Vísir - 31.07.1940, Blaðsíða 2

VlSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
Símar 1660 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Skeyti,
sem hitta.
jþ AÐ er ekki altaf, sem
okkur, skriffinnum blað-
anna, tekst að hitta naglann á
höfuðið. En þetta kemur þó
stundum fyrir. Fyrir fáum dög-
um var rætt hér í blaðinu örlít-
ið um karakúlstefnuna. En það
er i fáum orðum sú stefna, að
hundsa alla grundvallaða þekk-
ingu, en leiða í þess stað til önd-
vegis svokallað brjóstvit, meira
og minna vafasamt. Nú er það
vitanlega svo, að þekkingin er
ekki einhlýt. En það ætti að
vera auðsætt mál, að maður,
sem þekkingu hefir og reynslu
samfara meðfæddri greind,
stendur hetur að vígi en hinn,
sem skortir þekkinguna, þótt
hann annars kunni að vera
sæmilega vitihorinn. Einn á-
hrifamikill maður í þessu þjóð-
félagi hefir gert sér alveg sér-
stakt far um að brjóta niður
traust ahnennings á allri sér-
þekkingu. Hann sér rautt, ef
hann heyrir sérfræðing nefnd-
an. Árum saman hefir hann lagt
í einelti „Iangskólagengna“
menn og „stofulærða“, yfirleitt
þá, sem fengið hafa traustari
mentun en Samvinnuskólinn
hefir á boðstólum. Méð því að
dekra við nasasjónina en snið-
ganga hina staðbetri þeklcingu,
hefir verið ruddur vegur að
ýmsu því káki, sem þjóðinni
hefir orðið ærið dýrkeypt. En
því var stefnan kend við kara-
kúl, að með innfíutningi þess
pestarfjár, var gengið i herhögg
við kenningar þess manns, sem
mesta hafði revnslu og sérþekk-
ingu i þeim efnum.
Þessi nafngift hefir hitt, þar
sem hún átti að koma niður.
Revkjarmökkurinn, sem upp
gaus, er sönnun þess að tundrið
hefir sprungið á stað, sem talinn
er „hemaðarlega mikilvægur“.
Jónas Jónsson heldur því fram,
að tilætlunin sé sú að ríða Fram-
sóknarflokknum að fullu við
næstu kosningar með ]>ví að
kenna honum um innflutníng
karakúlfjárins. Minna má nú
gagn gera!
En hvers vegna er Jónas svona
óskaplegá hræddur? Það skyldi
þó aldrei vera, að hann hafi
hugsað sér, um það leyti, sem
karakúltrúin var sem heitust,
að þanía væri alveg sjaldgæft
kosningamál handa Framsókn-
arflokknum. Maður getur farið
nærri um það, hvernig „verkin
hefðu ta!að“ ef nasasjónin hefði
ratað rétt í þessu máli. Þá hefðu
sérfræðingamir fengið það ó-
þvegið!
í þessu máli hélt sérþekking-
in velli, og það svo greinilega að
ýmsir inektarhændur Fram-
sóknarflokksins hafa orðið ná-
lega búlausir vegna þess að nasa-
sjónin og „brjóstvitið“ var látið
ráða aðgerðum. Ríkissjóður lief-
ir þegar tapað miljónum á þess-
um sigri karakúlstefnunnar.
Það er engin furða þótt æðsti
prestur káksins hrökkvi við
þegar karakúlstefnan er rakin til
uppruna síns. Hitt er meiri
furða, að þessi velæruverði
karakúlklerkur skuli fara að
tala um „andstyggilegan vopna-
burð“ og „flólla frá málefnum
yfirstandandi tíma“. Um vopna-
hurð Jónasar Jónssonar er nú
orðið enginn ágreiningur. Allir
sem um það mál ræða í einlægni
eru hjartanlega sammála, hvar
í flokki, sem þeir annars standa.
Og í Jónasar-kokkabókinni
stendur einmitt, að umræður um
„málefni yfirstandandi tíma“
skuli falla niður. Það er þess
vegna ekki „flóttinn“, sem
hrellir Jónas, heldur einmitt
liitt, að ekki skuli fjöður dreg-
in yfir alla pólitiska fortíð
hans, þar á meðal ódrepandi
þrautseigju í baráttunni fyrir
karakúlstefnunni, hæði í þrengri
og víðari merkingu.
