Vísir - 29.05.1940, Blaðsíða 1

Kristj Ritstjón': án Guðlauc sson
Félagspi Skrifstofur: 'entsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri ]
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar . ¦ 1660
Gjatdkeri S línur
Afgreiðsla j
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 29. maí 1940.
121. tbl.
Ástandið miklu alvarlegra, en það var
nokkuru sinni í heimsstyrj öldinni,
segir
Times.
Lítil líkindi talin á því að hersveitum
Bandamanna í Belgíu og Nordur-Frakk-
landi verði undankomu audid — Þýski
herinn sækir að Zeeforixgge, Ostende og
Ðunquepque og hefir þá allar meginlands-
nafnip við Epmarsund á sínu valdi.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Svo er alment litið á í London, og kemur greinilega í ljós í blaðaskrifum í morgun, að nú verði
breska þjóðin að taka á öllu því, sem hún á til, með því að vænta megi bráðJega, að Þjóð-
verjar einbeiti öllum kröftum sínum, að því að valda Bretlandi beinu tjóni frá stöðvum sín-
um við Ermarsund. Þýski herinn sækir nú sem óðast fram í suðvesturátt frá vígstöðvunum í Belg-
íu, en með uppgjöf sinni hefir Leopold Belgíukonungur svift Bandamenn herafla, sem nemur meira
én fimm hundruð þúsund manns, og opnað leiðina til Zeebriigge og Östende og jafnvel einnig til
Dunquerque, en þetta eru þrjár aðalhafnirnar, sem. Bandamenn hafa enn umráð yfir í Belgíu og
Norður-Frakklandi.
Þýski herinn heldur áfram sókn sinni í áttina til ofangreindra borga, og telur herstjórnin, að hern-
um verði vel ágengt, og muni honum takast að koma í veg fyrir að Bandamenn flytji her sinn á brott
frá vígstöðvum þessum. Bandamenn telja hinsvegar að nauðsynlegar ráðstafanir verði gerðar í því
efni, og mun þá breski flotinn og flugfloti Bandamanna vinna að brottflutninginum. Áreiðanlegar
fregnir um framsókn Þjóðverja í Belgíu og Norður-Frakkland hafa ekki verið gefnar út í Bretlandi,
en að því er best verður vitað eru allar ofangreindar hafnarborgir enn í höndum Bandamanna.
..Takist Þjóðverjum að ná öllum hafnarborgunum á meginlandinu við Ermarsund, telja bresku
blöðin að London verði gersamlega einangrað hernaðarsvæði Bandamanna, en af því leiði að öllum
siglingum og flutningum verði að beina til hafnarborganna á suðvesturströnd Bretlands, með því að
þýskar fallbyssur geri siglingar ófærar um Ermasund gegnt Dover. Þýskar flugvélar geti einnig gert
siglingar um sundið ótryggar eða ófærar, þar eð þær geti beitt sér til fullnustu með því að hafa
bækistöðvar sínar við sundið á meginlandinu, hjá hafnarborgum Belgíu og Frakklands.
Auk alls þessa bætistsú hætta við að Þjóðverjar hyggi til innrásar á Suður-England, en af því leiðir
aftur hitt að Bretur muni neyðast til að leggja tundurduflum meðfram allri suðausturströnd Eng-
lands, en þá leggist allar siglingar niður til London og annara hafnarborga á suður- og suðaustur-
ströndinni. Veldur alt þetta gerbyltingu í breskri verslun ogsiglingum og eykur mjög á öll þau
vandkvæði, sem leitt hafa í Bretlandi af styrjaldarástandinu.
The Times leggur mikinn þunga á þá fullyrðingu sína að horfurnar séu svo ískyggilegar, að þær
hafi aldrei nokkuru sinni verið jafn svartar á styrjaldarárunum 1914—1918 og hafi þó útlitið þá
verið mjög ilt oft og einatt. 1 svipaðan streng taka önnur blöð í Englandi, og allur almenningur skil-
ur þá miklu hættu, sem yfirvofandi er, sem og ráðstafanir þær, sem nauðsyn ber til að gerðar verði
af þessum sökum.
þess efnis, að hún væri ekki þktt-
takandi í þessu, og húri styddi
Bandamenn áfram. (Nánari
grein fyrir afstöðu belgisku
stjórnarinnar gerði Pierlot í út-
varpsræðu, sem hann flutti).
