Vísir - 27.06.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Hermaðarsigrar
íslendinga.
STRÍÐSÞ.TÓÐIRNAR kunna
að meta það, þegar lítil
fleyta kemur heim úr liernaði
og hefir orðið vel ágengt. Sjó-
liðarnir verða að þjóðarhetj-
um. Fánar eru dregnir að hún,
bumbur barðar og lúðrar þeytt-
ir. „Sko, þarna koma þeir,
drengirnir okkar. Þeim tókst að
sökkva stóru skipi með 350
manna áhöfn. Þeir lengi lifi!“
Og múgurinn ætlar af göflum
að ganga yfir þessu hreysti-
verki. Svona er nú heimurinn,
þrátt fyrir alla okkar marglof-
uðu nútimamenningu, að engin
afrek komast í hálfkvisti við
hernaðarafrek. Sá, sem gengur
best fram í því að eyða verð-
mætum óvinaþjóðar og fækka
sonum hennar, er kjörinn ást-
mögur sinnar eigin þjóðar.
Við íslendingar erum vopn-
lausir. Við eigum enga óvini.
12n við eigum okkar litlu fleyt-
ur. Þær færa björg í búið, hæði
okkur sjálfum og öðrum. Og
slundum gera þær dálítið meira.
1 skammdeginu í vetur bjargaði
íslenskur togari áhöfninni af
þýska skipinu Bahiá Blanca, 60
—70 manns. Nú hefir annar ís-
lenskur togari, Skallagrimur.
bjargíið 350 manns, Þeir voru
breskir. Þannig hafa báðar þær
stórþjóðir, sem nú heyja hina
ægilegustu baráttu, sem sögur
fara af, notið góðs af litlu fleyt-
unum okkar.
Þetta er okkur fagnaðarefni,
Við erum hlutlausir i styrjöld-
inni. Okkur þykir vænt um, að
geta dregið úr tjóninu og þján-
ingunni, liver sem í hlut á. Við
stundum ekki tortímingu. Við
viljum fúsir bjarga, hvenær
sem kostur er. Rás viðburðanna
hefir hagað því svo, áð við höf-
um með misseris millibili getað
gert báðiun hernaðaraðiljunum
sömu skil. Það er eins og for-
sjónin hafi verið að hjálpa okk-
ur til að sýna hlutleysi oklcar
í verki.
Við stöndum í þakkarskuld
við þá, sem að björguninni
standa, ekkert síður en stríðs-
þjóðimar við þá, sem tortim-
ingunni valda. Slíkir atburðir
vekja athygli á hinni fræknu ís-
lensku sjómannastétt. Við höf-
um fulla ástæðu til að berja
buinbur og þeyta lúðra. Reykja-
vík hefir einhverntíma verið
fánum skreytt af minna tilefni
en því, sem björgunarafrek
Skallagríms hefir nú gefið.
Það hefir verið þröngt á
Skallagrími, jiegar 350 manns
höfðu bætst við á skipið. Þröngt
mega sáttir sitja. íslendingar
hafa aldrei talið eftir sér, að
ganga úr rúmi, ef hrakta menn
hefir borið að garði.
Björgunarafrekin, sem unnin
voru í vetur, og svo aftur nú,
mega vel heita hemaðarsigur
vor íslendinga. íslenski fáninn
er ekki stríðsfáni. Við förum
með friði, hvar sem við siglum.
Sjómennirnir okkar verða ekki
þjóðarhetjur á að sökkva skip-
um og drepa menn. En þeir eiga
skilið að verða þjóðarhetjúr
fyrir að forða öðrum frá dauða.
Þeir starfa í þágu lifsins, en ekki
dauðans. Þeirra sigrar eru sígr-
ar mannúðarinnar gegn tortim-
ingunni.
Við erum tómlátir íslending-
ar. En væri ekki ástæða til þess
að lieiðra þá menn, sem unnið
hafa björgunarstörfin? Þeir
hafa verið landi og þjóð til
sóma. Þeir hafa unnið farsælt
starf. Striðsþjóðirnar lieiðra þá,
sem vinna hernaðarsigra.
