Vísir - 12.07.1940, Blaðsíða 2

VISIR
Sextugur í dag:
Jakob Möller
f j ármálaráðherra.
VÍSIR
DAGBLAS
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Hver er venjan?
■p* élagsmálaráðherra getur
þess í gær í viðtali við Al-
þýðublaðið, í sambandi við
launakjör verslunarfólks og út-
gáfu bráðabirgðalaga til að
jafna það misrétti, sem þessi
stétt er beitt, að „annars sé það
ekki venja að gefa út bráða-
birgðalög, nema þvi aðeins, að
ráðherrar allra stjórnmála-
flokkanna séu sammála um
þau, jafnvel þótt meirihluti
ráðherranna vildi gefa út slík
lög.“
Mörgum mun verða það á
við lestur þessarar yfirlýsingar,
að draga það í efa, að ofan-
greind ummæli ráðherrans séu
af brjóstlieilindum sprottin, og
telja liitt líklegra, að hér sé um
Pilatusarþvott að ræða, og
styðja mörg rök þá ályktun. I
fyrsta lagi verður að telja það
vafasamt, að nokkur föst og ó-
frávíkjanleg „venja“ hafi skap-
ast með ráðberrunum i þessu
efni. Félagsmálaráðlierrann gaf
út bráðabirgðalög um verka-
mannabústaðina sællar minn-
ingar, og hafa menn fyrir satt
að þau lög hafi ekki verið bor-
in undir suma aðra ráðherra í
stjórninni, livað þá að þau haf(
hlotið samþykki þeirra. Hvað
sem þessu líður stendur bér alt
öðru vísi á en nokkru sinni fyr,
]>egar um útgáfu bráðabirgða-
laga hefir verið að ræða. Mál-
ið hafði þegar fengið afgreiðslu
annarar deildar þingsins og
hafði örugt fylgi í Efri deild,
þótt þá gripu þrír menn til ó-
yndisúrræða, tii þess að stöðva
framgang þess um stundarsak-
ir. —
Þótt einhver ágreiningur
kunni að vera innan ríkisstjórn-
arinnar, er vitað að meiri hluti
hennar er þvi fylgjandi, að
verslunarmenn njóti sömu
kjarabóta og aðrar stéttir, ef
félagsmálaráðherra má telja
þar með. Auk þess eru bráða-
birgðalögin í fullu samræmi við
yfirlýstan þingvilja, og þvi er
það ekki skiljanlegt, að ríkis-
stjórnin skuli ekki sinna þeirri
siðferðisskyldu, að verða við
óskum verslunarmanna og
framkvæma þingviljann.
Ríkisstjórnin virðist hér hafa
misskilið hlutverk sitt, og því
er það ekki að furða, þótt nokk-
urar vöflur séu á félagsmála-
ráðherra í viðtali sínu og skýr-
ingum gefnum Alþýðublaðinu.
Skýringar ráðherrans eru
gersamlega ófullnægjandi, og
virðast veigalitlar, þegar um
jafn sjálfsagt sanngirnisinál er
að ræða og það, er að ofan
greinir. Verslunarstéttin mun
halda áfram baráttu sinni fyrir
bættum.kjörum, og þótt tekist
hafi með bellibrögðum að tefja
framgang málsins um stund, er
um engan lokasigur að ræða,
nema ef líkja mætti við Pyrr-
husar-sigur.
Það er engin sanngirni, sem
mælir með því, að allar stéltir
þjóðfélagsins, að einni undan-
tekinni, fái kjarabætur vegna
vaxandi dýtíðar og fyrir afskifti
ríkisvaldsins, einkum þegar vit-
að er að dýrtíðin skellur jafn-
vel með meiri þunga, á þéssari
stétt en nokkurri annari í þjóð-
félaginu. Hún verður, að minsta
kosti hér i höfuðstaðnum, alt
að kaupa að, einnig þær vörur,
sem hækkað hafa stórlega í
verði fyrir beinar aðgerðir rik-
isstjórnarinnar.
Úr því að ríkisstjórnin gekk
inn á þá braut að gefa eftir og
stuðla sjálf beint og óbeint að
vaxandi dýrtið, einkum að þvi
er innlenda framleiðslu snert-
ir, sýnist ekkert réttlæta þá af-
stöðu, sem hún tekur nú gegn
verslunarstéttinni, jafnvel þótt
félagsmálaráðherrann beri fyr-
ir sig hina furðulegu „venju
ríkisstjórnarinnar“ um setn-
ingu bráðabirgðalaga.
Bretar halda
skotæhngar.
Eftirfarandi tilkynning hefir
hefir blaðinu borist frá bresku
herstjórninni.
