Vísir - 29.07.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 166 0 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Þökk fyrir
skemfunina.
«rG cr þó altaf lieiðarlegur
irtaður" — var haft eftir
borgara einum. Þetta var orð-
ið að máltæki hjá honum. Sann-
leikurinn var sá, að maður þessi
þólti nokkuð smáskrítinn í við-
skiftum. Ástæðan til jress, að
hann taldi sig sifell þurfa að
gefa yfirlýsingar um lieiðarleik
sinn, var auðvitað sú, að hann
fann til þess, að menn töldu
hann ekki allskostar glöggan á
markalímma milli þess, sem er
Jeyfjlegt og óleyfilegt. Hann
Varð þess áskynja, að menn
stungu saman nefjum um fram-
ferði hans. Og af þvi mjölið í
pokanum hans var ekki alveg
hreint, gat hann ekki á sér set-
ið að vera altaf á vörunum með
þetta: Eg er þó altaf heiðarleg-
ur maður! Auðvitað liafði liann
ekki annað upp úr þessu en það,
að allir ldógu að honum.
Formaður Framsóknar-
flokksins hefir nýlega gefið yf-
irlýsingu, sem rifjar upp sög-
una um þennan „heiðarlega“
mann. Hann lýsir þvi yfir afar
hátíðlegaó að hann treysti
Framsóknarflokknum hest að
fara með fjármálastjórnina í
landinu. Og ef einhver skyldi
gerast svo djarfur, að vera á
annari skoðun, segist hann muni
sanna mál sitt með „sögulegum
dæmum“.
Jónas Jónsson er einn af
stofnendum FramsóknarfIokks-
ins. Hann var um langt skeið
svo valdamikill í flokknum, að
það stappaði nærri einræði.
Hann hefir verið formaður
flokksins um langt skeið. Hann
hefir verið aðal málafærslu-
maður flokksins frá öndverðu
og til þessa dags. Dettur Jónasi
Jónssyni virkilega í hug, að það
hafi nokkur áhrif til eða frá,
þó að hann segi, að Framsókn-
arflokkurinn sé „þó altaf heið-
arlegur flokkur“ ?!
Þótt gengið sé út frá því, að
Jónas Jónsson vilji aldrei segja
annað en það, sem hann veit
sannast og réttast í Iiverju máli,
þótt ennfremur sé gert ráð fyrir
því, að hann sé hverjum manni
óvilhallari í dómum sínum, ætti
þessi fyrverandi dómsmálaráð-
herra að láta sér skiljast, að
vitnisburður hans um verðleika
Framsóknarflokksins verður
ekki gildur tekinn, vegna þess,
að hann er aðili í því máli,
meira að segja höfuðaðili.
.Tónas Jónsson lætur sér svo
margt til hugar koma, að vel
má vera, að hann trúi því fast-
lega, að hann sé mesti fjármála-
spekingur. En af því liann hefir
sjálfur markað stefnu Fram-
sóknarflokksins manna mest,
ekki síður í fjármálum en öðr-
um málum, þá verður hann að
sætta sig við, að yfirlýsingar
hans um ágæti fliokksins eru
svo nærri því að vera yfirlýsing-
ar um eigið ágæti, að þæ_r hafa
nákvæmlega sömu áhrif og yf-
irlýsingar dánumannsins, sem
nefndur var, um að hann væri
„þó altaf heiðarlegur maður“.
Það kann að vera, að í Fram-
sóknarflokknum út um land
séu einhverjir menn, sem „trúa
því, úr því Jónas segir það“. En
þessa sanntrúuðu flokksmenn
sína þarf hann ekki að sann-
færa. Allir aðrir brosa að þess-
ari yfirlýsingu. Jónas Jónsson
mundi gera hið sama, ef ein-
hver héldi því fram við hann,
sem sönnun fyrir ágæti nazism-
ans, að Hitler treysti nazistun-
um best! Eða ef einhver á sama
liátt færi að miklast yfir þvi, að
Stalin treysti kommúnistum
hest!
