Vísir - 27.06.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 pg 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Hernaðarsigrar
íslendinga.
STBÍÐSÞJÓÐIBNAB kunna
að meta það, þegar lítil
fleyta kemur heim úr hernaði
og hefir orðið vel ágengt. Sjó-
liðarnir verða að þjóðarhetj-
um. Fánar eru dregnir að hún,
bumbur barðar og lúðrar þeytt-
ir. „Sko, þarna koma þeir,
drengirnir okkar. Þeim tókst að
sökkva stóru skipi með 350
manna áhöfn. Þeir lengi lifi!"
Og múgurinn ætlar af göflum
að ganga yfir þessu hreysti-
verki. Svona er nú heimurinn,
þrátt fyrir alla okkar marglof-
uðu nútímamenningu, að engin
afrek , komast í hálfkvisti við
hernaðarafrek. Sá, sem gengur
best fram í þvi að eyða verð-
mætum óvinaþjóðar og fækka
sonum hennar, er kjörinn ást-
mögur sinnar eigin þjóðar.
Við íslendingar erum vopn-
lausir. Við eigum enga óvini.
En við eigum okkar litlu fleyt-
ur. Þær færa björg í búið, bæði
okkur sjálfum og öðrum. Og
stundum gera þær dálítið meira.
í skammdeginu i vetur bjargaði
íslenskur togari áhöfoinni af
þýska skipinu Bahia Blanca, 60
—70 manns. Nú hefir annar ís-
lenskur togari, Skallagrímur.
bjargað 350 manns. Þeir voru
breskir. Þannig hafa báðar þær
stórþjóðir, sem nú heyja hina
ægilegustu baráttu, sem sögur
fara af, notið góðs af litlu fleyt-
unum okkar.
Þetta er okkur fagnaðarefni,
Við erum hlutlausir i styrjöld-
inni. Okkur þykir vænt um, að
geta dregið úr tjóninu og þján-
ingunni, hver sem í hlut á. Við
stundum ekki tortímdngu. Við
viljum fúsir bjarga, hvenær
sem kostur er. Rás viðburðanna
hefir hagað því svo, áð við höf-
um með misseris millibili getað
gert báðuin hernaðaraðiljunum
sömu skil. Það er eins og for-
sjónin hafi verið að hjálpa okk-
ur til að sýna hlutleysi okkar
i verki.
Við stöndum í þakkarskuld
víð þá, sem að björguninni
standá, ekkert síður en stríðs-
þjóðirnár við þá, sem tortím-
ingunni valda. Slíkir atburðir
vekja athygli á hinni fræknu ís-
lensku sjómannastétt. Við höf-
um fulla ástæðu til að berja
bumbur og þeyta lúðra. Reykja-
vík hefir einhverntíma verið
fánum skreytt af minna tilefni
en því, sem björgunarafrek
Skallagrims hefir nú gefið.
Það hefir verið þröngt á
Skallagrími, þegar 350 manns
höfðu bætst við á skipið. Þröngt
mega sáttir sitja. Islendingar
hafa aldrei tahð eftir sér, að
ganga úr rúmi, ef hrakta menn
hefir borið að garði.
Björgunarafrekin, sem unnin
voru í vetur, og svo aftur nú,
mega vel heita hernaðarsigur
vor fslendinga. Islenski fáninn
er ekki stríðsfáni. Við förum
með friði, hvar sem við siglum.
Sjómennirnir okkar verða ekki
þjóðarhetjur á að sökkva skip-
um og drepa menn. En þeir eiga
skilið að verða þjóðarhetjiir
fyrir að forða öðrum frá dauða.
Þeir starfa í þágu lífsins, en ekki
dauðans. Þeirra sigrar eru sígr-
ar mannúðarinnar gegn tortím-
ingunni.
Við erum tómlátir Islending-
ar. En væri ekki ástæða til þess
að heiðra þá menn, sem unnið
hafa björgunarstörfin? Þeir
liafa verið landi og þjóð til
sóma. Þeir hafa unnið farsælt
starf. Stríðsþjóðirnar heiðra þá,
sem vinha hernaðarsigra.
