Vísir - 09.05.1940, Blaðsíða 1
Ritstjóri:
Kristján Guðiaugsson
Skriístofur:
Félagsprentsmiðjan (3. bæð).
30. ár.
Reykjavík, fimtudaginn 9. maí 1940.
Ritstjóri 1 Blaðamenn Simi:
Auglýsingar 1660
Gjaídkeri 5 línur
Afgreiðsla j
105. tbl.
Meirililníi stlériiiiiálaire^ii-
ritara Lnndniiablaða telnr
ad st|6isiiiii iieyðist tii
þess að §eg:|a a£ sér.
Líklegt að HALIFAX lávarður myndi
stjórn með þátttöku jafnaðarmanna —
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Að loknum umræðunum í neðri málstofunni um Noregsstyrjöldina fór fram at-
kvæðagreiðsla um það hvort fresta skyldi þingfundum. Hafði Herbert Morri-
son lýst yfir því við umræðumar í gær, að jafnaðarmenn myndi greiða at-
kvæði gegn frestun þingfunda og var af stjórnarinnar hálfu litið á það sem vantraust,
ef þetta yrði samþykt gegn óskum stjórnarinnar. Chamberlain lýsti yfir því, að hvorki
hann eða nokkur samstarfsmaður hans í st jórninni vildi vera við völd augnabliki leng-
ur, er þeir nyti ekki fylsta trausts þingsins og þ jóðarinnar, og kvaðst hann því fús til
að þessi atkvæðagreiðsla færi fram. Skoraði hann á stuðningsmenn sína að veita st jórn-
inni lið. Winston Churchill skoraði einnig á vini sína og stuðningsmenn alla, að
standa með stjórninni. Þjóðin væri í mikilli hættu stödd og ætti nú að standa einhuga i
baráttunni og hugsa um það eitt, að sigrast á óvinunum. Umræðurnar voru mjög harð-
ar á köflum og úrslit urðu þau, að stjórnin bar sigur úr býtum með að eins 81 atkvæð-
is meirihluta (281:200). Er þetta minsti meirihluti sem stjórnin hefir fengið á þingi
yið atkvæðagreiðslu í mikilvægu máli og er mikið um það rætt hverjar afleiðingar það
muni hafa, að meirihlutinn var ekki meiri en þetta.
»
r
3,2 Hilj. kl. i
Einkaskeyti frá United Press.
Það er opinberlega tilkynt, að
flugvélar breska strandvarna-
liðsins fljúgi nú að jafnaði um
2.000.000 enskar milur (3.200.-
000 km.) á mánuði meðfram
ströndum Englands og Skot-
lands. í fyrsta mánuði stríðsins
flugu vélarnar samanlagt ekki
nema um 200.000 mílur, en flug-
vegalengdin hefir aukist jafnt
og þétt með mánuði hverjum. í
tilkynningu flugmálaráðuneyt-
isins er á það bent, að árásir
Þjóðverja á Norður-Skotland og
Orkneyjar gei'ist nú æ minni og
lítilf j örlegri, en mesta árás
þeirra á Scapa-flóa var gerð með
að eins 30 flugvélum, sem flugu
í flokkum og gerðu árásir úr
mikilíí lipeð,
Niðurstaða atkvæðagreiðslunnar kom jafnt stjórn-
arandstæðingum sem stuðningsmönnum stjórnarinnar
á óvænt. Það hefir vakið mikinn fögnuð meðal stjórn-
arandstæðinga, að meirihlutinn, sem stjórnin fékk, varð
svo lítill sem reynd ber vitni. Meirihluti stjórnmála-
fréttaritara Lundúnablaðanna spáir því í morgun, að
Chamberlain muni neyðast til þess að biðjast lausnar,
vegna úrslitanna.
Flestir stjórnmálafréttaritararnir hallast að þeirri
skoðun, að Halifax lávarður verði næsti forsætisráð-
herra Bretlands, og er talið líklegt, að þingið samþykki
sérstök lög, til þess að heimila Halifax lávarði að taka
sæti í neðri málstofunni.
