Vísir - 05.06.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Slmi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 5. júní 1940.
127. tbl.
HITLER BOÐAR SÓKN.
Hann skorar á þjóðina að f agna yfir sigrinum - - fiagga
í viku og hringja sigurklukkum i 3 daga samfleytt.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Hitler hefir ávarpað þýsku þjóðina í tilef ni af sigr-
inum í Norður-FIandern. í ávarpi sínu boðar
hann nýja sókn — sem færi Þýskalandi fulln-
aðarsignr. Hann sagði og — í ávarpi til hersins, sem bor-
ið hefir hita og þunga dagsins, á vesturvígstöðvunum,
að Þýskaland hefði mikinn f jölda herfylkja, sem væri
reiðubúin til þess að koma hernum til aðstoðar, til þess
að knýja fram úrslitasigurinn.
f ávarpi sínu til hersins sagði Hitler, að með töku
Dunkerque væri lokið mestu orustu í veraldarsögunni
— framkvæmd hefði verið hin djarflegasta hernaðar-
áætlun, sem nokkuru sinni hef ði gerð verið í allri hern-
aðarsögunni.
Hitler fyrirskipaði, ?ð hvarvetna um Þýskaland
skyldi fánar hafðir á stöng í átta daga og kirkjuklukk-
um hringt í þrjá sólarhringa, hvorttveggja til þess að
fagna sigrinum.
• Hermálastjórnin þýska tilkynnir, að þrír herforingj-
ar hafi verið handteknir í Dunkerque og mikið herlið.
Roosevelt
vill fá fé til
að smíða 68
herskip.
Þýska herstjómin hrósar
mjög sigri, þar eð Þjóðverjar
hafa nú á valdi sínu alla strand-
lengjuna við Norðursjó og
Ermarsund til Somme, eftir að
Dunkerque féll um miðjan dag í
gær, en þar segjast Þjóðverjar
hafa tekið 50 þús. til fanga.
Samtals segjast þeir hafa tek-
ið 1.2 miljón fanga í orustum
þeim, sem staðið hafa að undan-
fömu í Hollandi, Belgiu og
Norður-Frakklandi. en ekki
verði komið tölu á fallna menn
ng særða. Eyðilögð liafi verið
75—80] stórfylki (divisions)
andstæðinganna og öll liergögn
þeirra tekin eða eyðilögð, en
Þjóðverjar hafi fengið í hendur
ótölulegan grúa af fallbyssum,
hiyndrekum og vélknúnum
tækjum, sem og skotvopnum og
skotfærum allra tegunda.
í þessari viðureign segjast
l>eir hafa skotið niður 1841 flug-
vél, þar af 699 með loftvarnar-
hyssum, en 1600—1700 flugvél-
ar hafi verið eyðilagðar með ó-
rásum á flugstöðvar og flug-
velli
Þá láta Þjóðverjar mikið yfir
skipatjóni andstæðinganna við
liðsflutningana frá Dunkerque,
en þ. á. m. segjast þeir hafa sökt
5 beitiskipum, 7 tundurspillum,
9 kafbátum, fjölda smærri lier-
skipa og 66 flutningaskipum.
Skemst hafi vegna loftárása 10
beitiskip, 24 tundurspillar, 3
kafbátar, 22 önnur lierskip og
117 flutningaskip.
Sjálfir segjast Þjóðverjar hafa
:mist 422 flugvélar í þessari við-
ureign, en manntjón verði talið
í nokkrum þúsundum.
Segja Þjóðverjar að nú sé lok-
ið stærstu orustu, sem háð hafi
verið í heiminum, og í henni hafi
þýski herinn sýnt yfirburði á
öllum sviðum. Telja þeir það
einstakt afrek að hafa tekið
Holland eftir 5 daga viðureign,
ráðist í gegnum viggirðingar
andstæðinganna inn i Frakk-
land í leifturárás, þrátt fyrir
mjög erfiða aðstöðu og hafa nú
alla ströndina gegnt Bretlandi á
valdi sínu. Sé með þessu fyrsta
þætti styrjaldarinnar lokið með
glæsilegasta sigri, sem sagan
geti uin. Nú hefjist nýr þáttur
styrjaldarinnar, og berjist þýska
þjóðin í trú á endanlegan sigur.
