Vísir - 28.06.1940, Blaðsíða 2

VÍSIR
VISIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 20 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Kexmimenn
þjóðarinnar.
jyjLKILL fjöldi fjöldi presta
livaðanæfa af landinu er
nú staddur hér i bænum. í
fyrradag var haldinn aðalfund-
ur Prestafélags Islands, en syno-
dus hófst í gær. Prestana skortir
tæplega umræðuefni, þótt þeir
komi hér saman í nokkra daga.
Atburðir hinna síðustu tíma
hafa verið á þá lund, að fleiri
m,unu nú játa þörf sína á leið-
sögn í andlegum efnum en
áður. Heimurinn hefir gengið
úr skorðum. Ofbeldið veður
uppi. Frelsi og réttlæti er fót-
um troðið. Þjóðir eru bugaðar
hver af annari. Verðmæti, sem
kynslóðir hafa dregið saman,
fara forgörðum í einni svipan.
Miljónir manna hrekjast frá
heimilum sínum. Þeir, sem lif-
að hafa við öryggi og nægtir,
vita ekki hvað við tekur næsta
dag. Enginn getur um frjálst
höfuð sírokið. Þeir, sem ekki
hafa dregist inn í hringiðuna,
bíða þess, milli vonar og ótta,
að röðin komi að þeim. Þrátt
fyrir alla sigra mannsandans á
síðustu áratugum er óvíst, hvort
mannkynið hefir nokkurn tíma
lifað meiri andlegar þjáningar
en nú.
Við íslendingar höfðum lifað
i þeirri sælu trú, að við yrðum
aldrei annað en fjarlægir áhorf-
endur að þeim hildarleik, sem
yfir vofði. Við liöfðum treyst
því, að logar bálsins næðu aldrei
til þessara afskektu bygða. Við
höfðum vonað, að sú einangr-
un, sem oft hefir verið okkur
bagaleg, yrði okkur nú til bless-
unar. Nú erum við ekki lengur
óhultir. Lega landsins hefir
þýðiiígu fyrir þá, sem barátluna
lieyjp, og þá er ekki lengur að
sökum að spyrja.
Á slíkurn tímum, sem nú
ganga yfir, reynir á hina and-
legu forustu. Öryggisleysið má
ekki verða að lamandi kviða.
Okkur er þörf á bjartsýni og
þreki. Við fellum okkur ekki við.
þá hugsuii, að miskunnarleysi
og ofbeldi eigi að ráða ríkjum
til langframa, þótt sigursælt sé
í bili. Við vonum og þráum að
frelsið og mannúðin nái að
sigra.
Hvar stöndum við íslending-
ar í andlegum efnum? Hefir
hugsunarháttur okkar göfgast
að sama skapi, sem hin ytri
lífskjör hafa batnað? Hafa hin-
ar andlegu framfarir verið að
sama skapi og hinar verklegu?
Erum við réttlátari, drengilegri,
mannúðlegri en áður? Hættir
okkur ekki einmitt við að setja
stundarhagsmuni ofar réttlæt-
inu, skara eld að okkar eigin
köku og sitja yfir annara hlut?
Við viljum hver og einn vera
frjálsir okkar athafna, en gæt-
um við þess þá jafnframt, að
ganga ekki á frelsi annara?
Við höfum verið atorkusamir
og duglegir. Við njótum ýmsra
þæginda, sem feður okkar og
afar hefði tæplega dreymt um.
Við höfum verið bjartsýnir og
þrekmiklir í meðlætinu. En höf-
um við meiri sálarstyrk til að
taka mótlætinu en þeir, sem
liðnir eru? Búum við, ]>cgar á
reynir, yfir haldbetri verðmæt-
um en þeir, sem drógu hér fram
lífið við hin fábreytilegustu og
ömurlegustu kjör?
A þessum síðustu tímurn hafa
vonir brostið en hrakspár ræst.
Við höfum séð friðsamar menn-
ingarþjóðir undirokaðar, rænd-
ar og ruplaðar fyrir engar sakir.
Miljónir manna spyrja: hvers á
eg að gjalda, hversvegna er far-
ið ránshendi um ávexti iðju
minnar og . umhyggju? Hvers-
vegna er fótum troðið það sem
mér var heilagt og háleitt? Yf-
ir vopnagnýinn berast neyðar-
óp þjáðra manna i öllum lönd-
um. Menn þrá huggun i raun-
um sínum.
