Vísir - 14.06.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristj án Guðlaug sson
Skriístofur
Félagsp rentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 14. júní 1940.
135. tbl.
ÞÝSKUR HER KOMINN INN ÍPARÍS
**$**..
C.jf1
Alt með kyrrum kjörum í borg?iiini.
Reynaud fluíli iitvappsræðii í
gærkveldi ©g bar fram hinstii
beiðni til Bandaríkjamanna um
aukinnjstuðning.
llretar endnrnýja öll sín loforð við Frakka. Banda-
uieiiii halda síríöiim áfram þrátt f yrir uppgjöf Parisar
EINKASKEYTI frá United Press, London í morgun.
Þjóðverjar fóru með her sinn inn i Parísarborg í gærkveldi. Bullit, sendiherra
Bandaríkjanna í París, en hann heldur kyrru fyrir, sendi ríkisstjórn sinni til-
kynningu um þetta síðastliðna nótt, fyrir milligöngu Biddle, sendiherra við
pólsku stjórnina í Tours, og hljóðaði skeyti Bullitts svo:
„Þýski herinn hefir f arið inn um borgarhlið Parísar."
Það var kunnugt síðdegis í gær, að Frakkar höf ðu hætt við að verja Parísarborg. Her-
Ing herf oringi, yfirmaður setuliðsins í París, hélt á brott með her sinn, en við tók Dertz
herforingi, en hann hefir að eins lögregluliði yfir að ráða. Tilkynningar voru festar
upp um borgina þess efnis, að því hefði verið lýst yfir, að París væri varnarlaus borg,
og yrði undir öllum kringumstæðum séð fyrir öryggi borgaranna, nægum matvælum
<o. s. f rv.
Það er talið, að Frakkar hafi tekið þessa ákvörðun til þess að bjarga hinni fögru höf-
uðborg sinni frá eyðileggingu.
1 gær var tilkynt í París, að Frakkar hefði byrjað gagnsókn fyrir norðan París og Frakkar sótt
fram 5 mílur enskar. 1 síðari tilkynningum er ekki minst á þetta, en viðurkent, að Þjóðverjar héldi
áfram sókn sinni á öllum vígstöðvunum og hefði.þeir sent fram samtals um 100 herfylki eða tvær
miljónir manna. Væri sókn af þeirra hálfu hvarvetna frá sjó (Le Havre) til Meusefljóts. Sagt var
í tilkynningum Frakka, að ákafir baragar stæði við Senlis fyrir norðan París, og Þjóðverjar hefði
sótt frekara fram hjá Chateau Thierry, ennfremur við Reims, og er augljóst af tilk., að Reims er í
höndum Þjóðverja, eins og þeir höfðu sjálfir tilkynt þegar í gær. Voru hersveitir Þjóðverja komn-
ar til Chalons sur Marne um 25 enskar mílur frá París í gær.
1 gær var birt orðsending, sem Reynaud forsætisráðherra
Frakklands sendi Roosevelt Bandaríkjaforseta þ. 10. júní s. 1.,
daginn, sem Italía sagði Bretlandi og Frakklandi stríð á hendur.
1 orðsendingunni sagði Reynaud, að óvinaherinn væri við hlið
Parísar, en Frakkar myndu berjast fyrir norðan París og fyrir
sunnan borgina, og gaf þá þegar í skyn, að París sjálf myndi
ekki verða varin, en þó bjuggust menn við því fram á síðustu
stund, að borgin yrði varin götu fyrir götu. 1 orðsendingu Rey-
nauds var ennfremur svo að orði komist, að Italir hefði þennan
dag (10. júní) ráðist að baki Frökkum. Bað Reynaud Roosevelt
að lýsa yfir því opinberlega, að Bandaríkin veitti Bandamönn-
um fullan stuðning, að því einu undanteknu, að þau sendi ekki
her til Frakklands. Reynaud bað forsetann að lýsa yfir þessu
þegar í stað, því að brýn nauðsyn krefðist að það væri gert þegar
í stað. Eins og kunnugt er f lutti Roosevelt hina miklu ræðu sína
í Charlottesville sama kvöldið og hét Bandamönnum fullum
stuðningi. Þegar kunnugt varð um orðsendingu Reynaud héldu
menn fyrst, að ræða Roosevelts hefði verið orðuð sem svar við
orðsendingunni, en síðar var upplýst í Washington, að svo hef ði
ekki verið, því að forsetinn hefði ekki fengið orðsendingu hans
fyrr en eftir að ræðan var haldin. Forseti Bandaríkjanna hét
því Frökkum öllum þeim stuðningi, sem á hans valdi var að
lofa þegar 10. júní. Og ráðstafanir voru þegar gerðar til þess að
standa við þessi lof orð.
