Vísir - 28.06.1940, Blaðsíða 1

tt
Ritsfcjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstcfur:
Féiagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 28. júní 1940.
Ritstjóri
Biaðamenn
Áugiýsingar
Gjaldkeri
Aígreiðsla
Stmi:
! 660
5 tínur
146. tbl.
Rússar setja Rúmenum
úrslitakosti.
Heimta Bessarablu og norðurhluta
Bukovinu.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Þau tíðindi bárust í gærkveldi, að Rússar hefði sett Rúmenum úrslitakosti. Kvisað-
ist þetta fyrst frá Rerlín og Rómaborg, en í gærkveldi fékst staðfesting á
þessu i Rukarest, höfuðborg Rúmeníu. Rússar kröfðust þess:
1.) Að Rúmenar léti Bessarabíu af hendi við Rússa.
2.) Að Rússar fengi einnig norðurhluta Bukovinahéraðs, sem liggur að þeim hluta
Póllands, sem Rússar nú hafa á sínu valdi.
Áreiðanleg vissa er fyrir, að þessar eru kröfur Rússa, en auk þess var á kreiki orð-
rómur um að þeir hefði krafíst þess að fá Svartahafshafnir Rúmena. Þá var og sagt,
að rússneskar hersveitir hefði safnast saman við landamæri Rúmeniu, og jafnvel, að
þær hefði ráðist inn í landið. En á þessum fregnum fékst engin staðfesting.
Rússar höfðu krafist þess, að fá svar frá rúmensku st jórninni í gærkveldi. Eins og
kunnugt er urðu Rússar að láta Bessarabíu af hendi við Rúmena, þegar friðarsamning-
arnir voru gerðir, upp úr heimsstyrjöldinni, en þar áður höfðu Rússar haft Bessarabíu i
heila öld.
Ætla Bandaríkin
að leggja hald á
s.s. Normandie?
Konungsráðíð í Rúmeníu kom saman á fund, þegar rúm-
tensku stjórninni höfðu borist úrslitakostir Rússa. Segir í til-
kynningu, að ráðið hafi komið saman á fund í konungshöllinni,
til þess að ræða orðsendingu, sem rússneska stjórnin afhenti
■sendiherra Rúmena í Moskva kl. 10 í fyrrakvöld og bað um, að
svarað yrði þegar í gær. Orðsendingin inniheldur kröfur um,
að Rúmenar léti af hendi Bessarabíu og norðurhluta Bukovina-
Kéraðs. —
1 von um að unt verði að varð-
véita friðsamlega sambúð Rússa*
og Rúmena, lagði rikisstjórn
Rúmena til, að stofnuð yrði
samninganefnd beggja aðila til
þess að ræða kröfur Rússa og að
xússneska stjórnin yrði beðin að
ákveða hvenær samninga-
nefndirnar kæmi saman og
livar. Þessa tillögu félst kon-
ungsráðið á. Kom það saman á
fleiri fundi síðar í gær og var
Karl konungur í forsæti á þeiin
öllum. Hvað gerðist á þeim
fundum er enn ekki kunnugt.
Allar líkur benda til, að
Rúmenar beygi sig fyrir kröfum
Rússa, þar sem þeir hafa valið
þá leið, sem að framan greinir,
ef til vill i von um, að Rússar
slaki eitthvað á kröfum sínum,
en það er ljóst, að Rúmenar
treysta sér vart til þess að veita
Rússum mótspyrnu, a. m. k.
ekki eins og nú er komið, þar
sem þeir geta ekki lengur búist
við þeim stuðningi annarstaðar
frá, sem þeir áttu von á, ef ráð-
ist væri á land þeirra. Bretar og
Frakkar liöfðu, sem kunnugt er,
skuldbundið sig til að hjálpa
Rúmeníu i slíku tilfelli, en nú
eru Frakkar úr sögunni, og
Bretar liafa meiru að sinna en
nokkuru sinni. Þá vofir og sú
hætta yfir, að fleiri þjöðir geri
tilraunir lil þess að knýja fram
kröfur sínar á hendur Rúmen-
um. Ungverjar urðu að láta
Transylvaníu af hendi við þá
eftir friðai-samningana og Búlg-
arir vilja fá suðurhluta Dobru-
dja, sem þeir létu af hendi við
Rúmena 1913.