Þeir, sem tekið hafa að sér
það göfuga hlutverk að flytja
mönnunum fagnaðarboðskap,
hafa aldrei haft meiri verkefni
en nú. Vér óskum þeim til heilla
í farsælu og gifturílcu starfi.
a
Prestastefnan þakkar
Guðbrands-
biblíuna.
Svo sem getið hefir verið i
Vísi gáfu prentarar í Hólaferð
sinni Hólakirkju liið fegursta
eintak af Guðbrandsbiblíu, og
vakti gjöfin mikla aðdáun allra,
er sáu.
I dag barst Hinu íslenska
prentarafélagi svohljóðandi
þakkarskeyti, undirritað af
lierra þiskupinum, Sigurgeír
Sigurðssyni:
„Prestastefnan þakkar hina
sannauðgu gjöf hinna íslensku
prentara Hólakirkju til lianda,
um leið og hún minnist starfs
prentlistarinnar í þágu íslenskr-
ar kristni og þess frelsis, fram-
fara og fagnaðar, sem hún hef-
ir mn aldir fært á vegu ís-
lenskrar þjóðar.“
Síðasta sýning
á skopleiknum Stundum og stund
um ekki, verður í kvöld kl.
Aðgöngumiðasala hefst kl. i í dag.
Sjóorustan við Narvik.
Nýja Bíó hefir fengiS kvikmynd,
sem ver'Öur sýnd sem aukamynd, af
sjóorustunni við Narvik, þegar
breskir tundurspillar lögðu til at-
lögu við þýska tundurspilla þar í
firðinum. Myndin er tekin af kvik-
myndatökumanni frá breska hern-
um.
Hvað er að gerait við Hagavatn?
Myndin er tekin
s.L september og
sýnir hvernig
vatnið hefir klof-
ið skriðjökulinn
eystra, og mynd-
að hér lón, en úr
þvi eru farvegir í
mörgum fossum.
Hagafell er í bak-
sýn. (Sjá grein-
ina).
Flestir kannast við Jarlhett-
ur, hina fallegu tindaröð, sem.
liggur við suðurrönd Langjök-
uls; blasa þær við víða á suður-
landsundirlendinu, og allir þeir,
sem fara til Gullfoss í góðu
veðri, geta vart annað en hrifist
af. Vestan við Jarlhettur geng-
ur fjallarani í suður frá jöklin-
um, klofinn af mörgum skörð-
um, og er stærst þeirra Mosa-
skarð. Heitir næst skarðinu að
norðan Fagradalsfjall, en
Brekknaf jöll næst Langjökli.
Þegar kemur upp úr Mosa-
skarði blasir við Hagavatn, sem
er mest þeirra vatna er liggja
við suðurrönd Langjökuls, en
önnur eru, vestast Þórisdals-
vatn, þá Langavatn og Sand-
vatn, en austan við Iiagavatn er
litið vatn, við Jarlhetturnar. —
Út í Hagavatn ganga tveir breið-
ir skriðjöklar og liggur milli
þeirra Hagafell, sem er snjó-
laus liöfði, er gengur alllangt
inn í jökulinn.
Hagavatn er ekki nærri al-
faraleið, svo að þangað hafa
menn til skamms tíma ekki
komið nema af þörfi, en nú upp
á síðkastið hefir það vakið eft-
irtekt á sér, vegna hinna líðu
Iilaupa, sem stafað hafa frá
því. Þrjú hafa hlaupin verið á
þessari öld, hið fyrsta 1902, er
gerði mikinn usla á engjum
meðfram Tungufljóti, annað
1929, en þá sprengdi vatnið sér
farveg gegnum Brekknaf jöll, og
myndaði þar liáan foss, Leyni-
foss. Illaupið reif brú af Tungu-
fljóti og gerði mikinn usla í
Biskupstungum meðfram fljót-
inu. Það hefir verið áætlað, að
um 2000 miljónir teningsfeta
af vatni hafi borist þar fram á
tiltölulega skömmum tíma. —
Síðasta ldaupið var s.l. sumar.
Þá myndaði vatnið sér nýjan
farveg inst í Brekknafjöllum.
