Vísir - 03.07.1940, Blaðsíða 3

VISIR
Fyrsta gufuskip lands-
manna kom til landsins
fyrir 50 árum.
|Jm síðustu mánaðamót voru 50 ár liðin frá því, að fvrsta
gufuskipið sem íslendingar festu kaup á kom í heima-
höfn sína, ísafjörð. Eigandi skipsins var Ásgeir Ásgeirsson,
kaupmaður og hét skipið „Litli Ásgeir“. Skipstjórinn á Litla
Ásgeiri var danskur og hafði hann áfram skipstjórn á hendi
nokkur fyrstu árin, sem skipið var hér.
Ásgeir G. Ásgeirsson, kaup-
maður, sem keypti þetta fyrsta
gufuskip, er til landsins kom i
eigu landsmanna sjálfra, var
forstjóri Ásgeirsverslunar á Isa-
firði. Var hann um tíma einna
mesti framkvæmdamaður með-
al íslendinga og átti fjölda fiski-
skipa.
„Litli Ásgeir“ var mjög litill,
eða um 17 smál. brúttó. Iianu
var því ekki hafður í notkun
að vetrarlagi, heldur aðeins frá
í apríl þangað til í október. Var
hann næstum eingöngu í ferð-
um um ísafjarðardjúp, en fór
þó út fyrir Djúpið einnig.
Voru veittar þrjú þúsund
krónur úr landssjóði árið 1889
til gufuskipsferða við ísafjarð-
ardjúp og fékk Ásgeir G. Ás-
geirsson að sjálfsögðu þann
styrk, enda flutti liann póst auk
varnings og fólks. Voru sæti
fyrir tuttugu manns i káetu
skipsins, en sérstakir klefar
voru engir, enda varla hægt að
kref jast þess í ekki stærra skipi.
í október, þegar sumarstarfi
Ásgeirs var lokið, var hann
jafnan dreginn á land og fór þá
fram „hreingerning“ á honum
og viðgerð á því, sem hilað hafði
á sumrinu.
„Litli Ásgeir“ mun Iiafa verið
í notkun hér á landi í 30 ár, og
hann er enn til, eða öllu heldur
skrokkurinn, sem liggur á
kampinum á ísafirði.
Nokkru eftir að Ásgeirs-
verslun hafði keypt „Litla Ás-
geir“, keypti verslunin annað
gufuskip heklur stærra, er hlaut
nafnið „Stóri Ásgeir“.
Ásgeirsverslun var stofnuð
árið 1852. Stofnandinn var Ás-
geir Ásgeirsson eldri, faðir Ás-
geirs G. Ásgeirssonar, er keypti
„Litla Ásgeir“.
•
Engum mun blandast hugur
um, að kaup þessa gufubáts,
þótt litill væri, markaði stórt
spor í samgöngumálum lands-
manna. Þessi skipakaup voru
tákn j>ess, að landsmenn voru
að fá trúna á landið og sjálfa
sig.
En þessara timamóta í sam-
göngumálum vorum hefir
ÁSGEIR G. ÁSGEIRSSON
ETATSRÁÐ.
hvergi Verið minst sem skyldi.
Aðrar þjóðir myndu vafalaust
hafa minst þessa atburðar á til-
hlýðilegan hátt, t. d. með því,
að gefa út sérstakt hátíðarfrj-
merki eða á einhvern annan
hátt.
„Litli Ásgeir“ var póstbátur
og er því tvöföld ástæða til þess
að kaupanna á honum sé minst.
Mun þvi mörgum þvkja vel til
fundið, að íslenska póststjórn-
in láti til sin taka i þessum efn-
um.
f dag
og á morgun er til sýnis nýr
/lökull í glugguni Jóns Björnssonar
i Bankastræti. Hann er eign Breiða-
bólstaðarkirkju á Skógarströnd,
saumaður af frú Magneu Þorkels-
dóttur eftir teikningu ungfrú Nínu
Tryggvadóttur og gefinn kirkjunni
af Kvenfélagi Skógarstrandar. —
Þessi hökull mun vera alger nýjung
í kirkjulegum listiðnaði hérlendis.
75 ára i dag
Sfrs Ófeiiir Ifiaiíssoi
prófastur
Sira Ófeigur Vigfússon pró-
fastur í Fellsmúla er 75 ára í
dag, en liann er þjóðkunnur
maður, ekki síst sem kennari
og uppfræðari æskulýðsins. Iijá
hönum liafa ýmsir þeir lært,
sem síðar hafa lokið embættis-
prófi og áunnið sér traust og
vinsældir að dæmi þessa ágæta
fræðara þeirra.
Sira Ófeigur vigðist til Lands-
prestakalls 24. nóv. árið 1900
og hefir þannig þjónað því í 40
ár að lieita má. Prófastur hefir
liann verið nokkurra ára skeið.
Hjá söfnuði sínum nýtur hann
einstakrar alúðar og vinsælda,
enda gefur hann öðrum liið
góða fordæmi með daglegri
breytni sinni. Síra Ófeigur hefir
alla ævi sína verið að læra, ekki
aðeins af bókum og af lifinu
sjálfu hér heima fyrir, heldur
hefir hann á efra aldri lagt leið
sína til annara landa, til þess að
kynnast viðliorfunum þar í trú-
ar- og fræðslumálum .
