Vísir - 11.09.1940, Page 1

Ritstjóri:
Kristján Guðiaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 11. september 1940.
Ritstjóri Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsia
209. tbl.
Mtðliliiti Berlíiiar
lagrðiir í rn§tir ?
Stórkostleg loftárás sem stóð yfir í 2 klst.
Igærkveldi gerðu breskar flugsveitir einhverja hörðustu árás á Berlín, sem gerð
hefir verið frá því er stríðið hófst, og er árás þessi rædd í öllum blöðum Bret-
lands og Bandaríkjanna í morgun. Hófst hún kl. 11.55 og stóð yfir til kl. 2 í
nótt að heita mátti. .
Bresku flugsveitirnar brutust í gegnum varnarlínurnar þýsku og komust inn yfir
Berlínarborg miðja, og er talið að um 40 flugvélarhafilátiðsprengjumrignayfir þann
hluta borgarinnar. Einkum beindust árásirnar að járnbrautastöðinni við Potzdamer-
platz og ýmsum opinberum byggingum og hernaðarlega mikilvægum stöðum og fyr-
irtækjum í borginni.
Bretar telja að tjónið hafi orðið geysimikið, og megi svo heita að miðhluti Berlínar-
borgar liggi í rústum, og er rómuð mjög frammistaða hinna bresku flugsveita. Kom
til ákafrar loftorustu yfir Berlín og voru margar flugvélar af beggja hálfu skotnar
niður en engar tölur liggja fyrir um tjónið.
. *
Bresku blöðin gera í morgun samanburð á þessari árás og
árásum þeim sem þýskar flugsveitir hafa gert á London und-
anfarna sólarhringa. Telja þau að bresku flugvélarnar hafi
varpað sprengjum sínum yfir Berlín úr lítilli hæð, en aftur hafi
þýsku flugvélarnar flogið í svo mikilli hæð yfir London að engr-
ar nákvæmni hafi getað gætt í árásum þeirra, allra síst að
sprengjum hafi eingöngu verið varpað á staði, sem hernaðar-
iega þýðingu höfðu.
Daily Telegraph leggur t. d. áherslu á það að í næturárásum
þeim, sem fram hafi farið að undanförnu hafi flugvélamar
þýsku flogið í svo mikilli hæð yfir Lundúnum að auðveldlega
hafi getað gætt ónákvæmni í miðun, enda sýni árásimar að
Hitler leggi nú á það hina mestu áherslu að beina heift sinni og
æði gegn almenningi til þess að skelfa hann.
Winston Chnrchill flytnr
ræln i dag nm styrjðldina
Hann mun ræða um loítárásirnar á London.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Winston ChurchiII flytur ræðu í dag síðegis og mun hann þá
gera grein fyrir horfunum i styrjöldinni. Ennfremur er búist
við, að hann muni ræða sérstaklega loftárásirnar á London og
þá væntanlega gefa nánari upplýsingar um manntjón og eigna
en opinberar skýrslur eru ekki enn fyrir hendi um manntjón af
völdum loftárásanna í gær og fyrra dag.
London varð fyrir fjörðu loftárásinni i röð siðasthðna nótt.
Þrátt fyrir hinar áköfu loftárásir er kjarkur fólksins algerlega
óbugaður. Tjón hefir orðið gífurlegt i London og hefir orðið að
gripa til sérstakra ráðstafana til þess að hjálpa fólltinu. Þannig
hefir vei'ið komið upp sérstökum hjálparstöðvum handa fólki,
sem hefir mist hús og húsmuni i loftái’ásunum, og er séð fyrir
þvi í þessum stöðvum, þar til búið er að útvega þvi annan sama-
stað. Þá hefir Malcolm MacDonald heilbrigðismálaráðherra
skorað á almenning að talca inn á heimili sín fólk, sem mist bef-
ir heimili sin, hjálpa bágstöddu fólki um nýja húsmuni, fatnað
o. fl. Hafa menn brugðist vel við þessu. — Borgarstjórinn í Lon-
don hefir gengist fyrir þvi, að stofnaður verði séi'stakur sjóður
sem fé verði varið úr til hjálpar fólkinu. Samskonar sjóðstofnim
er lxafin í Melbourne að tilhlutun borgarstjórans þar.
Churchill fór í gær um City, þar sem allmikið tjón hefir orðið
og rgeddi við menn. Kom liann þar að sem verkamenn voni og
kallaði einn: „Höfum við mist móðinn“ en allir nærstaddir æptu
einum rómi: „Nei“. Æpti þá maður nokkur: „Sigrum vér i
styrjöldinni?" og gall þá við já-frá mannsöfnuðinum.
