Vísir - 08.07.1940, Blaðsíða 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 16 60 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Kanpstaða-
rígurinn.
r< KKEPiT blað hefir gengið
jafn ótrauðlega fram í því
að ala á ríg milli sveitamanna
og kaupstaðabúa og Tíminn.
Hér á árunum átti blaðið mjög
bágt með að kalla íbúa höfuð-
staðarins sínu rétta nafni,
Reykvíkinga. Hitt var miklu
oftar að þeir voru nefndir
„Grimsbylýður“ eða þá blátt á-
fram „malarskríH“. Á seinni ár-
um hefir dregið nokkuð úr
þessu. Sveitamenn hafa fundið,
að hagsmunum þeirra væri bet-
ur borgið, ef kaupstaðabúar
gætu lifað við sæmilega af-
komu. Og fulltrúar kaupstað-
anna á þingi liafa aldrei látið
sitt eftir liggja um réttmætan
stuðning við landbúnaðinn.
Auk þess hafa ýmsir af brodd-
um Framsóknarflokksins kom-
ist í þann hóp kaupstaðabúa,
sem1 mestur var þyrnir í augum
fyn-um. Það er miklu erfiðara
að ala á rígnum í garð hátekju-
manna í kaupstöðum, þegar
svo er komið, að tiltölulega
flestir hátekjumennirnir eru
einmitt úr þeim flokki, sem
mest hefir blásið að glóðunum.
En þótt nokkuð hafi dregið
úr rígnum, þykir altaf tiltæki-
legt að grípa til þess vopns, ef
á þarf að halda. Ef almenn
lækkun á útgjöldum ríkisins
snertir að einhverju leyti hag
bænda, eins og allra annara, þá
er strax talað um „hnefahögg“
í garð landbúnaðarins. Er þess
skemst að minnast, að siðastlið-
inn vetur hélt Timinn uppi hin-
mn svæsnustu árásum á Jakob
Möller fjármálaráðherra fyrir
engar sakir. Sömu aðferðinni
var beitt, þegar á það var bent,
að kjöthækkunin kæmi illa nið-
ur á neytendum kaupstaðanna.
Og þegar mjólkin hækkar hvað
eftir annað, þá telur Tíminn
það, ekkert nema „nöldur“, að
á slíkt sé minst.
Allir muna það, að þegar
gengislögin voru sett í fyrra,
var mælt svo fyrir, að hækk-
unin á mjóllc og kjöti skyldi
vera i ákveðnu hlutfalli við
kauphækkunina. 1 vetur var
mjólkin og kjötið tekið út úr
gengislögunum. Það var látið i
veðri vaka, að tilætlunin væri
ekki sú, að hækka þessar vörur
meira en sem næmi kaupgjalds-
hækkuninni, en efndirnar hafa
verið aðrar.
Það er algerlega fráleitt að
telja, að það sé sprottið af
neinni óvild í garð bænda, að
almenningur hér í bæ kveinkar
sér við að taka á sig stórfeldar
verðhækkanir á innlendu vör-
unni, ofan á alla þá gífurlegu
og óviðráðanlegu hækkun, sem
orðið hefir á öllum aðfluttum
vörum. Og síst af öllu getur það
talist óvild i garð bænda, þegar
krafist er að leitað sé allra ráða
til þess að draga úr dreifingar-
kostnaðinum á framleiðsluvöru
þeirra.
í fyrrahaust var álitið, að rík-
isstjórninni væri það fullkomið
alvörumál að eitt skyldi yfir
alla ganga á þeim erfiðleika-
tímum, sem fyrirsjáanlega voru
fram undan. Þessi lofsverði á-
setningur ríkisstjórnarinnar
mæltist vel fyrir hjá öllum
liugsandi mönnum. En það er
eins og Framsóknarflokkurinn
eigi dálítið erfitt með að láta
almenningshagsmuni sitja i fyr-
irrúmi fyrir stundarliags-
munum kjósenda sinna. Þegar
á þetta er bent, er lilaupið upp
með þjósti, talað um „nöldur
Reykjavíkurblaðanna“, ef að er
fundið og baldið upjpi gamla
kaupstaðarígnum.
