Vísir - 24.05.1940, Blaðsíða 2

VÍSIR
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIU H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Leilcreglur
blaðamanna.
AÐ virðist vera kominn tími
til þess, að islensku blöðin
setji sér einhverjar leikreglur.
Þessa dagana stendur yfir deila
milli blaðanna út af fréttaflutn-
ingi. Þessi deila er ósköp leiðin-
leg og ómerkileg, engum til
gagns né sóma og allra síst
blaðinu, senx deiluna hóf. Sem
betur fer er líklega ekki hægt
að segja um neitt íslenskt blað,
að það sé saurblað, í þeirri
merkingu, sem annarsstaðar er
lögð í það orð. En því miður er
hér heldur ekki um nein ur-
valsblöð að ræða. Ekkert blað
skarar svo fram úr uni vöndun
heimilda í fréttaflutningi, að
það geti sett sig á háan hest og
farið að kenna öðrum að lifa.
Annars staðar er reynslan sú,
að áreiðanlegustu blöðin eru
sjaldan þau útbreiddustu. —
Breska stórblaðið Times hefir
t. d. margfalt minni úbreiðslu
en víðlesnustu blöðin þar í
landi. En engu að síður er jafn-
an til þess vitnað, þegar rætt
er um öryggi í fréttaflutningi.
Þótt eitthvert blað hafi náð
mikilli útbreiðslu, er það engin
sönnun þess, að það sé áreiðan-
legt fréttablað. Þetta á við hér
á landi eins og annarsstaðar.
Það stendur ekkert íslenskt
blað svo að vígi, að l>að geti
með höndina á hjartanu full-
yrt, að það fari aldrei nema eft-
ir sannprófuðum heimildum.
Stærsta blaðjð birtir mest af
fréttum, ekki aðeins sönnum
fregnum og áreiðanlegum, held-
ur lika lausafregnum og slúðri.
Þetta vita allir lesendur blaðs-
ins. Þetta á blaðið sjálft að við-
urkenna. Það getur sagt: Eg flyt
mestar fréttir. Það gelur ekki
sagt: Eg flyt áreiðanlegastar
fréttir. Vilji það vanda uin, eru
hæg heimatökin.
Það er skiljanlegt, að þvi sé
ekki allskostar þakksamlega
tekið, þegar eitt blaðið tekur
sig út úr, og fer að setja ofan
í við hin af miklum myndug-
leik. En það er hægt að bregð-
ast við á ýmsan hátt. Visir lét
sér nægja, að benda mjög stutt-
lega á það, að vandlætaranum
færist ekki að hreykja kambi.
Alþýðublaðið hljóp hinsvegar
upp með miklum þjósti og hef-
ir stðán flutt hinar ósæmileg-
ustu ásakanir í garð vandlæt-
arans. Þetta sýnir, að nauðsyn
ber til þess, að blöðin setji sér
einhverjar leikreglur.
Blöðin hafa það hlutverk að
visa almenningi til vegar. En til
þess að verulegt mark verði á
þeirri leiðsögn tekið, færi best
á því, að þau gengju sjálf á
undan með góðu eftirdæmi. Það
samrýmist illa að vera sífelt að
tala um sættir og bræðralag, en
hlaupa svo upp með brígsl og
illyrði, ef nokkuð ber út af. Al-
þýðublaðið hefir þráfaldlega
gert sig sekt um þetta.
Þar sem nokkru meiri kyrð
er nú um innanlandsmálin en
verið liefir á undanfömum ár-
um, ætti að vera tækifæri til
þess, að blöðin kæmu sér sam-
an um einhverjar leikreglur,
sem þau skuldbindu sig til að
hlíta. Þótt okkur sé öllum laus
höndin, ættum við að geta sætt
okkur við það, að baráttan sé
ekki eintóm áflog, lieldur glíma,
kappglíma eða fegurðarglíma,
eftir atvikum, en altaf á liösluð-
um velli og í þeim skorðum
drengskapar í sókn og vörn, að
bol og níð komist eklci að.
