Vísir - 02.09.1940, Blaðsíða 1

•
Kristi Ritstjóri: án Guðlaug sson
Skrifstofur
j Féiagsp rentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Elaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, mánudaginn 2. september 1940.
201. tbl.
Stöðugar loftárásir á Lon-
don og Berlin um hel
Þjóðverjar taka upp nýja baráttuadferd til
þess að draga úp fflugrvélatjöni sínu
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Ifyrsta skifti frá þvi aðfaranótt þriðjudags var ekkert loftvarnamerki gefið í
nótt í London, en loftárás var gerð í morgun kl. 8, og stóð hún yfir um
nokkra hríð. Var þó aðallega barist yfir úthverfum borgarinnar, og tjón varð
mjög óverulegt.
Árásir Þjóðverja í nótt hafa aðallega beinst að borgum í suðvestur Englandi svo
sem Plymouth, en þar var varpað niður fimmtíu þyngstu sprengjum, og nokkrum
íkveikjusprengjum, sem ollu brunum á ýmsum stöðum. Loftárásir voru ennfremur
gerðar á þrjár aðrar borgir á suðvestur Englandi í nótt, ennfremur Dover og Ports-
mouth, og ýmsar borgir í Midlands.
Það, sem einkum er athyglisvert í sambandi við loftárásir þessar, er að Þjóðverjar hafa tekið upp
nýja bardagaaðferð sem er í því falin, að þeir nota færri sprengjuflugvélar en áður, en í fylgd með
þeim er geysimikill fjöldi léttari orustuflugvéla,þeim til verndar. Hefir þetta dregið mjög úr flug-
vélatjóni Þjóðverja, þannig að talið er nú að þeir missi aðeins 5 flugvélar á móti hverjum tveimur,
er Bretar tapa, en áður voru hlutföllin talin 4:1.
Nokkrar breskar flugvélar gerðu loftárás á Berlín í morgun,
en taKð er að þær hafi ekki unnið verulegt tjón í borginni sjálfri.
Heyrðist þangað ómur af skothríðinni frá loftvarnarbyssum í
úthverfum borgarinnar.
Opinberlega var tilkynt í Berlín að óvinaflugvélar hefðu
reynt að gera árás á borgina, en þær hef ðu verið hraktar á f lótta
af loftvarnarbyssum borgarinnar, en sárfáum sprengjum hefði
verið varpað niður í úthverfum Berlínar.
Frá Genf berst sú frétt að um miðnætti í nótt hafi loftvarna-
merki verið gefið í borginni, með því að heyrst hefði til flug-
véla, sem flogið hefðu þar yfir í suðurátt.
Er talið víst að þar hafi breskar flugvélar verið á ferðinni, í
heimsókn til ítalskra hergagnaverksmiðja, eins og oft hefir
komið fyrir áður, og getið hefir verið í skeytum Engar fregnir
hafa enn borist um árásir eða tjón á norðanverðri Italíu.
Hér fara á eftir helstu tíðindi,
=sem ger'st hafa um'helgina.
Árásir á breskar borgir.
Alt frá því síðastliðinn föstu-
dag hafa stórkostlegar og að
heita má óslitnar loftárásir ver-
ið gerðar á Bretland. Virðist svo
sem mjög hafi verið hert á loft-
árásum frá báðum aðilum i því
tilefni að ár er nú liðið frá inn-
rásinni í Pólland, en tveimur
dögum seinna sögðu Bretar og
Frakkar Þjóðverjum stríð á
hendur, ög höfnuðu við þá öll-
um samningagerðum.
Fyrri hluti laugardagsins, alt
frá þvi árla um morgunin, gerðu
Þjóðverjar, að því er United
Press segir, mestu loftárásir,
sem þeir hafa nokkru sinrii áð-
ur gert á Bretland, og 'kom hver
flugvéiabylgjan af annari yfir
sundið, enda var talið að flug-
vélar þær sem árásirnar gerðu
liafi losað þúsundið.
Árásirnar beindust éinkum að
f lugvöllum og flugstöðvum i
suðaustur Englandi, en nokkur
flugvélafylki flugu til Lundúna
og gerðu árásir á flugvelli þar í
grend, og tókst þeim að valda
þar nokkrum skemdum. Bresk-
ar flugsveitir réðust gegn þeim
og hröktu þær af höndum sér
eftir harða viðuréign. Höpar
manna stóðu á götunum og
shorfðu á einvígi þau, seni fram
f óru i lof ti yfir borginni. Árásir
^þessar héldu svo áfram í fyrr'i-
nótt og allan daginn i gær, og
uvo virðist sem þær hafi magn-
ast frekar en rénað. Halda Þjóð-
verjar því fram að þeir hafi
skotið niður eða eyðilagt
133 flugvélar fyrir Brelum. Þar
af 116 í loftbardögum, þrjár með
loflvarnabyssum og 14 á j'örðu.