Leynifoss hvarf en nýr foss
myndaðist, og enn á ný urðu
skemdir á engjum og túnum
við Tungufljót.
Á síðustu 20 árum hefir Jök-
ullinn við Ilagavafcn farið jafnt
og þétt minkandi, þ. e. a. s. fært
sig norðar og liefir á þessu
tímabili styst hátt á annan
kílómetra. Þó skyldi enginn
halda, að þetta sé mjór jökul-
rani, því breidd eystri jökuls-
ins er, þar sem hann kemur í
vatnið, 2V2 kílómetri. — Vatns-
borðið hefir lækkað mikið á
sama tíma; fvrst verulega við
hlaupið 1929, og aftur að mun
s.l. sumar, og enn er það að
minka. Er Hagavatn að hverfa?
Fyrir alla, sem hafa gaman
af jarðfræði, er Hagavatn því
tilvalinn staður. Þá ekki síður
fyrir alla þá, sem unna stór-
fenglegri náttúru. Ferðafélag
íslands efnir til ferðalags þang-
að um næstu helgi.
*
Þá vil eg benda þeim á, sem
ekki eru búnir að ráðstafa sum-
arfríinu, og eiga tjald, að gott
er að dvelja við Hagavatn. í
Fagradal er gott vatn og ágætt
tjaldstæði.
Outsider.
Aðalfundur I. S. I.
stendur yflp þessa dagana.
Sambandsfélögin eru ÍOI
meö 15 þús. meðlimum,
Aðalfundur í. S. 1. var settur í gærkvöldi í Varðarhúsinu, kl.
8.30. Fundinn sækja 65 fulltrúar frá 19 félögum.
Forseti sambandsins, Ben. G.
Waage, sem i gær, 27. júní, átti
25 ára starfsafmæli sem stjórn-
armeðlimur Í.S.Í., setti fundinn,
en fundarstjóri var kjörinn Er-
Iendur Pétursson. Lagði forset-
inn fram skýrslu sambands-
stjórnarinnar og skýn’ði liana
með itarlegri ræðu. Erlendur
Pétursson mintist 25 ára starfs
Ben. G. Waage i stjórn Í.S.Í. og
tóku fundarmenn undir orð
hans með ferföldu húrrahrópi.
Þá lagði gjaldkeri sambands-
ins, Sigurjón Pétursson, fram
endurskoðaða reikninga sam-
bandsins. Bera þeir með sér, að
fjárhagur þess er þröngur, svo
sem verið hefir að undanförnu.
Hafa tekjur sambandsins á
liðnu starfsári numið kr.
12.116.06, en gjöldin kl. 10.972.-
81. Þá lagði gjaldkeri og fram
fjárhagsáætlun fyrir næsta
starfsár. Eru helstu útgjaldalið-
ir hennar þessir: Til skrifstofu-
Iialds sambandsins tæpar 4000
kr., til lælfnisskoðunar íþrótta-
manna 2400 kr., til bókaútgáfu
1100 kr., til íþróttanámskeiða
3300 kr. og til íþróttanámskeiða
og ferðalaga út um land 150Q
krónur.
Þá var kosið í allsherjarnefnd
og fjárhagsnefnd.
Tillaga kom fram um að
strika út af félagsskrá sam-
bandsins nokkur félög, er ekkí
liafa um 4—5 ára bil gert skil
á skatti sínum. Var tillögunni
vísað til stjórnarinnar lil frek-
ari aðgerða.
Jón Þorsteinsson íþróttakenn-
ari, sem verið hefir formaður
milliþinganefndar, sem unnið
liefir að breytingum á lögum
sambandsins, lagði fram frum-
varp til laga fyrir í. S. í. Er í
þvi gert ráð fyrir allverulegum
breytingum á fyrirkomulagi
þess. Ilefir lagabreytingarnefnd
þessi starfað i 2 ár, og má gera
ráð fyrir, að endanlegri af-
greiðslu málsins verði frestað
til næsta sambandsþings, eða
þar til séð verður hvaða breyt-
ingu hin nýja íþróttalöggjöf
lilýtur að skapa á lögurn í. S. í.
Fundi þessum lauk kl. 12 á
miðnætti, en verður haldið á-
fram í kvöld, væntanlega í Odd-
fellowhúsinu.