Churchill lauk miklu lofsorði
á belgiska herinn fyrir vasklega
vörn hans. Hann ræddi hina
hættulegu afstöðu bresk-franska
liersins, sem að væri sótt frá
þremur hliðuin og úr lofti, en
hann gæti ekki sagt neitt um
hvað breski flotinn og flugher-
inn áformuðu hernum til að-
stoðar. Benda ummæli þessi til,
að tilraun verði gerð til þess að
koma liðinu undan í skjóli flot-
ans. Það er, eins og áður hefir
verið vikið að, mikill hluti
breska hersins, sem sendur var
til Frakklands, sem nú er í Belg-
íu, og þar er einnig allstór frakk-
neskur her, sennilega a. m. k.
20.000 menn.
Churchill kvaðst vona að geta
greint nánara frá gangi hinna
miklu viðureigna, sem nú eiga
sér stað í Belgíu og Norður-
Frakklandi, áður langt liði, ef til
vill í byrjun næstu viku, en hann
bað þingmenn vera undir það
búna, að mikil og örlagarík tíð-
indi gerðust. En það, sem gerst
hefir og gerast mun, sagði
Churchill, mun í engu leysa oss
frá þeirri skyldu, að halda áfram
óbreyttri styrjaldarstefnu, og
vér mUnum halda áfram að
settu marki, þrátt fyrir alla erf-
iðleika.
Morgunblöðin í Lundúnum gera sér enn tíðrætt um aðgerðir
Leopolds Belgíukonungs og uppgjöf hans. Kemst Daily Mail m.
a. svo að orði, að athæfi hans hljóti að verða fordæmt af hverjum
manni, hvað sem honum verði sagt til afsökunar.
Uppgjöf belgiska hersins að fyrirskipan Leopolds konungs,
hefir valdið þvi, að umræður um gervallan heim snúast hvað
rfiest um þetta tvent:
Hvað veldur þvi, að kommgurinn tók ákvörðun síria — og
án þess að ráðfæra sig við ríkisstjórn sína, herforingja Banda-
manna á vígstöðvunum í Belgíu eða rikisstjórnir Bretlands og
Frakklands?
Verður afleiðing þess, að belgiski herinn gefst upp, til þess
að bresk-franski herinn í Belgíu gerir hið sama — eða tekst
honum að komast á brott í skjóli breska flotans?
Að þvi er fyrra atriðið snertir
vekur það mikla athygli, að
breskir áhrifamenn hver á fæt-
ur öðrum lýsa yfir því, að þeir
vilji ekki að svo stöddu kveða
upp neinn áfellisdóm yfir Leo-
pold konungi. Þetta stingur
mjög í stúf við það álit, sem
kom fram í ræðu Reynauds og
Pierlot, og yfirleitt virðist fram-
koma konungsins hafa vakið
feikna gremju í Frakklandí.
Af breskum stjórnmálamönn-
um varð Duff-Cooper út-
breiðslumálaráðherra fyrstur til
þess að lýsa yfir því, að hann
vildi ekki kveða upp neinn áfell-
isdóm yfir Leopold konungi að
svo vöxnu máli. Winston
Churchill tók í sama streng í
ræðu sinni í neðri mólstofunni
i gær, og loks lagði Sir Roger
Keyes, breski aðmirállinn á-
herslu á ummæli forsætisráð-
herra Bretlands hér að Mtandi,
er hann sagði, að menn ætti ekki
að dæma konunginn fyrri en öll
málsatvik væri kunn. Þessi um-
mæli vekja að sjálfsögðu alveg
sérstaka athygli, þar sem Sir
Roger var ráðunautur Leopolds
konungs i flotamálum, og var
með honum þar til seint um
kvöldið i fyrradag — (þ. e. hann
skildi við hann aðeins nokkur-
um klukkustundum áður en
vopnaviðskifti Belgíumanna og
Þjóðverja hættu kl. 4 um morg-
uninn). Má því vel vera, að Sir
Roger viti meira um málið en
hann getur látið uppi.
CHURCHILL TALAR.