Það er eðlilegt, að menn
verði dálítið tortryggnir á sí-
endurteknar yfirlýsingar um
samstarfsvilja þess flokks, sem
altaf bregst illa við, ef sam-
starfsflokkarnir benda á, að
hvikað sé frá þeirri stefnu, sem
stjórnarflokkarnir hafa sam-
eiginlega telcið upp. Kaupstaða-
rígurinn á síst við, þegar nauð-
synlegt er að ráða fram úr
sameiginlegum erfiðleikum.
allra landsmanna, jafnt kaup-
staðabúa, sem annara.
a
t
leikkona
andaðist í Landakotsspítala í
fyrrinótt, eftir þunga legu og
langvinnan heilsubrest. Hennar
verður nánara getið hér í blað-
inu.
Þorsteinn Jónsson
járnsmiður
andaðist að heimili sínu hér i
bæ 7. þ. m. — Æviatriða hans
verður getið síðar. ,
/v- .
Akranesför
Sjómannadagsráðsins, með ms.
Esju í gær, tókst hið besta. Mörg
hundruð manna tóku þátt i ferðinni
og skemtu sér hiÖ besta. VeÖur
var hið ákjósanlegasta. Komið var
aftur til Reykjavíkur kl. tæplega
io í gærkveldi.
65 ára
er í dag Þórður Arnason, Ný-
lendugötu 7. Hefir Þórður hlotið
hetjuverðiaun úr Carnegiesjóðnum
íyrir björgun manna úr lífsháska.
Þórður var áður sjómaður, en hef-
ir unnið við upp- og útskipun hjá
Eimskipafélaginu undanfarin ár.
Mokaili i Bakkaflóa og
Vopoafirði.
Skipin veröa aö tara til SiglufjarðaF
með síldina.
ftSkipin halda áfram að moka upp síldinni á Bakka-
flóa og Vopnafirði. En allar þrær eru orðnar
fullar fyrir austan, svo að skipin fara rakleiðis til Siglu-
f jarðar með síldina. Hafði komið þangað siðan á hádegi
í gær rúml. 20 skip, með 11—12 þús. mál.
Besta veður er nú fyrir Norðurlandi, sólskin og blíða. Skipin
eru þó ekki farin að reyna þar, heldur fara þau strax auslur,
þegar þau liafa losað á Siglufirði, þangað sem veiði er trygg. —
Þrær beggja Raufarhafnar-
verksmiðjanna fyltust á laug-
ardag og eru í þeim 25 þús.
mál. Síðan verða skipin að fara
til Siglufjarðar.
A laugardag komu m. a. þessi
skip til Raufarhafnar: Stella
með 850 mál, Garðar 750, Er-
lingur I og II (Ve.) 600, Geir
goði 550, Gullveig 500, Árni
Árnason 500, Hrönn 500,
Hrafnkell goði 750, Már 800,
Björn Stefánsson 500, Hannes
Hafstein o. fl. 500, Olivette 500
og Gotta 500 mál.
Eins og áður segir komu
rúmlega 20 skip til Sigluf jarðar
í gær og nótt með liklega 11—
12 þús. mál. Er það áællað og
getur auðvitað skeikað nokkru
til eða frá: Þorsteinn 700 mál,
Fróði 850, Haraldur 450, Dag-
ný 1400, Ársæll 500, l.b. Olav
650, Glaður 750, Bjarni, Bragi
(tveir um nót) 500, Bjarki 1100,
Víðir, Jón Finnsson (tveir um
nót) 600, Vonin, Jón Stefáns-
son (tveir um nót) 650, Huginn
I. 750, Valbjörn 550, Sæhrímn-
ir 1000, Yestri 400, Skagfirðing-
ur 450, Pilot 400, Fiskaklettur
600, Höskuldur 550, Bára 350,
Sæfari 600 og Erlingur I og II
400.
Skipin halda áfram að
streyma jafnt og þétt að austan.
Hinar smærri verksmiðjur
hafa einnig fengið sild. Þannig
komu tvö skip til Húsavikur, að
auki við m.b. Leo, sem kom
þangað á föstudag. Bátarnir
voru Ægir með um 250, Þor-
geir goði 550 mál.
Verksmiðjurnar á Norðfirði
og Seyðisfirði hafa einnig feng-
ið nægilega sild.
Frá fréttaritara Vísis.