Jónas hefir glögt auga fyrir
j)ví, sem kátlegt er í fari ann-
ara. Hann getur brosað að því,
að smáskrítinn fjáraflamaður
þarf stöðugt að koma því að,
að liann „sé þó altaf heiðarleg-
ur maður“. Þessvegna skilur
hann Jiað vafalaust, ef hann
hugsar sig um, að menn hafa
afar gaman af yfirlýsingu hans
um að hann treysti Framsókn-
arflokknum hest. Hafi hann
þökk fyrir skemtunina!
a
Qhemju veiði er ennþá fyrir
norðan, svo að menn muna
ekki annað eins. Skipin koma
með fullfermi 5—6 klukku-
stundum eftir að þau hafa feng-
ið losun og farið út.
í gærmorgun hiðu 57 skip
löndunar og höfðu þau um 33
þúsund mál áætlað. I morgun
hiðu enn fleiri skip, eða sam-
tals 66, löndunar og var áætlað
að þau liefði um 40 þúsund mál
innanborðs.
í gær voru 10 skip send til
Krossaness og þeim útveguð
löndun þar. Voru þau með ca.
6000 mál.
Þótt veiði sé um allan sjó, er
hún þó aðallega á Grímseyjar-
sundi, umhverfis Flatey og á
Skjálfandaflóa.
EINKASKEYTI.
Djúpavilí í morgun.
í fyrradag lönduðu hér bv.
Rán 1018 mál, Kári 1512, Sildin
569, Alden 763 og Rifsnes 1071
mál.
í gær komu þessi skip og bíða
sum þeirra löndunar: Lv. Sig-
ríður 1200 mál, Surprise 1750,
Allur síðasti Ameriku-
póstur sendur til Bretlands
^^íðastliðinn laugardag tóku fulltrúar bresku herstjómar-
arinnar í sínar vörslur allan þann póst, sem borist hafði
frá Bandaríkjunum, og mun vera ætlunin að taka hann til sér-
stakrar athugunar, og senda hann í því augnamiði til Bretlands.
Fulltrúar póststjórn-arinnar
voru viðstaddir, er póstpok-
arnir voru opnaðir, og hentu
jjeir á öll þau bréf, er þeir
álitu að innihéldu skipsskjöl
og verslunarbréf, og voru jiau
bréf opnuð og afhent að at-
hugun lokinni.
Visir átti lal við fulltrúa
póststjórnarinnar, er viðstadd-
ur var, er pósturinn var tek-
inn upp, og skýrði hann svo
frá, að póstur sá, sem tekinn
hefði verið, myndi verða send-
ur til Englands til athugunar.
Vísir sneri sér því lil Mr.
Kuniholm, sendiherra Banda-
ríkjanna hér á landi, og spurð-
ist fyrir um afstöðu hans til
málsins:
„Eg hefi þegar tekið málið
upp við stjórn Bandaríkjanna,
og legg eg áherslu á jiað, að
öll verslunarbréf verði opnuð
hér í landi og afhent, og ef
bresk stjórnarvöld telja að
nauðsyn heri til bréfaskoðun-
ar yfirleitt, legg eg mikla á-
herslu á, að liún verði fram-
kvæmd hér í landi, en póstur-
inn ekki fluttur til Englands.
Af skoðun þeirri, sem fram
hefir farið, hefir leitt, að pósti
til mín liefir seinkað um tvo
sólarhringa, og hefi eg einnig
tekið það mál til alhugunar
við stjórn mína.“
Póstur sá, sem tekinn var að
þessu sinni, var aðallega bréf
og blöð. Getur það að sjálf-
sögðu verið mjög bagalegt fyr-
ir íslendinga og viðskifti þeirra
í Vesturheimi, að slíkar ófvr-
irsjáanlegar tafir verða á af-
greiðslu póstsins. Islensk
stjórnarvöld munu gera alt,
, Rán 1500, Tryggvi gamli 1800,
Garðar 2700, Kári 1700 og Von
1000 mál.
Öll þessi síld kemur frá
Grímseyjarsundi og Tjörnesi.
Hún er mjög feit, sannkölluð
„kraftsíld“.
Hér er nú logn og bjartviðri.
Björnsson.
Sitja Rússar á svik-
ráflnm vifl Þjflðverja?
Það fara tvennar sögur
af því, hverjum augum
Þjóðverjar og ítalir hafi
litið á landakröfur Rússa á
hendur Rúmenum. —
Grein sú, sem hér fer á eft-
ir, fjallar ekki um það,
heldur yfirleitt um viðhorf
Rússa gagnvart Þjóðverj-
um. Höfundurinn, Ed-
mund Stevens, blaðamað-
ur hjá Christian Science
Monitor, er einn af þekt-
ustu blaðamönnum Banda-
ríkjanna.