Winston Churchill flutti, sem
fyrr var að vikið, ræðu i neðri
málstofunni um uppgjöf belg-
iska hersins. Hann kvað deild-
inni kunnugt, að Leopold kon-
ungur hefði sent sérstakan er-
indreka með fullu umboði til
þess að ræða við Þjóðverja, og
afleiðing þess orðið, að belgiski
herinn hefði gefist upp að fyr-
irskipan konungs. Ennfremur
lýsti hann yfir þvi, að belgiska
stjórnin hefði birt yfirlýsingu
ÞEIR tiltU HÆTTIK AÐ IIMBMAST -

::

ffi^^lkk^ ¦.-. Iffl^^l >'\.'.:-' > ¦¦ ¦ ¦ .;' '" "; ^HI ..
i ^^H ffll -^K :¦>:¦¦ ™
^K * * ,::^^y::.::%UISBWflttBB ^^^^K: ::v£jJíSSr v:S ¦ÍÍSÍ«ÉbíÍ *SBb i w
: V '^rt-owtfb^^F ..... ^MMwSfSáBífo'? :-:-ij^^»Kyuj
í '.:¦:¦'¦¦¦ 98BS%:ÍSÍÍ:*:: **$ P " MMmmP
sÆ^f^W%£ Æ<g& ^^mÆ^^Ms^^j^ak^^^f^^k: ^Æ:ÆJ ví^^::^^ ^SfiPm ¦ \\
**ÉSp- :«oí>d&^í»*4SÍ8§^
^ií^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^LtÆá^^k «*æ*

&$&&'¦¦¦¦¦¦ ¦¦¦' \k$&'--¦'¦• ¦^^S^^^^/iS^^yS
mé ^m SM^iqff "jjgiá&^
^p^^^œ^^^^^H HP^
|^í <
.¦. ¦„¦.¦ ¦ ¦ ¦. ...¦¦¦
:¦¦¦ ¦''-
f3 ^ísl

í^I^^^^h^I^^H^IH^EÍI^I^BHbB^HHBHIÍ
^s%^ya»M^ iiiii
w^Z^my^
'-'i^^^x-^JiiSBBBlMBBilBS *^flnHwl JðSSffim
•vSBBBt&SaM
: ¦-. : " ..::' ¦¦¦¦•¦:¦:. . ¦:¦ ¦¦¦ ' '' ¦•¦:'::;; ¦'¦ ¦ ,: . ¦ ¦¦ ¦ :.: :. ¦ ¦ ¦ ¦,¦>;.. ¦¦ ¦ . ¦¦: : .
*w
:..-. ¦*¦ rSíy ^&j?**?í$g£Í;¦ í-1
¦ :¦:¦:;;¦:¦:¦:¦¦¦¦ ^ðjSyStPfiqj^^^l^^^^!^^^^^^^^^^^^^^^

•" Jfe '- ':f$iy:£$M
&^^^^^
»«fi»Wj- Í^S'::^œ
¦ ¦•¦•: - ':'"¦••.¦ :ít:'.....^.. *SLm l|
¦
¦ í:1^':^:^:^:.: : :vJ:::::: ^^i.^^:\^^'M^-^^>^^\:^^:-^^ : >:::í::*:-:->i:::-:- mlM8$mi&
MYND ÞESSI er af belgiskri hersveit, sem bíður þess á járnbrautarstöð í Briissel, að lestin komi,
sem á að flytja hana til landamæranna. Nú hefir þessi hersveit lagt niður vopnin, eins og aðrar
belgiskar hersveitir, samkvæmt skipun Leopolds konungs.
PIERLOT ÁSAKAR BELGlU-
KONUNG.
Þungamiðjan i ræðu Pierlot
var sú asökun, að Leopold kon-
ungur hafi með því að ganga til
samninga við óvinaþjóð upp á
eigin spýtur, brotið stjórnarskrá
landsins, sem hann hefir uimið
eið að, en samkvæmt henni et-
engin stjórnarathöfu konungs
gild, nema þvi að eins, að ráð-
herra sé ineðundirskrifandi.
Konungnrinn liafi því farið út
fyrir valdsvið sitt og slitið
tengslin milli sin og þjóðarinn-
ar, en samkvæmt stjórnar-
skránni væri það vald, sem kon-
ungurinn hefði, frá þjóðinni
komið. Fulltrúar þjóðarinnar,
þing og ríkisstjórn, hefði engan
þátt átt í því, sem konungurinn
gerði, og gæti hann, vegna fraín-
komu sinnar, ekki lengur fariö
með völd, en er svo væri, bæri
rikisstjórn landsins að fara með
völdin að öllu leyti Leysti rikis-
stjórnin embættismenn, her og
þjóð því undan hlýðniskyldu við
konung.
KEMST BRESK-FRANSKI
HERINN í BELGÍU UNDAN?