Heimili síra Ófeigs og konu
hans frú Ólafíu Ölafsdóttur,
liefir ávalt verið rómað fyrir
gestrisni og höfðingsbrag, en
konu sína misti síra Ófeigur í
fyrra, eftir langa og góða sam-
búð. Hlýjar óskir munu síra
Ófeigi berast í dag, ekki aðeins
frá sóknarbömum hans, held-
ur frá fjölda annara úr öllum
fjórðungum lands. M.
„Litli Ásgeir“ við brvggju á ísafirði. (LTppI. um Asgeir og Ásgeirsverslun eru eftir „Þættir úr
verslunar- og iðnaðarsögu Islands“ eftir Chr. Nielsen).
K. R, sigraði í
boðhlaupinu um
hverfis R.vík.
j^NNAÐ boðhlaupið umhverf-
is Reykjavík fór fram í
gærkveldi í óhagstæðu veðri. —
Fjórar sveitir tóku þátt í hlaup-
inu, en tími náðist ekki eins góð-
ur og í fyrra.
Hlaupið fór á þá leið, að sveit
K.R. bar sigur úr býtum og rann
skeiðið á 18 mín. 54.4 sek. Næst
kom sveit frá Ármanni, 18 min.
55.0 sek.. þá kom l.R.-sveitin
á 19 min. 50.0 sek. og loks B-
sveit Ármanns á 21 mín. 10 sek.
Hlaupið var mjög skemtilegt
og spennandi. K.R.-ingar voru á
undan mestan liluta leiðarinn-
ar og alllangt á undan við síð-
ustu skiftinguna, þegar Sigur-
Var hann kominn á þá skoð-
un að kapitalistiskt Rússland,
sem hefði „fordyr“ að Atlants-
hafinu um Finnland væri betra
en koinmúnistiskt Rússland,
sem væri innilokað á allar hlið-
ar?
En afleiðingamar, sem hann
spáði, ef Rússar tæki upp árás-
arstefnu gegn nágrönnunum,
eru jiegar farnar að koma í
Ijós.
„Aðalhætlan er í þvi fólgin“,
hefir hann skrifað, er hann
ræddi þetta atriði, „að Rússar
bregðist því trausti“, sem þeir
öfluðu sér í „október-bylting-
unni“. Þá drógu þeir liðsveit-
irnar á brott úr Persíu og
Mongólíu, lýstu yfir sjálfstæði
Armeníu og Finnlands og settu
þjóðernismálin á alveg nýjan
grundvöll.
„Tvent er mögulegt: Annað
hvort tekst okkur að æsa til
byltingar i Austurlöndum
heimsveldanna og hröðum þar
með hruni kapitalismans eða
við látum þau alveg afskifta-
laus og styrkjum þannig imper-
ialismann, en drögum kraft úr
hreyfingu okkar.“
Rússar hafa sannarlega
brugðist traustinu gagnvart
Finnlandi og gagnvart Eystra-
saltslöndunum þrem. Strax eft-
ir að innrásin í Finnland bófst,
hafa heyrst óttaraddir frá Pers-
iu, Tyrklandi, Afghanistan og
Indlandi.
En Stalin óttaðist meira en
óánægju og ótta þessara ríkja.
Styrjöld gat koniið til mála:
„Af þeim 140.000.000 manna,
sem búa í Sovétríkjunum, eru
Stór-Rússar ekki meira en 75
miljónir“, skrifaði Stalin einu
sinni. „Hinar 65 miljónirnar eru
af öðrurn þjóðflokkum.
Auk þess búa þessir þjóð-
flokkar flestir í landamærahér-
uðunum, þar sem árásarhættan
er mest. Loks bætist það við,
að Jiessi íandamærahéruð eru
ekki eins langt komin iðnaðar-
og hernaðarlega og héruðin í
Mið-Rússlandi og þess vegna
geta þau ekki varist án hjálpar
þaðan. En Mið-Rússland getur
ekki haldið uppi her- og iðnað-
arveldi sínu, án samvinnu
landamærahéraðanna, sem gefa
af sér ýms hráefni, eldsneyti og
matvæli.“
Það var í þessum landamæra-
héruðum, sem liann sá liilla
undir hrun sovétskipulagsins, ef
lialdið yrði áfram sömu stefnu
í þjóðernismálunum.
„Þjóðernisofstæki stórveld-
anna“, eins og hann kemst að
orði, var í hans augum aðeins
stóri bróðir þjóðernisstefnu
litlu þjóðflokkanna, „sem hætta
er á að komi öllu í bál og brand
í hinum ýmsu litlu lýðveldum
okkar.“
Með öðrum orðum: Gat það
ekki orðið uphaf þess, að stóru
lýðveldin í Rússlandi færi að
beita hin minni bellibrögðum,
ef Rússland færi að leita á hina
vanmáttugri nágranna sína?