Miklar breytingar eiga sér nú
stað í Rússlandi, breytingar sem
kunna að gefa til kynna afstöðu
Rússa, þegar liða tekur á stór-
veldas tyr j öldina.
Eg fór nýlega til Moskva og
varð þá var við að menn voru
opinskárri en áður og óragari
við að láta skoðanir sínar og
gagnrýni í ljós. Það var líka
greinilegt, að „hreinsunin“, sem
hafin var vegna ófaranna í
Finnlandi, var skyndilega hætt.
Annars eru Rússar nú farnir að
sem í þeirra valdi stendur, til
þess að fá leiðréttingu í þessu
efni, og má vænta þess, að vel
greiðist úr þessum málum,
einkum þar sem vitað er, að
stjórn Bandaríkjanna hefir til
þessa ekki viljað una því, að
póstskoðun færi fram, og yrð-
um við íslendingar þá væntan-
lega hrein undantekning í því
efni.
Bifreið fer úf af
veginum,
A 12. tímanum í gærkueldi
var bifreið héðan úr Iieykja-
vík ekið út af veginum hjú
Vogastapa.
Var þetta R-1248. Lögreglan
hér liafði fengið óljósar fregn-
ir af slysi þessu, þegar Vísir
átti tal við liana í morgun. Mun
bifreiðin hafa verið á leið til
bæjarins, þegar liún fór út af.
Meiðsli á farþegum munu ekki
hafa verið mikil.
Landsmót I. fl.:
íis€ii*ðing:ar og’
Viiliir.
J kveld kl. 8'/z fer fram næst-
síðasti leikurinn í Landsmóti
1. flokks og eigast þá við ísfirð-
ingar og Valur.
Leikur þessi verður vafalaust
spennandi, ef veður hamlar
ekki. Eins og sakir standa num
lið Vals það sterkasla, sem þált
hefir tekið í mótinu, og hafa
sumir úr því leikið með Meist-
araflokki og getið sér góðan
orðstír.
ísfirðingar eru hinsvegar ís-
landsmeistarar í þessum, flokki
og munu vart láta lilut sinn fyr
en í fulla hnefana. Má af þessu
sjá, að leikurinn í kveld verður
mjög spennandi.
Það félag, sem ber sigur af
hólmi, keppir svo um meistara-
titilinn við Víking á fimtudag.
kalla slíkar hreinsanir „Yezhov-
schinki“, eftir Yezhov, sem er
yfirmaður G. P. U.
Fjöldi manns, sem áður hafði
verið handtekinn hefir nú verið
látinn laus á nýjan leik og feng-
ið uppreisn æru, ef svo má taka
til orða.
Þrátt fyrir samninga Þjóð-
verja og Rússa, halda Rússar á-
fram að lita á þýsku nasistana
sem aðalfjandmenn sina og þeir
búa sig af alefli undir reiknings-
skilin, sem þeir þykjast vissir
um að komi. Þeir liafa eklci
gleymt því, sem segir um Ukra-
inu í „Mein Kampf“, þótt Hitler
virðist hafa lagt þau áform til
hliðar um sinn. Það er sögð á-
stæðan fyrir því, hvað Rússar
hafa nú mikinn herafla í suð-
vesturhluta landsins.
Rússar standa Þjóð-
verjum ekki snúning.
Sovét-ríkin hafa beðið mikinn
álitslinekki á síðustu 11 mán-
Uðum af tveim orsökum: Önnur
var sáttmálinn við Þjóðverja,
hin innrásin í Finnland.
Áfengisverslun, skemtistaðir, kaffí-
húsalíf, og nauðsynlegar ráðstaf-
anir, sem gera þarf.
Frá sjónarmiði Rússa er auð-
velt að verja sáttmálann við
Þjóðverja, sérstaklega vegna
sigurs þýsku herjanna í Frakk-
landi og víðar. Fyrir meiva en
ári vissu leiðtogar Rússa, að her
þeirra gat að engu leyti jafnast
á við her Þjóðverja. Þegar Rúss-
ar áttu svo um tvo kosti að velja
berjast gegn Þjóðverjum, eins
og Bretar og Frakkar vildu, eða
vera hlutlauir eins og Þjóðverj-
ar vildu, tóku þeir síðara kost-
inn. Þeir vonuðu að háðum að-
ilum myndi hlæða til ólífis og
ætluðu að hagnast á því.