Á starfsárinu hafa þessi 7 fé-
lög gengið í í. S. í.: Ungmenna-
fél. Hrafnkell Freysgoði, tala
félagsmanna 75, form. Pétur
Sigurðsson; íþróttafélag Há-
skólans, félagatala 50, form.
Skúli Thoroddsen. íþróttafélag
Hjafnarfjarðar, félagatala 46,
lorm. Víglundur Guðmundsson,
Ungmennafél. Framar, Val-
þjófsdal, félagatala 17, form.
Ólafur Steinþórsson; íþróttafél.
Hörður, Patreksfirði, félagatala
110, form. Baldur Guðmunds-
son; Skíðafél. Snækóngur, Seyð-
isfirði, félagatala 54, form. Pét-
ur Blöndal; Ungmennafélagið
Neisti, Selströnd, félagatala 43,
form. Hermann Guðmundsson.
Eru sambandsfélögin nú 101
að tölu, með um 15 þús. félags-
menn.
Á árinu hafa verið staðfest 19
met, 13 sundmet og 6 í frjálsum
íþróttum. Fleiri met munu þó
liafa verið sett, þó að ekki hafi
borist skýrslur um þau. Til
samanburðar má geta þess, að
starfsárið 1938—39 voru stað-
fest 25 met, þar af 13 supdmet.
Fimtán íþróttaráð eru starf-
andi víðsvegar um landið og
starfa fimm þeirra í Beykjavík
(F. R. R. og H„ í. R. R„ IÁ. R.
R„ Sk. R. R. og S. R. R.).
sæx *?, tx2£s.rrj- ■ >.
Þúsund íulltrúar velja for-
setaefni republikana.
Það þarf 501 atkv. til þess að verða í kjöri.
Stofnþing republikanaflokksins (G. O. P. Grand Old Party)
í Bandaríkjunum var haldið 22. febrúar 1856 í Pittsburgh. Sá
dagur er fæðingardagur Georg Washington’s. Þenna dag ákváðu
fulltrúar frá 23 fylkjum að koma saman 17. júní á Bunker Hill,
hjá Boston, til þess að velja forsetaefni sitt. Bunker Hill er fræg-
ur staður úr frelsisstríðinu, því að árið 1775, 17. júní, stóð þar
orusta mikil.
Á þessu fyrsta flokksþingi,
sem valdi forsetaefni flokksins
voru samankonmir 600 fulltrú-
ar frá 23 fylkjum og þeir kusu
John C. Fremont, hershöfðingja
fyrir forsetaefni sitt. í varafor-
setasæti var kjörinn William L.
Dayton frá New Jersey. Hann
sigraði Abraliam Láncoln í bar-
áttunni um þetta sæti.
Fremont náði þó ekki kosn-
ingu sem forseti Bandarikjanna,
heldur demokratinn James
Buchanan.
Aðal munurinn á stefnu re-
públikana og demókrata er sá,
’ að demokratar vilja að hvert
| einstakt fylki njóti sem mests
frjálsræðis innan sambandsins,
en repúblikanar leggja meginá-
lierslu á að sambandsstjórnin
sé sem slerkust í samanburði
við fylkisstjórnirnar. Republik-
anar hafa jafnan átt mestu fylgi
að fagna í Norðurríkjunum, en
demokratar i Suðurríkjunum.
Eins og segir í fyrirsögn þess-
arar greinar eru fulltrúarnir á
flokksþinginu nú 1000 að tölu,
þrem færri en árið 1936. Sendir
hvert fylki fulltrúafjölda eftir
mannfjölda innan vébanda
sinna og eru flestir fulltrúanna
frá New-York, eða 92 að tölu.
Annars senda eftirtalin fylki
fleiri en 20 fulltrúa: Californía
44, Illinois 58, Indíana 28,
Iowa 22, Kentucky 22, Massa-
chussett 34, Michigan 38, Minne-
sota 22, Missouri 30, Montana
30, New Jersey 32, N.-Carolina
23, Ohio 52, Oklahama 22, Penn-
sylvania 72, Texas 26 og Wis-
consin 24 fulltrúa. Þessi 18 fylki
hafa því 671 atkvæði, eða rúm-
lega tvo þriðju liluta allra at-
kvæða í þinginu. Ekkert fylki
hefir færri en sex fulltrúa, og
nýlendurnar Porto Rico og Fil-
ipseyjar hafa tvo hvort.