Björgunarafrekin eru okkar
hernaðarsigrar, miklu glæsi-
legri en nokkrir aðrir sigrar,
sem í styrjöld eru unnir. Við
eigum að sýna, að við kunnum
að meta slíka sigra. Við eigum
að fagna sigurvegurunum. Þeiv
hafa varpað ljóma á þjóð sína.
Þeir eiga að vera okkar þjóðar-
hetjur.
Tveir Islendingar
hafna boði frá
„Bxitish Council".
Á síðastliðnu hausti bauð
stofnun, er nefnist British Co-
uncil, og vinnur að kynningu
menningar Bretlands erlendis,
tveimur íslenskum vísinda-
mönnum til dvalar í Bretlandi,
þeim dr. Einari 01. Sveinssyni
og Pálma Hannessyni rektor.
Tóku þeir boði þessu þakk-
samlega, en ýmsra orsaka
vegna gátu þeir hvorugur kom-
ið förinni við fyr en í vor.
Fra því er þetta gerðist hefir
málum svo skipast, að afstaða
íslands gagnvart Bretlandi er
alt önnur en hún var, þar eð
landið hefir verið hernumið af
bresku liði. Hefir Vísir sann-
frétt, að þeir vísindamennirnir
hafa nú fyrir nokkru tilkynt
þessari stofnun, að þeir geti
ekki að svo komnu máli þegið
hið góða hoð.
Prestasteínan
hófst kl. 1 í dag.
Prestastefnan hófst hér í bæn-
um í dag kl. 1 með guðs-
þjónustu í dómkirkjunni, en þar
prédikaSi síra Hermann Hjart-
arson á Skútustöðum. Presta-
stefnan verður síðan sett kl. 4
síðd. í kapellu háskólans.
Við setningu prestastefnunn-
ar ávarpaði herra biskupinn,
Sigurgeir Sigurðsson, presta og
gaf skýrslu um starf hins síð-
asta árs.
Meðan prestastefnan stendur
yfir verða flutt tvö erindi, er
útvarpað verður. Síra Jón Auð-
uns flytur fyrra erindið annað
kvöld í dómkirkjunni, og nefn-
ist það: „Kristindómurinn i
dag". Hitt erindið flytur síra
Sigurbjörn Einarsson á Breiða-
bólstað á föstudagskvöldið og
nefnist það: „Vertu ekki hrædd,
litla hjörð. Ennfremur flytur
próf. Ásmundur Guðmundsson
erindi fyrir synodusprestum, er
hann nefnir „Grafarkirkjan í
Jerúsalem."
Aðalumræðuefni prestastefn-
unnar að þessu sinni verður:
Hlutverk nútímakirkjunnar, en
þar hefir síra Bjarni Jónsson
vígslubiskup framsögu. Hefjast
umræður um þetta efni á föstu-
dag og standa væntanlega yfir
þann dag allan.
Prestastefnunni lýkur á laug-
ardag, en um kvöldið sitja
prestarnir boð hjá biskupi. —
Fjöldi presta er þegar kominn
i bæinn og er talið að presta-
stefnan verði mjög vel sótt að
þessu sinni.
Æskan,
bamablaÖiíS, er nýlega komiS út.
Er það fjölbreytt að efni, eins og
venjulega og frágangur góSur.
Mesta björgunar-
afrek ísL sægarpa
Skallaffrímur bjargar 350 skip~
verjnm af breska hjálparbeiti*-
skipinu „Aitclaiiia"
Þegar skipverjar á b. v. „Hafstein" björguðu síðast-
liðið haust skipshöfninni af þýska skipinu Bahia
Blanca, sem f órst í ís undan Vestf jörðum, var það rétti-
lega talið mesta björgunarafrek, sem íslendingar höfðu
unnið. Nú hefir verið.unnið annað björgunarafrek, sem
tekur hinu fram — skipverjar á b.v. Skallagrími
björguðu 350 breskum sjóliðum, er skipi þeirra hafði
verið sökt með tundurskeyti.