Grundvöllur sovétskipulags-
ins er einmitt sjálfsákvörðunar-
réttur þjóðflokkanna, segir
liann ennfremur og til þess að
sanna mál sitt bendir hann á
það, þegar Kerenski-stjórninni
var velt úr sessi:
„Þegar rússnesku verka-
mennirnir komust til valda
hefði þeir ekki getað áunnið sér
samúð og traust félaga sinna af
öðrum þjóðflokkum, ef þeir
hefði ekki sýnt það í verki, að
J>eir voru fúsir til þess að reka
slíka þjéðernisstefnu í verki, ef
þeir liefði ekki verið fúsir til
Jiess að falla frá tilkalli sínu til
Finnlands (sem þá var hluti af
Rússlandi), sem krafðist sjálf-
stæðis, ef þeir hefði ekki kallað
herinn á brott úr N.-Persíu, ef
]>ei i' hefði ekki fallið frá kröf-
um keisaratímans um vissa
hluta Kína og Mongóliu og ef
þeir hefði ekki hjálpað þeim
þjóðflokkum, sem skemst voru
á veg komnir, til J>ess að efla
menningu sina.“
Þetta var sú stefna, sem farið
var eftir. Og loks segir Stalin:
„Fyrir augum okkar fer fram
]>arátta milli finsku þjóðarinn-
ar og bráðabirgðastjórnarinnar
rússnesku. Fulltrúar Finna
krefjast þess af stjórninni, að
þeim verði fengin aftur þau
réttindi, sem þeir voru aðnjót-
andi, áður en landið var inn-
limað i Rússland. Stjórnin
hafnar J>vi, af þvi að hún vill
ekki viðurkenna sjálfstæði
Finna. Með hvorum eigum við
að standa í fylkingu? Auðvitað
með Finnum, þvi að það er ó-
þolandi, að við samþykkjum of-
beldislega innlimun þjóðar í
riki“.
Það er fróðlegt að lesa þessi
ummæli Stalins, þegar hann
hefir sigað herjum sínum gegn
Finnum, innlimað Eistland,
Lettland og Lithaugaland í
Rússland og kúgað Rúmena til
þess að afhenda Bessarabíu og
N.-Bukovinu.
geir Ársælsson tók við lijá Ár-
mann. Var munurinn þá 80—
90 m„ en hann hljóp K.R.-ing
inn uppi. En }>egar 70 m. voru
eftir í mark skaust Iv.R.-ingur-
inn fram úr Sigurgeiri og sigr-
aði.
Sölumaður
sem fer til Norðurlands næstu
daga, getur tekið með nokkr-
ir góðar vörutegundir. — Til-
boð, merkt: „Norðurland“
afhendist Vísi.

Sportpils
og
blússnr
allar stærðir.
BANKASTR. 7.
\i\o\
Revýsoa
1S40'
Forðum £
Flosapotó
Sýning amtað kvöld kl.
Ó AFTURK ALL ANLEG&
Síðasta sinn.
Lækkað verS
AðgöngumiSar seTdír »
kl. 4—7. (frá kr. 2.0»stk|.
Simi 3191..
IrillBbátir
til sölu. — UppL gefusr
Pétur Ottason^
skípasmiður.
Símar 3985 og 458S.
I
l
li
i öllum litum, mikið úrval
af hvitum. —
VerðlsekkuiBE.' j
ÍSL. KARTÖFLUK
á 9.50 pokinn.
i lausri vog á 25 aura fcjg*
BANKASTR. 7.
VÍSIS KAFFIB
gerir «0« glaSftk
Kaup Dagsbrúnarverkamanna verður frá og með I.. iútí a
klukkustund sem hér segir:
Dagkaup kr. 1.78.
Eftirvinnukaup kr. 2.63.
Helgidagavinna kr. 3.31.
Næturviiina, sé hún leyfð, kr:. 3.31.
Leigugjald _ vöruflutningabif reíða' „Þróttör?*' verður á kíufc&s-
stund kr. 6.34.
Verkamaxinafélagið BagsBiúxs.
Tvær sölnbuðir
eru til leigu við eina aðalvei'sl imargðta’ mö8S<
bæjarins.-
Simar: 3630 og 3566.
M.f. suj öiavu?
Móðir mín,
Salvör Aradóttir.
frá Syðstu-Fossum, andaðist 2. júli á LandakotssjúkrahúaL
Ari GisBasonr..
Alúðar þakkir vottum \ið öllum þeim, ei auðsýndu okfc-
ur samúð og hluttekningu við fráfall og jarðarför dóttmr
okkar,
Auöar.
Viljum við þar fyrst og fremst tilnefna stjómendur og
starfsmenn Sti’ætisvagna Revkjavíkur og KvenskátaféTagJS
sem á ógleymanlegan hátt heiðruðu minningu hinnair láta®
og tóku þátt í sorg okkar. Fyrir alt þetta þökkum við hracsrfF-
um huga.
Anna Jakobsdóttir, Ámi Magnússor og börn«
Hér með tilkynnist, að maðurinn minn,
Daníel Halldórsson, kaupmaður
andaðist í dag, þ. 3. jiili.
Guðrún Guðiaugsdóttir.