Bretar telja að mjög óverulegi
Ijón hafi orðið af lo'ftárásum
þessum, en þýskir flugmenn
fullyrða að eldar hafi komið
upp víðsvegar um landið, og hafi
í rauninni verið ótölulegir, enda
hafi svo mörgum sprengjum
verið kastað yfir borgir í Suð-
ur-Englandi,. Mið- og Norður-
Englandí, að likja, hafi mátt
sprengingunum við stórkostlegt
þrumuveður. í þessum lof torust-
um segjast Þjóðverjar aðeins
hafa mist 32 flugvélar.
Churchill þakkar
breska f lughernum.
Þá hafa breskar flugsveitir
gert miklar loftárásir á Beiiin,
Koln, Hamborg, Kiel, Emden og
ýmsar borgir í Hollandi, t. d.
Rotterdam, Belgíu og Frakk-
landi. Tela þeir sig hafa unnið
stórkostlegt tjón í árásum þess-
um, en aðeins mist tvær flugvél-
ar. Segjast þeir hafa valdið stór-
kostlegum skemdum á her-
gagnaverksmiðju í úthverfum
Berlinar, eyðilagt rafmagns-
stöð þar í borg og valdið marg-
víslegu tjóni á flutningaleiðum.
Þjóðverjar gera aftur litið úr
þessum árásum og segja að
breskir flugmenn kasti sprengj-
tim sínum af handahófi, enda
hafi breska útvarpið sjálft haft
það eftir flugmanni einum að
Berlin haf i öll verið böðuð i skini
ljóskastara, og að hann hafi ekki
getað séð hver árangur varð af
yprengjum, sem hann varpaði
niður, með því að þýskar árás-
arflugvélar hafi ráðist að hon-
um, en hann haldið á braut
strax og sprengjunum hafi
verið varpað niður.
Bretar telja þó að tjónið hafi
orðið Þjóðverjum, tilfinnanleg-
ast í Emden, þótt alslaðar hafi
það verið mikið. Segjast þeir
hafa hitt með þungum sþrengj-
iim hafíiargai'ða við aðaliim-
siglinguna til borgarinnar, enn-
f remur aðalherskipabrygg j u
borgarinnar, og hafi tjónið að
öðru leyti verið gífurlegt á stöð-
um, sem hernaðarlega þýðingu
höfðu.
Þá segast Bretar enn hafa
gert árásir á olíu- og bensín-
geyma við Rotterdam og ýmsa
mikilvæga staði á strönd Erm-
arstund, og hafi þeir þar komið
Þjóðverjum mjög á óvart.
Churchill forsætisráðherra
hefir sent flugstjórninni þakk-
arskeyti, þar sem hann lætur í
ljós ánægju sína. og aðdáun á
frammistöðu breskra flugsveita
sem gert hafa árásir á þýskar
borgir.
Amerískur fréttaritari,
sem nú dvelur i Bretlandi lýs-
ir loftorustunum á þá leið, að
þær hafi verið meiri um þessa
helgi en dæmi séu til áður.
„Lundúnabúar venjast nú
óðum loftárásum," sagði ame-
ríski fréttaritarinn Fred Bates
í útvarpserindi í gærkveldi. „í
gærkveldi gengu bæði leigubil-
ar, sporvagnar og almennings-
bílar, þrátt fyrir Jjað, þótt
hættumerki hefðu verið gefin.
Nú virðist verayafnmargt fólk
á götunum, hvað sem tautar,
og eg býst ekki við, að meira
en helmingur fólksins leiti til
loftvarnaskýla, og það verður
færra og færra með hverjum
deginum.
Eg býst ekki við allir myndu
fara í loftvarnaskýli, eins og
var fyrstu dagana, þegar loft-
árásir urðu, fyr en sprengjum
fer að rigna yfir sjálfa borg-
ina.
í gærkveldi var fjöldi fólks
í Hyde Park, og skemtu sér við
að horfa á Ijóskastarana, sem
voru að leita flugvéla. Fólkið
skemti sér við söng og gleð-
skap, meðan það var að biða
eftir að eitthvað kæmi fyrir."
í London kom í fyrradag út
fyrsta tölublaðið af „Norsk
Tidend", málgagni frjálsra
Norðmanna. Blaðið á að koma
út tvisvar í viku.
