,
sem nú fara með völd í Þýska-
landi. M. a. lcemur þetta mjög
greinilega fram í ræðum þing-
manna verklýðsflokksins breska
en styrjaldarmálin verða til
umræðu á þingi flokksins, sem
liefst annan hvítasunnudag, og
hafa tveir þingmenn gert þetta
að umtalsefni í ræðum. Hjá
þeim eins og Koht kemur það
skýrt fram, að það verði að
berjast þar til yfir lýkur, þvi
að um framtíðarfrelsi þjóðanna
sé að ræða.
í London er litið svo á, að
koma norsku ráðherranna til
London rétt áður en Chamber-
lain flytur ræðu sina boði það,
að nú verði bafist lianda af
meira krafti en áður. Það er
einnig litið svo á, að styrjöldin
verði langvinn, og að Þjóðverj-
um hafi ekki tekist að sannfæra
neinn um, að henni verði lokið
fyrir haustið.
Beaverbrook lávarðúr befir
Komast íslendingar sem dveija á
Norðurlöndum, heim yfir Finnland?
Sá orðrómur hefir gengið um
bæinn að undanförnu, að lík-
indi væru til, að þeir íslending-
ar, sem á Norðurlöndum dvelja,
myndu eiga þess kost að kom-
ast heimleiðis yfir Svíþjóð til
Norður-Finnlands og þaðan
hingað til lands.
Átti Vísir tal við félagsmála-
ráðherra í morgun og gaf hann
góðfúslega leyfi til, að frá því
yrði skýrt, að ríkisstjórnin hefir
mál þetta með höndum, og eru
líkindi til að þessi leið kunni að
verða farin, þótt endanlega hafi
ekki verið frá þessu gengið, en
von er um að þetta takist.
) Ekki er vitað með fullri vissu
hve margir Islendingar dvelja á
Norðurlöndum, en samkvæmt
skýrslum upplýsingaskrifstofu
stúdenta o. fl. dvelja nú 214 ís-
lenskir námsmenn í Noregi, Sví-
þjóð og Danmörku. Auk þess
munu allmargir dvelja í þessum
löndum við margskonar verk-
legt nám eða atvinnu, og all-
margir sér til heilsubótar og
nokkrir menn hafa verið þar í
skyndiferð er ófriðurinn skall á.
Eins og áður hefir verið get-
ið hér í blaðinu hafa borist
fregnir frá Sveini Björnssyni
sendiherra og Vilhjálmi Finsen
sendiráðsritara, sem herma, að
Islendingum þeim, sem í lönd-
um þessum dvelja, líði vel, og
þurfa menn því ekki að gera sér
áhyggjur þeirra vegna.
ritað grein í Daily Express og
brýnir liann Bandamenn til
dáða. Ilann segir, að eftir 8
mánaða styrjöhl bafi tekist að
sigrast á lcafbátunnum. Þjóð-
verjum liefir mistekist að svelta
okkur inni. Lánstraust oklcar er
mikið og baráttukjarkur okkar
óbilaður. Nú verða allir að gera
skyldu sína og vinna að því, að
sigurinn falli Bandamönnum í
skaut, sagði liann.
í fregn frá Stokkhólmi segir,
að Kolit og Ljundberg séu í sér-
stökum erindagerðum i London,
þ. e. að fara fram á mjög aukinn
stuðning bandamanna, að sent
verði meira lið og hergögn til
Noregs og margt annað, sem
þarf til þess, að unt verði áð
lieyja styrjöldina með árangri.
Einnig fax-a þeir fram á aðstoð
Bandamanna til þess að skipa
varnarlínur eins sunnarlega og
auðið er.
Breskl flngflotinn inn-
an skamms sterkarien
sá Fíýski.
London í morgun.
„Evening Standard“ birtir
grein eftir Sir Reginald Bacon
uixi þau áhrif, sem hernám Nor-
egs mun liafa á viðskifti styx-j-
aldaraðilanna við Norðurlönd.