Margir stjórnmálamenn líta svo á, að neitun jafnað-
armanna að taka þátt i stjórn, sem Chamberlain veitir
forstöðu, muni hafa þær afleiðingar, að hann neyðist til
þess að biðjast lausnar, því að neitunarinnar vegna geti
hann ekki orðið við þeim kröfum, sem næstum því all-
ir styðja, að stjórnin verði endurskipulögð sem alger
þjóðstjóm, þ. e. að núverandi stjórnarandstæðingar,
jafnaðarmenn og frjálslyndir í stjómai'andstöðu, fái
fulltrúa í henni. Það er þó ekki búist við, að Chamber-
lain biðjist lausnar þegar í stað.
Af hálfu stjórnarandstæðinga töluðu í gær m. a. Herbert
Morrison, David Lloyd George og Duff-Cooper fyrrv. hermála-
ráðherra og gagnrýndu þeir allir gerðir stjórnarinnar hvasslega,
ekki síst David Lloyd George sem kvað stjórnina hafa glatað
trausti smáþjóðanna, engin þeirra mundi áræða að verjast inn-
rás Þjóðverja í trausti þess, að þeim mundi berast sú hjálp frá
Bandamönnum, sem þeim mundi að gagni koma.
Af hálfu stjórnarinnar töluðu
m. a., auk Chamberlains, Sir
Samuel Hoare flugmálaráð-
herra og Winston Churchill
flotamálaráðherra, og var ræðu
liins siðarnefnda beðið með
einna mestri athygli.
Varði Churlliill gerðir flota-
málastjórnarinnar og bar ým-
islegt til sönnunar því, að gagn-
rýni sú, sem fram hefði komið,
hefði ekki við rök að styðjast.
Benti hann á hið sama sem
Chamberlain hafði gert, að
Þjóðverjar væri öflugri loft-
hernaðarlega en Bretar, og staf-
aði það af því, að Bretar hefði
um mörg ár, þrátt fyrir ítrekað-
ar aðvaranir hans og annara,
vanrækt að efla flugher sinn.
Hefði það verið hið mesta óráð,
að senda herskipaflotann til
l>ess að að hindra siglingar
Þjóðverja um Skagerak og
Kattegat, vegna loftárásahætt-
unnar' og var ákveðið að ráði
færustu og reyndustu flota-
fræðinga landsins, að senda kaf-
báta á þessar siglingaleiðir, til
þess að sökkva eins mörgum
flutninga- og herskipum Þjóð-
verja og unt væri. Þetta liefði
borið mikinn árangur, sem
kunnugt væri. Þjóðverjar hefði
mist mörg herskip og flutninga-
skip, og beðið mikið manntjón,
og taldi Churchill að þeir hefði
mist 7000—8000 menn.
Churchill kvað flotann liafa
verið reiðubúinn til þess að
vernda herflutningaskip, ef hð
væri sett á land í Niðarósi, og
enginn þyrfti að efa að flotinn
hefði verið þess megnugur, að
inna þetta hlutverk, þótt á-
hætlusamt væri, af hendi, en að
i'áði yfirherforingjanna og
ráðunauta þeirra hefði verið
horfið frá þessu, þar sem sókn-
in frá Namsos og Andalsnesi
hefði virst ætla að bera góðan
árangur, þótt öðruvísi liefði
farið,vegna hraðrar framsókn-
ar Þjóðverja, sem liöfðu miklu
HALIFAX,
meira lið, og taldi Churchill að
þeir hefði alls um 120.000
manna lið .í Noregi, og nyti það
verndar mikils flugliðs, en Bret-
ar höfðu ekki aðstöðu til þess
að vernda landher sinn í Mið-
Noregi.
Taldi Churchill töku Niðar-
óss ekki mundu hafa haft úr-
slitaálirif um liver sigraði að
lokum í Noregi og sagði, að
réttmætt hefði verið að taka
þær ákvarðanir, sem reyndin
varð.