Fundur ítalska her-
ráðsins var ekki
haldinn í gær.
London í morgun.
Itölsk blöð ræða lítið sem
ekki afstöðu Bandamanna til
Italíu, þótt Rjeynaud forsætis-
ráðherra liafi gefið nýtt tilefni
til umræðna um málið. ítölsku
blöðin eru með ónot í garð
Bandamanna fyrir vinsamleg
ummæli þeirra í garð Itala.
Fundur stórráðs facistaflokks-
ins, sem búist var við að koma
mundi saman i gær, var ekki
lialdinn.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Allsherj arnefnd fulltrúadeild-
arinnar hefir samþykt að fá
leyfi lijá þinginu til þess að taka
fjögra biljóna dollara lán, í stað
þriggja biljóna, sem farið var
fram á í öndverðu. Jafnframt
samþykti nefndin að fara fram
á að hækka skatta til liervarna,
svo að þeir gefi af sér um eina
hiljón dollara árlega.
Þá hefir Roosevelt gert upp-
skátt um tillögur sinar um
I aukningu flotans. Vill hann að
Iþingið veiti honum leyfi til þess
að láta smíða þrjú flugvéla-
stöðvarskip, þrettán beitiskip,
j þrjátíu tundurspilla og tuttugu
j og tvo kafbáta.
VIYND LEOPOLDS KON-
fJNGS TEKIN ÚR SÝN-
INGARHÖLL BELGlU.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Belgiska stjórnin, sem nú
hefir aðsetur sitt í París, hef-
ir gefið fyrirskipun um að
'aka marmarastyttuna af
Leopold konungi úr sýning-
arskála Belgíu á heimssýn-
ingunni í New York.
Sýningarskálinn var lokað-
ur í þrjá daga um daginn,
eegna óvissunnar um hvað
Belgíustjórn myndi gera,
hegar Leopold hafði sagt
hemum að leggja niður vopn.
Fyrirliði flugvélarinnar gefur merki um að takmarkinu hafi
verið náð, alt sé i lagi og óhætt sé að halda heimleiðis.
V arúðar r áðst af -
anir í Engflandi.
Á annað hundrað breskir
fascistar handteknir.
Einkaskeyti frá United Pi'ess.
London í morgun.
Ný sókn liefir verið hafin í
Bretlandi gegn breskum fas-
cistum og hafa verið handtekn-
ir af þeim á annað hundrað.
Meðal þeirra eru margir þing-
frambjóðendur.
„Hreinsun“ í hafnarborgunum.
Þá er lögreglan farin að
lireinsa til i hafnarborgum á
suðausturströndinni enn betur
Pyrrhusar-sigur?
Hermann Rausclining liefir
ritað ítarlega grein í „Manchest-
er Guardian“ um vinninga og
töp Þjóðverja. Segir hann að
viðburði síðuslu viku sé ekki
liægt að meta öðruvísi en með
liliðsjón af þeim markmiðum
og tímalengdum, sem Hitler
hafi sjálfur sett þýska hernum.
„Ilerförin til Noregs verður
að skoðast sem hluti af árásar-
fyrirætlunum Hitlers. Þar
hregðast þær í fyrsta sinni, því
að bandamenn flytja lier sinn
hurt úr Suður-Noregi, en binda
liann ekki þar, eins og Hitler
ætlaðist til. Aftur á móti mislu
Þjóðverjar mikinn mannafla
við töku Noregs. Tilraun til
' stjórnarskipta miðshepnaðist
og margt fór á alt aðra leið en
| fyrirætlanir sögðu fyrir um.