Já, við hittum ekki altaf nagl-
ann á höfuðið, þessir skriffinnar
blaðanna. En skeytið um kara-
kúlstefnuna misti eltki marks-
ins. Það skaðar ekki að muna
það.
Bannað að
veiða sild!
Frá fréttaritara Vísis.
Siglufirði í morgun.
U ndanfarna daga hefir bor-
ist svo mikil síld hingað, að
hér bíða altaf 60—70 skip lönd-
unar. Þurfa þau að jafnaði að
bíða 5—6 daga, áður en landað
er úr þeim.
Vegna þessarar Iöngu biðar,
skenunist síldin mjög í skipun-
um, ef liún er ekki söltpð, lýsið
rennur úr henni og þegar á að
vinna hana i verksmiðjunum
fæst lítið úr lienni og varan nær
ekki fyrsta flokki.
Til þess að sporna við þessum
skemdum, liefir stjórn síldar-
verksmiðja ríkisins ákveðið,
að ekkert skip fengi að fiska í
fjóra daga eftir að það hefir
fengið löndun. Það táknar raun-
vtrulega, að skipin verða að
liggja um kyrt í níu daga um
besta veiðitimann.
Ástæðan fyrir því, hvað skíp-
in yerða að bíða lengi, er sú,
að engin söltun er enn bafin og
óvíst hvenær það verður.
Síld veiðist nú á öllu svæðinu
frá Horni til Seyðisfjarðar, en
þó mest á Skjálfanda.
Þráinn.
Síld í
Breidafirði
gvo hefir Vísi verið skýrt frá
af manni einum, sem ný-
lega hefir verið á ferð á norðan-
verðu Snæfellsnesi, að þar sé nú
komin síld inn á suma firði.
Kváðu menn við Grundar-
fjörð hafa veitt eitthvað af síld.
Engin net eru að vísu til þar til
sildveiða, en hún er bara háf-
uð beint úr sjónum. Er mikil
búbót að fá síldina, og svona
f> rirhafnarlítið.
Þá hafði síld einnig komið
inn í Kolgrafarfjörðinn. Var þar
mikið af hafsúlu, sem annars
sést þar aldrei, nema þegar hún
er að elta síld.
Reginmyrkur
í Reykjavík í vetur.
Öllu skemtanalífi á að vera iokið ki. 10 á kvöldin.
Tíðindamenn blaða og úfvarps voru í gær kvaddir á
fund lögreglustjórans og skýrði hann frá ýmsum þeim
ráðstöfunum, sem gerðar verða í vetur viðvíkjandi lög-
gæslu í vetur í bænum, skemtanalífi o. þ. h. Eru þær
þess eðlis, að hver bæjarbúi verður að kynna sér þær
sem best og hegða sér í öllu sem fyrir er mælt.
Minkur í Grímsá.
Veiðimenn, sem voru laxvei'Öar í
Grímsá í Borgarfirði, fyrir skemstu,
telja sig hafa séð mink skjótast upp
úr ánni. Fóru þeir á þann stað,
þar sem hann kom upp og gátu
rakið för eftir hann. nokkurn spöl,
þar sem vatnið hafði runniS af
honum á grjót. Síðan hvarf slóðin.
Tekin Jiefir verið ákvörð-
un um að frá 15. ágúst skuli
framkvæmd myrkvun
(black-out) á öllum ijósum,
götu 1 jóskerum, farartækja-
ljósum og í heimahúsum.
Nánari tilhögun á þessu
verður tilkynt síðar, en yfir-
völdin munu verða mönn-
um hjálpleg við að útvega
pappír o. þ. h. til þess að
setja fyrir glugga o. s. frv.
Svartur pappír, sem notað-
ur er í þessu skyni erlendis,
er ekki fáanlégiir hér nú, en
verður til á næstunni.
Löggæsian
verður af þessum völdum
stórum mun erfíðari en að
undanförnu og verður því
að heita á aila, að hlýða sett-
um reglum, til þess að létta
lögreglunni starfið sem-
mest.