Bendir lxann á, að þótt Þjóðverj-
ar Iiafi nú Suðui’-Noreg á valdi
sinu,þá breyti það sama og engu
fyrir bandamönnum, því að að-
alati'iðið sé að hafa Norður-
Noreg og járnbrautina um Nar-
vik á valdi sinu. Með þvi slái
bandamenn tvær flugur í einxx
lxöggi: Sitji einir að járnflutn-
ingum um Narvikur-höfn og
þvingi Þjóðverja til að flytja alt
sitt sænska* járn fi'á Luleá og
öðrum Eystrasaltshöfnrxm, en
það sé takmarkað, seixx hægt sé
að flytja um hafnir þessar að
sumrinu, auk þess sem þær eru
lokaðar vegna ísa að vetrinum.
Ennfremur hafi tekist að loka
landhelgi Noi'egs fyrir ferðunx
þýskra skipa, senx áður hafa
siglt frá Ameríku, norður fyrir
ísland og suður með Noregs-
ströndum í skjóli landhelginn-
ar, svo sem t. d. „Altmark“ ætl-
aði að gera. Landhelgin gefur
þessum skipuixi enga vernd leng-
ur, þegar breski flotinn þarf
ekki að virða liana. Þá bendir
greinarhöfundur á, að þótt Þjóð-
verjar hafi viljað gera mikið úr
aðstöðu sinni til loftárása á
Skotland frá Stavanger, þá sé
fjarlægðin milli Stavanger og
Skotlands engu minni en fjar-
lægðin milli Elbu-nxynnis og
Humber-mynnis, og bendi eng-
in í'eynsla til, að þýsknr loftfloti
hafi átt hægt með að fljxiga þá
leiðina. Loks tekur liann það
fi'am, að ef Þjóðverjar geti gert
árásir á Iingland fi-á hinum nýju
flugstöðvum, þá sé nákvæmlega
jafn-hægt fyi'ir Bi-eta að gei-a á-
rásir á þessar nýju stöðvar og
það sé eklci nema tíma spUrsmál,
hvenær breski flugflotinn sé
orðinn sterkari en hinn þýski.
F’rímerkiii eigít lOO
ára afmæli í dag.
fifyrstm frtmerBcin - -1 penny og: 2
ftience g’efisa iií á Englandi.
I dag árið 1840 var fyrsta frímerkið gefið út, en hugmyndin
um frímerkjaútgáfu er miklu eldri exx 100 ára. Fyrir 287 árum
— árið 1653 — gaf Lúðvík 14. Frakklandskonungur Parísar-
búa einum einkaleyfi á bréfaburði í París, en vegna þess að
vegalengdimar innan borgarmúranna voru ekki sérstaklega
langar, varð sú atvinna mannsins að engu.
Árið 1818 skaut þessi liug-
mynd aftur upp höfðinu, að
þessu sinni í Sardiniu, seixi gaf
út stimpluð bi'éfumslög, sem
sem þó voru mjög ólík þeim
umslögunx, sem við nú notum.
Pappirinn var aðeins brotinn
sarnan og innsiglaður nxeð
lakki. Fáeinum árum síðar gaf
Sardinia úl merki til þess að
líma á bréfin. Sviar reyndu
einnig að gefa út umslög líkt og
gert var á Sardiniu, en hug-
nxyndiix xxáði ekki fótfestu þar.
Árið 1837 kom Englendingur
einn, Rowland HiII, með þá
uppástungu, að notast yi'ði við
frímerki, með lími á bakinu, en
í fyrstu rnætti sú uppástunga
mikilli mótspymu. Hill fékk
þvi þó til leiðar komið, að
breska stjói'nin gaf út fyrstu
frímei’kin 6. mai 1840. Á merkj-
unum var xnynd Viktoríu drotn-
ingar og þau kostuðu eitt penny
og tvö pence.
Þegar Bretar voru búnir að
ríða á vaðið sigldu fljótt aðrar
þjóðir i kjölfar þeirra og 1. ap-
ríl árið 1851 voru gefin út fyrstu
frímerki á Noi'ðurlöhdum. Það
var i Danmörku, en árið 1855
fóru Norðmenn og Svíar að
gefa út frímex’ki og Finnar
1856.
Fyi'ir 25—30 árum síðan voru
til um 25.000 mismunandi teg-
undir af frimerkjum, en nú eru
þær uxn 100.000 og fjölgar
stöðugt. Frímerkin eru nefni-
lega orðin stórkostleg auglýs-
ing fyrir lönd og ríki. Hvert há-
tíðlegt tækifæri er notað til þess
að gefa út hátiðafrímerki og
þekkjum við íslendingar það
vel fx'á oklcur sjálfum.