Bieska þing—
inu frestað.
Breska þingið kom saman á
stuttan fund í morgun og var
svarað nokkurum fyrirspum-
um. Þar næst var þinginu frest-
að fram yfir hvítasunnu.
Dauðahegning við njósnum.
Sir John Anderson innanríkis-
ráðherra upplýsti, að lagt yrði
fyrir þingið frumvarp um
dauðaliegningu við alvarlegum
njósnum og hermdarverkum.
Ráðstafanir verða gerðar til
þess að kyrrsetja útlendinga.
sem ekki eru tök á að senda
heim.
BRETAR KVEÐJA /2 MILJÓN
MENN TIL VOPNA.
Á fundi í konungsráðinu
hrcska í morgun undirskrifaði
Georg konungur tilskipun um að
kveðja 2y2 milj. manna til
vopna.
Hlutverk strandvarnaliðsins
er þrent: 1) að verjast loftárás-
um á strendur landsins, 2) að
vernda fiskiskip, sem oft verða
að leita langt á haf út og verða
þá oft fyrir árásum þýskra flug-
véla, og 3) að berjast við þýskar
flugvélar, sem leitast við að
Ieggja tundurduflum að nóttu
til.
Flugliðið hefir skotið niður
að minsta kosii 50 árásarflug-
vélar, en sjö flugvélar liefir loft-
varnalið strandvirkjanna skotið
niður. Flugliðið hefir að eins
mist eina flugvél.
Sllrkistleii wiflall
Mi Mlm rlr-
wH -
segip Times.
London í morgun.
„Alt bendir til þess, að stór-
kostlegt verðfall peninga sé í að-
sigi í Þýskalandi“, segir frétta-
ritari „Times“ í Rotterdam í
skeyti til blaðs síns. „Siðustu
vikuna í apríl jókst seðlaveltan
um 946.928.000 ríkismörk og
var þá orðin alls 12.479.837.000
mörk. Þessi aukning seðlavelt-
unnar er svo há, að ekki eru
dæmi til slíkrar hækkunar, síðan
í verðhruninu eftir síðasta ófrið.
Auk þessarar seðlaveltu, verður
ur að taka tillit til 1.100.000.000
rikismarka, sem í umferð eru i
svo kölluðum i-entu-bankaseðl-
um, en samtals nemur upphæð
seðlaveltunnar meira en fjórum
sinnum meðal-seðlaveltu ársins
1933. Aukning síðustu 12 mán-
aða nemur alls 5.061.256.000
mörkum, eða meira en allri
meðal-seðlaveltu áranna 1933—
37.“
Áður höfðu verið kvaddir til
vopna árgangar alt að 27 ára
aldri, en nú alt að 36 ára aldri.
Eru það átta árgangar, sem
kvaddir eru til vopna, og kemur
enn árgangur til heræfinga á
mánuði, ncma ástæða þyki til
þess að lieræfingar fari frain af
enn meiri hraða.
Lv. Jökull í
Slippnum. Á
myndinni sést
greinilega bilið
milli fram- og
afturhluta
skipsins.
Línaveiðarinn Jðknll
lengdnr am 4 metra.
L. v. Fróði verður einnig lengdur,
og ef til vill L. v. Gullfoss.
í Slippnum hér í Reykjavík fer nú fram mjög merkilegt verk
á sviði skipabygginga okkar íslendinga — járnskip er í fyrsta
skifti lengt hér á landi. Ér þetta bv. Jökull, RE 55, sem lengdur
verður um 4 metra. — Stærsta skip, sem áður hafðl verið Iengí
þ.4r á landi var m. s. Fagranes, frá Akranesi, sem lengt var í
fyrra. Var það verk unnið á Akranesi og birti Vísir þá myndir
af því. ».
L.v. Jökull var tekinn upp í
Slipp i vikunni sem leið, og er
nú búið að taka liann í sundur
við vatnsþétta skilrúmið fyrir
framan kolaboxin. Var fremri
i hluti skipsins síðan dreginn 4
• metra frá afturhlutanum.
