Vísir - 13.06.1940, Blaðsíða 4

VÍSIR
MAFSLSRBORGIR NAR
F'e&. af 2. síðu.
E3ííaæ®3isárkL SlGftlst hún í tvo
raí&iyktíta, yiri og innri höfn. —
.Af jnáliixraitinar hendi er auð-
taelf au5 Ikoinast inn á höfnina,
qJjTpi aWmakið úti fyrir, jafnve!
rsuE: Maí jöru og straumar frem-
rarfBSBr. Her er ekki tími til að
OPýsæ Sinfninni sjálfri af neinni
enáfevjaemrri, cnda er hún nú að
MkHsdíinm egÆiilögð. E»ess skal þó
SgefKS, að yfirhorð ytri hafnar-
ámar ánnan Carnot-hafnar-
garSsíns ei nrn 50 hektarar, og
3eggjasí þar stórskip þau, er
ísigfa vestur um haf til Amer-
Skii, svo sem „Colombus", sem
fcr 245 metrar á lengd og 35 þús-
amd lonn og ristir 10 metra.
i»ess skal og getið, að siðustu
.áría foefii' verið unnið að stór-
kosilegum endurbótum við
böfnina. Stóð til að lengja Car-
aidt-hafnargarðinn; um 525 mtr.
•og hyggja nyjan hafnargarð að
norðen. ,er .átti að verða 2032
TOiefrariálengd.Til þess að fram-
fevaema þessi og fleiri mann-
vírM við höfnina, var veitt 400
anirjömnn franka eða upp undir
rJ0öi jtmJjómnn kröna, ef miðað
<er gengið árið sem fjár-
íframlagið var veitt, eða 1930.
'Jíœr isr ekki kunnugt, hvort
’þesKtí verki hefir verið lokið ti 1
íftills, þegar borgin var hernum-
ffl*. —
.Æín Tiane rennur mitt í
rgegmnri, Btmlogne og í ósum
íhenTiar er innri höfnin. Hún er
sujtdnrhólfuð í rnargar álmur
,'Og á uppfyllingu einnar þeirra,
;á sjálfnm hafnarbakkanum,
stendiir járribrauíarstöð. Þang-
tafí ftraða ferðalangar sér, er
kcMBÍS hafa yfir Ermarsund frá
Foíkeslont æða Ðover með
lnaSíestmni frá London og flýta
fflérrméS hraðlestinni frá Bou-
'3o®sse 111 París, eða hvert sem
jþeir ytú .ætla sér. Frá þessari
járnhrautarstöð fer og mikill
sægor vörúflutningalesta til
Jhöfiíðstaðarin s.
ATímikTll ferðamannastraum-
:tir tiggar <ög iim Caíais, enda er
•snnöiS þar mjóst milli Eng-
laníjs og meginlandsins og ekld
jtema léóonar klukkust. sjó-
ferS. Ferðin á ntiíli Folkestone
og Boulogne iekur aftur á móti
IháMrm ;annan tínía. Calais er
‘sfærrí Itorg en Botílögne, telur
yfrr 78 þúsund íbúa. Um þessa
iborg var rriikið barist fyr á öld-
mns. ?Sn "þá voru það Englend-
já^r 'og Frakkar, sént börðust,
isem kurmtigt er, enda var horg-
rín iangap aldur í Itöndum Eng-
’.lendÍBga. — "Nú,,er Calais all-
ríiiíkH iðnáðarborg, Þar, er fram-
iiíoít míkíð af silkidukum og
haíTmulIardúkum. Þar eru og
iníklar skipasmiðastöðvar, járn-
ihraÆsIur og járnsmiðjur. Cala-
' ts-er og allrriikil sigtingaborg.
jDunkerque er aftur á móli
attjöig raikil siglingaborg, eins
og áður er frá skýrt. Hún er og
atlmíkil járniðnaðarborg. —
Dunkerque er lítill bær, minni
en Reykjavík, hefir eitthvaS 33
þúsund ibúa. Hún stendur rétt
fyrir sunnan og vestári landa-
mæri Frakklands og Belgíu, 41
sjómílu frá Boulogne og 20 sjó-
mílur frá Calais. Frá Dunker-
que til París eru rúntir 300 knt.