Lundúnablöðin minnast i
gær á ársafmæli stríðsins. Seg-
ir „Times" m. a. í forystu-
grein:
„Fyrir einu ári byrjaði Hitler
að láta sprengikúlunum rigna
yfir Pólland. Síðan hefir margt
á dagana drifið og mörg lönd-
in orðið að lúta áþján Iians,
en hið einkennilega hefir skeð,
að þrátt fyrir .alla sigra sina,
er hann ennþá eftir eitt ár ekki
hænufeti nær þvi takmarki,
sem hann hafði sett sér, að
hafa náð yfirráðunum i Ev-
rópu. Bæði 15. ágúst og 1. sept.
hafa nú liðið svo, að ekkert
markvert skeði, en þá átti að
ráða niðurlögum Breta.
Bretland er enn ósigrað og
það heldur Hitler ennþá i járn-
greipum hafnbannsins. Enginn
kafbátahernaður, lofthernaður
eða „algert hafnbann" hefir
getað linað undirtök vor. Vér
förum allra vorra ferða um
heimshöfin, án þess að Hitler
geti við nokkuð ráðið, en hann
verður nú að horfast i augu
við langan vetur, án þess að
geta flutt eitt einasta tonn af
nauðsynjavörum til sín um
þýðingarmestu sjóleiðir, sem
að Þýskalandi liggja."
Flugvélatjón Þjóðverja,
Það var opinberlega tilkynt
í morgun í London, að í loft-
orustum í gær hefði 25 þýskar
flugvélar verið skotnar niður,
en Bretar hefði mist 15. Flug-
mennirnir fórust allir að 6 und-
anteknum, sem björguðust i
fallhlifum.
,í tilefni af því að eitt ár er
liðið frá því er slyrjöldin hófst,
birti breska herstjórnin yfirlit
varðandi flugvélatjón Breta og
Þjóðverja frá upphafi. Er þar
talið, að Þjóðverjar hafi mist
samtals 3914 flugvélar, þar af'
1419 í loftbardögum yfir Bret-
landi eða í grend við það. Hér
eru ekki taldar með flugvélar,
sem Þjóðverjar hafa mist í Pól-
landi, en talið er að þær muni
ekki hafa verið færri en 300.
Bretar segjast sjálfir hafa
mist 1009 flugvélar, þar af 414
meðan barist var i Frakklandi
og Belgíu, 315 í loftbardögum
yfir Bretlandi, en 154 i árásai--
flugferðum á þýskar borgir.
í síðustu viku telja Bretar sig
hafa skotið niður 293 þýskar
flugvélar við Bretland, og með
því að flestar þeirra hafi verið
sprengjuflugvélar, muni láta
nærri að Þjóðverjar hafi mist
700 æfða flugmenn. Á sama
tíma telja Bretar sig hafa mist
128 flugvélar, en 110 flugmenn
hafi farist.
Þjóðverjar hreiknir.
Þýska útvarpið gefur að heita
má daglega yfirlit um gang
styrjaldarinnar það ár, sem af
henni er. Er lögð megináhersla
á það að Bretar og Frakkar
hafi sagt Þjóðverjum stríð á
hendur tveimur dögum eftir
að ráðist var inn i Pólland, og
öljum friðarboðum Þjóðverja
hafi verið hafnað. Þýska þjóðin
hafi því neyðst til að berjast,
og nú sé svo komið, að ekki
aðeins hafi mótspyrna Póllands
verið brotin á bak aftur, held-
ur hafi eftirtalin lönd verið yf-
irunnin með öllu: Noregur, Hol-
land, Belgía, Frakkland, en vin-
samleg sambúð hafi verið upp-
Mótmælafuiidir og kröfu-
göngur í rúmenskum borg-
um (segja Breíar)
Alt með kyrrum kjörum í
Rúmeniu (segja Þjóðver jar)
Samkvæmt breskum fregn-
um hefir komið til allmikilta
æsinga og óeirða í Rúmeníu,
vegna samninganna í Vín,
varðandi afhendingu Transgl-
vaníu.
í mörgum borgum söfnuðust
menn saman til útifunda, þar
sem krafist var að gripið yrði
til vopna, og kröfugöngur síð-
an farnar. I Búkarest voru
haldnir mótmælafundir og
kröfugöngur í gær. Var herlið
sent á vettvang til þess að
dreifa mannfjöldanum, en þá
fór hvorki betur né ver en svo,
að herliðið sameinaðist mann-
fjöldanum og gerði hans kröf-
ur að sinum. Kom til allveru-
legra óeirða og er ólga mikil
viðsvegar um landið, sem ó-
víst er um hvað úr verður. Hef-
ir þannig verið gjör aðsúgur
að bústað italska ræðismanns-
ins í borg einni og rúður brotn-
ar þar.