Blaðamannafélag íslands hef-
ir hér hlutverk að vinna. Það
var fyrir skömmu ernlu rvakið
til nýs lifs og ætti nú að lialda
á sér andvara. Félagið ætti að
gera tilraun til þess, að bæta
tóninn í blöðunum. Því yrði á-
reiðanlega vel tekið af almenn-
ingi. Blöðin eru daglega að
segja lesendum, hvernig þeir
eigi að hegða sér. Lesendurnir
mundu taka miklu meira mark
á þvi, ef blöðin sýndu, að þau
gengju altaf á undan með góðu
eftirdæmi. íþróttafélögin setja
keppendum ákveðnar reglur,
sem þeir verða að fara eftir.
Blaðamannafélagið á að gera
drög að leikreglum blaðamanna
og taka það mál sem fyrst á
dagskrá.
a
Morgunblaðið ræðir í dag um
þá „allmikilvægu frétt“, sem
ýmsir fullyrða, að birst hafi í
þýska útvarpinu, og Vísir leyfði
sér að birta lesendum sínum til
gamans, með því að fréttin
varðaði ísland.
Athygli Morgunblaðsins skal
vakin á eftirfarandi:
a) Vísir gat þess, að frétt
þessi væri höfð eftir mönnum,
sem sjálfir þættust hafa hlust-
að á hana, og hafði ekki ástæðu
til að ætla annað, en að þeir
skýrðu rétt frá.
b) Ritstjóri Vísis hefir reynt
að komast til botns í því, hvað
satt sé í þessu efni, hvort frétt-
in hafi birst eða birst ekki, en
árangurinn er sá, að þar stend-
ur fullyrðing gegn fullyrðingu,
og ekki unt að sanna að svo
komnu máli hvað rétt er í þessu
efni, um hina „mikilvægu frétt“
Morgunljlaðsins. Með því að
Morgunblaðið reynir hinsvegar
að nota þennan fréttaburð til
þess að fylla upp í eyður verð-
leikanna, skal því á það bent,
að Vísir er eina blaðið hér á
landi, sem fær fréttir sínar frá
erlendri fréttastofu, sem nýtur
trausts um heim allan. Hvort
öruggara er, eyrun á Morgun-
blaðsmönnunum eða skeyti Vís-
is, verður almenningur um að
dæma.
Það er leitt, að Morgunblaðið
skuli nota sér jafn lélega tylli-
ástæðu til þess að blása út vind-
belginn, og hefja opinbera á-
reitni við Visi, og ýmsir dauð-
legir menn eru nú þeirrar skoð-
unar, að til séu ]>eir títuprjón-
ar, sem vel gætu hleypt vindin-
um út, ef vandlega væri leitað.
Vísir vill sýna Morgunblaðinu
þá miskunnsemi, að láta satt
kyrt liggja i því efni, og lætur
útrætt um þetta mál.
Reykjavíkurmót
fyrsta flokks.
Reykjavikurmótið i fyrsta
flokki, sem áður hét B-lið, hefst
í kveld og fara þá fram tveir
leikir. Fyrri leikurinn hefst kl.
8,30 og keppa þá Valur og K.R.,
en strax á eftir fer fram leikur
milli Fram og Víkings.
Það þótti jafnan litilsvirðing
hér áður fyrr að vera í B-liðinu
svokallaða og leikir þess voru
lítið sóttir. Þetta var misskiln-
ingur, sem spratt af grunn-
ATVINNUMÁLIN:
Trillobátaflotinn á veiflar
vifl Norflnr- og Anstnrland
Ríkisstjómin hefir falið Fiskifélagi Islands aðrannsakamögu-
leikana á því að flytja trillubátaflotann frá Faxaflóa og Suðvest-
urlandi til veiðistöðva á Norður- og Austurlandi yfir sumartím-
ann. — Árið 1938, en frá því ári eru til nýjastar skýrslur, voru
233 trillubátar í Sunnlendingafjórðungi og eru þá talin með
kauptúnin á norðanverðu Snæfellsnesi, Ólafsvík, Sandur og
Stykkishólmur.
Meirihluti þessara báta hefir
ekki stundað veiðar yfir sumar-
tímann og ef hægt er að útvega
þeim aðstöðu til veiða á Norður-
og Austuriandi, gæti það skap-
að allverulega framleiðslu og at-
vinnuaukningu.
Fiskifélagið hefir nú þetta
mál með höndum og hefir það
l>egar hirt tilkynningu í útvarp-
inu, þar sein það óskar eftir til-
boðum frá veiðistöðum á Norð-
ur- og Austurlandi, sem geta
tekið bátana.