En þótt Dunkerque sé ekki
stór horg, liafði hún stóra og
fullkomna höfn. Þar voru tveir
fljótandi uppskipunarkranar,
50 gufuknúnir kranar, 78, er
geugu fyrir rafmagni og ntörg
og margskonar tæki, sem of
langt væri upp að telja. Þar
voru hafnarbakkar alls 12 km.
á lengd og vörugeyntslur og
vörugeymsluhús er nánui 90.-
000 fermetrum að flatarmáli. í
síðustu stríðsfréttum frá Dun-
kerque var sagt, að höfnin væri
gereyðilögð.
Eg verð því miður að fara
liratt yfir sögu og sleppa flestu,
er eg vildi sagt ltafa um þessa
bæi þar sem eg hefi dvalið á
friðartímum. Stærstur þeirra er
Le Havre, sem, stendur skamt
frá ósum Signu, 98 sjómílur
suðvestur af Boulogne og 228
km. norðvestur af París. Þetta
er og hafnarborg Parísar og
telur 165 þúsund íbúa. Hún er
þriðja stærsta hafnarborg
Frakklands, miðað við vöru-
þunga, sem fyrr er sagt. Le
Havre er og hafnarborg stærstu
skipa Frakka og Bandarílcja-
manna, þeirra, er sigla á milli
Frakklands og Ameríku. Höfn-
in hefir og á að skipa öllum liin-
um fullkomnustu, nýtísku tækj-
um. Þar eru opinber vöru-
geymsluhús, er taka 800.000
tonn af vörum. Til þessarar
hafnar berast árlega feiknin öll
af matvöru og hráefnum, er
þaðan dreifast svo um Frakk-
land og önnur lönd Evrópu. Þar
eru skipasmíðastöðvar og verlc-
smiðjur, er framleiða 475.000
tonn af vörum, sem virtar voru
á 1 miljarð og 500 miljónir
fraulca óður en frankinn féll.
Þá er ástæða til að minnast
hæði á Dieppe og Cherbourg,
sem laáðar eru allþýðingarmikl-
ar liafnir á norðvesturströnd
Frakklands, við Ermarsund, og
svo getur farið, að þessara bæja
verði oft getið í stríðsfréttum
næstu daga. En eg verð að láta
mér nægja að taka þetta fram
um Dieppe, að um liana liggur
ein höfuðleiðin milli Englands
og Frakklands um Néwhaven
á suðurströnd Englarids. Þýðing
liennar hlýtur því að vera mikil
nú, eflir að Þjóðverjar hafa tek-
ið Boulogne, þ. e. a. s. meðan
Þjóðverjar ná henni ekki líka
á sitt vald, en þeir eru nú þar
á næstu grösum. Sjóleiðin milli
Newhaven og Dieppe er nokkru
lengri en milli I'olkestone og
Boulogne, eða um 4 klukku-
stundir. íbúar Dieppe eru um
25 þúsundir og stunda einkurn
1 fiskvéiðar.
Cliefbourg stendur alllangt í
vestur frá Le Havre, nyrst á
miðjum skaga, er gengur á
milli Calvados-flóa og St. Malo-
flóa og lieitir Cotentin. Cher-
hourg er þýðingarmikil flota-
stöð; bærinn er á stærð við
Reykjavík.
Áður en eg lýk máli mínu,
verð eg að niinnast enn á eina
borg, sem íslendingar munu
flestir kannast við frá fornu
fari, en það er Rúðuborg, _er
Frakkar kalla Rouen. Þessi
borg stendur raunar 125 km.
frá sjó, en 140 km. norðvestur
frá París. Rouen er merkileg
fyrir það, að hún hefir tvenn
hlutverk að inna af hendi: hún
tekur á móti hafskipum, sem
sigla þangað upp eftir ánni
Signu, borgin stendur sem sé á
bökkum Signu, og i öðru lagi
er hún liafnarborg álitlegs
skipaflota, er aldrei kemur á
sjó, en siglir eingöngu um ár
og skurði. Hafskip þau, sem
sigla til Rouen, eru venjulega
7 tíma frá því þau halda upp í
árósinn þar til þau koma til
borgarinnar. Er það talinn
geysimikill sparnaður á flutn-
ingskostnaði, að skipin komast
]>etta langt upp i landið með
vörurnar á móts við það, ef
þyrfti að flytja þær þá leið alla
með járnbrautum eða bilum.