í Budapest fara fram miklar
umræður stjórnmálamanna og
Iiefir Teleki forsætisráðherra og
Czaky greifi m. a. rætt við
sendiherra Þýskalands og Italíu.
RÚMENAR GENGU AÐ ÖLL-
UM KRÖFUM RÚSSA.
Rússneska stjórnin hefir til-
kynt að Rúmenar hafi fallist á
kröfur Rússa. Molotov hafnaði
algerlega óskum Rúmena um
stofnun samninganefndar og
neitaði einnig, að Rússar hættu
við áform um að hemema Bess-
arabíu og norðurhluta Buko-
vina. Krafðist Molotov, að her-
takan færi fram þegai*, og yrði
henni lokið innan 4 daga. Rúss-
neskar hersveitir fóru .inn í
Rúmeníu kl. 2 síðdegis í dag.
Rúmenska stjórnin varð að
ganga að öllum kröfum Rússa.
Fregnir um, að Rússar kref j-
ist Svartahafshafna Rúmena
hafa ekki verið staðfestar, en í
Berlín er gert ráð fyrir, að Rúss-
ar krefjist þess, að fá að hafa
herskip í rúmenskum höfnum.
hvemig horfir.
1 breskum og amerískum
blöðum er litið svo á, að Þjóð-
verjum komi það mjög illa, að
Rússar færi svo út kvíarnar sem
reynd ber vitni, og einanklega er
það talið „kjaftshögg“ mikið
fyrir ítali, að Rússar hafa gert
fyrmefndar kröfur á hendur
Rúmenum og fengið þeim fram-
gengt, því að ítalskir fascista-
leiðtogar hafa lýst yfir því oftar
en einu sinni, að þeir ætluðu að
verja Balkanríkin fyrir Rússum
og kommúnismanum.
Um allan heim óttast menn,
að þetta skref Rússa verði til
þess að styrjöldin færist til Balk-
anskaga, þrátt fyrir að Rúmenar
urðu að beygja sig fyrir Rússum.
Menn spyrja, hvort Ungverjar
og Búlgarir muni nú gera til-
raunir til þess að knýja fram sin-
ar kröfur á hendur Rúmenum.
Viðbúnaður er sagður fara fram
í þessum löndum og í Rúmeniu,
því að þótt Rúmenar hafi ekki á-
rætt að verja land sitt fyrir Rúss-
um, munu þeir verja sig fyrir
Ungverjum og Búlgörum. Jugo-
slavar hafa miklar áhyggjur af
hverju horfir.
Sex ráðherrar í rúmensku
stjórninni liafa beðist lausnar,
en forsætisráðlierann hefir ekki
t
farið frá og er áfram forseti
stjórnarinnar.
TYRKIR YlGBUAST OG
SENDA FLOTA TIL
SVARTAHAFS.
Tyrkir hafa sent flota sinn til
Svartahafs og í Anatoliu hafr
tveir árgangar verið kvaddir til
vopna.
EINKASKEYTI.
London í morgun.
Roosevelt forseti hefir gefið
út tilskipun, sem heimilar toll-
stjórninni að leggja löghald á
innlend og erlend skip í höfnum
Bandaríkjanna og Panama-
skurðssvæðinu. Sagt er, að
vegna þessarar tilskipunar muni
verða lagt löghald á liið mikla
skip Frakka, s.s. Normandie.
Tjlskipunin heimilar, að á-
hafnir skipa, sem þannig eru
lögtekin, megi flytja á brott með
valdi, ef þær neita að varpa
akkerum þar sem krafist er, ef
nauðsynlegt er talið, að gera
sérstakar ráðstafanir til þess að
koma í veg fyrir skemdir á
hafnarmannvirkjum, ef ekki er
lilýtt settum reglum og fyrir-
skipunum yfirvaldanna í
Bandaríkjunum o. s. fry.