Tíðindamaður Vísis átti í morgun tal víð Guðmund Sveins-
son, skipstjóra á b.v. Skallagrími. Gúðmundur lætur lítið yfir
þessu afreki sínu og pilta sinna, finst það vera innifalið í dags-
verkinu og óþarfi að vera að skrifa langar blaðagreinar um það.
En slíkar afrekssögur eiga ekki að liggja í þagnargildi, enda er
þetta einstakur viðburður og sjálfsagt að honum sé á lofti haldið.
Fer hér á eftir frásögn Guð-
mundar:
„Við vorum á útleið, er við
mættum stóru skipi, sem gaf
okkur til kynna, að það vildi
hafa tal af okkur. Þetta var að
morgni dags.
Þegar skip stöðva okkur,
spyrja þau venjulega, hvaðan
við séum að koma, og hvert för-
inni sé heitið, en að þessu sinni
var brugðið út af þessari venju.
Sagði skipstjórinn okkur, að
hann hefði ástæðu til þess að
ætla, að breskt skip hefði orðið
fyrir kafbátsárás 40—50 mílur
vestur af þeim stað, sem við
vorum staddir á.
Vorum við beðnir að halda á
vettvang til þess að reyna að
bjarga skipshöfninni, ef því
yrði við komið. Mun skipið,
sem talaði við okkur, ekki hafa
þótt óhætt fyrir sig að fara
þangað, vegna kafbátahættunn-
ar, en auðvitað gat þetta verið
alveg jafn hættulegt fyrir okk-
ur. En hinsvegar gátum við
ekki neitað að verð'a við þess-
ari hjálparbeiðni, snerum við
og komum að hinu sökkvandi
skipi eftir um fimm klukku-
stunda siglingu.
Veður var dágott, vindur að
vestan 3 stig og nokkur und-
iralda. Skipstjórinn á hjálpar-
beitiskipinu, sem reyndist vera
Andania (13.950 smál., smíðað
1922) vildi ekki yfirgefa skip
sitt, kvaðst ekki mega það, með-
an það væri enn ofansjávar.
En það sökk smám saman og
var horfið um kl. 7 um kveld-
ið. —
Komust allir skipverjar i
bátana, fjórtán að tölu. Skip-
verjar voru alls 350 eða 353 að
tölu og komst eg aldrei að því,
hvor talan var réttari. Tveir
þeirra voru allsærðir og voru
á sjúkrabörum. "
Björgunin tókst alveg slysa-
laust, en engum bátanna var
hægt að bjarga. Var engin leið
að taka neinn þeirra upp, sakir
þrengsla. Þótti mér það þó súrt
í brotið, því að tveir þeirra voru
einkar fallegir og rennilegir
vélbátar, eins og þeir, sem not-
aðir eru til þess að flytja far-
þega skemtiferðaskipanna, sem
hér koma, milli skips og
bryggju.
Þegar allir voru komnir um
borð hjá okkur og haldið var
af stað, fór veðrið að versna,
hvesti af suðvestan. Var Bret-
unum komið fyrir hvar sem
var, jafnvel í kolaboxunum og
á öllum hugsanlegum stöðum
öðrum — jafnvel inni í skáp-
um. Við tjölduðum yfir „keis-
inn" og bátadekkið, svo að
mennirnir gæti verið í skjóli
þar, vélarúmið var fult af
þeim, svo að ekki var hægt að
þverfóta þar, lúkarinn var full-
ur og sama var hægt að segja
um hvern einasta stað á skip-
inu. Hvergi var hægt að drepa
niður fingri.
Til allrar hamingju voru
þetta vel agaðir sjómenn, því að
annars hefði þetta ekki gengið
jafnvel og raun ber vitni. Það
hefði sannarlega verið öðru
máli að gegna, ef við hefðum
orðið að bjarga fólki af farþega-
skipi.
Skipstjórinn breski sagði
mér, að þeir hefði aldrei kom-
ið auga á kafbátinn og §kip-
verjar myndi varla hafa vítað,
hvaða skip það var, sem þeir
söktu. Kvaðst hann gera ráð
fyrir, að skotið hefði verið á
skipið úr 4000 feta færi. Eitt
tundurskeyti hæfði, en auk
þess komu skipverjar auga á
loftrákir úr þrem tundurskeyt-
um, sem mistu marks.