I gærkveldi kl. 11.45 flutti j
Reynaud ræðu, sem útvarpað
var um gervalt Frakkland, og
endurvarpað til Ameríku. Ræða
þessi var flutt til þess að biðja
Bandaríkjamenn um aukna
hjálp. Reynaud kvað þetta vera
hinstu bón sína til Roosevelts,
því að líf Frakklands væri í
veði. Eftir að kunnugt varð um
þessa beiðni Reynaud var tilkynt
í Washington, að Bandaríkin
hef ði gert og héldi áfram að gera
alt, sem unt væri Bandamönnum
til hjálpar. Bandaríkin eiga í
raun og veru að eins eitt skref
óstigið — og það er að fara í
stríðið með Bandamönnum, en
það skref tekur forsetinn ekki
upp á eigin spýtur.
Breska stjórnin sendi
frönsku stjórninni orðsend-
ingu kl. 1.45 s. 1. nótt og lýsir
yfir því, að hún sé ákveðin í
og tel ji sig skuldbundna til að
halda áfram baráttunni með
Frökkum þar til sigur sé unn-
inn. Hvað sem vér verðum á
oss að leggja munum vér
berjast áfram með Frökkum,
í Frakklandi, á þessu éylandi
voru — á hafinu, í Ioftí, hvert
sem leikurinn berst, og vér
munum beita öllum kröftum
vorum í þessari baráttu og
öllum auðæfum. Vér munum
sameiginlega bera allar byrð,-
ar ófriðarins og sameiginlega
græða öll sár að henni lok-
inni.
Duff Cooper útbreiðslumála-
ráðherra kom sjálfur í ráðu-
neyti sitt í nótt og las orðsend-
inguna fyrir blaðamönnum, sem
þangað hofðu verið kvaddir.
Af hálfu stjórnarinnar var
neitað að gefa frekari upplýsing-
ar, en það er litið svo á, að breska
stjórnin hafi viljað .fullvissa
Frakka og allar þjóðir um það
enn á ný að þeir myndi berjast
þar til yfir lyki, með Frökkum
— og hún hafi viljað endurtaka
þetta einmitt nú, þegar horfurn-
ar eru ískyggilegastar á víg-
stöðvunum við Signu og Marne.
Útvarpsræðu sína í gærkveldi
byrjaði Reynaud með því að
minnast hetjudáða franska hers-
ins á þeim ógnarstundum, sem
nú standa yfir. Eg hefi sjálfur
séð hersveitir vorar koma úr
fimm sólarhringa látlausum or-
ustum, særða, þreytta en ósigr-
aða. Óvinirnir ætla, að þeir hafi
brotið mótspyrnu hermanna
vorra á bak af tur, en þeir trúa
enn á sigurinn. Frakkland hefir
hlotið mörg sár og stór, en eins
og ávalt áður þegar óvinaher
hefir ráðist inn í Frakkland, hef-
ir reyndin orðið sú, að reynst
hefir ógerlegt að sigra þjóð vora,
sem ávalt hefir varið land sitt og
frelsi og ávalt rétt við. Allar
frjálsar þjóðir standa i mikilli
þakldætisskuld við Frakkland
og nú er sá tími kominn, að þær
greiðí skuld sina og veiti oss að-
stoð í baráttunni. Allar þjóðir
verða að fá vitneskju um þjan-
ingar vorar og jafnframt, að vér
viljum enn alt í sölurnar leggja
fyrir frelsi vort og málstað. Vér
eruim forverðir lýðræðisins í
Eru Spán-
verjar að
fara á stað ?
Fréttir hafa borist um, að
spánskt herlið (frá Spánska
Marokko) hafi tekið Tanger.