Eins og vikið var að í ræðu
Churchills og áður i skeyti, er
aðstaða bresk-franska hersins í
Belgiu mjög erfið. Birgðastöð
þessa hers, að þvi er Reynaud
upplýsti, er Dunkerque —
hafnarborg í Frakklandi skamt
fná belgisku landmærunum.
Vegna uppgjafar belgiska hers-
ins stendur Þjóðverjum opin
leið þangað, og það mesta, sem
virðist vera hægt að gera sér
vonir um, er að framsókn hans
þangað tefjist svo, að unt verði
að koma hinum bresk-franska
her undan þessa leið, og það
kom fram i ræðu Duff-Coopers
i gærkveldi, að þetta verður
reynt, þótt vafasamt sé, að unt
verði að koma öllu liðinu á brott.
Duff-Cooper lagði áherslu á,
að breski herinn væri ósigrað-
ur, hann hefði ekki beðið ósig-
ur, int alt af hendi með ágæt-
Bandaríkin auka vígbúnað
sinn sem mesf má verða.
Fulltrúadeild þjóðþingisins hefir Ssamþykt fjáryeitingar til
flugvélakaupa handa flotanum. Fær hann 10.000 flugvélar.
Frumvarpið gengur nú til öldungadeildarinnar. Margar aðrar
styrjaldarundirbúningsráðstafanir Iiggja nú fyrir þinginu, og eru
allar líkur til, að þær fljúgi gegnum þingið.
Roosevelt forseti hefir skipað sérstaka landvarnanefnd til þess
að hafa með höndum yfirstjórn vígbúnaðarstarfseminnar og
framleiðslunnar í þágu landvarnanna. Nefnd þessi fær mjög víð-
tækt vald og raunverulega verður iðnaðurinn tekinn í þágu
landvarnanna eftir því, sem nauðsyn krefur.
Það kemur mjög fram í Þýskalandi, að menn telja þær ráð-
stafanir sem verið er að gera vestra, benda til, að Bandaríkin
muni fara í stríðið, og kenna Bretum um þær breytingar, sem
eru að verða í styrjaldarmálunum vestra.
um, sem honum var skipað, og
hann færi úr Belgíu ósigraður.
Bretar treysta mjög á lofther
sinn, við þetta hlutverk, að
koma hernum á brott.
Duff-Cooper fór ekki dult
með þá skoðun sína, að Þjóð-
verjar ætti eftir að greiða þung
högg og stór í yfirstandandi
styrjöld, en lét í Ijós bjargfasta
trú á sigri Bandamanna um
það er lyki.
Síðustu fregnir.
Samkv. tilkynningum Breta
og Frakka í dag hafa Þjóðverj-
ar gert harðari árásir en nokk-
uru sinni á her Bandamanna i
Belgiu, sem enn verst af fá-
dæma frækni og harðfengi.
Bandamenn hafa á valdi sínu
yfir 50 kílómetra spildu á
ströndum Frakklands og Belg-
íu og meðan svo er, er enn yon
um, að takast megi að koma
hersveitum Bandamanna i
Belgíu undan. Að því er best
verður vitað, eru Ostende og
Zeebrugge enn í höndum
Bandamanna, en í nánd við
Dunkerque er barist, og er
jafnvel sagt, að þar séu byrj-
I c
aðir bardagar á götunum. Á
Somme, Aisne og Montmedy-
vígstöðvunum hafa engin stór-
tíðindi gerst. Við Somine og
Aisne búa Bandamenn sig und-
ir að stemma stigu við fram-
sókn Þjóðverja, og enn rikir
sú von, að hersveitir Banda-
manna, sem svo mjög kreppir
að i Belgíu, komist undan og
eigi eftir að taka þátt ' vörn-
inni þar.
I Bretlandi og Frakklandi
keníur hvarvetna fram sterkari
áhugi en nokkuru sinni fyrri
að tíalda styrjöldinni til streitu,
Ieggja fram krafta hvers manns
í þessu augnamiði, og þetta
kemur greinilega fram hvar-
vetna í breskum og frönskum
löndum.
1 Kanada verður 50.000
mönnum, bætt í herinn og flug-
lierinn aukinn um 5000 manns.
Sennilega verður komið á her-
skyldu í Kanada mjög bráðlega,
þar sem krafan um það verður
æ háværari. Unnið verður allan
sólarhringinn í kanadiskum
vopnaverksmiðjum.
Fregnir um aukinn styrjald-
arundirbúning berast einnig
frá Ástralíu, Nýja Sjálandi og
Suður-Afríku.