Loftárásirnar í gær voru yfii’leitt ekki eins ákafar og dagana
næstu á undan.
Breski flugherinn liefir haldið uppi áköfum árásum á her-
stöðvar Þjóðverja á meginlandinu. Nýjar ái'ásir hafa enn verið
gerðar á Berlin, Hamboi'g, Bremen, Essen, Vlissingen, Calais,
Boulogne o. s. fi-v. — Niu smálestum af sprengjum var varpað
í fyrrakvöld á ýmsa hernaðarstaði Þjóðvei’ja við Ermarsund.
— I Boulogne kom upp feikna eldur og er talið, að vopnabúr
hafi sprungið í loft upp.
Leiftursókn lians gegn bresku
eyjunum hafi byrjað með hóp-
ái'ásum, sem að því liafi miðað
að brjóta viðnám breska flug-
flotans á bak aftur. Árásum
þessum var liinsvegar hrundið,
og urðu þýsku flugsveitirnar
fyrir stói'kostlegu tjóni. Þá hafi
verið breytt um baráttuaðferð.
Þýska flugflotanum hafi vei'ið
skipað að beina árásum sínum
gegn iðnaðarhverfunum, en
með þvi rnóti hafi árangurinn
einnig oi’ðið óverulegur. Nú
liafi enn vei'ið breytt um að-
ferð og horfið að því ráði að
murka lífið úr sem flestum al-
mennurn borgurum, en einmitt
i þvi felist viðurkenning frá
hendi Þjóðverja á því, hve ó-
verulegum árangi’i þeir hafi náð
með hinum fyrri bai'áttuaðferð-
um sinum, að þvi er snerti
hernaðarlega mikilvægar stöðv-
ar.
Árásir Þjóðverja, sem beind-
ust nú gegn hinum almennu
borgurum, myndu að visu baka
mönnum tjón, og sorgir, en þær
myndu þó öllu frekast vekja
réttláta reiði og hefndarliug af
hálfu Bi’eta.
Times ritar á svipaðan hátt
um málið og segir, að þótt erf-
itt sé að lialda fullu ráði og
rænu, þegar spx'engjudunui'nar
hljómi alt í kringum menn, sé
það þó nauðsyn. Það, sem nú
gangi yfir Londonarbúa sé ekki
annað né meira en það, sem
hresku útverðirnir hafi orðið
að þola undanfarna mánuði,
dag eftir dag og nótt eftir nótt.
Bi'etar hafi svarað fyrir sig
og launað árásir Þjóðverja með
árásum á þýskar borgir, og nú
sé svo komið, að breskum flug-
sveitum muni reynast auðvelt
að sækja Berlín lieim og jafn-
vel Stettin. Þótt bresku flug-
sveitii'nar hafi orðið að halda
langa leið til árása, hafi þær
haldið beint að markinu. Þær
hafi til þessa eingöngu gert á-
rásir á hernaðarlega mikilvæga
staði og tekið nákvæm mið.
Hafi þannig verksmiðjur og
iðnver verið lögð i rúst fyrir
Þjóðverjum, sem seint verði
bætt.
Að degi til hafi Þjóðverjum
aldrei tekist að valda verulegu
tjóni i London, og þess vegna
liafi þeir nú tekið upp nætur-
árásirnar. Með þeim vinni þeir
fátt eitt, annað en það að leggja
í rústir heimili fátækra og
ríkra, sjúkrahús, kirkjur, söfn
og aðrar slíkar slofnanir.
Þá er þess getið að, hinn 1.
—7. september hafi breskar
flugsveitir gert árás á 20 flug-
velli í Fraltklandi, sem Þjóð-
verjar höfðu á valdi sínu, 12
þýska flugvelli, 10 flugvelli í
Ilollandi, tvo flugvelli i Belgíu,
og marga aðra hernaðarlega
mikilvæga staði, og hafi tjónið
orðið mjög tilfinnanlegt, með
því að eingöngu þyngstu
sprengjum hafi verið varpað
niður. Þá liafi margar árásit'
beinst að flugvélaskýlum og
fjórtán árásir verið gerðar á
skóga, þar sem hergagnabirgð-
um liafði verið komið fyrir. 23
árásir voru gerðar á þýska járn-
brautarkerfið, 17 árásir á liafn-
armannvirki og 5 árásir á
birgðastöðvar og 5 á skurði og
ár, 12 á hergagnaverksmiðjur,
þ. á m. Kruppsverksmiðjurnar,
15 árásir á oliuhreinsunarstöðv-
ar o. s. frv. Ilafi orðið mikið
tjón í öllum þessum árásum, og
stórbrunar orðið víða.