Breska herliðið mun hafa
skotæfingar næstu vikur. Þarf
enginn að verða óttasleginn,
þótt riffil- eða vélbyssuskothríð
heyrist.
Skotæfingar þessar verða
haldnar eins langt frá híbýlum
manna og unt er. Skotbrautim-
ar verða greinilega merktar
rauðum flöggum og hermenn-
irnir, sem nota, þær, munu gera
alt, sem í þeirra valdi stendur,
til þess að aðvara livern, sem
nálgast. Herstjórnin heitir liins-
vegar á hvern mann, að þeir
veiti stuðning sinn til ]>ess, að
koma í veg fyrir að slys verði.
AUiancetogarar búast
á síldveiðar.
Tryggvi gamli og Rán, sem
Alliance hefir á leigu, búast nú
á síldveiðar og munu leggja afla
sinn á land á Djúpavík.
Hefir verið ákveðið að starf-
rækja verksmiðjuna í sumar og
eru þetta fyrstu skipin, sem
eiga að veiða fyrir hana, er bú-
ast á síld. Aðrir Alliancetogar-
ar munu og fara porður og
verða þeir útbúnir jafnóðum og
þeir koma inn.
Einhverjir af Hafnarfjarðar-
togurunum munu og veiða fyr-
ir Djúpavikurverksmiðjuna, þ.
á m. Garðar og Surprice. Fleiri
skip munu og veiða fyrir verk-
smiðjuna.
70 ára í dag
Jón Finnsson
kaupmaður.
Jón Finnsson kaupmaður á
Hólmavík er sjötugur í dag. Er
hann mörgum kunnur og öll-
um að góðu einu. Hann er hinn
mesti dugnaðarmaður og prúð-
menni í allri framgöngu. Um
margra ára skeið stjórnaði
hann Riisverslun á Hólmavík,
og ávann sér og verslun sinni
hið mesta traust, með ágætri
stjórn, reglusemi og greiðvikni.
Á seinni árum hefir Jón rek-
ið bú í Skeljavík, og hefir hann
sjálfur umsjón með því, þótt
hann sé búfastur á Hólmavik.
Háði þrálátt heilsuleysi honum
mjög um skeið, og voru m. a.
gerðir á honum holskurðir
margir, en nú upp á siðkastið
hefir hann verið heill heilsu og
gengur að öllum störfum með
hinum fyrri áhuga og dugnaði.
Jón er maður ákveðinn í
skoðunum og stefnufastur
mjög. Er hann eipn af forystu-
mönnum Sjálfstæðisflokksins í
Strandasýslu og nýtur þar hinn-
ar mestu virðingar. Fjölda-
mörgum trúnaðarstöðum hefir
hann gegnt fyrir sveit sína og
sýslu, og leyst öll þau störf af
hendi með hinni sömu prýði.
Munu Jóni berast margar
hlýjar kveðjur á þessu afmæli
hans i dag. K. G.
Hann er Reykvíkingum
kunnari en flestir aðrir, þar sem
hann liefir haft á hendi margs-
konar umfangsmikil trúnaðar-
störf fyrir land og bæjarfélag
að staðaldri á fjórða tug ára.
Bankaritari við Landsbank-
ann varð liann 1909 og liélt þvi
starfi til 1915, að hann gerðist
ritstjóri „Yísis“. Hafði hann rit-
stjórn blaðsins á hendi til 1924,
er hann varð eftirlitsmaður
banka og sparisjóða (1924—
1934). — Þingmaður Reykja-
víkur varð hann haustið 1919
og hefir setið á þingum 1920
—1927 og aftur 1934 og síðan.
I bæjarstjórn hefir hann verið
siðan 1930. Formaður Sjúkra-
samlagá Reykjavíkur varð liann
er það var stofnað með nýju
skipulagi, 1936 til 1939, en
sleppti því starfi, er hann gerð-
ist fjármálaráðherra í þjóð-
stjórninni.
Samfara þessum störfum
hefir hann verið starfsmaður,
og oft formaður, margra mikil-
vægra nefnda, bæði á Alþingi
og i bæjarstjórn, sem oflangt
yrði upp að telja. Á þingi hefir
hann t. d. lengstum verið í fjár-
hasgnefndeðafjárveitinganefnd.
1 bæjarráði frá því er það var
stofnað og formaður fram-
færslunefndar. Yfir höfuð hefir
hann starfað svo að bæjarmál-
efnum, að kalla má, að ekki hafi
þar þótt ráð ráðin nema hans
nyli við, siðan liann kom í bæj-
arstjórn.