Tanger hefir 50.000—60.-
000 íbúa og er höfnin þar
hin besta i Marokko.
Tanger er alþjóðaáhrifa-
svæði undir sérstakri stjórn.
— Fregnin um þetta vekur
mikla furðu, þar sem ekki
var búist við, að Spánverjar
myndi grípa til neinna
hernaðarlegra aðgerða.
Fregnin hefir ekki verið
staðfest opinberlega.
heiminum, en allir lýðræðis-
þjóðir verða að taka þátt i bar-
áttunni. Vér verðum að fá flug-
vélasveitir sendar til vor — sem
berast yfir hafið til vor sem ský
— til aðstoðar oss í baráthmni
gegn óvinunum.
Reynaud kvað nauðsynlegt, að
frjálsir menn færi áfram með
stjórn Frakklands •— til þess að
koma i veg fyrir, að þar yrði
stofnuð leppstjórn' sem i öðrum
innrásarlöndum. Þess vegna
hefði stjórnin farið frá Paris.
Nú flyt eg Bandarikjaforseta
hinstu bón mína um aðstoð.
Hann hefir ávalt brugðist vel
við. Nú er komið svo, að líf
Frakklands er i veði. Banda-
ríkjameim hafa alt af metið
lýðræði og einstaklingsfrelsi
framar öllu, barist fyrir hug-
sjónir sínar. Munu þeir hika við
að taka þátt í baráttunni gegn
nasismanum ?
Breski flotinn hefir veitt oss
hinn mesta stuðning. En það er
ekki nóg. Vér vonum enn — og
í fjarska sjáum vér hylla undir
nýjar vonir. Franska þjóðin
mun alt á sig leggja fyrir land
sitt og frelsi. Hún veit hvað það
er að berjast og það mun'enn
sannast. En sá dagur mun rísa,
er vér rísum upp á ný."
I fregnum frá Paris í dag seg-
ir að Þjóðverjum standi nú allar
leiðir opnar til Parísar, þar sem
Frakkar hafi ákveðið að verja
ekki borgina.
Seinast er f réttist var alt með
kyrrum kjörum i borginni og í
morgun snemma var simasam-
band við hana, en miklum erfið-
leikum bundið að ná þvi.
Fregn hefir borist um, að
Þjóðverjar hafi farið inn um eitt
borgarhliðið kl. 5 í morgun og
þýska herstjórnin tilkynti i
morgun: Her vor er nú að fara
inn í París.
Eins og áður hefir verið getið
símaði Mr. Bullitt, sendiherra
Bandarikjanan í gærkveldi, að
Þjóðverjar væri komnir inn um
borgarhliðin, og er sennilegt, að
þar hafi að eins verið um fram-
varðasveitír að ræða.
Boranirnar eru að hefjast
við þvottalaugarnar.
Langvad verkfræðingur er bráðlega
væntanlegur til landsins.
Guðmundur Ásbjörnsson bæjarfulltrúi bar fyrir nokkuru
fram tillögu þess efnis, að stóri borinn að Reykjum skyldi fiutt-
ur til Þvottalauganna, og haldið skyldi áfram borunum þar, og
náði tillagan samþykki. — Er nú unnið að þvi af kappi þessa
dagana að koma bornum fyrir inn við Þvottalaugarnar. —
Visir átti tal við Helga Sig-
urðsson, verkfræðing, og inti
hann eftir, hvað liði borunum
að Reykjum. Skýrði hann svo
frá:
„Nýlega er lokið við að þurka
upp lækinn við Reykjahvol, en
þar vissum við að voru heitar
uppsprettur. Vatnsmagn þeirra
og vatnsmagn það, sem úr bor-
holunum kemur, nemur sam-
tals 240 sek./ltr. — samkvæmt
siðustu mælingum, — en 207
sek/ltr. þarf til þess að hita
upp allan bæinn. Auk þess eru
nokkrar uppsprettur aðrar,
sem gefa heitt vatn til viðbót-
ar, þannig, að vatnsforðinn er
þegar meiri en nægur.