Björgunarafrekin eru okkar
hernaðarsigrar, miklu glæsi-
legri en nokkrir aðrir sigrar,
sem í styrjöld eru unnir. Við
eigum að sýna, að við kunnum
að meta slíka sigra. Við eigum
að fagna sigurvegurunum. Þeir
hafa varpað ljóma á þjóð sina.
Þeir eiga að vera okkar þjóðar-
hetjur.
a
Tveir íslendingar
haína boði frá
„British Council“.
Á síðastliðnu hausti bauð
stofnun, er nefnist British Co-
uncil, og vinnur að kynningu
menningar Bretlands erlendis,
tveimur íslenskum vísinda-
mönnum til dvalar í Bretlandi,
þeim dr. Einari Ól. Sveinssyni
og Pálma Hannessyni rektor.
Tóku þeir boði þessu þakk-
samlega, en ýmsra orsaka
vegna gátu þeir hvorugur kom-
ið förinni við fyr en í vor.
Frá því er þetta gerðist hefir
inálum svo skipast, að afstaða
Islands gagnvart Bretlandi ei-
alt önnur en hún var, þar eð
landið hefir verið hernumið af
bresku liði. Hefir Vísir sann-
frétt, að þeir vísindamennirnir
liafa nú fyrir nokkru tilkynt
þessari stofnun, að þeir geti
ekki að svo konmu máli þegið
hið góða boð.
Prestasteínan
hófst kl. 1 í dag.
Prestastefnan hófst hér í bæn-
um í dag kl. 1 með guðs-
þjónustu í dómkirkjunni, en þar
prédikaði síra Ilermann Hjart-
arson á Skútustöðum. Presta-
stefnan verður síðan sett kl. 4
síðd. í kapellu háskólans.
Við setningu prestastefnunn-
ar ávai-paði herra biskupinn,
Sigurgeir Sigurðsson, presta og
gaf skýrslu um starf hins síð-
asta árs.
Meðan prestastefnan stendur
yfir verða flutt tvö erindi, er
útvarpað verður. Síra Jón Auð-
uns flylur fyrra erindið annað
kvöld i dómkirkjunni, og nefn-
ist það: „Kristindómurinn í
dag“. Hitt erindið flytur síra
Sigurbjörn Einarsson á Breiða-
bólstað á föstudagskvöldið og
nefnist það: „Vertu ekki hrædd,
litla hjörð. Ennfremur flytur
próf. Ásmundur Guðmundsson
erindi fyrir synodusprestum, er
hann nefnir „Grafarkirkjan í
.Terúsalem.“
Aðalumræðuefni prestastefn-
unnar að þessu sinni verður:
Hlutverk nútímakirkjunnar, en
þar hefir síra Bjarni Jónsson
vígslubiskup framsögu. Hefjast
umræður um þetta efni á föstu-
dag og standa væntanlega yfir
þann dag allan.
Prestastefnunni lýkur á laug-
ardag, en um kvöldið sitja
prestarnir boð hjá biskupi. —
Fjöldi presta er þegar kominn
i bæinn og er talið að presta-
stefnan verði mjög vel sótt að
þessu sinni.
Æskan,
barnablaðið, er nýlega komið út.
Er það fjölbreytt að efni, eins og
venjulega og frágangur góður.
Mesta björgunar-
afrek ísL sægarpa
Skallagrímur bjargar 350 skip-
verjum af breska hjálparheiti-
skipinu „Andania“
Þegar skipverjar á b. v. „Hafstein“ björguðu síðast-
Iiðið haust skipshöfninni af þýska skipinu Bahia
Blanca, sem fórst í ís undan Vestf jörðum, var það rétti-
lega talið mesta björgunarafrek, sem íslendingar höfðu
unnið. Nú hefir verið unnið annað björgunarafrek, sem
tekur hinu fram — skipverjar á b.v. Skallagrími
björguðu 350 breskum sjóliðum, er skipi þeirra hafði
verið sökt með tundurskeyti.
Tíðindamaður Vísis átti í morgun tal við Guðmund Sveins-
son, skipstjóra á b.v. Skallagrími. Guðmundur lætur lítið yfir
þessu afreki sínu og pilta sinna, finst það vera innifalið í dags-
verkinu og óþarfi að vera að skrifa langar blaðagreinar um það.