Hvers vegna? Vegna þess að
Hitler flýtti sér að svara tundur-
duflalagningu Bandamanna í
landhelgi Noregs, en hélt sér
j ekki við hinar vel undirbúnu
j árásarfyrirætlanir sínar. Fyrir
bragðið misti hann mikinn
hluta þýska flotans, varð að
nota loftflota til nauðsynlegra
flutninga og gat ekki teflt frani
neinum flota nálægt Dunkirk.“
„Það átti að vinna Tannen-
herg-sigur á hresku og frönsku
hersveitunum í Norður-Frakk-
landi. Sigurinn, sem vanst var
Pyrrhusar-sigur. Þessar her-
sveitir vörðust í viku og kom-
ust loks undan, en á meðan liafa
Frakkar getað treyst varnir sín-
ar við Somme.
en áður hefir verið gert. Lög-
reglan liefir tilkynt 130 útlend-
ingum í Folkestone og 238 út-
lendingum í Margate, að þeir
verði að flytja á brott og taka
sér aðsetur annarsstaðar.
Brottflutnmgi liers Itaiida-
manna frá Flandern lokið.
Mcginliluta her§in§ bjargað, cn það veiður
mainaða verk að liæta npp hið gífuiiega her-
gragrnatjon Breta. — — Greinargrerð Chnrehillst
Winston Churchill forsætisráðherra skýrði frá því í gærkveldi,
í áhrifamikilli ræðu, sem hann flutti í neðri málstofunni, að
tekist hefði að koma yfir til Bretlands um Dunkuerque um 335.-
000 manns. Nú er herflutningunum lokið, því að tilkjmt hefir
verið, að Abriele — franski aðmírállinn, sem stjómaði sjóliði
Frakka þar, hafi stigið síðastur manna á skipsf jöl, en það var
kl.7 í gærmorgun. Nokkur þúsund fanga féllu í hendur Þjóð-
verja er þeir tóku borgina. Með töku hennar er lokið vasklegri
vöm og frækilegu undanhaldi, björgun heils hers, sem gengur
kraftaverki næst, og það var öll sú saga, sem Churchill rakti í
ræðu sinni gær, og lagði áherslu á, að þótt betur hefði úr ræst
en á horfði, væri hér um að ræða stórkostlegt heraaðarlegt áfall.
Winston Churchill rakti fyrst
livað gerðist cftir að Þjóðverjar
brutust í gegn á Sedanvígstöðv-
unum, og hvernig liin liernaðar-
lega aðstaða hreyttist við það.
Hann kvað nú vera ljóst orðið,
að ekki var unt að halda sam-
bandinu milli hers Bandamanna
í Belgíu og Norður-Frakklandi,
nema með því að láta lierinn í
Belgíu hörfa undan snður á bóg-
inn. En franska herstjórnin
gerði sér vonir um, að takast
myndi að hefta framsókn Þjóð-
verja með því að loka skarðinu,
sem þeir rufu í viggirðingar
Frakka. Þetta tókst ekki, þar
sem Þjóðverjum tókst að sækja
hratt til strandar. Þannig hefði
verið ástatt, er hann gaf þing-
inli skýrslu sína, en það var um
þetta leyti sem Weygand tók
við yfirherforingjastöðunni.