Myndast þarna ný Iest og
verða bæði skilrúm hennar
vatnsþétt, svo að eftii- stækkun-
ina verða tvö vatnsþétt skilrúm
í skipinu, í stað eins, sem áð-
; ur var. Verður skipið styrkara
[ við þetta.
Gert er ráð fyrir, að þessi
nýja lest taki um 40 smál. af is-
fiski, en 40—50 smál. af kolum.
Verða í henni átta stíur, fjórar
> hvoru megin.
Stálsmiðjan og Slippfélagið
framkvæma þessa breytingu,
sem gert er ráð fyrir að taki um
mánuð. Mun óhætt að segja, að
verkið marki tímamót, eða
jafnvel upphaf íslenskrar skipa-1
Svíar senda viðskiíta-
sérfræðinga til
Moskva. --:
Einkaskeyti frá United Press.
London í gærkveldi.
í símfregn frá Moskva segir,
samkvæmt áreiðanlegum heim-
ildum, að sænska rikisstjómin
hafi þreifað fyrir sér um skil-
yrði fyrir því, að Svíar og Rúss-
ar geri með sér viðskiftasamn-
ing.
Er búist við því, að Svíar sendi
hráðlega nefnd viðskiftasér-
fræðinga til Moskva, til þess að
ræða þessi mál við sovétstjóm-
ina.
AUKNAR VARÚÐARRÁÐ-
STAFANIR ENN I HOLLANDI
Auknar varúðarráðstafanir
hafa enn verið gerðar í Hollandi.
Þannig er erlendum flugvélum
bönnuð notkun nýja flugvallar-
ins við Amsterdam. Ráðstafanir
liafa verið gerðar til þess að
liindra að erlendar flugvélar geti
lent á flugvöllum Hollands.
smíði, því, eins og getur í upp-
liafi þessarar greinar, er þctta
stærsta „aðgerð", sem fer fram
á járnskipi á þessu landi og
fyrsta skifti, sem járnskip hefir
verið lengt.
Þessi sömu fyrirtæki hafa
undanfarið framkvæmt margar
viðgerðir á járnskipum, hæði
innlendum og erlendum og far-
ist það vel úr liendi, svo að ekki
þarf að efast um að eins mun
fara að þessu sinni.
Benedikt Gröndal, verkfræð-
ingur, framkvæmdastjóri h.f.
Hamars, hefir gert teikningarn-
ar af stækkuninni, en liún er
framkvæmd undir eftirliti Þor-
steins Árnasonar, umboðs-
manns Germanische Lloyd.
Jökull er smíðaður i Bremer-
haven 1904 og hét áður Ár-
mann. Hann var 33.10 m. i
lengd, en verður að breyting-
unni lokinni 37,10 m.
í ráði er einnig að stækka l.v.
Fróða, ÍS. 454, sem er eign Þor-
steins J. Eyfirðings skipstjóra,
og fleiri. Hann er 98 smál.
brúttó og er 26.09 m. á lengd.
Verður hann lengdur um tæpa
fjóra metra og er verið að bíða
eftir efni frá Bretlandi.
Þá hefir einnig komið til
orða að lengja l.v. Gullfoss, sem
er eign Landsbankans. Hann
er 214 smál. brúttó og 38.93 m.
á lengd.
Lík fÍBtstf ¥Íð
Viðey*
Skömmu eftir hádégið I gæi1
fanst lík af karlmanni út við
Viðey. Voru tveir lögregluþjón-
ar sendir á bát út í eyjuna og
fluttu þeir líkið hingað.
Lík þetta er af karlmanni og
hefir legið svo lengi í sjó, að
það er óþekkjanlegt. nema af
fötum og er vonast til þess að
hægt verði að upplýsa um hvaða
mann sé hér að ræða, af þeim.
Þegar Vísir fór í pressuna var
þó elcki búið að ganga úr skugga
um hvaða mann væri liér að
ræða.