Framvegis (frá 1. ágúst)
verða þeir, sem sjást
áberandi drukknir á ai-
mannafæri, teknir „úr
umferð“ og látnir dvelja í
Skóiavörðustíg 9 eða á lög-
reglustöðinni, þar til af
þeim er runnið. Þá eru
menn varaðir við að safn-
ast saman fyrir forvitnis-
sakir, ef eitthvað kemur
fyrir á götum úti. Slíkir
liópar torvelda starf lögregl-
unnar, enda mun hún fá
fvrirmæli um að tvístra öll-
um slíkum mannsöfnuði.
Framkoma
aimennings
hefir yfirleitt verið mjög
góð og kveðast foringjar
setuliðsins breska ekki hafa
yfir neinn að kvarta í því
efni. Fullorðnir og börn
sýndu nokkra forvitni fýrst
eftir að herinn kom, en luin
livarf fijotiega.
Arekstrar hafá ekki orðið
mildir, þó’tt ekki hafi verið
komist hjá þeim að öllu
leyti, en í vetur eykst auð-
vitað hættan á þeim, vegna
myrkursins.
Þegar rætt er um fram-
komu manna og sambúð við
herliðið, verður einna
lengst dvalið við þá hlið, er
að kvenfólkinu snýr. Nú
er þessu þannig farið, að
lögreglan getur ekki skift
sér af fullorðnu kvenfólki
og hefir ekki gert það. Er
því hin æskilegasta lausn
þessa máls nokkuð erfið, en
þar getur almenningsálitið
komið til hjálpar.
Lauslæti telpna
undir 16 ára.
En lauslæti telpna undir
16 ára hefir farið mjög í
vöxt að undanförnu og er
orðið svo alvarlegt vanda-
mál, að þar þarf að takadug-
lega í taumana. Eru það
oftast heimilisástæður, sem
valda því, að börnin fara út
á þessa braut og ef ekki
veröur önnur leið fæi', mun
Rarnaverndarnefnd fá um-
sjón með þeim stúlkum, sem
Ieiða þarf á rétta braut.
Mun breska og íslenska
lögreglan hafa samvinnu
um það framvegis að senda
þessar telpur heim til sín,
sem eru með breskum her-
mönnum. Geti foreldrar
þeirra ekki liaft hemil á
þeim, vei'ða aðrir aðilar að
koma þar til greina.
Sum þessara stúlkubarna
feru kannske frá góðum
heimilum, en skrökva að
foreldrum sínum, þegar þær
fara út á kveldin, þykjast
ætla að vera hjá vinstúlkum
sínum, en eru svo strax
komnar á hnotskóg um-
hverfis bækistöðvar her-
mannanna.
Fjölgun
lögreglunnar.
Þær ráðstafanir, sem hér
hafa verið gerðar að um-
talsefni, auka mjög á störf
lögreglunnar. Til þess að
bæta úr þessu voru varð-
txmarnir fyrir skemstu
lengdir úr 8 klst. í 12 á sól-
arhring. Þeíta getur þó að-
eins orðið stundarlausn,
því að eins og aðrir menn
þurfa lögreghiþjónarnir að
geta notið fullrar hvíldar,
ef þeir eiga að geta gengið
heilir að verki. Lögreglan
hefir því farið fram á fjölg-
un liðsins úr 60 í 76, þ. e. að
tveir Ipgregluþjónar verði á
Iivert 1000 bæjarbúa. Er alt
undirbúið fyrir þessa f jölg-
un af hálfu lögreglunnar.
Þá er í ráði, að láta vakta-
skifti fara fram úti, en ekki
í stöðinni, eins og venja hef-
ir verið, eftir því sem við
verður komið. Loks mun
sú skipun verða á nætur-
vörslu i vetur, að einn is-
Ienskur lögregluþjónn og
einn breskur munLi fylgjast
að á varðsvæðunum. Má bú-
ast við að slík atvik komi
fyrir í vetur, sem lögreglu-
þjónar beggja þurfa að
leysa úr í sameiningu.
Engir
dansleikir.
1 sambandi við myrkvun-
ina verður frelsi manna
nokkuð skert, t. d. að því er
viðkemur skemtanalífinu.