Þetta eru að minsta lcosti þau
rök, sem borin hafa verið fram
á fundum kommúnista og þau
virðast passa vel í kramið. En
þessi skyndilega stefnubreyting
varð til þess, að allur almenn-
ingur vissi hvorki upp né niður.
Það var líka búið að prédika fyr-
ir honUm árum saman að fasist-
ar og nasistar væri hatrömustu
fjandmenn Rússlands.
Rússar hafa samúð
með Finnum.
Það er ekki alveg eins auðv.
að gefa fullnægjandi skýringu
á innrásinni í Finnland.Hún var
enn hættulegri fyrir sovétstjórn-
ina og varla nokkur maður hefir
tekið þær ástæður trúanlega,
sem fram hafa verið færðar.
Hvar sem eg kom varð eg var
við samúð í garð Finna og lotn-
í blöðunum hefir allmjög
verið rætt um það að undan-
förnu, að óregla hafi farið í vöxt
hér í bænum, og hafa enn eng-
ar ráðstafanir verið gerðar til
þess, að koma í veg fyrir slíkt.
í öðrum löndum, þar sem likt
stendur á og hér, liafa verið tek-
in upp ný og ströng fyrirmæli
til þess að tryggja að allsherjar
reglu sé gætt, og þykir það liafa
borið góðan árangur. Má í því
efni skírskota til Danmerkur.
Áfengisverslunin er stöðugt
höfð opin, og engar hömlur eru
settarhérviðneysluáfengis.Sam-
koniur og kaffihúsalif gengur
sinn vanagang, þótt full ástæða
sé til, að t. d. skemtisamkomur
verði hannaðar með öllu og
kaffihúsum lokað fyr en venju-
lega. Við Islendingar verðum
að gera oss þess fulla grein, að
ástandið nú er alt annað í land-
inu, en það hefir verið, og við
verðum að laka slíku með festu
og skynsemi, að svo mildu leyti,
sem í okkar valdi stendur.
1 sjálfu sér væri æskilegast,
að þurfa ekki að grípa til ó-
venjulegra ráðstafana, en sú
reynsla, sem þegar er fengin,
sýnir og sannar, að hjá því
verður ekki komist. Það verður
að takmarka frelsi einstakling-
anna vegna þjóðarheildarinnar,
enda er það þeim mönnum fyrir
hestu, sem ástæðu hafa gefið til
liinna óvenjulegu ráðstafana.
Lögreglustjóri hefir víðtækt
vald til margskonar öryggisráð-
stafana, og liann nýtur vafalust
fulls stuðnings ríkisstjórnarinn-
ar. Þessir aðilar ættu því að
hafa sem nánasta samvinnu, til
þess að koma í veg fyrir vand-
ræði.
Ríkisstjórnin mun hafa rætt
um sumt það, sem hér liefir
verið gert að umræðuefni, en
ekki er vitað, hvort hún liefir
nokkrar ákvarðanir tekið. Sum-
ir ráðherranna eru fjarverandi
og kann því sú að verða raunin
á, að nokkur dráttur verði á
endanlegum ákvörðunum ríkis-
stjórnarinnar. Lögreglustjórinu
getur hinsvegar beitt því valdi,
sem honum hefir verið fengið i
í hendur, og er þess að vænta,
að hann geri það, frekar degin-
urn fyr en síðar, enda er allur
dráttur til ófarnaðar úr þessu.
Leiðbeiningar loft-
varnarnefndar, ef til
brottflutnings kemur.
Ef koma kyríni til skyndi-
brottflutnings úr Reykjavik eða
Ilafjiarfirði, vegna óvæntra at-
burða, ef almenningi bent á:
1. að taka með sér að lieiman:
a) nauðsýnlegasta ullarfatn-
að, hlýjar yfirhafnir, ull-
arteppi, vatnsheldan skó-
fatnað og regnverjur, og
h) nesli til tveggja daga að
minsta kosti.