Einkum eru bændur, undir
forystu dr. Maniu, harðir i
kröfum sinum út af úrskurð-
inum og segja, að rúmenska
þjóðin muni aldrei sætta sig
við hann, nema þvi aðeins, að
hann verði borinn undir þjóð-
aratkvæði. Dr Maniu er sagð-
ur farinn til Transylvaníu.
Rúmenska stjórnin hefir
bannað mótmælafundi og
kröfugöngur, og þeim, sem
skipuleggja slikt, verður refs-
að stranglega.
Þjóðverjar hafa um þetta
alt aðra sögu að segja. Full-
yrða þeir, að hér sé aðeins um
breskan áróður að ræða, vegna
vonbrigða þeirra, sem Bretar
hafa orðið fyrir yfir þvi, að
geta ekki komið öllu í bál á
Balkanskaga. Segja Þjóðverjar
að Manulescu forsætisráðherra
og Czaky greifi hafi sent von
Ribbentrop þakkarskeyti fyrir
prýðilega málamiðlun hans i
Vin, og skipan þeirra deilu-
mála, sem þar voru útkljáð.
Dr. Manulescu flutti um
helgina fyrirlestur í rúmenska
útvarpið og lýsti m. a. yfir því,
að Rúmeriar gætu vel unað við
hlutskipti sitt, enda væri á kom-
in lausn allra deilumála, sem
þeir ættu í við nágrannaþjóð-
ir sinar, og öryggi rikisins væri
trygt með loforði von Rib-
bentrops og Ciano greifa um
að ábyrgjast núverandi landa-
mæri Rúmeníu, með hernaðar-
legri hjálp, ef með þyrfti.
Telja Þjóðverjar, að til erigra
óeirða hafi komið i Rúmeniu.
tekin við allar aðrara þjóðir á
meginlandi Evrópu.
Bretar í síðustu varnarstöðu.
AlMr þessir bandamenn Breta
hafi orðið að lúta í lægra haldi,
jafnvel Maginot-línan hafi ekk-
ert gagnað. Bretum hafi einnig
misteldst áform sín í Skandina-
viu og á Balkanskaga, en þar
hafi þeir reynt af fremsta megni
að blása að ófriðarglóðunum.
Nú sé ófriðurinn komirin á það
stig, sem hann skyldi frá upp-
hafi verið hafa, að Bretar verði
nú sjálfir að berjast, til þess að
verja sitt eigið land, og séu þeir
nú einangraðir og í síðustu
varnarstöðu. Segast Þjóðverjar
fyrir sitt leyti engu kvíða um
úrslit þeirrar viðureignar, sem
nú eigi sér stað.
fyrir skeytinu, var þotið til
björgunarbátanna og þeim köm-
ið á flot, en yfirmenn skipsins
stjómuðu börnunum, sem voru
furðulega róleg. Tókst að koma
þeim öllum i björgunarbátana.
Loftskeytamaður skipsins sendi
stöðugt út neyðarmerki, qg
nokkur skip, sem þarna voru í
nánd, hröðuðu sér á staðirin til
hjálpar. Samkvæmt siðustu
fregnum, sem borist hafa, eru
nú öll börnin komin heil á húfi
um borð i björgunarskipin.
320 Hriu bjimi il
skiii sem skitil var i
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Breskt flutningaskip, sem
hafði innbyrðis 320 börn, sem
fara áttu frá Bretlandi til Can-
ada, var skotið í kaf í gær af
þýskum eða ítölskum kafbát.
Var skotið á skipið fyrirvara-
laust, en þrátt fyrir það varð
ekkert slys á ^ börnunum, en
einn af yfirmönnum skiþsins
beið bana.
Strax er sldpið hafði orðið
Aíleiðingar Vín-
arsamningsins.
Einkaskeyti frá United Press.
Frá Istanbul berast þær
fregnir, að alment sé litið sívo á
þar, meðal stjórnmálamanna,
að ' Vínar-samkomulagið hafi
mjög þrengt að kosti Tyrkja, og
geri aðstöðu þeirra erfiðari á
margan hátt, og sé hið sama að
segja lim öll ríkin í suðaustur
Evrópu.
Að vísu telja menn að áhrifa
samninganna muni ekki gæta
verulega nú þegar, en einkum
þegar fram í sækir. Er talið að
yfirlýsingar þeirra von Ribben-
trops og Ciano greifa, um hern-
aðarlega hjálp til Rúmena, og
ábyrgð þeirra á núverandi
landamærum Rúmeniu, hljóti
að hafa þær afleiðingar að mjög
sé dregið úr áhrifavaldi Rússa
á Balkanskaga, en af því leiði
aftur að Tyrkir séu miklu ver
settir en áður, vegna ágengni
Rússa.