En slíkar afrekssögur eiga ekki að liggja í þagnargildi, enda er
þetta einstakur viðburður og sjálfsagt að honum sé á lofti haldið.
Fer liér á eftir frásögn Guð-
mundar:
„Við vorum á útleið, er við
mættum stóra skipi, sem gaf
okkur til kynna, að það vildi
hafa tal af okkui’. Þetta var að
morgni dags.
Þegar skip stöðva okkur,
spyrja þau venjulega, hvaðan
við séum að koma, og hvert för-
inni sé heitið, en að þessu sinni
va.r brugðið út af þessari venju.
Sagði skipstjórinn okkur, að
Iiann hefði ástæðu til þess að
ætla, að breskt skip hefði orðið
fyi'ir kafbátsárás 40—50 mílur
vestur af þeim stað, sem við
voruin staddir á.
Voi'um við beðnir að halda á
vettvang til þess að reyna að
bjarga skipshöfninni, ef því
yrði við komið. Mun skipið,
sem talaði við okkur, ekki hafa
þótt óliætt fyrir sig að fara
þangað, vegna kafbátahætlunn-
ar, en auðvitað gat þetta verið
alveg jafn bættulegt fyi'ir okk-
ur. En liinsvegar gátunx við
ekki neitað að verða við þess-
ax’i hjálparbeiðni, snerum við
og komum að hinu sökkvandi
skipi eftir um fim.ni klukku-
stunda siglingu.
Veður var dágott, vindur að
vestan 3 stig og nokkur und-
ii’alda. Skipstjórinn á hjálpar-
beitiskipinu, sem í-eyndist vera
Andania (13.950 smál., smiðað
1922) vildi ekki yfirgefa skip
sitt, kvaðst ekki mega það, með-
an það væri enn ofansjávar.
En það sökk smám saman og
var horfið um kl. 7 um kveld-
ið. —
Komust allir skipverjar í
bátana, fjórtán að tölu. Skip-
verjar voru alls 350 eða 353 að
tölu og komst eg aldrei að því,
hvor talan var réttari. Tveir
þeirra voru allsærðir og voru
á sjúki’abörum.
Björgunin tókst alveg slysa-
laust, en engum bátanna var
hægt að bjarga. Var engin leið
að taka neinn þeirra upp, sakir
þi-engsla. Þótti mér það þó súrt
í brotið, því að tveir þeirra voru
einkar fallegir og i'ennilegir
vélbátar, eins og jieir, sein not-
aðir eru til þess að flytja far-
þega skemtiferðaskipanna, sem
hér koma, milli skips og
bryggju.
Þegar allir voru komnir um
borð hjá okkur og haldið var
af stað, fór veðrið að versna,
hvesti af suðvestan. Var Bret-
/unum komið fyrir hvar sem
var, jafnvel í kolaboxunum og
á öllum hugsanlegum stöðum
öðrum. — jafnvel inni í skáp-
um. Við tjölduðum yfir „keis-
inn“ og bátadekkið, svo að
mennirnir gæti verið í skjóli
þar, vélarúmið var fult af
þeim, svo að ekki var hægt að
þverfóta þar, lúkarinn var full-
ur og sama var hægt að segja
um hvern einasta stað á skip-
inu. Hvergi var liægt að drepa
niður fingri.
Til allrar hamingju voru
þetta vel agaðir sjómenn, því að
annars liefði þetta ekki gengið
jafnvel og raun ber vitni. Það
liefði sannarlega verið öðru
máli að gegna, ef við hefðum
orðið að bjarga fólki af farþega-
skipi.
Skipstjórinn breski sagði
mér, að þeir hefði aldrei kom-
ið auga á kafbátinn og §kip-
verjar myndi varla hafa vitað,
hvaða skip það var, sem þeir
söktu. Kvaðst hann gera ráð
fyrir, að skotið hefði verið á
skipið úr 4000 feta færi. Eitt
tundurskeyti hæfði, en auk
þess komu skipverjar auga á
loftrákir úr þrem tundurskeyt-
um, sem mistu marks.