Útbúnaður þessi, — annar en
fatnaður, sem menn bera, —
ætti helst eigi að vera fyrir-
ferðarmeiri en svo, að unt
yrði að koma lionum fyrir í
stórum hakpoka og lítilli eða
meðalstórri ferðatösku.
2. Að taka ekki með sér neinn
þungaflutning, er gæti valdið
töfum eða óþæginduni á
ferðalagi.
3. Að læsa hirslum sínum og í-
húð og slökkva áður eld í eld-
í eldfærum og loka fyrir gas.
4. Að þess er vænst, að allir, er
geta, fari fótgangandi út úr
bænum, en aðstoði við og
stuðli að því, að börn, far-
lama fólk og sjúklingar geti
átl kost á sætum í þeim far-
artækjum, sem til eru.
5. Til þess að auðvelda skyndr-
brottflutning almennings, ef
til slíks kynni að koma, —
er æskilegt að þeir, sem eigi
eru bundnir við störf í hæj-
unum, útvegi sér nú þegar
dvalarstaði utan þeirra, ef
þess er kostur.
6. Öllum, sem tjöld eiga, er ein-
dregið ráðið lil þess að koma
þeim og nauðsynlegasta við-
leguútbúnaði nú þegar til
geymslu utan hæjanna, svo
að þeir geti gripið til þeirra
þar, ef nauðsyn krefur.
ingu fyrir þeim, en gremju í
garð stjórnarinnar fyiár árásina
á þá. Ráðamennirnir i Kreml
hafa orðið þess varir og taka
fult tillit til þess. Þeir reyna að
láta sem ekkert liafi í skorist og
kvikmynd, sem sýndi bardag-
ana á Kirjálaeiði var tekin úr
urnferð, er hún hafði verið sýnd
í eina viku í Moskva, án þess
að nokkur skýring væri gefin
á því.
En þrátt fyrir þessi von-
hrigði þjóðarinnar, hefir þó
mikill hluti hennar ennþá trú á
stjórninni og framtið landsins.
Eg hefi áður búið í Rússlandi
svo að heimsókn mín til Moskva
1 og ferð mín um S.-Rússland
vöktu hjá mér misjafnar tilfinn-
ingar. Það voru afskapleg við-
brigði að kóma úr hreinlætinu
og glæsileikanum í Stokkliólmi
og koma svo í sóðaskapinn í
Moskva.
Verslanir eru subbulegar.
Hamfarir ófriðarins, sem hafa
myrkvað hinar glæsilegri höfuð-
borgir Evrópu, hefir einnig auk-
ið á lrírðuleysið i Moskva, sem
altaf liefir verið mikið.
Verðhækkun.
Það er minna til af fatnaði og
matvælum en fyrir ári síðan.
Verðlag hefir hækkað, en kaup-
gjald staðið í stað. Það er þó
ekki rétt að draga af þessu þá
ályktun, að hungur sverfi að
mönnum í Moskva eða annar-
staðar, því að enn er til brauð
og Rússar munu aldrei svelta,
meðan það er til.
Orsakarirínar er ekki að eins
að leita í Rússlandi sjálfu, held-
ur og í styrjaldarástandinU í
álfunni. Hin sifelda hervæðing,
hernaðaraðgerðir í Póllandi og
loks innrásin í Finnland komu
mikilli ringulreið á alla skapaða
hluti. Framfarir liinna síðari
ára hafa farið í súginn og lífs-
kjör manna eru nú á sama stigi
og 1933.
En það er nríkill munur á
hugarfari manna nú eða árið
1933, þegar eg lcom fyrst lil
Rússlands. Þá voru Rússar í
sigurvímu, vegna fyrstu fimm-
ára-áætlunarinnar. Fólkið bar
byrðar sínar og þjáningar með
glöðu geði, vegna þess að það
])óttist vita, að það væri að húa
sig undir bjarta og góða fram-
tíð.
En nú ei þetta sama fóllc orðið
næstum 10 órum eldra. Það hef-
ir stofnað heimili og eignast
hörn, sem sjá verður farhorða.
Þröng húsakynni, lág laun, bar-
áttan við fátæktina fyrir hinu
nauðsynlegasta til að halda líf-
inu hefir dregið úr áliuga ]>eirra
og lirifningin er að slokna.