Enda hefii* mikil vinna verið
lögð í að bæta siglingaleið þessa
og skip, sem rista 8 metra, kom-
ast nú til Rouen um flóð. —
Það er eftirtektarvert, að Rouen
er önnur stærsta hafnarborg
Frakka, miðað við vöruþunga,
þótt hún standi þetta langt frá
sjó. — í borginni eru 123 ])ús-
und íbúar.
*
Það var vorið 1935. Eg var
staddur í BouIogne-sur-Mer. -—
Kvöld noklcurt varð mér geng-
ið framhjá mikilli og glæsilegri
byggingu, er stóð við ströndina.
Stórri auglýsingu hafði verið
komið fyrir við dyr hússins.
Það kom upp úr kafinu, að
þetta var svo kallað „Casino“
eða sumarskemtihús, er hærinn
rak sjálfur, í þeim tilgangi
meðal annars, að gera daglegt
líf baðgesta tilbreytingarílcara,
svo að þeir kynnu vel við sig
í Boulogne og færu síður til
nærliggj. baðstaða, en af bað-
gestum eru auðvitað miklar
heinar og óbeinar tekjur. —
Um þetta leyti fór fram all-ein-
kennileg kepni inni í þessu
skrauthýsi — eftir því sem aug-
lýsingin skýrði frá. Var það al-
þjóðleg danskepni og var dans-
aður svokaílaður „þoldans“. —
Drengur nokkur liljóp til mín
og bað mig að kaupa af sér að-
göngumiða fyrir hálfvirði. Eg
þáði boðið og fór inn í húsið,
gekk í gegn um háa sali, upp
langan stiga og inn um dyr og
var þá kominn upp á loft í all-
stóru leikliúsi. Á leiksviðinu
dansaði látlaust liálft þrettánda
par, tólf stúlkur og tólf piltar,
tvö og tvö saman, og þrettándi
maðurinn, sem dansaði einn. í
kepni þessari tóku þátt helstu
dansgarpar ýmsra höfuðborga
álfunnar, og liafði hún staðið
yfir með litlum hvíldum síð-
ustu 10 daga og 10 nætur, enda
bjuggust menn skjótt við úr-
slitum.
Mér er ekki kunnugt um,
hvernig þau úrslit urðu. En
vafalaust hefir engum, sem
þarna var, dottið í hug, að ná-
kvæmlega 5 árum siðan yrði
háð á þessum sama stað önnur
kepni, kepni upp á líf og dauða,
ekki eingöngu um Boulogne og
aðrar hafnarborgir Frakka við
Ermarsund, heldur um tilveru
Frakklands sjálfs. Síðustu frétt-
ir herma, að Þjóðverjar hafi
náð Rouen og sæki nú ákaft að
Le Havre og Cherbourg. Dieppe
mun nú vera slitin úr sam-
bandi við París, og París sjálfri
ógnað. Verður hún lögð í rúst-
ir og öll þau listaverk, sem sú
horg hefir að geyma? Þvi er
ekki hægt að svara á þessari
stund. En livað sem þvi líður,
þá eru það sprengikúlurnar,
sem dansa nú, og tæta í sundur
fagrar byggingar og önnur
mannvirki — og fólkið sjálft.