Dansleikir verða engir
leyfðir nema rétt um ára-
mótin og svo verður stilt til,
að allar opinberar skemtan-
ir verði úti kl. 10 síðdegis.
Er þetta mikil breyting
frá því, sem áður var, því að
undanfarna vetur hafa
dansleikir verið haldnir í
hvérju samkomuhúsi livert
laugardagskveld og jafnvel,
oftar. En ástand það, sem
nú ríkir hér, gerir slíkar
ráðstafanir nauðsynlegar.
Slysfarir.
Þrátt fyrir liina miklu
aukningii ökutækja, hefir
slysum fjölgað mjög lítið.
Verður framvegis gengið
hart eftir því að ökumenn
gefi fyrirskipuð merki
þegar ekið er um bæinn og’
verða þeir sektaðir, sem
ekki hlýða þeim reglum.
Þá mun framvegis verða
undinn bráður bugur að því
að kveða niður slúðursagná-
framleiðslu hér í bænum og
geta þeir, sem bera þær út
átt von á því, að lögreglan
krefjist þess að þeir geti
lieimildarmanna, svo að
komist verði að því hverjir
sé höfundar. Yerða þeir
látnir sæta ábyrgð, svo sem
þörf þykir. Hefir reynst
auðvelt að hafa uppi á höf-
undum, þegar það hefir
vei'ið reynt.
Er myrkvun nauðsyn-
leg öryggiráðstöíun?
Ráðstafanir þær, sem að ofan
getur hafa allvíðtækir lífsvenju-
breytingar i för með sér fyrir
Reykvíkinga, en ekki er um
að sakast, þótt á almennu eftir-
liti verði hert í öryggisskyni og
til tryggingar almennu velsæmi.
Það er nauðsvnlegt og sjálfsagt,
en getur ekki farið svo að raun-
in verði hér sú, sem oft vill
verða ,að ein syndin bjóði ann-
ari heim, og af ’ myrkvuninni
leiði allskyns óþægindi, sem
menn virðast ekki hafa gert sér
fulla grein fyrir. Ef um algera
myrkvun er að ræða lilýtur hún
að trufla verulega alt viðskifta-
og athafnalíf hér í höfuðstaðn-
um, og er slíkt mjög tilfinnan-
legt yfir vetrarmánuðina þegar
sólargangur er skemstur, og
dagsbirtu nýtur ekki nema
stutta stund á degi hverjum. En
auk þessa mun slík myrkvun
auka mjög á glæpsemi í bænum
og torvelda stórlega alt lögreglu-
eftirlit.
Þegar um myrkvunina er rætt,
er auðvelt að kynna sér reynslu
annara Evrópuþjóða af þessari
náðstöfun. I London var alger
myrkvun tekin upp i byrjun
stríðsins, en hver varð reynslan
þar? Umferðarslys margfölduð-
ust, þjófnaðir, innbrot.og glæpir
fóru stórlega í vöxt. Rlöðin tóku
upp baráttu gegn myrkvuninni
þegar þessi reynsla var fengin,
og svo fór að horfið var að því
ráði að heimila frekari lýsingu
gatna, til að koma í veg fyrir
hinar alvarlegustu afleiðingar
myrkvunarinnar. Svipaða sögu
mun vera að segja frá Kaup-
mannahöfn og öðrum þeim
borgum, sem við höfum haft
spurnir af. Alger myrkvun er
óframkvæmanleg, og það sýnist
engin nauðsyn á að hún verði
tekin upp að staðaldri, en ef
bein hætta er vfirvofandi, má
ávalt koma henni á fyrirvara-
laust, án þess að um verði sak-
ast.