Þarf þá fyrst og fremst að at-
huga, hvort bátverjar geti búið
í þéssum veiðistöðum, hvort
þeir geti unnið að aflanum og
hægt sé að geyma hann, ef ekki
verður veitt í togara, sem
nokkrir bátar taki að sér að
fylla.
Nú eru horfur miklu betri um
hið siðarnefnda, l>ar sem toll-
urinn af ísfiskinum hefir verið
afnuminn.
Fiskifélaginu hafa borist all-
margar fyrirspurnir frá ýmsum
veiðistöðvum, fyrir norðan og
austan, og æskja þær frekari
upplýsinga um l>essi mál og
sýna áhuga fyrir því, að úr
framkvæmd geti orðið.
Enn er óvíst um það, hversu
margir trillubátar hafa þessi
„vistaskifti“, en varla þarf að
efast um það, að eigendur
þeirra munu fagna þessum
auknu atvinnumöguleikum. —
Bátunum verður fylgt héðan og
norður, svo að engin hætta þarf
að fylgja ferðalaginu og séð
verður um að salt og annað,
sein nauðsjmlegt er til útgerð-
arinnar, verði flult á þá staði,
þar sem trillubátarnir verða.
reiðubúinn, og væri, til þess að
neyta hans og gerði hann þær
dómkröfur í málinu, að nefnd-
ir kaupgerningar yrðu ógíltir og
lionum heimilað að ganga inn
í kaupiri. Kreppulánasjóður og
Saurbæjarhreppur tölda hins-
vegar að Magnús liefði ekld haft
forkaupsrétt að jörðinni, þar
sem ekki liefði verið um ábúð
að ræða, heldur liafi þetta verið
eyðijörð, en nytjar hennar að-
eins leigðar Magnúsi.
Héraðsdómarinn leit svo á,
að Magnús hefði átt forkaups-
rétt að jörðinni og ógilti liann
framangreinda kaupgerninga og
heimilaði Magnúsi kaupin. Var
niðurstaða þessi staðfest í
, hæstarétti og Magnúsi dæmdar
1 kr. 500,00 í málkostnað fyrir
háðum réttum.
Hrm. E. B. Guðmundsson flutti
| málið af hálfu Kreppulánasjóðs,
‘ en hrm. Garðar Þorsteinsson af
| hálfu Magnúsar.
Frá hæstarétti
Forkaupsréttur að
jörð viðurkendur,
í dag Var í hæstarétti kveð-
inn upp dómur í máli milli
Magnúsar bónda Kristjánssonar,
Sauðhólum í Eyjafirði og
Kreppulánasjóðs og Saurbæjar-
hrepps.
Eru málavextir l>eir, að þann
11. febr. 1938 afsalar Kreppu-
lánasjóður jörðinni Seljahlíð til
Saurbæjarhrepps, er svo aftur
30. apríl sama ár selur Pálma
hreppsnefndaroddvita Þórðar-
syni á Núpufelli nefnda jörð og
syni hans Daníel. — Magnús
taldi að sölur þessar hefðu far-
ið í bága við forkaupsrétt hans,
samltv. lögum nr. 55/1920, þar
eð hann hefði verið löglegur á-
búandi jarðarinnar þegar þær
fóru fram, en honum hefði hins-
vegar ekki verið boðinn for-
kaupsréttur. Hann hefði verið
hyggni þeirra, sem íþróttina
stunduðu. Ekki gátu allir verið
í besta liðinu, þegar einir ellefu
komast þar að, en nú mun þetta
vera mjög að breytast. í fyrra
var 1. fl. hvergi nærri eins góð-
ur og Meistaraflokkur, en að
því er Vísi hefir verið tjáð,
munu framfarirnar hafa vei’ið
miklar í vetur og vor.
Aðalfundur
Varðarfélagsins
í gærkveldi.
TFarðarfélagið hélt aðalfund
sinn í gærkveldi og var
hann vel sóttur, þótt aðeins
venjuleg aðalfundarstörf lægju
fyrir, og menn lítt hneigðir til
fundarsóknar, þegar svo er á-
liðið vors.