Það er þó laust við að allir sé
taldir með þessum þúsund full-
trúum, því að alls sækja 15 þús.
manns flokksþingið og eru það
miklu færri en vilja. En
fulltrúarnir ganga auðvitað fyr-
ir um alt og þeir hafa fylthvorki
meira né minna en 15 gistihús
í Philadelphia. Strætisvagnafél.
hefir tilkynt að það ætli að opna
nýja leið, frá samkomuhúsinu
til gistihúsa fulltrúanna og 1000
leiguvagnar verða altaf reiðu-
búnir til þess að flytja þá hvert
sem með þarf.
Flokksþingið er lialdið í sama
húsi og flokksþing demokrata
1936, sem ákvað að F. D. Roose-
velt skyldi vera i kjöri i annað
sinn. Aðalsamkomusalurinn er
270x145 fet á stærð og tekur
venjulega 13.500 manns í sæti,
þótt 1500 sætum verði bætt við
fyrir þetta tækifæri.
Beint fyrir neðan ræðustólinn
verða sæti fyrir 800 — ál!
hundruð — blaðamenn, en auk
þess hafa verið smíðaðir sér-
stakir pallar fyrir blaðaljós-
myndara og kvikmyndatöku-
mann. Auk þess verður i fyrsta
sinn komið fyrir tvennum sjón-
varpstækjum og auðvitað,
fjölda útvarpsmikrófóna.
Auk aðalsalsins eru 68 önnur
herbergi í byggingunni og taka
þau frá 50—1800 manns. Þar
verða haldnir nefndafundir og
auk þess fá fulltrúar frá hverju
fylki sitt eigið fundarherbergi.
í Bandaríkjunum var talið að
aðalbardaginn mundi standa
milli Robert A. Taft, Wendell L.
Willkies og Herbert Hoovers,
fyrrum forseta, en það fór
nokkuð á aðra leið, eins og sjá
má af skeyti þvi, um úrslitin á
flokksþingi republikana, sem
birt er í blaðinu í dag.
Robert A. Taft er sonur Wil-
Iiam Howard Taft, sem var for-
seti Bandarikjanna 1909—13 og
forseti hæstaréttar 1921—30.
Taft hefir gagnrýnt mjög New
Deal Roosevelts og fengið af því
orð fjTÍr að vera íhaldssamur.
Telur hann sér sæmd að því.
Hahn leggur megináherslu á
heilbrigða fjármálastjórn og
telja vinir hans og fylgismenn
að hann sé maður líklegur til
þess að koma fjármálum ríkis-
ins á traustan grundvöll.
Taft er fæddur 8. sept. 1889,
en er hann komst á legg las hann
lögfræði við Harvardháskóla og
útskrifaðist þaðan með einhverri
hæstu einkunn, sem tekin hefir
verið. Taftættin er mjög auðug
og áhrifarik í Ohio-fylki og er
völdum hennar þar líkt við vökl
Roosevelt-ættarinnar i New
York.
Wendell L. Willkie er einnig
lögfræðingur að mentun og er
nú 48 ára að aldri. Hann er stór-
auðugur maður og um hann
hefir staðið mikill styr að und-
anförnU, enda er hann maður
röggsamur og óvæginn. Þr-átt
fyrir það nýtur liann mikilla
vinsælda meðal Bandarikja-
manna. Hann kveðst vera mað-
ur frjálslyndur, og að hann
muni leggja megin áherslu á
að tryggja frelsi manna.
Hann var áður demókrati og
var kosinn á flokksþing þeirra
árið 1924, en síðan 1933 hefir
hann átt í miklum deilum við
stj órnarnef nd Tennessee-dals-
ins, sem sér urn rafvirkjun þar
og stofnun iðjuvera, en Willkie
er foi’seti Commonwealth &
Southern-rafmagnsfélagsins, er
hefir 1000 milj. dollara höfuð-
stól, og eru hluthafar rúmlega
200.000 að tölu.'
Árið 1935 var Willkie orðinn
svo reiður Roosevelt, að hann
lét svo um mælt, að liann sæi
eftir þeim 150 dollurum, sem
hann hefði lagt í kosningasjóð
Roosevelts.
*