Churchill kvaðst liafa sagt þing-
heimi, að menn yrði að vera við
þvi búnir, að mikil og þungær
tiðindi bærist, og kvaðst liann
hafa sagt þetta vegna þess, að þá
hefði horft svo, að lier Banda-
manna í Norður-Flandem yrði
algerlega innikróaður ok tekinn
til fanga, eða hann myndi tor-
tímast á vígvöllunum vegna
skorts á matvælum og hergögn-
um. Hann og sérfræðingar hans
hefði ekki gert sér vonir um, að
unt yrði að bjarga nema 20.—
30.-000 manns af hinum mikla
her. Þetta hefði þó farið á annan
veg, því að tekist hefði að bjarga
350.000 manns, en manntjón
(fallnir, særðir þeir, sem saknað
er), væri um 30.000, og mætti
ætla, að einhverir þeirra, sem
saknað væri, kæmi fram. En
hergagnatjónið liefði orðið gíf-
urlegt, — Bretar hefði mist um
1000 fallbyssur allar bifreiðir og
flutningatæki hersins, mikið af
skriðdrekum og öðrum her-
gögnum. Alt, sem ekki varð
komist með, var eyðilagt eftir
þvi sem hægt var, en það yrði
margra mánaða verk að vinna
þetta upp, en þjóðin stæði sam-
einuð að þvi mikla hlutverki, að
endurreisa breska herinn, og
legði fram alla krafta sina til
þess.
Winston Cliurchill ræddi af-
leiðingar þess, að Leopold kon-
ungur fyrirskipaði her sínum að
gefast upp — og með þvi opnað
Þjóðverjum leið til sjávar, en
sambandið slitnaði vegna þessa
milli Breta og hersveita Frakka
sunnar. Churchill kvaðst hafa
beðið menn um það, í seinustu
ræðu sinni, að fella ekki upp
neinn dóm að svo stöddu, yfir
konungi, en nú væri ástæðulaust
að láta þetta liggja i þagnar-
gildi lengur. Konungurinn hefði
sent sendiboða á fund óvinanna
til þess að semja við þá, án þess
að ræða við rikisstjóm sína eða
Bandamenn, og fyrirskipað upp-
gjöf hersins. Þegar Churchill
talaði um hvað konungur tók sér
fyrir hendur kölluðu þingmenn:
„Svivirðing!“
Churchill ræddi allitarlega
björgunarstarfsemina — hvern-
ig safnað var saman skipum af
öllum stærðum — hvernig allir,
sem til var leitað brugðust liið
besta við, og komu með skip sín
á tiltekna staði, án þess að vita
hvers væri krafist — og enginn
hefði skorast undan að taka þátt
í björguninni, sem hefði tekist
svo vel sem reynd bæri vitni,
vegna ágætrar samvinnu land-
liers, flota og flughers, — en
flugherinn breski hefði getið sér
slikt orð í baráttunni við þýska
flugflotann, að þar mætti með
réttu halda fram, að sigur hefði
verið unninn. Churchill ræddi
erfiðleikana við björgunina.
Þjóðverjar hefði lagt alt kapp á
að hindra brottflutninginn, á
landi, sjó og í lofti. Þeir hefði
lagt segulmögnuðum tundur-
duflum, beitt kafbátum (einum
J>eirra var sökt) og motor-torpe-
dobátum, og sent fram hvern
flugvélaflokkinn á fætur öðmm,
en þrátt fyrir það mishepnaðist
þeim að koma í veg fyrir, að
brottflutningurinn tækist.
Churchill bað menn um, að
leggja ekki of mikla áherslu á,
að björgunin liefði gengið miklu
betur en á horfðist. Menn yrði
að horfast í augu við þær stað-
reyndir, að óvinaþjóðin hefði
bætt aðstöðu sína stórkostlega:
belgiski herinn, sem var prýði-
lega æfður og útbúinn, liefði
gefist upp, Belgía væri á valdi
óvinanna, og hafnarborgirnar
við Ermai-sund, og svo væri hið
gífurlega hergagnatjón Banda-
manna í Norður-Flandem, og
loks væri franski herinn veikari
en áður. Þetta yrði menn að
muna — og að búast mætti við
nýjum, stórkostlegum árásum
af Þjóðverja liálfu þá og þegar
— á Frakkland eða Bretland. En
þrátt fyrir alt, sem á móti blési,
mætti menn ekki láta hugfallast.
Breski herinn yrði endurskipu-
lagður undir leiðsögn Gorts yfir-
Frh. af bls. 4.