í miðstjórn Sjálfstæðisflokks-
ins mun hann hafa verið að
staðaldri um tug ára.
Jakob var mikill áhugamað-
ur um landsmál þegar á skóla-
árum sínurn. Var liann þá sem
jafnan síðan þjóðelgurog frjáls-
lyndur maður. Hann var
ótrauður landvarnarmaður,
þegar sá flokkur hófst, og síð-
an lengstum þar í flokki, er
fremst var gengið um réttar-
kröfur þjóðar vorrar.
Jakob er vitur maður og rétt-
sýnn, málafylgjumaður mikill á
mannfundum. Þótt liann láti
lengstum hljótt yfir sér, þá er
hann fullhugi að eðlisfari og
kappsmaður í fylgi góðs mál-
staðar. Er hann jafnan hinn ör-
uggasti, er í harðbakka slær.
Virðist honum jafnan hafa
„vaxið ásmegin hálfu“, er við
ofurefli hefir verið að etja á
orðaþingum. Skarpur skilning-
ur og rökfimi eru þau vopn, er
jafnan hafa bitið vel i liöndum
hans.
Ekki verður sagt, að Jakob
riði á garðinn þar sem hann
var lægstur, er hann bauð sig
fyrst fram til þingmennsku, í
höfuðstað landsins — móti
sjálfum forsætisráðherranum,
Jóni Magnússyni, vitrum manni
og vinsælum, og bar sigur úr
býtum.
1 skóla var Jakob stærðfræð-
ingur í bezta lagi. Hefir liann
og um langan aldur haft með
höndum ýmiskonar fjárhags-
mál. Eru þau honum hugleikin
og ligga ljóst fyrir.
Jakob var þegar í skóla hinn
vinsælasti, enda er hann vin-
fastur og drengur hinn bezti,
sem raun ber vitni og allir
munu samkvæði gjalda, þeir er
þekkja hann til nokkurrar lilít-
ar. Greiðamaður er hann mik-
ill og hefir reynst fjölda manna
hjálparhella með ráðum og dáð.
Vill hann hvers manns vand-
ræði leysa. En ofmikið má af
öllum heimta, svo sem Egill
kvað til Arinbjarnar hersis í
Fjörðum:
„Kveð’ka skammt
meðal skata Iiúsa,
né auðskept
almanna-spjör.“
Mjög hefir það háð Jakobi
Möller, að liann hefir verið
mjög heilsubilaður um langt
skeið ævinnar. Lá hann oft
þungar legur, utanlands og inn-
an, svo að honurn var stundum
vart hugað líf. Dró vanheilsa
þessi mjög úr starfsþreki hans
og framkvæmdum um langt
skeið. Nú virðist hann hafa hlot-
ið heilsu sína á ný. Væntum vér,
vinir hans og samferðamenn á
lífsleiðinni, að hann megi lengi
njóta lireysti og starfsþróttar
fósturjörðu vorri til heilla.
Jakob Möller er fæddur 12.
júlí 1880 að Stórabergi á Skaga-
strönd. Vóru foreldrar hans Ole
Möller kaupmaður í Hólanesi,
síðar að Blönduósi og á Hjalt-
eyri (d. 1917), og kona hans
Ingibjörg Gísladóttir bónda að
Neðri-Mýrum Jónssonar. Er
hún enn á lífi. Vóru þau hjón
merk og vinsæl. Má rekja ætt
í skeyti sínu til Lebrun
sagði Cardenas, að hann óskaði
eftir að láta í ljós liversu sárt
sér hefði fallið, að ítalir skyldi
segja frönsku þóðinni strið á
hendur, en hún hefði verið for-
vígisþjóð í baráttunni fyrir
frelsi og jafnrétti. „Eg bið fyrir
hamingu og frelsi frönsku þjóð-
arinnar og ríkisforseta hennar.‘,
sagði Cardenas. Um sama leyti
fordæmdu margir helstu
inentamenn í Mexico framr
komu ítala og vottuðu frönsku
þjóðinni samúð sína. Kom
þannig skýrt í Ijós liversu
traustum menningar- og vin-
áttuböndum Frakkar og Mexi-
cobúar eru bundnir. Kunnustu
mentamenn í Mexico hafa alhr
hlotið mentun sína í Frakklandi
og hefir það orðið til þess að
styrkja mjög samvinnu Frakka
og Mexicomanna í menningar-
málum.