Um daginn fylgdist Stinder-
land-flugbátur með okkur um
tíma, en daginn ef tir hittum við
tundurspilli. Var þó ekki strax
hægt að hugsa um að koma
mönnunum um borð í hann
vegna veðurs og voru Bretarnir
um borð hjá okkur í 36 klukku-
stundir.
Allan þann tíma var ekki
hægt að elda neinn mat, og var
aðeins hægt að hita te og kaffi.
En bresku sjómennirnir höfðu
kex í fórum sinum, sem verið
höfðu í skipsbátunum svo að
enginn þurfti að svelta.
Loks batnaði þó veðrið og var
þá ákveðið að reyna að koma
Bretunum um borð í tundur-
spillinn. Tókst l>að ágætlega, en
GUÐMUNDUR SVEINSSON
það var ekki fyrri en þeir voru
komnir um borð þangað, að okk-
ur varð ljóst hvílíkur feikna
fjöldi hafði verið um borð hjá
okkur.
Það var blátt áfram ótrúlegt,
að allir þessir menn skyldu hafa
komist fyrir í litla skipinu okk-
ar, enda hafði breski skipstjór-
inn orð á því við mig. Fór hann
síðastur frá borði og sagði áður
en hann fór: „Hvar höfum við
eiginlega getað komið öllum
þessum mönnum fyrir?" Var
það að undra þótt hann spyrði?
Þegar Bretarnir voru komnir
um borð í tundurspillinn,
kvöddu þeir okkur með húrra-
hrópum og hélt hann síðan á
brott, en við héldum leiðar okk-
ar."
Lýkur hér f rásögn Guðmund-
ar og munu allir á eitt sáttir um,
að hér hafi verið unnið afrek,
sem á lofti mun vera, meðan Is-
lendingar sækja sjóinn og leggja
ótrauðir til baráttu við ægi til
þess að draga björg í bú.
í breskum fregnum hefir
verið skýrt frá þvi, að kafbátur-
inn hafi komið upp tvisvar.fí
siðara sinnið skutu skyttur
Andania á hann og hæfðu turn-
inn. Sprenging varð í kafbátn-
um og fórst hann. — Öllum
skipverjum á Andania var
bjargað, en ekki greint frá
hvaða skip gerði það.
Aðalfundur
Prestafélags íslands.
Aðalf'uiulur Prestafélags Is-
lands fór fram í gær. Hann hófst
kl. 9'/2 árdegis með guðræknis-
stund í kapellu Háskólans.
Talaði þar fv. prófastur síra
Ólafur Magnússon frá Arnar-
bæli, og sálmar voru sungnir á
undan og eftir. Var þessi stund
i hinum fagra og bjarta helgi-
dómi Háskólans hátíðleg og á-
hrifarik.
Síðan var fundur settur i ein-
um af kenslusölum Háskólans,
og er það fyrsta samkoman í
Hásk^labyggingunni nýju eftir
vígslu hennar. Gat formaður fé-
lagsins, próf. Ásm. Guðmunds-
son, þess, er hann setti fundinn,
og óskaði þess að það mætti
reynast góð spá og fagur fyrir-
boði um framtiðarstarfið í þess-
ari miklu mentabyggingu.
Fundarritarar voru skipaðir
próf. dr. Magnús Jónsson og sr.
Árni Sigurðsson fríkirkjuprest-
ur. —
Þá flutti formaður ársskýrslu
félagsins, skýrði frá ýmislegri
starfsemi i þarfir prestastéttar-
innar, útgáfustarfsemi o. s. frv.
Síðan las féhirðir, sr. Helgi
Hjálmarsson, ársreikning fé-
lagsins og skýrði hann. Sýndu
þau reikningsskil batnandi f jár-
hag Prestafélagsins.
Þá hóf formaður umræður
um útgáfu nýrra prestahug-
vekna. Eftir stuttar umr. var
fundi frestað til kl. 2.
Eftir fundarhlé hóf próf.