Um daginn fylgdist Súnder-
land-flugbátur með okkur um
líma, en daginn eftir hittum við
tundurspilli. Var þó eklci strax
iiægt að hugsa um að koma
mönnunum um borð í hann
vegna veðurs og voru Bretarnii'
um borð hjá okkur í 36 klukku-
stundir.
Allan þann tíma var ekki
hægt að elda neinn mat, og var
aðeins liægt að liita le og kaffi.
En hresku sjómennirnir liöfðu
kex í fórum sinum, sem verið
Iiöfðu í skipshátunum svo að
enginn þurfti að svelta.
Loks batnaði þó veðrið og var
þá ákveðið að reyna að koma
Bretunum um borð í tundur-
spillinn. Tókst það ágætlega, en
Aðalfundur Prestafélags Is-
lands fór fram í gær. Hann hófst
kl. 9'/2 árdegis með guðræknis-
stund í kapellu Háskólans.
Talaði þar fv. prófastur sira
Ólafur Magnússon frá Arnar-
bæli, og sálmar voru sungnir á
undan og eftir. Var þessi stund
í hinum fagra og bjarta helgi-
dómi Háskólans liátíðleg og á-
hrifarik.
Síðan var fundur settur i ein-
um af kenslusölum Háskólans,
og er það fyrsta samkoman í
Háskólabyggingunni nýju eftir
vígslu hennar. Gat formaður fé-
lagsins, próf. Ásm. Guðmunds-
son, þess, er liann setti fundinn,
og óskaði þess að það mætti
reynast góð Spá og fagur fyrir-
boði um framtiðarstarfið í þess-
ari miklu mentabyggingu.
Fundarritarar voru skipaðir
próf. dr. Magnús Jónsson og sr.
GUÐMUNDUR SVEINSSON
það var ekki fyrri en þeir voru
komnir um borð þangað, að okk-
ur varð ljóst livílíkur feikna
fjöldi liafði verið um borð hjá
okkur.
Það var hlátt áfram ótrúlegt,
að allir þessir menn slcyldu hafa
komist fyrir í litla skipinu okk-
ar, enda hafði breski skipstjór-
inn orð á þvi við mig. Fór hann
síðastur frá borði og sagði áður
en hann fór: „Hvar höfum við
eiginlega getað komið öllum
þessum mönnum fyrír?“ Var
það að undra þótt hann spyrði?
Þegar Bretarnir voru komnir
um horð í tundurspillinn,
kvöddu þeir okkur með húrra-
hrópum og hélt hann síðan á
brott, en við hélduin leiðar okk-
ar.“
Lýkur hér frásögn Guðmund-
ar og munu allir á eitt sáttir um,
að hér hafi verið unnið afrek,
sem á lofti mun vera, meðan ís-
lendingar sækja sjóinn og leggja
ótrauðir til baráltu við ægi til
þess að draga björg í bú.
í breskum fregnum hefir
verið skýrt frá því, að kafbátur-
inn liafi komið upp tvisvar. í
síðara sinnið skutu skyttur
Andania á liann og liæfðu turn-
inn. Sprenging varð í kafhátn-
um og fórst hann. — Öllum
skipverjum á Andania var
bjargað, en ekki greint frá
livaða skip gerði það.
Árni Sigurðsson fríkirkjuprest-
ur. ■—-
Þá flutti formaður ársskýrslu
félagsins, skýrði frá ýmislegrí
starfsemi í þarfir prestastéttar-
innar, útgáfustarfsemi o. s. frv.
Síðan las féhirðir, sr. Helgi
Hjálmarsson, ársreikning fé-
lagsins og skýrði liann. Sýndu
þau reikningsskil batnandi fjár-
liag Prestafélagsins.
M hóf formaður umræður
um útgáfu nýrra prestahug-
vekna. Eftir stuttar umr. var
fundi frestað til kl. 2.
Eftir fundarblé hóf próf.