Sögalégmál*
Á ]æssum síðustu tímum eru
farin að koma fram skýrar en
áður ýms sögulögmál sem mjög
áríðandi er að þekkja. Hygg eg
jafnvel, að væru þau lögmál svo
kunn sem skyldi, mundi ekki
einasta ekki vera styrjöld,
heldur munu þjóðirnar leggja
engu minna kapp á sem
allrabest allra samtök og
samstarf, en nú er gert
á að eyðileggja sem mest fyr-
ir andstæðingum. Verði þeirri
stefnu haldið áfram má segja
fyrir lirun menningarinnar, og
jafnvel endalolc tnannkyns áðuv
á mjög löngu líði. Því að þegar
útséð er um að mannkyn ein-
livers hnattar álti sig á því, að
hverju mannkyn á að stefna, þá
á það sér ekki langan aldur úr
því. Og um hinar einstöku þjóðir
má segja, að því háleitara hlut-
verk sem þeim er ætlað, því fyr
munu þær lamast og líða undir
lok ef þær bregðast því. Forlög
Norðurlandaþjóðanna veita
mjög eftirtelclarverðar hend-
ingar í þessa átt. Því verður ekki
neitað, að á Norðurlöndum hafa
verið, eða þaðan ættaðir, ýmsir
af helstu forustumönnum mann-
kynsins. En þó verður ekki sagt,
að hið norræna kyn liafi ennþá
til fulls áttað sig á hlutverki
sínu. En irinsvegar virðist mjög
ljóst að til er þjóð, sem telur sig
öllum öðrum fremur forustu-
þjóðina hér á jörðu, og erfingja
hins livíta mannkyns. Þessi
þjóð, Japanar, heldur því fast
fram, að Asía eigi að vera fyrir
Asíumenn og yfirráð Norður-
álfumanna eigi þar engin að
vera. Og allar líkur virðast vera
til þess, að ef Evrópuþjóðirnar
berjast til þrautar sín á milli, þá
muni þær ekki, þegar þeim ó-
friði lýkur, vera þess megnugar,
að standa á móti tilraunum Jap-
ana til að lirinda gersamlega
öllum yfirráðum Evi’ópumanna
i Austurálfu heims.
Helgi Pjeturss.
| Félagslíf |
Glímufélagið ÁRMANN. —.
Æfing í kvöld kl. 9—10, í liand-
bolta og frjálsum íþróttum fyr-
ir stúlkur. (263
ÍÞRÓTTASKÓLINN á Ála-
fossi getur tekið á móti nokkr-
um stúlkum 8—14 ára á júlí-
námskeið. Uppl. á afgr. Ála-
foss. (268
IIÁPAE'fDNDI&l
PENINGAR fundnir. A. v. á.
SEÐLAVESKI merkt Haukur
Davíðsson tapaðist. Sími 2934.
TAPAST hafa gleraugu í mið-
bænum. Vinsamlegast skilist á
afgr. Vísis. (266
KVENARMBANDSÚR tapað-
ist í gærkveldi í austurbænum.
Finnandi vinsamlega l)eðinn að
skila því Bergstaðastræti 8. (269
MERKTUR svartur sjálfblek-
ungur liefir tapast. Skilist á
Ásvallagötu 31. (270
HFenslOI
VÉLRITUNARKENSLA. —
Cecilie Helgason, sími 3165. —
Viðtalstími 12—1 og 7—8. (107
KtlCISNÆDll
GÓÐAR sumaríbúðir til leigu
nálægt Reykjavík. Uppl. í síma
4402 ld. 2—6._____________(248
2—3 HERBERGJA íbúð ósk-
ast seinni partinn í sumar. —
Uppl. i síma 5236. (250
ÓSKA eftir herbergi i austur-
bænum, lielst með innbygðum
skáp og ofurlitlu eldunarplássi.
Uppl. í síma 5709. (255
STOFA í hreina loftinu á
Víðimel til leigu. Uppl. í sima
4531, eftir kl. 6 siðd. (256
2 HERBERGI og eldhús til
leigu. Uppl. í síma 4167. (258
FORSTOFUHERBERGI til
leigu. Uppl. í síma 3967. (259
SMÁ-ÍBÚÐ eða gott lierbergi
með öllum þægindum óskast nú
eða með liaustinu. Tilboð merkt
„5493“ sendist Visi. (265
STÚLKA vön netahnýtingu
óskast. Uppl. í síma 5172. (260
SKATTA- og útsvarskærur
skrifar Þorsteinn Bjarnason,
Freyjugötu 16. (1690
REGLUSÖM ung kona óskar
eftir atvinnu í sumar, t. d. á
veitingahúsi i sveit, eða sem,
ráðskona á litlu heimili í
Reykjavík eða nágrenni. — Til-
boð merkt: „Atvinna“ sendist á
afgreiðslu þessa blaðs. (249
SKRIFA útsvars- og skatta-
kærur. Jón Björnsson, Klapp-
arstíg 5 A. Viðtalstími eftir kl. 7
nema laugard. og sunnud. eft-
ir kl. 12 á hád. _____(106
14—16 ÁRA STÚLKA óskast
til að gæta barna. Simi 3897. —
^________________(241
UTSVARS- og skattakærur
skrifar Pétur Jakobsson, Kára-
stig 12. Sími 4492. (35
MÁLNINGIN GERIR GAM-
ALT SEM NÝTT. — Málara-
stofa Ingþórs, Njálsgötu 22. —
Sótt. Sent. — Sími 5164. (1239
BfHiPSíöpH
ÚRVALS minkatríó til sölu.