Guðmundur Benediktsson,
sem verið hefir formaður fé-
lagsins síðustu fimm árin, mælt-
ist undan endurkosningu, *)g
ennfremur þeir Jakob Möller,
Valtýr Stefánsson og Sigurður
Kristjánsson, sem allir liafa átt
sæti í stjórninni sama árabil. Ber
að þakka þeim öllum vel unnið
starf, en þá elcki síst hinuin frá-
farandi formanni, sem borið
liefir hita og þunga dagsins og
lagt hefir á sig mjög mikla
vinnu í þágu félagsins, — ekki
síst við kosningar þær, sem
fram hafa farið í bænum á þess-
um árum, og allan undirbúning
þeirra og hinna, sem fara i hönd
á næsta ári. Á fundinum var
Guðmundi Benediktssyni þökk-
uð störf hans sérstaklega. For-
maður var kosinn Ámi Jónsson
alþm. frá Múla, en meðstjórn-
endur þeir, er hér greinir: Guð-
mundur Benediktsson bæjar-
gjaldkeri, Gunnar Thoroddsen
lögfræðingur, Stefán A. Pálsson
kaupmaður, Gunnar Benedikts-
son hdm., Ragnar Lárusson fá-
tækrafulltrúi og frú Ragnhildur
Pétursdóttir.
Varastjórn var öll endurkos-
in, en hana skipa: Halldór
Skaptason bókari, Andrés Þor-
mar aðalgjaldkeri og Kristján
Jóh. Kristjánsson trésmiður.
Endurskoðendur voru einnig
endurkosnir, þeir: Ásmundur
Gestsson kennari og Ólafur Ól-
afsson kolakaupmaður.
Allmargir gengu í félagið á
fundinum, og mun Vörður nú
verafjölmennasta stjórnmálafé-
lagið, sem starfandi er í bænum.
Kyrðin við Rín.
Hamagangurinn í N.-Frakklandi stingur mjög í stúf við kyrðína,
sem verið hefir við Rín, frá því að ófriðurinn hófst og er órofin
ennþá. En hvers vegna er þessi kyrð við Rín og yfirleitt á landa-
mærum Frakklands og Þýskalands? !Höfundur þessarar grein-
ar, danskur blaðamaður í Þýskalandi, telur sig vita orsökina,
eða að minsta kosti nokkurn hluta hennar.
RÍNARFLJÓT markar helm-
ing landamæra Frakk-
lands og Þýskalands — frá Sviss
til Karlsruhe. Sá hluti ianda-
mæranna er 170 km. á lengd, en
á öllu því svæði hefir ekki ein
einasta fallbyssukúla rofið kyrð-
ina. Riffilkúla þýtur einstaka-
sinnum ýlfrandi yfir óna, það er
alt og sumt.
Mér er boðið i ferðalag til
þessara vígstöðva, ásamt með
blaðamönnum frá fimm öðrum
hlutlausum þjóðum. Það er 15
klukkustunda ferð með járn-
braut frá Berlín. Lestin er troð-
full. Síðustu klukkustundimar,
um miðnætti, ókum við alveg á
Rinarbökkum. Hvergi sjást
geislar ljóskastara. Stjörnumar
einar blika á himninum. í Frei-
burg, 20 km. frá Rín, hefir aldrei
verið gefið merki um loftárás.
Við búum í gistihúsinu „Za-
hringer Hof“, sem heitir eftir
þjóðhöfðingjaættinni í Baden.
Þar er hægt að fá heitt bað allan
sólarhringinn, en slíkt var óþekt
fyrirbrigði í Berlín.
Við nálgumst
landamærin.
M morguninn fer að snjóa
og við leggjum af stað í
bílum. Þjóðvegurinn suður til
Sviss hlykkjast við rætumar á
skógarrönunum, sem teygja sig
niður úr Schwartzwald. Þoi’pin
bera merki velmegunar. Hinar
óendanlegu vinekrur meðfram
Rín hafa fylt pyngju íbúanna.
Sterkleg steinhúsin eru þrifaleg
og fyrir öllum gluggum eru
þykkir lilerar, eins og til þess
hafi verið ætlast í uppliafi, að
þeir byrgði öll ljós inni.
Snjókeðjur bilanna suða eins
og saumavélar, sem stignar eru
af fullum krafti. Kirsuberjatrén,
sem framleiða árlega aðaldrykk
héraðsins, Kirsch-Schnapps, eru
hvít af snjó, en eftir mánuð
verða þau ldædd i viðhafnar-
skrúða blómanna. Börnin
þramma áleiðis í skólann, póst-
urinn kemur með tösku sína,
konurnar liengja þvottinn til
þerris, bændurnir aka mykjunni
á akrana, plógförin breyta lín-
hvítum ökrunum í röndóttar
skákir og þegar sólin kemur upp
tekur hún að Iiræða snjóinn og
það rýkui’ úr honum.