Magnús Jónsson umræður um
kirkjuþing. Hafði nefnd innan
félagsins haft málið til með-
ferðar og samið frumvarp til
laga fyrir kirkjuþing. Þá hafði
og síðasti aðalfundur Prestafé-
lagsins haft frumvarp þetta hT
meðferðar og samþykt ályktan-
ir um nokkur höfuðatriði málé-
ins. Eftir ræðu frummælanda
hófust fjörugar og góðar unv
ræður. Var að þeim loknum
samþ. svofeld ályktun í einu
hljóði:
„Fundurinn felur stjórn
Prestafélagsins að undirbúa
kirkjuþingsmálið og vinna að
framgangi þess með hliðsjón af
tillögum nefndarinnar og um-
ræðum þeims sem farið hafa
fram um málið."
I barnaverndarráð var endur-
kosinn próf. Ásmundur Guð-
mundsson.
Þá hófust aftur umræður um
útgáfustarfsemi og tók fjöldi
fundarmanna þátt í þeim. Sam-
þykt var í umræðulok svofeld
tillaga:
„Fundurinn felur Prestafé-
lagsstjórninni að herða á söfn-
un efnis í prestahugvekjur á
þessu ári, með það fyrir augum,
að bókin verði gefin út við
fyrstu hentugleika."
Þá var borin upp og sam-
þykt svofeld ályktun:
„Fundurinn er mjög hlyntur
þeirri hugmynd, sem fram hefir
komið, að kristindómsfræðsla
barna verði falin völdúm sér-
kennurum, eftir því sem við
verður komið. I þvi sambandi
leyfir fundurinn sér að æskja
þess af fræðslumálastjórninni,
að hún hlutist til um það, að
kennaraefnum eða kennurum
verði veittur kostur á aukinni
mentun i kristnum fræðum við
guðfræðideild Háskólans eða á
framhaldsnámskeiðum, við
Kennaraskólann."
Loks bar séra Gísli Skúlason
prófastur fram í tillöguformi
ósk um það, að Prestafélags-
stjórn undirbúi þær breytingar
á prestskosningalögunum, sem
brýna nauðsyn ber að ge'ra. —
Tóku fleiri fundarmenn undir
þetta mál, og var svo félags-
stjórn falið að athuga það og
undirbúa.
Þá var komið að stjórnar-
kosningu. Var núverandi sjórn
Prestafélagsins endurkosin í
einu hljóði, en hana skipa:
ÁSmundur Guðmundsson
prófessor, Dr. theol. Magnús
Jónsson prófessor, Friðrik Hall-
grímsson prófastur, Árni Sig-
urðsson fríkirkjuprestur og sr.
Guðmundur Einarsson á Mos-
felli.
Endurskoðendur voru og
endurkosnir, þeir Þorsteinn
Briem prófastur og Kristinn
Daníelsson præp. hon.
Að svo búnu var fundinum
slitið með kveðjuorðum for-
manns, próf. Asmundar Guð-
mundssonar og fagurri guð-
ræknisathöfn undir stjórn hans
í kapellu Háskólans.
Fundinn sóttu rúmlega 40
andlegrar stéttar menn, og fór
hann Hið besta fraih og án þess
að yfir honum hvíldi nokkur
drungi vegna þess astands, er
nú rikir. Bar hann þess vött,
að þjónar kirkju Islands vilja
geyma og muna orð frelsarans,
er lesin voru fyrir þeim í fund-
ar]ok:
„í heiminum hafið þér þreng-
ingar, en verið hughraustir, eg
hefi sigrað heiminn." Á. S.
GnlIhringaÞJófurínn
fundinn.
Um miðjan marsmánuð s.l.
var 36 gullhringum stolið úr
sýningarglugga Árna B. Björns-
sonar i Austurstræti.
Fjórir hringanna fundust
daginn eftir á götunni, en 32] a
hringa var saknað.
Nú hefir rannsóknarlögregl-
an haft uppi á þjófnum. Er það
18 ára gamall piltur, sem hafði
verið drukkinn að reika um
göturnar umrædda nótt. Hefir
hann ekki komist í kynni við
lögregluna aður.
Þegar eftir þjófnaðinn leit-