A. v. á. (199
NÝLEGUR trillubátur til
sölu. A. v. á. (252
VÖRUBÍLL eða hálfkassi
óskast ódýrt. Tilbo, merkt: „77“
sendist afgr. Vísis. (264
VÖRUR ALLSKONAR
HEIMALITUN hepnast best
úr Heitman’s litum. Hjörtur
Hjartarson, Bræðraborgarstíg
1. —___________________(18
HIÐ óviðjafnanleg RIT Z
kaffibætisduft fæst hjá Smjör-
húsinu Irma. (55
SALTKJÖT nýkomið. Versl-
unin Helgafell, Bergstaðastræti
54. Sími 1988. (251
JARÐARBERJAPLÖNTUR
til sölu. Uppl. í Bókhlöðustíg 9,
uppi. (253
NOTAÐIR MUNIR
_______KEYPTIR_________
KAUPUM FLÖSKUR, stórar
og smáar, wliiskypela, glös og
bóndósir. Flöskubúðin, Berg-
staðastræti 10. Sími 5305. —
Sækjum. — Opið allan daginn.
___________________(1668
KLÆÐASKÁPUR og smá-
horð óskast. Uppl. frá kl. 7
Laugavegi 58, miðhæð. (254
NOTAÐIR MUNIR
TIL SÖLU
GUITAR til sölu Baldursgötu
22.________________ (247
GÓÐUR barnavagn til sölu
Ránargötu 1 A. Sími 2649. (257
LÍTIL sumarkápa til sölu. —
Verð 25.—. Uppl. á saumastof-
unni Kirkjustræti 8 B. (267
'W SomersetMaugham: 73*
,4 ÓKÍJNNUM LEIÐUM.
■íiagst' og Jiorium fanst liann sjá hin frægu þrí-
þiljuskip írá dögum Eliza.
Hami var stoltur af brfeðrum sínum, stoltur
:af jwaí að vera Englendingur, af þvi að Frobis-
Jier <&g iEffingliam voru enskir og Drake og
IBaleigh og'Nelson. Og er liann hugsaði á þessa
SeíS efldis.t aðdáun iians á hinu mikla Breta-
sem átti rætur sínar að relcja til þessar-
sirssBáeyjn, sem hann í huga sér kallaði „Róma-
3sorg alls heimsins“. — Og nú reikaði hugur
Misrts mn hið fagra eyland, um, græn engi með-
ifrasii síifnrtærum Iækjum. Og nú reyndi hann
rsfcki áð halda aftur af neinni hugsun — liann
'léiL þær réika að viid. Hugur lians lieimsótti
tJöSákgrænar iimagirðingar og liávaxin álmtré,
Æögar nmáhús við þjóðbrautir og vegi, engja-
fog tiéiSablörn, l)ugðótta stigu. Hann andaði að
aér 'héilnæmu lofti, og honum leið betur. Hug-
rar hans var fullur aðáunar, er hann liugsaði
ciwro aandið, sveipað þokuslæðingi hér og- þar.
cfHg Thtfirnmri fomst, að ilmur heiðablómanna bær-
lM íjÍ hans. Ekkert fljót, fanst lionum, gat stað-
ist samanl)urð við Thames, með hinum fögru
trjám á bökkunum, síkjum og lygnum. Og hug-
ur lians leitaði íil Oxford, með turna sína og
gömul liús, garðana, svo vel lrirta, meðal ann-
ara Jiáskólagarðsins, þar sem liann hafði svo oft
setið, þegar liann var við nám. Hann mintist
margs frá liðnum tímum. Og iiann liugsaði um
London og alla þá miklu og margbreytilegu
fegurð og sérkennileik, sem þessi mikla heims-
borg býr yfir. Og er hugur lians hafði dvalið
við þetta alt um stund, fór hann að hugsa um
seinustu ferð sín frá London. Þá var Georg All-
erton með honum, en nú var hann einn.