IPI
It
Breska flotamálaráðuneytið
tilkynnii-, að bi'eskur kafbátur
hafi sökt þýsku herflutninga-
skipi fyrir sunnan Noreg. Skipið
var á leið til Noregs, fullfermt.
Það er ekki kunnugt, hvort það
hafði herlið innan horðs. Tveim-
ur tundurskeytum var skotið á
herflutningaskipið, og 4 tundur-
skeytabátar, sem fylgdu því, og
flugvélar, gerðu árangurslausa
tilraun til þess að sökkva kaf-
hátnum.
Þýskar hersveitir komu í gær
til Bayonne á landamærum
Frakklands og Spánar, og hafa
þannig alla ströndina á valdi
sínu. Þýskar flugsveitir segjast
hafa valdið miklu tjóni með á-
rásum á Suðui'- og Mið-Eng-
land í nótt, aðallega á hafnar-
mannvirki og verksmiðjur.
Kom eldur upp mjög víða og
sást langt að. 12 breskar flugvél-
ar voi'u skotnar niður í loftor-
ustum, en 4 af loftvarnabyss-
um, er breskar flugvélar kom-
ust inn yfir Þýskaland. Ollu þær
miklu tjóni á mönnum og eign-
um í nánd við Hannover.
Nú herasl uggvænlegar fregnir frá Rzunenun. Rússar kref jast landa af þeim, en Rúmenar
gei-a sér vonir um að geta fengið þá til að sla af kröfunum með samningum. En það eru
fleiri en Rússar, sem telja sig eiga réttmætar kröfur á hendur Rúmenum, nefnilega Búlg-
arir og Ungverjar. — Myndin sýnir rúmenskt liei'lið á hersýningu. Eftir Heimsstyrjöldina
lzjálpuðu Bandamenn þeim til að vígbúast, en nú standa Rúmenar einir uppi, enda
herma seinustu fregnir, að þeir hafi orðið aö ganga að öllum kröfum Rússa.
Wendell Ij. Wllllíie ;
varð fyrir valinu sem ríkisforseta-,
efni Bepublikana.
I
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Það gekk gxeiðara að velja ríkisforsetaefni á þingi republik-
ana en menn höfðu búisí við. Wendell L. Willkie varð fyrir val-
inu. Var því lýst yfir, að afstaðinni 6. kosningu, að hann hefði
hlotið kosningu með yfirgnæfandi meirihluta atkvæða, eða 990
af 1000 atkvæðum, sem greidd voru.
Það varð þegar séð, er þriðja kosning var afstaðin, að hann
var á hraðri leið að vinna glæsilegan sigur. Þá hafði Dewey 313,
Willkie 258, Taft 212. Hafði atkvæðatala Wilkins þá hækkað að
miklum mun. Þegar Dewey og Vanderberg leystu sína menn frá
öllum skyldum fór atkvæðatala sú, sem Willkie fékk, hrað-
vaxandi. í fimtu atkvæðagreiðslu fekk Willkie 425, Taft 363 og
Dewey 69. (Sjá neðanmálsgrein um þing repuhlikana á bls. 2).
Úrslit kosninganna á flokks-
þingi republikana hafa vakið
fádæma atlzygli, þar sem Will-
kie sigraði í viðureigninni við
gamla og reynda flokksmenn,
—en hann hefir sjálfur aðeins
verið 2 ár í flokki republikana.
Útnefning hans er talinn mik-
ill persónulegur sigur yfir ein-
angrunarstefnumönnum, — en
þeirra maður var Dewey, sak-
sóknai'i í N ew York. Þá hefir
það vakið mikla athygli, að
Willkie átti ekki vísan nema
lítinn stuðning fyrirfram, en
margír fulltrizar voru skuld-
hundnir til þess að greiða De-
wey og Taft atkvæði, nema sýnt
væri, að vonlaust yrði, að þeir
næðu kosningu.
Af ýmsum er talið, að Will-
kie muni vilja ganga lengra í
stuðningi Bandaríkjanna við
Bandamenn en Roosevelt.