Norðfirði i morgun.
Síldveiði hefir verið ágæt
síðustu viku og veður sæmi-
lega liagstætt austan Langa-
ness. Veiði var góð í gær, bæði
austan og norðan við Langa-
nes. Einnig liafa mörg skip
fiskað vel á Vopnafirði.
Siðustu viku hafa þessi skip
landað veiði sína hér hjá
síldarverksmiðjunni:
Boðasteinur 1560 mál, Þrá-
inn og Stígandi 537, Nordfarid
1536, Kyrjasteinur 501, Gand-
ur 6 mál. Ennfremur bíða eft-
ir affermingu: Boðasteinur
með ca. 900 og Capella 700
mál og von er á fleiri skipum
i dag.
Siglufirði í morgun.
Þessi skip hafa landað i gær
og í nótt, umfram það sem að
ofan greinir, en noklcur bíða
löndunar: Gulltoppur 550, Sig-
urfari 750, Hrefna 550, Björn
Jörundsson 350, Nanna 450, Ás-
björn 600, Huginn III.750, Anna
og Einar 600, Huginn II. 750,
Bjarnarey 500, Vébjörn 450,
Kári 550, Keilir 850, Eggert ,og
Ingólfur 700.
Mikil síld er beggja megin
Langaness.
Þráinn.
Hjúskapur.
Síðastliðinn föstudag (5. þ. 111.)
voru gefin sarnan í hjónaband ung-
frú Laufey Þorvarðsdótfir frá
Stað í Súgandafirði, og Páll Kol-
beins, skrifstofustjóri hjá prentsm.
Edda. Heimili þeirra er á Tún-
götu 31.
Útvarpið í kvöld.
KI. 19.30 Hljómplötur: Lög eft-
ir Elgar. 20.00 Fréttir. 20.30. Sum-
arþættir (Loftur Guðmundsson
kennari). 20.50 Einsöngur (Einar
Markan) : a) Wagner: 1. Söng-
urinn til stjörnunnar. 2. Lög úr
„Lohengrin". b) Páll Isólf sson:
1. Söknuður. 2. Riddarinn og
mærin. 21.10 Lúðrasveit Reykja-
víkur leikur.
Lúðvíg Lárusson
kaupmaður.
1 dag verður Lúðvíg kaup-
maður Lárusson til moldar
borinn, og á þar Reykjavik á
bak að sjá einum af sínum
mætustu sonum. Hann andað-
ist liinn 30. júní og var þá lið-
Jega 59 ára að aldri, fæddur 11.
janúar 1881.
Öll framkoma og starfsemi
Lúðvígs bar þess vott, að hann
var af góðum stofni, enda var
heimili foreldra hans eitthvert
mesta myndarheimili liér í bæ,
og þau hvort um sig þjóðkunn
fyrir góðsemi, trygglyndi og
liáttprýði, auk reglusemi og
dugnaðar.
16 ára að aldri réðist Lúðvíg
til Tli. Thorsteinsson, sem þá
rak hér mikla verslun og
margþætta starfsemi, og starf-
aði á skrifstofu hans og í búð til
vorsins 1905. Hafði hann einn-
ig á sama tíma með liöndum
bókhald fyrir verslun föður
sins, og stundaði jafnframt
nám á kvöldskóla verslunar-
manna, sem var fyrsti vísir að
Verslunarskólanum, sem nú
starfar hér í bænum.
Vorið 1905 hætti Lúðvíg
störfum hjá Th. Tliorsteinsson,
en tók að sér stjórn verslunar
föður síns, sem þá var orðin
allumfangsmikil, og veitti
henni forstöðu upp frá því, á-
samt föður sínum og bræðrum,
með hinni mestu prýði, eins og
löngu er landskunnugt, Er
Skóverslun Lárusar Lúðvígs-
sonar nú ekki aðeins elsta
skóverslun landsins, heldur og
hin stærsta, og rekin með hin-
um mesta myndarbrag, sem
hér á landi þekkist. Þrátt fyr-
ir ýmsra erfiðleika í viðskift-
um okkar Islendinga á siðari
árum, hefir Skóversluh Lár-
usar Lúðvígssonar fært út kví-
arnar og stofnað m. a. skógerð
og skóverksmiðju, sem vinna
að mestu eða öllu úr innlend-
um efnum, og er öll fram-
leiðslan hin vandaðasta.