Hann hafði ekki fengið neitt bréf frá Lucy
síðan er hann hafði skrifað henni, að bróðir
hennar væri látinn. Hann skildi vel hvers vegna
hún slcrifaði ekki. En þegar hann hugsaði um
Georg, varð hann beiskur í garð örlaganna,
fyrir að lífi þessa pilts hafði verið á glæ kastað.
Alec mundi vel eftir því, að hann hafði leitast
við, með allmiklum ákafa, að treysta vináttu-
bönd milli sín og Georgs. Ilann hafði viljað
vinná hylli piltsins og traust. En hann mundi
líka enn betur hversu vonbrigðin voru sái’, er
liann sé liversu sneyddur nxannkostum pilt-
urinn var. Hið djarflega bros, hreinskilnisleg-
ur svipurinn — viðfeldið augnatillitið — það
bafði alt blekt — leynt því, að hann var ó-
stöðuglyndur, lineigður til þess að fara króka-
leiðii*, til þess að blekkja og svíkja. Alec mundi,
að hann liafði neitað með sjálfum sér að viður-
kenna þetta, eins lengi og hann gat, þótt það
lægi í augum uppi. Og þegar liann gat ekki ef-
ast lengur, reyndi hann það, sem liann gat, til
þess að koma Geoi'g á x'étta braut. En áhrif
Afríku voru sterkari en lians. Alec hafði reynslu
fyrir því, að margir hvítir menn urðu fyrir
spillandi áhrifum þar. Álirif hinna hvítu manna
vald þeirra yfir þjóðflokkum, sem virtust
standa á svo miklu lægra stigi, stigu mönnum
til liöfuðsins, — hitinn, hinar miklu fjai'lægðiv
frá menningarstöðvum, alt hafði sín spillandi
áhrif á þá, sem ekki voru siðferðilega sterkir
fyrir, en á hina gagnstæð. Hann vissi, að reynsla
Fi'akka, í nýlendum þeix-ra, hneig í sömu átt.
Það þurfti sterkan vilja og ti-austa skapgex'ð
til þess að foi’ðast hættur Afriku, og Georg
hafði livorugt til að bera. Hann spiltist. Hann
fyrirvai'ð sig ekki fyrir neitt. Elckert vald var
nógu sterkt, til þess að halda honum á réttri
braut. Og það var alt enn vonlausara, af þvi
að liann lmeigðist til dryklcju. Þegar Maclíinn-
ery liafði verið rekinn til strandar fyrir engu
stærra brot, en Georg liafði gerst sekur um
— og' Georg liafði lofað bót og betrun, stoðaði
það ekki liót. Það færðist jafnvel alt frekar til
enn verri vegar.
Alec mintist þess, er hann kom aftur til
birgðastöðvarinnar, þar sem hann hafði skilið
Georg eftir sem fyrirliða. Mennirnir, sem, Ge-
org átti að stjórna, voru í byltingarhug, — sum-
ir í þann veginn að strjúka, en Georg drukk-
inn. Georg hafði þá orðið svo æfur, að hann
misti alt vald á sér.
Alec liafði teki'ð hann og hrist liann til og
hann varð að taka á öllu sínu þreki, til þess
að berja hann ekki niður — kagliýða hann í
viðurvist lrinna blökku manna.
‘Og loks gerðist hin liroðalegi atburður, er
Georg niyrti blökkukonuna. Alec hugleiddi á
ný livernig ástatt var, eflir að þetta bar til, þeg-
ar allar líkur bentu til, að afleiðingin yrði, að
þeir allir léti lífið. Georg hafði fallið á leið til
árinnar, er hann hafði farið þangað til þess
að bæta um fyrir misgerðir sínar og reyna að