Það eina, sem minnir á styrj-
öldina er gamall Ford-bíll, hjá-
kátlega ellilegur. Hann hefir
einhverju sinni verið strætis-
vagn, en nú stendur letrað á
hann Deutsche Feltpost. Rétt hjá
sjáum við skilti, sem á stendur:
Zollezirk. Við nálgumst landa-
mærin: Breið gul ör ber áletrun-
ina: „Nach Frankreich“.
Þegar einir 300 m. eru til
fljótsins, hanga sefmottur hægra
megin vegarins. Þaér eru í
tvöfaldri hæð, ná 3—4 metra
uppfyrir vegarbrúnina. Mott-
urnar eru svo gisnar, að við sjá-
um franska fljótsbakkann, en
þær liylja bifreiðarnar sjónum
Frakka.
Þar sem skot-
grafirnar hefjast.
Bbílarnir bruna niður bratta
brekku og nema síðan stað-
ar. Við stöndum við dyrnar á
litlum kofa, heimatilbúnu her-
mannahúsi þar sem skotgraf-
irnar hefjast. Þær liggja i ótal
hlykkjum og bugðum. Við er-
um í skjóli, svo að við sjáumst
ekki, en rúmið er nægilegt.
Skotgrafahliðaniar eru þaktar
með mottum, sem eru festar
með mjóum stöfum. Alt ber
þess merki, að við erum alveg
við fljótið, sandur og möl.
Skotgröfin liggur í gegnum
jarðhús úr timbri. Það er lítið
en lilýtt inni í því. Þar er bekk-
ur og borð, en tveir hermenn
sitja á bekknum og lesa. Við
förum þvert í gegnum jarðhús-
ið og þrengjum oklcur framhjá
lítilli skriðdrekavarnabyssu og
komum aftur út i skotgröfina.
Við höfðum verið að rabba
saman, en þegar við komum út
úr jarðliúsinu heyrðum við
skyndilega fljótsniðinn. Við
göngum fimm skref áfram, og
þá sjáum við Rín, 20 m. í burtu.
Við hrökkvum við og ósjálfrátt
verður okkur litið yfir að hin-
um bakkanum. Það eru 250 m.
yfir að honum og við hlustum
eftir einhverju öðru hljóði, En
alt er kyrt. Lax syndir við yfir-
borðið, fasani kemur svifandi
eins og sprengjuflugvél, en
hvergi heyrist slcothvellur. —
Þannig er styrjöldin við Efri-
Rin.
250 m. frá
stöðvum Frakka.
r
Abak við stíflugarðinn hinum
megin, er lágvaxið kjarr,
eins og hérna megin. Til hægri
er einhver brún þústa. Það eru
sefmottur, sem hylja franskt
smávirki. Það eru e. t. v. 250
m. þangað. Frakkarnir geta
komið auga á okkur með ber-
um augum. Tíu mínútur stönd-
um við í sömu sporum. Fyrst
hissa yfir þessari undarlegu
styrjöld, síðan forvitnir. Ætla
Frakkarnir ekki að láta á sér
bæra?
En ekkert gerist og við liöld-
um áfram göngu okkar eftir
gröfunum. Á 100 m fresti eru
gangar út að stíflugörðunum og
þar er varðstaður. F.n á daginn
er þar enginn þýskur varðmað-
ur. Þeir eru aðeins á næturnar.
Til þess að geta skoðað mig
vel um, fer eg upp í varðstað-
inn. Eg stend svo hátt, að ein-
göngu fótleggir og læri eru í
skjóli. Það er auðsjáanlega eng-
ar ýkjur, sem sagt er um kyrð-
ina við Rín. Enginn hirðir um
mig. Eg reyni að koma auga á
einhvern Frakkann i sjónauka.
Árangurslaust.
Skotgröfin heitir Rinargulls-
vegur. Litlu virkin eru skírð
eftir berjum. Frá hindberja-
virkinu liggiir leið okkar til
jarðarberjavirkisins. Við göng-
um einn kílómetra eftir skot-
Reykjavíkurmótíð
(1. flokkur)
ki.8.30 K. K. — l aliir
ki. io Fram - Víkingur