Lúgvig var gersneyddur því
að trana sér fram, eða láta
mikið á sér bera. H:ann var
jafnfrábitinn yfirlæti sem
barlómi. Þeir, sem þektu hann
best, vissu bæði af sjón og
raun, að han var heill maður
og hreinn og drenglundaður
svo af bar. Vissi hann um bág-
stadda, greiddi hann úr fyrir
þeim, án þess að láta þess get-
ið. Góðverkin vánn hanií éinn-
ig í kyrþei. Sjóð stofnuðu þeir
bræður til minningar um for-
eldra sína, en til styrktar sjúk-
um. Lögðu þeir fram mjög ríf-
lega fjárupphæð, en þess var
að litlu getið opinberlega, og
var það í samræmi við yfirlæt-
isleysi þeirra og mannkosti.
Lúðvig helgaði sig allan og
óskiftan tvennu: verslun sinni
og héimili. Hann var höfðingi
heim að sækja, kunni því vel
að liafa gesti á heimili sínu og
veitti þá ávalt af einstakri
rausn. Þeirrar gestrisni nutu
ekki aðeins jafnaldrar hans
eða starfsfélagar, lieldur og
ungt fólk og verðandi,
með því að Lúðvíg kunni
því mjög vel,* að hafa
það í kringum sig. Hann var
gleðimaður, en stilti öllu vel
í hóf og bar ávalt með sér
glæsilega prúðmensku.
Þegar annir leyfðu, stundaði
Lúðvig ferðalög og útivist.
Hafa kunnugir sagt mér, að
hann hafi verið frábær lax-
veiðimaður, en þá list lærði
hann af E)nglendingum, sem
hann horfði á og starfaði með
að veiðiskap á barnsaldri.
Lúðvig var kvæntur hinni
ágætustu konu, Ingu J. Sand-
holt, sem átti sinn inikla þátf
í myndarbrag heimilisins, og
var honum ávalt samhent í
höfðingsskap og rausn. Eiga
þau þrjú uppkomin börn:
Lárus, sem lokið liefir versl-
unarprófi við erlendan há-
skóla, og starfar nú að versl-
un föður síns, Sigurð Hauk, er
þar starfar einnig, og Guð-
rúnu, sem gift er E. Jacobsen,
Forsetakosningar í Mexíkó
3 íhaldsmenn í kjöri.
Eftir langa og harða kosningabaráttu gengu kjósendur í Mexí-
kó að kjörborðinu í gær, til þess að velja eftirmann Lazaro
Cardenas, hershöfðingja, en sex ára kjörtímabili hans lýkur 30.
nóv. n. k. — Karlmenn einir hafa kosningarrétt, enda þótt
stjórnarskrá Mexíkó væri breytt þannig fyrir tveim árum, að
konur fengi kosningarrétt. Hefir orðið töf á endanlegri af-
greiðslu málsins, svo áð kvenkjósendur verða engir að þessu
sinni.
- -7-T*
Ekkert mál hefir orðið að sér-
stöku kosningamáli, en atburðir
siðustu ára, umbætur Cardenas
forseta yfirleitt, hafa aðallega
verið til umræðu. Kosningabar-
áttan var að þessu sinni
mjög hörð vegna þess, að stjórn-
arandstæðingar höfðu góða
möguleika á að sigra.
Bardaginn
hófst 1936.
Raunverulega hefir kosninga-
baráttan staðið alveg frá 17. okt.
1936. Þá lést hermálaráðherr-
ann, Figueroa, hershöfðingi,
ef tir uppskurð. Þess var því beð-
ið með mikilli eftirvæntingu,
hver yrði éftirmaður hans, því
að það er einskonar hefð að her-
málaráðherrann verði forseti,
eins og t. d. átti sér stað með
Cardenas, sem var hermálaráð-
herra Rodriguez, forseta.
Cardenas lét stöðuna vera
lausa lengi, en sá er fór með em-
bættið var vara-læ rmálaráð-
herranu, Manuel Avila Cama-
cho, hershöfðingi. sem bældi
niður uppreistirnar 1923 og ’29.