Ilorgariílwriim í
Tarijá tckinn af
Iffl.
Einkaskeyti frá United Press.
London i morgun.
Fregn hefir borist um, að
maður sá, sem var borgarstjóri
í Varsjá þegar Þjóðverjar réðust
inn í Pólland liafi verið leiddur
fyrir hermannaflokk, og skot-
inn. — Borgarstjóri þessi hvatti
ibúa Varsjá til þess að verjast
flntsoescu stjórnar með
haröri lienfli.
Nafn Karls fyrv,
konungs »bannfært«.
Einkaskeyti frá United Press.
London, í morgun.
Antonescu herforingi hefir
gripið til liinna viðtækustu ráð-
stafana til þess að lcoma á reglu
í landinu. Köma nýjar tilskip-
anir dag hvern og miða þær að
þvi að bæla niður alla mót-
spyrnu gegn stjórninni, efla
traust manna á Micliael kon-
ungi o. s. frv., en jafnframt er
á allan liátt reynt að draga úr
áliti manna á Karli konungi.
Nafn lians hefir verið bannfært
í liernum, en hann á að endur-
skipuleggja. „Herfylki Karls
konungs“ verður gefið lieitið
„Herfylki Helenu drotningar“.
— 11 háttsettir herforingjar
hafa verið látnir fara frá og
nýir menn skipaðir i þeirra stað.
Sagt er að nokkur hluti
járnvarðliðsins vilji eindregið
styða Antonescu og stjórn hans,
en aðrir að mynduð verði stjórn
skipuð járnvarðliðsmönnum
einum. Leiðtogi þess brotsins
er Sima.
100.000
sterlingspund til
kaupa á Spitfire-
flugvélum.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Nýsjálendingar hafa safnað
saman með almennum samskot-
um 50.000 stpd. til kaupa iá Spit-
fireflugvélum lianda breska
flughernum, og ætla að safna
50.000 stpd. til. — Fregnir ber-
ast hvaðanæfa að úr Bretaveldi,
sem sýna, að menn liafa hinn
mesta áhuga fyrir að leggja
fram fé til kaupa á liernaðar-
flugvélum, því að'menn vita að
úrslitin í styrjöldinni eru ekki
hvað minst undir lofthernum
komin.
meðan nokkur maður stæði
uppi. — Maðurinn var tekinn aí'
lifi, er ár var liðið frá því inn-
rásin hófst.
40.000
„Tíminn“ birti í gær svo-
hljóðandi klausu:
„Haraldur Árnason hefir j
efið Morgunblaðinu ósannar |
upplýsingar um starf 'Vil-
hjálms Þór í Ameríku. Dúka-
kaupmaðurinn dylgjar um,
að Vilhjálmur hafi að sið ó-
þarfra milliliða stungið í sinn
vasa umboðslaunum fyrir
síldarsölu í Ameríku. En í
stjórnarráðinu játar Harald-
ur, að hann viti ekkert um
reikninga sýningarinnar,
enda er það satt. Haraldur
var aldrei nema undirtylla
við sýninguna og ýtti sér þar
fram til verka við að raða
dóti með æfingu sína úr
skemmuglugganum. Vil-
hjálmur stýrði sýningunni,
hafði öll fjárráð hennar og í
stað þess að vera byrði á sýn-
ingunni eins og Haraldur
Árnason, aflaði hann með
verslunarmannsyfirburðum
sínum stórtekjur til sýning-
arinnar og erindrekstrar-
starfsins. Meðal annars með
vinnu fyrir síldarútvegs-
nefndina gegn venjulegum
umboðslaunum. Haraldur
finnur væntanlega nokkurn
sársauka út af samanburði á
giftu og dugnaði síns og Vil-
hjálms í lántökumálum. Har-
aldur lokkaði borgarstjóra
Reykjavíkur út á ólánsbraut-
ir í hitaveitulántökum erlend-
is. En Vilhjálmur útvegaði ís-
landi margra miljóna við-
skiftalán í Ameríku og tók
engin umboðslaun. En hvað ‘J
átti Haraldur að fá hjá borg-
arstjóra, ef hann hefði ekki
farið bónleiður til búðar?“
Hér er um alvarlegt mál
Iað ræða, sem vakið hefir ó-
skifta athygli meðal almenn-
ings. Eins og menn sjá á of-
angreindum ummælum Tím-
ans, heldur blaðið því hik-
laust fram, að Haraldur
Árnason hafi farið algerlega
með rangl mál. Hinsvegar
hefir verið á það bent hér í
blaðinu, að Haraldur hafi
starfað í sýningarráðinu alt
frá upphafi, og er því málum
þessum kunnugastur. Munu
menn að óreyndu ekki gera
ráð fyrir því, að upplýsingar
Haralds séu úr lausu lofti
gripnar.