Það er engan veginn óhugs-
andi að til átaka komi hér á
landi, en það er miklu líklegra
að til slíkra átaka komi yfir
sumarmiánuðina, en vetrarmán-
uðina. Úfið úthaf og íslenskur
vetur eru okkur mildu meiri
trygging að vetrarlagi, en ófull-
nægjandi öryggisráðstafanir hér
á landi, sem leiða af sér miklu
meiri óþægindi en þægindi, og
veita auk þess í rauninni ekkert
öryggi. Hernaðaraðgerðir á
hafinu hljóta að leggjast að
verulegu leyti niður yfir hávet-
urinn, einkum hér norður við
heimskautsbaug, og er þá ekki
um annað en loftleiðina að
ræða. Hún verðnr tæplega fær
til langflugs nema í kyrru veðri,
en vel getur þá svo farið að
himinhneftirnir stafi nægjan-
legri birtu yfir borgir og
bygðir til þess að til loftárása
geti komið, og ekki verður
svartur pappír settur fyrir tungl
og stjörnur, þólt hylja megi
glugga íbúðarhúsa með slíkum
varningi.
Af framanskráðu virðist full
ástæða til að inenn skoði hugi
sina um tvisvar, áður en til
slíkra gagnslítilla ráðstafana
kemur. Vel má segja, að ekki
sé ráð nema í tíma sé tekið, en
óráð verður aldrei að ráði, þótt
horfið sé að því.
Lögreglustjóri lét svo um
mælt í gær, að samstarf blaða,
útvarps og lögreglu þyrfti að
vera sem nánast, þannig að ör-
yggisráðstafanir allar kæmu að
fullum notum. Vísi er bæði ljúft
og skylt að verða við þeim til-
mælum, alt til þeirra endi-
marka, þar sem almenn skyn-
semi þrýtur, og þar mun blað-
ið stinga við fótum og fara
hvergi lengra. Öryggisráðstaf-
anir eru nauðsynlegar, en þær
verða að vera í fullu samræmi
við almenna skynsemi, reynslu
og raunhæfa þekkingu á ís-
lenskum aðstæðum. Þá mun all-
ur almenningur virða þær og
meta. Sé hinsvegar gengið fram
lijá öllu þessu, geta þær aldrei
náð tilætluðum árangri, og
verða frekar til hálfgers skolla-
leiks en gagns, og sá skollaleik-
ur getur valdið mörgum þeim
pústrum og lirindingum, sem
leiða til fulls ófarnaðar, ekki
aðeins fyrir einstaklinginn,
heldur þjóðlífið í lieild, siðferð-
ið, athafna- og atvinnulífið.
Nöltun liefst
uæitn dag:a.
Samkvæmt upplýsingum, sem
Vísir hefir aflað sér, hefir sam-
komulag náðst um síldarsöltun
nú í sumar og mun hún hef jast
næstu daga.
Fyrir Ameríkumarkað verða
saltaðar 25.000 tunnur af mat-
jessíld, og eru þær þegar seldar,
en auk þess verður saltað í 40
þús. tunnur að auki. Verður
síldin í þær hausskorin og slóg-
dregin.
Happdrætti
Rauða-Krossins
\
þarf að seljast upp.
Starfseipi Rauða Ivross Is-
lands og Bai’naverndarnefndar
hefir í hvivetna gengið að ósk-
um, og að öllu staðist áætlun,
nema sala happdrættismiðanna.
Það hefir lítið selst af þeim enn
sem komið er, en það er nauð-
synlegt að þeir seljist sem mest,
til að liafa upp í hinn mikla
kostnað, sem sveitadvöl harn-
anna leiðir af sér, enda er þetta
siðasta fjáröflunaraðferðin, sem
reynd verður í þessu skyni.
Fólk, sem vill fá sér hapji-
drættismiða, getur m. a. fengið
þá á eftirtöldum stöðum: Skrif-
stofu Rauða Krossins, Skrif-
stofu tollstjóra, Verslun Jóns
Björnssonar & Co„ Bréfastofu
Pósthússins, Sjóvátryggingarfé-
lagi íslands, Eimskipafélagi ís-
lands og víðar á skrifstofum
þeim, sem ahnenningur á leið
um.
Ennfremur er eindregið
mælst til þess, að foreldrar eða
aðstandendur barnanna, sem
dvelja á Iieimilunum hjálpi til
með sölu happdrættismiðanna
og reyni að selja nokkura miða
kunningjum sínum eða öðrum.
Miðarnir fást daglega á skrif-
stofu Rauða Krossins kl. 2—4 e.
h. og þangað "getur fólk snúið
sér, sem á ejnhvern hátt vill
stuðla að söluani.