Þegar dælustöðin í Laugun-
um var bygð og leiðslur lagð-
ar til bæjarins, var gert ráð
fyrir, að þær gætu flutt 25 sek/
ltr., en við boranir • þær, sem
framkvæmdar voru við Laug-
arnar, fengust aðeins 15 sek/
Ifftir hiii Iií-
i.
EINKASK. FRA U. P.
London í morgun.
p^ÍKISSTJÓRN Tyrklands
kom aftur saman á fund
i gær síðdegis, og stjórnaði for-
sætisráðherrann fundinum, en
ekki Inonu, ríkisforseti.
Engin tilkynning var gefin
út að fundinum loknum, enda
ekki búist við að mikilvægar
ákvarðanir væri teknar, þar
sem forsetinn sat hann ekki.
Fréttaritari United Press hef-
ir hinsvegar fregnað frá áreið-
anlegum heimildum, að her-
væðingunni sé hraðað af öllum
mætti um gervalt landið. Her-
væðingin hefir ekki verið til-
kynt með götuauglýsingum,
eins og oftast er venja, heldur
fær hver maður, sem kallaður
er til vopna, bréf frá herstjórn-
inni, þar sem honum er tilkynt
hvar og hvenær honum beri að
gefa sig fram til herþjónustu.
Franska herstjórnin segir, að
ákvörðunin um að yfirgefa
borgina hafi verið tekin henni
til verndar, — hún hafi ekki
verið svo mikilvæg hernaðar-
lega, að rétt hafi verið að hætta
á algera eyðileggingu hennar.
Franski herinn hefir hvar-
vetna haldið skipulega undan.
ltr., en af þeim fara 12^ sek-
ltr. til þess að hita upp hús
i bænum, en 2% ltr. fer til
sundlauganna. Boranirnar við
Laugarnar voru gerðar i til-
raunaskyni, og engin reynsla
fyrir hendi, en við boranirnar
að Reykjum, hefir það sann-
ast, að vatn fæst i miklu meira
dýpi en borað var í við Laug-
arnar, og það vatn er einnig
miklu heitara. Má telja senni-
legt, að svo reynist einnig á
þessu jarðhitasvæði, og að
minsta kosti ætti altaf að fást
þar 10 sek/ltr. aukning, þann-
ið, að dælitæki og leiðslur komi
að fullum notum, eins og þær
voru reiknaðar i upphafi."
Þá sneri Vísir sér til Valgeirs
Björnssonar, bæjai'verkfræð-
ings, og spurðist fyrir um hver
líkindi væru á að hitaveitan
kæmist i framkvæmd, og hvað
væri nú að henni unnið.
Skýrði bæjarverkfræðingur
svo frá: „Nú er aðallega unn-
ið að lögnum utanbæjar, bygg-
ingum að Reykjum, vatnsgeym
um og dælustöð á Öskjuhlíð og
auk þess nokkuð að innanbæj-
arkerfinu. '
Eg hefi i rauninni engar nýj-
ar fregnir að færa, varðandi
innflutning efnis til hitaveit-
unnar. Sveinn Björnsson sendi-
herra gat þess, að Þjóðverjar
hefðu gefið leyfi fyrir sitt leyti
til þess að efnið yrði flutt frá
Danmörku, en enginn endan-
legur árangur liggur fyrir að
öðru leyti.
Eg fékk nýlega skeyti frá
Langvad verkfræðingi, en hann
var þá staddur i Genúa, a leið
til Ne'w-York, og þaðan hing-
að til lands. Mér skildist á
skeytinu, að hann legði af stað
frá Genúa 1. þ. m., og ef svo
er, getur hann verið væntanleg-
ur hingað til lands innan
skamms. Eg geri mér vonir um,
að fram úr þessu rætist, þótt
eg geti þvi miður ekki gefið
ánægjulegri upplýsingar i bili
en þær, er að ofan greinir."
Þær voru enskar -
segja Þjóðverjai*.
Samkvæmt þýskri fregn, hef-
ir komið í ljós, við rannsókn
á brotum úr sprengjum þeim,
sem varpað var yfir Sviss fyrir
skemstu, að sprengjurnar voru
af enskum uppruna og hafa
Svísslendingar faUð sendiherra
sínum í London að bera fram
harðorð mótmæli.