Þetta mál verður að upp-
lýsa að fullu, og mun Vísir
fylgja því eftir.
Eins og ððir iiund-
ar ráðast á sauða-
hjörð.
meríski blaðamaðurinn
Knickerbocker hefir und-
anfarna tvo daga verið á ferða-
lagi á suðurströnd Englands.
Hefir hann heimsótt allar hafn-
arborgirnar frá Margate til
Portsmouth, en þar hafla loft-
árásirnar verið einna harðastar.
Átti Knickerbocker tal við lög-
regluþjóna, loftvarnaliða og
borgara í jiessnm borgum og
féldc lýsingar á árásum á þenna
landshluta. — Komst liann
að þeirri niðurstöðu, að livergi
liafi loftárásir verið jafn harðar,
nema á Rotterdam í Hollandi,
en þrátt fyrir þetta hafi í átta
helstu borgunum farist aðeins
150 manns en 500 særst, eftir
þriggja vikna látlausar árásir.
Kveður Knic\}cei'bocker furðu-
Iitlar skemdir á hervægilegum
mannvirkjum, skipakvíum og'
uppfyllingum og starfsemi stóru
hafnarborganna lialdi ennþá á-
fram, eins og ekkert hafi í skor-
ist, enda þótt Þjóðverjar segist
hafa gereyðilagt þær.
Árásirnar liafa haft þau ein á-
Iirif á íbúanna að gera þá ein-
beittari i baráttu sinni. Almúga-
maðurinn sem hefir orðið fyrir
mestu tjóni, er enn ákveðnari
að gjalda líku líkt.
Þá sagðist Knickerbocker hafa
búist við að koma að Dover al-
veg í rústum, en þar er alt að
lieita má eins og áður. Sex liafa
beðið bana þar, en 12 hús, sem
eru um £ 10 þús. virði, eru eyði-
lögð.
Þá lýsir Knickerbocker loft-
orustu, sein liann var vottur að
lijá Hastings. Þrjátiu Hurricane
og Spitfire-vélar steyptu sér
skyndilega ofan úr skýjunum og
réðust frá hægri á fylkingu
þýskra flugvéla. „Það var eins
og óðir hundar réðust á sauða-
hjörð.“
Loks kom liann til Ports-
mouth og kvað þar engar
skemdir á mikilvægum mann-
virkjum. Segir Knickerbocker,
að lokum, að liann hafi ekki orð-
ið var við neinar miklar skemdir
í mikilvægum borgum.
Bygguppskeran í Bretlandi
er á þessu ári áælluð um 30%
meiri en á siðasta ári.
Ný liðssending
frá Kanada kom
fil Bretlands í
gær.
EINKASKEYTI FRÁ U. P. —
London í morgun.
Það var tilkynt í Bretlandi í
gær, að ný liðssending væri
komin frá Kanada um 11.500
manns. — Alls liafa nú komið
til Bretlands frá Kanada 46.000
hermenn og er búist við, að
Kanadamenn haldi áfram að
senda lið til Bretlands.
Kom það m. a. fram, í ræðu
kanadisks herforingja sem tal-
aði við komu hermannanna að
Kanadamenn búast við langri og
harðri baráttu. „Vér verðum
ekki ánægðir fyrr en vér berj-
umst fyrir málstað vorn á
þýskri grund“ sagði hann.
SAMKOMULAG BANDA-
RÍKJAMANNA OG BRETA.
Spænsk blöð, eins og önnur,
hafa Iátið sér mjög tíðrætt um
samkomulag Bandaríkja-
manna og Breta. Blaðið ABC
segir, að ekki verði hjá því
komist, að gefa þessu nána
samstarfi gaum. Það sé eins-
dæmi í sögunni, og þessi kaup
hafi engu minni þýðingu, en
þegar Napoleon seldi Louisi-
ana (nú fylki í U.S.A.), sem var
nýlenda Frakka. Auk þess, seg-
ir blaðið, hlýtur þetta að hafa
geysileg siðferðileg áhrif í
Bretlandi.