Það vakti og mikla athygli,
að rikisforsetaefni helstu flokk-
anna fordæmdu framkomu
ítala og létu í ljós samúð með
bandamönnum. Er litið svo á,
að hvernig svo sem úrslit for-
setakosninganna verða, (þær
hafa þegar farið fram, en fregn-
ir um úrslit ekki borist), muni
næsti ríkisforseti Mexico verða
vinveittur Bandamönnum, og
mexicanska þjóðin er' sögð
sama sinnis. — Forsetaefni
stjórnarandstæðinga, Juan
Andreu Almazan, herforingi,
hefir raunar margsinnis lýst yf-
ir samúð sinni í garð Banda-
manna. Þegar ítalir sögðu
Ingibjargar til margra mætra
manna. — Jakob var kvæntur
Þóru dóttur Þórðar verzlunar-
stjóra Guðjohnsens í Húsavik,
ágætiskonu. Hún lézt 1922. Þau
áttu fjóra sonu. Eru þeir allir
einkar efnilegir menn.
Jakob er nú staddur norður í
landi. Getum vér því ekki tekið
í hönd honum í dag. En árnað-
aróskir um langa og góða fram-
tíð senduni vér honum, norður
yfir fjöllin, vinir hans, fornir
og nýir, — og vér erum margir.
Benedikt Sveinsson.
Frökkum strið á hendur, sagði
Almazan, að Mexicobúar hefði
enga samúð með einræðisherr-
um, en hann spáði því, að sein-
asta orustan til verndar lýðræð-
inu yrði háð i Vesturálfu. Enn-
fremur spáði liann þvi, að þýska
þjóðin myndi steypa Hitler og
losa sig úr viðjum nasismans.
Manuel Avila Camacho, her-
foringi, ríkisforsetaefni stuðn-
ingsmanna stjórnarinnar, sagði
að ríksstjórnin hefði vald sitt
frá þjóðinni og enginn félags-
skapur, sem væri andstæður
lýðræði, fengi að starfa. Ef nas-
istar eða fasistar gera nokkra
tilraun til þess að vinna gegn
ríkisstjórninni, munu slikar til-
raunir verða bældar niður þeg-
ar i stað harðri hendi. Ef út-
lendingar, sem liér hafa fengið
griðland, gleyma skyldum sín-
um gagnvart ]>eim ]>jóð, sem
veitti þeim skjól, mun það
þeim sjálfum i koll koma.“
Fjórir miljarðar dollara
til herskipasmíða.
Eins og þegar hefir verið
getið í skeytum, lagði Harold R.
Stark, flotaforingi í Bandaríkj-
unum til, að veittir yrði fjórir
miljarðar dollara til smíði nýrra
herskipa, og hefir þjóðþingið
nú samþykt þessa fjárveitingu.
Ráðgert er að smíða 200 ný
herskip, sem verða samtals
1.250.000 smálestir. Bandaríkja-
flotinn nú er samtals 1.748.000
smál.
Hestamannafclagið Fákur
fer skemtifer'Ö á sunmidaginn-
kemur. Óskað er eftir að þátttak-
endur í íerÖinni rnæti hja Tungu
stundvíslega kl. x e. h. Þess er
vænst, að sent flestir mæti.
Næturlæknir.
Páll Sigurðsson, Hávállag. 15,
simi 4959. Næturvörður í Lyfja-
húðinni Iðunni og Reykjavíkur apó-
teki.
Ferðafélag fslands
fer skemtiför að Gullfossi og
Geysi næstk. sunnudag. Verður lagt
af stað kl. 8 árdegis frá Steindórs-
stöð og ekið austur að Brúarhlöð-
um, en }>aðan að Gullfossi og Geysi,
Ferðafélagið hefir leyfi fyrir að
bera sápu í Geysi, og verður reynt
að ná fallegu gosi. Þá verður hald-
ið til Skálholts, hins fornfræga
biskupsseturs, og skoðaðar fornar
minjar. Farmiðar seldir á Stein-
dórsstöð á laugardag eftir kl. 1.
Bögglasmjör
gott,
komið aftur.
vmn
Laugavegi 1.
ÚTBÚ, Fjölnisvegi 2.
heiman.
í búriö.
í nestið.
Bara hringja
svo kemur það
r~* t .**'+'r*Tí i
Bf i c§"ji cí um
BLQNDRHlfi "Haffi
Æ'
Italir bökuðu sér miklar
óvinsældir í Mexico, með
því að segja Frökkum
stríð á hendur.
Það mæltist hvarvetna illa fyrir, er ítalir sögðu Frökkum
stríð á hendur, en óvíða vakti það meiri gremju en í Mexico.
Sjálfur ríkisforseti Mexico sendi Lebrun ríkisforseta samúðar-
skeyti og mörg félög og merkar stofnanir íBandaríkjunum sendu
frönsku stjórninni skeyti, vottuðu henni samúð sína og for-
dæmdu framkomu ítala.