Magnús .Tónsson umræður um
kirkjuþing. Hafði nefnd innan
félagsins liaft málið til með-
ferðar og samið frnmvarp til
laga fyrír kirkjuþing. Þá hafði
og síðasti aðalfundur Prestafé-
lagsins liaft frumvarp þetta til
meðferðar og samþykt ályktan-
Aðalfundur
Prestafélags íslands.
ir um nokkur höfuðatriði máls-
ins. Eftir ræðu frummælanda
hófust fjörugar og góðar urn-
ræður. Var að þeim loknum
samþ. svofeld ályktun í einu
hljóði:
„Fundurinn felur stjórn
Prestafélagsins að undirbúa
kirkjuþingsmálið og vinna að
framgangi þess með liliðsjón af
tillögum nefndáxinnar og um-
ræðum þeims sem farið liafa
fram um málið.“
I barnaverndarráð var endur-
kosinn próf. Ásmundur Guð-
mundsson.
Þá liófust aftur uniræður um
útgáfustarfsemi og tók fjöldi
fundarmanna þátt í þeim. Sam-
þykt var í umræðulok svofekl
tillaga:
„Fundurinn felur Prestafé-
lagsstjórninni að lierða á söfn-
un efnis í prestaliugvekjur á
þessu ári, með það fyrir augum,
að bókin verði gefin út við
fyrstu hentugleika.“
Þá var borin upp og sam-
þykt svofeld ályktun:
„Fundurinn er mjög hlyntur
þeirri liugmynd, sem fram hefir
komið, að kristindómsfræðsla
barna verði falin völdúin sér-
kennurum, eftir því sem við
verður komið. I þvi sambandi
leyfir fundurinn sér að æskja
þess af fræðslumálastjóminni,
að hún lilutist til um það, að
kennaraefnum eða kennurum,
verði veittur kostur á aukinni
mentun í kristnum fræðum við
guðfræðideild Háslcólans eða á
framhaldsnámskeiðum, við
Kennaraskólann.“
Loks bar séra Gísli Skúlason
prófastip- fram í tillöguformi
ósk um það, að Prestafélags-
stjórn undirbúi þær breytingar
á prestskosningalögunum, sem
brýna nauðsyn ber að gera. -—
Tólcu fleiri fundarmenn undir
þetta mál, og var svo félags-
stjórn falið að atliuga það og
undirbúa.
Þá var komið að stjómar-
kosningu. Var núverandi sjórn
Prestafélagsins endurkosin I
einu hljóði, en hana skipa:
ÁSmundur Guðmundsson
prófessor, Dr. tlieol. Magnús
Jónsson prófessor, Friðrik Hall-
grímsson prófastur, Árni Sig-
urðsson fríkirkjuprestur og sr.
Guðmundur Einarsson á Mos-
felli.
Endui’skoðendur voru og
endurkosnir, þeir Þorsteinn
Bríeni prófastur og Kristinn
Daníelsson præp. hon.
Að svo búnu var fundinum
slitið með kveðjuorðum for-
manns, próf. Ásmundar Guð-
mundssonai’ og fagurri guð-
íæknisathöfn undir stjórn hans
í kapellu Háskólans.
Fundinn sóttu rúmlega 40
andlegrar stéttar menn, og fór
liann liið besta fram og án þess
að yfir honum livildi nokkur
drungi vegna þess ástands, er
nú ríkii'. Bar hann þess vott,
að þjónar kirkju íslands vilja
geyma og muna orð frelsarans,
er lesin voiu fyrir þeim í fund-
ar’ok:
„í heiminum hafið þér þreng-
ingar, en verið hughraustir, eg
hefi sigrað heiminn.“ Á. S.
Gullhrirgaþjðfurinn
fnndinn.
Um miðjan marsmánuð s.l.
var 36 gullliringum stolið úr
sýningarglugga Árna B. Björns-
sonar í Austurstræti.
Fjórir liringanna fundust
daginn eftir á götunni, en 32ja
hringa var saknað.
Nú liefir rannsóknarlögi’egl-
an haft uppi á þjófnum. Er það
18 ára gamall piltur, sem liafði
verið drukkinn að reika um
göturnar umrædda nótt. Hefir
hann ekki komist í kynni við
lögregíuna áður.
Þegar eftir þjófnaðinn leit-