Loksins ' maí 1938. þcgar Ca -
macho bafði badt niður uppreist
Cedillos í San Luis Potosi-fylki.
gerði Cardenas hann að her-
málaráðherra. Fór Cardenas þá
óðar að undirbúa kosningu sína
og gekk vel að afla sér fylgis.
Þrír aðrir hers-
höfðingjar í kjöri.
En Camacho var ekki eini
opinberi starfsmaðurinn, sem
vildi verða forseti. Þrír aðrir
hershöfðingjar fengu hug á að
reyna krafta sína við hann.
Einn þeirra var Francisco Jose
Mugica, vinstri maður og einn
af höfundum stjórnarskrárinn-
ar frá 1917. Annar var Rafael
Sanchez Tapia, hersliöfðingi,
ihaldssamur maður, vel ment-
aður og duglegur. Sá þriðji, Juan
Almazan, kemur ekki strax við
sögu.
Þessir tveir fyrrn. og Cama-
clio tóku til óspiltra málanna
og varð þeim svo vel ágengt, að
hver um sig taldi sér sigurinn
vísan. Þ. 17. jan. 1939 sögðu þeir
embættum sínum lausum, því
að Iög í Mexiko mæla svo fyrir,
að embættismenn, sem bjóða sig
fram til kosninga skuli segja af
sér a. m. k. ári áður en kosning-
ai'nar eiga að fara fram.
Camacho fyrir
verkalýðssambandið.
Skömmu eftir þetta samþykti
hið volduga verkalýðssamband
Mexico — C. T. M. — að Cam-
acho væri frambjóðandi þess.
Ýmsir herforingjar, kommún-
istar og aðrir tilkyntu þá, að
Camacho myndi einnig njóta
stuðnings P. R. M., sem er bylt-
ingarsinnaður flokkur. Þegar
það var tilkynt hætti Mugica við
framboð sitt, en Tapia, sem
hafði verið meðlimur í P. R. M.,
gekk úr flokknum.
Þá fyrst fór að bera á Alma-
zan. Ýmsir, sem höfðu orðið
fyrir barðinu á Cardenasstjórn-
inni, lögðu fast að honUm. Hann
var liershöfðingi í einu fylki
landsins og i júní 1939 sagði
hann embætti sínu lausu og í
ágúst kom hann til Mexicoborg-
ar og var mjög fagnað.
Hann varð þó mörgum vinum
sinum til mikilla vonbrigða, þvi
að þeir höfðu vonast til að liann
léti Cardenas „fá að kenna á
því“. í fyrstu ræðu sinni talaði
hann hinsvegar um það, hversu
góðir vinir þeir Cardenas væri.
P. R. U. N.
stofnaður.
Almazan liafði engan flokk að
baki sér, eins og Camacho og
það varð að bæta úr því. Hann
safnaði því ýmsum hópum í
eina fylkingu, er hann nefndi
P. R. U. N., sem er í senn þjóð-
legur byltingar- og einingar-
flokkur. Margir fyrri stuðnings-
manna Mugica, fylktu sér undir
merki hans.
Ivosningabaráttan er því í raun-
inni aðeins háð milli Camacho
og Almazan, enda þótt Tapia
liafi ekki dregið sig í hlé í þeirri
von að „eitthvað óvænt“ konti
fyrir.
í mars kom atburður fyrir,
sent mun auka sigurmöguleika
Almazans. Kommúnistar héldu
þing sitt og voru síður en svo
hrifnir af Camacho. Finst þeim
hann ekki nógu langt til vinstri,
því að liann er íhaldssamur, eins
og báðir hinir frambjóðendurn-
ir.
Gengu þeír svo langt, að þeir
„hreinsuðu“ alla þá úr stjórn-
um félaga sinna, sem höfðu átt
upptökin að því, að flokkurinn
skipaði sér um Camacho.
Það eru því þrír íhaldsmenn
frambjóðendur í Mexico, land-
inu, sem er „vinstriland“. Allir
eru landeigendur, Almazan mil-
jónamæringur, en hinir báðir vel
efnaðir. Það er því ekki að
furða þótt menn hafi búist við
því, að hinir róttækustu vinstri-
menn reyndi að koma í veg’ fyr-
ir kosninguna.
(Skv. U. P. Red Lettér.)