Þótt frimerkin sé lítil og ó-
dýr, meðan þau eru nýútgefin,
geta þau orðið óhemjudýr, er
fram líða stundir. Það er ekki
óalgengt, að sjaldgæf frimerki
sé seld fyrir 100 þús. kr. eða
meira á uppboðum.
Frímei'ki hafa orsakað styrj-
öld, svo mjög geta þau komið
tilfinningum manna á hreyf-
ingu. Fyrir nokkurum árum gaf
Pai-aguay í S.-Ameríku út frí-
merki, þar sem sýnd voru landa-
mæri landsins. Yar Granchaco-
öll, hermálastjórnin
í höndum Churchills
London i morgun.
Stjói'nmálafréttaritari Daily
Telegraph spáir því, að tilkynt
verði í neðri málstofunni á
morgun, að yfirstjórn land-
hers og flota vei'ði samræmd
og yfirstjórnin í höndum eins
manns — þ e Winstons Chur-
cliills. Yei'ður Cliui’chill forseti
liins sameiginlega lierráðs þess-
ara þriggja gi-eina landvarn-
anna og raunverulega einráð-
ur. Þegar urn mál er að ræða,
sem samþykki stjórnarinnar
þarf til, kemur Churchill einn
fram fyi'ir liönd landhers, flug-
hers og flota.
héraðið látið fylgja Pai-aguay,
en þá stóð einmitt deila milli
þess laxids og Bolivíu um yfir-
ráðaréttimx í héraðinu. Fri-
merkjaútgáfan vai'ð til þess að
löndin lentu í styrjöld.
Frækileg björgun.
S. 1. föstudagskvöld milli kl.
8—9 voru tveir drengir, synir
Ólafs Pétui’ssonar Laugaveg 50
B, staddir á bi'yggju við höfn-
ina. Féll annar drengurinn, 8
ára að aldri og ósyndur með
öllu, i sjóinn, en bróðir lians, 13
ára gamall, kastaði sér þegar út
og gat náð í liendina á lionurn
rétt i því bili er hann tók dýfu i
annað sinn. Gat hann komið
honum á bakið á sér og synt
með hann að bryggjunni og þar
gátu þeir lialdið sér uns færeysk-
ur bátur kom þeim til hjálpar.
Flutti báturinn þá út í olíuflutn-
ingaskipið Skeljung og var jxeim
veitt aðhlynning, Uns þeir voru
sóttir.
Eldri drengurinn, Pétur að
nafni, hefir nxeð þessari björg-
un leyst af liendi afrek sem
mai'gur fulltíða maðurinn liefði
ekki getað leyst af hendi. Er
þetta eiin eitt dænii þess live
nauðsynleg sundkunnátta er
fólki og að hve miklu gagni hún
getur komið.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs og
Þjóðvinafélagsins:
hið stærsta hér á landi
Áskriftasöfnun að bókum
Menningarsjóðs og Þjóðvinafé-
lagsins er nú lokið að mestu og
eru áskrifendur um alt land,
samtals um 12000 að tölu. Er né
unnið að því að gera spjaldskrú
yfir nöfn þeirra.
Svo var i'áð fyi'ir gert, þegar
þessi útgáfa var ráðgerð, að á-
skrifendur myndi verða 6—
7000, en reyndin hefir orðið alt
önnur og beti'i, Hefir engin bók
á Islandi verið gefin út í jafn-
stóru upplagi og bækur Menn-
ingai'sjóðs verða gefnar xit.
Fyrsta bókin átti að koma út
í april s. 1. og var ætlunin, að
Sultur eftir Knut Harnsun yi'ði
fyrst. Önnur bókin átti að verða
„Mai'kmið og leiðir“ eftir Aldous
Huxley. Það, sem orsakar drátt-
inn á xxtkomu bókanna, er hið
óvænta stóra upplag og ei'fið-
leikar þeir, sem nú eru á að afla
pappírs til landsins, vegiia styrj-
aldarinnar. Hefir Noregsstyrj-
öldin aukið mjög þá erfiðleika.
ATHYGLI AUGLÝSENDA
skal vakin á því, að ailar smá-
auglýsingar (húsnœði o. s. frv.)
þurfa að' vera komnar fyrir kl. ioy)
daginn, scm þœr ciga að birtast, en
helst daginn áður.