K. fi. og K. R.
keppa í kvöld.
f veður leyfir í kveld, mun
K. A. keppa við K. R., sem
hefir allan veg og vanda af
komu Norðlendinganna. Er ó-
Víst, hvort K. A. keppir fleiri
leiki hér syðra.
Setja Norðlendingar vafalaust
besta lið sitt „í eldinn“ og er þá
ekki að vita nema þeir komi
mönnum íz óvart.
Undanfarna tlaga hefir K. A.
vei'ið hoðið að skoða ýmsa staði
hér í nágrenni Reykjavíkur,
Hafnarfjörð, íþróttahverfið,
Þingvelli o. fl. staði, og hefir
förin orðið þeim liin besta
skemtun, enda þótt þeir liafi
ekki verið sérstaklega hepnir
með veðrið. Þeir munu fara
norður á sunnudag.
Prestastefnan
liófst í bænum, í gær, eins og
getið var í síðasta thl. Vísis. Kl.
1 hófst guðsþjónusta í dóm-
kirkjunni og flutti séra Her-
mann Hjartarson skörulega og
áhrifarika prédikun út af þess-
um orðum í 86. sálmi Davíðs:
„Vísa mér veg þinn, drottinn,
lát mig ganga í trúfesti þinni.“
Á eftir prédikun gengu hislt-
up og prestar til altaris. Fyrir
altari þjónuðu þeir séra Ólafur
Magnússon præp. hon. frá Arn-
arbæli og séra Marinó Kristins-
son, Isafirði.
Kl. 4 var gengið til fundar í
Háskólanum. Komu prestar
fyrst saman í kapellunni og las
Sigurgeir biskup ritningarorð
og bað bænar, og sálmar voru
sungnir.
Mættir vorii við fundarsetn-
ingu 54 prestvígðir menn og 2
guðfræðikandidatar.
Biskup flutti fyrst ávarp til
synodusþresta, og dvaldi þar
sérstaklega við það, sem af
kirkjunni og þjónum hennar
mætti sérstaklega krefjast á
þessum geigvænlegu ófriðar-
tímum. Hvatti hann til drengi-
legs og einhuga samstarfs, svo
að kirkja íslands mætti nú
veita þjóð sinni sem mesta hjálp
til að varðveita þjóðerni sitt og
sæmd, og ganga móti hinu ó-
komna í trú og trausti.
Að loknu ávarpinu flutti
hiskup yfirlitsskýrslu sína um
störf og viðburði liðna ársins,
sem kirkjuna varða, og lagði
fram skýrslu um messugjörðir
og altarisgöngur, úthlutun
styrkja til uppgjafapresta og
prestsekkna o. s. frv. Eftir
skýrslii hiskups urðu nokkrar
umræður um sum atriði henn-
ar, einkum Hallgrímskirkju í
Saurbæ og sálmabókarmálið.
Um hið fyrnefnda mál var
samþykt svofeld tillaga frá sr.
Einari Thorlacius præp. hon.:
„Synodus telur eðlilegast, að
fé það, sem Hallgrímskirkja í
Saurhæ á í vörslum Lands-
nefndar Hallgrímskirkjunnar sé
þegar lagt í liinn almenna
kirkjusjóð, og felur biskupi að
bera það mál fram við Lands-
nefnd Hallgrímskirkju.“
Frekari umræður um sálma-
hókarmálið munu að öllum lik-
indum fara fram síðar á presta-
stefnunni.
Samþykt var að senda sam-
fagnaðar- og heillaskeyti til
rektors Háskólans í samhandi
við háskólavigsluna, og enn-
fremur formanni Prentarafé-
lagsins, vegna 500 ára afmælis
pren tlis tarinnar.
Þá er klukkan var tæplega 7
var fundi frestað þar til i dag.
í sambandi við prestastefnuna
flutti sr. Jón Auðuns erindi í
dómkirkjunni kl. 9, er hann
nefndi: Kristindómurínn í dag.
í dag er aðalmál prestastefn-
unnar: Hlutverk nutímakirkj-
unnar. Frummælandi er sr.
Bjarni Jónsson vígslubiskup.