Vísir - 16.09.1940, Blaðsíða 2

V I S I R
Islendingum fjölgaði á síð-
asfa ári um 1376 manns.
Sú fjölgun nemur 1.2%
o
I ágúst-hefti Hagtíðindanna er skýrsla Hagstofunnar
um mannf jöigun hér á landi árið 1939 og jafnframt
birtar tölur um mannf jölda í árslok 1938 til samanburð-
ar. Hefir fólksf jölgunin ekki verið meiri en 1.2% síðan
1934, eins og s já má síðar í greininni. — Vísir birtir hér
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)..
Símar 1 6 60 (5 Iínur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Síldveiðarnar.
|J NDANFARNA daga hafa
flestir síldveiðibátar hætt
veiðum og lialdið lieim á leið,
eftir langt og gott útihald. Síld-
in hefir verið næg á miðunum
alla vertíðina, og lengst af verið
skamt að sækja til fanga. Ver-
tíðin hefir að því leyti verið
öðrum sumrum betri og liag-
kvæmari, að útlialdskostnaður-
inn mun vera mikhnn mun
Iægri, en hann hefir áður verið,
sem stafar af því, að olíueyðsla
er óvenju lítil, miðað við hverja
veiðiferð, eftir að síldin kom á
miðin fyrir Norðurlandi. Afla-
magnið hefir reynst óvenju
mikið, þrátt fyrir allar tafir á
sjósókn, vegna óhagkvæmra
vinslu- og löndunarskilyrða, og
má segja, að afkoma bátanna
muni yfirleitt vera góð og hjá
sumum með ágætum. Aflalilut-
ur sjómanna er miklu hærri en
nokkru sinni áður. Er þannig
talið af kunnugum mönnum, að
hæsti aflahlutur á mótorskip-
um muni nema rösklega kr.
4.000.—, á aflahæstu línuveiður-
um kr. 5.000 og á aflahæstu tog-
urum kr. 2.350, en algengasti
hlutur er talinn kr. 2.500, og er
það óvenju hár hlutur eftir
tveggja mánaða úthald.
Þótt afkoman hafi þannig
verið prýðileg á margan hátt,
eru hér undantekningar og liafa
sumir bátanna verið reknir með
stórkostlegum halla, og á það
einkum við um reknetabátana.
Afkoma þeirra liefir reynst ó-
venju léleg, en mjög margir
bátar úr verstöðvunum héðan
að sunnan stunduðu þessa veiði.
Eklci liggja fyrir alveg ná-
kvæmar tölur urn heildarsíldar-
aflann nú í dag, en ætla má að
þar skeiki engu verulega. Til
bræðslu hafa borist á land 2.450
þúsund hl., en í fyrra var slíkur
afli hinn 16. september 1.160
þús. hl. og í liitteðfyrra á sama
tíma 1.523 þús. lil. Saltsildar-
aflinn mun nema ca. 90 þús.
tunnum, en í fyrra nam hann á
sama tíma 244 þús. tunnum og
sumarið 1938 325 þús. tunnum,
og er söltun þannig miklu
minni nú en á undanförnum
árum.
Ekki er unt að gera sér fulla
grein fyrir verðmæti síldaraf-
urðanna á þessu ári, en talið er
líklegt, að það nemi um 40 mil-
jónum króna.
Þátttaka í veiðunum var
nokkru minni nú í sumar en í
fyrra. Þá voru veiðar stundað-
ar með 190 herpinótum, þar af
180 frá íslenskum skipum og 10
færeyskum. í sumar voru næt-
ur á íslenskum sldpum 171,
færeyskum 21 og norskum 7
eða alls 199.
Mtttaka erlendra skipa
í veiðunum, annara en þeirra,
sem bækistöð höfðu hér
á landi, féll að þessu sinni alveg
niður, og stafaði það af styrj-
öldinni. Varð því rýmra á mið-
unum og veiðin auðveldari, en
ef þurft hefði að keppa við hin
erlendu skip, sem á undanförn-
um, árum hafa legið tugum
saman rétt utan við landhelg-
islinu og mokað upp síldinni.
Á þessu sumri var þátttaka
togaranna í síldveiðunum miklu
minni, en áður hefir tíðkast, og
þegar á leið vertíðina og auð-
sælt var að smáu bátarnir gátu
auðveldlega séð öllum verk-
smiðjunum fyrir nægjanlegu
síldarmagni, voru ýmsir togar-
anna látnir hverfa að ísfisks-
veiðum, og var það sjálfsögð og
eðlileg ráðslöfun. Yirðist svo
sem togararnir séu að flestu
leyti óheppilegri til sildveiða, en
línuveiðarar og stórir mótorbát-
ar. Útgerð þeirra er mildum
mun kostnaðarsamari en veiði-
afköstin ekki þeim mun meiri,
og virðist því sjálfsagt, einkum
eins og sakir standa nú að
dregið verði úr síldveiðum tog-
aranna t. d. á næsta sumri.
Það, sem mestum áhyggjum
hefir valdið meðal útgerðar-
manna og sjómanna voru hin-
ar miklu löndunartafir, sem
urðu á sumrinu, með því að
meira magn barst að, en verk-
smiðjurnar komust yfir að
vinna úr. Þetta atriði býður úr-
lausnar, og um það er þegar
deilt hvort heppilegra muni
reynast að fjölga og stækka
verksmiðjur, eða auka þróar-
rúm og taka upp nýja kæliað-
ferð, sem þegar hefir verið
reynd að nokkru. Úr þessu ætti
að reynast mjög auðvelt að
skera, með því að hér er öllu
öðru frekar um einfalt reikn-
ingsdæmi að ræða. Hitt er óþol-
andi, að mikil verðmæti skuli
gerð að engu vegna framtaks-
skorts og vonandi hendir það
ekki oftar, eftir reynslu þá, sem
fengist hefir í sumar.
Bátnr brotnar.
Síðdegis á Iaugardag fóru tveir
menn á skemtibát inn í sund
og ætluðu að fara um borð í
flutningaskip, sem þar lá. Ann-
ar mannanna í bátnum heitir
Björgúlfur Sigurðsson.
Þegar báturinn var kominu
móts við Viðey, bilaði vélin og
rak liann undan norðanhvass-
viðrinu upp í klettana hjá Laug-
arnesi.
Báturinn mölbrotnaði þarna í
klettunum, en mennirnir vörp-
uðu sér til sunds, en báturinn
kastaðist á Björgúlf og fékk
hann liögg á höfuðið, svo að
liann fékk heilahristing.
Báðir mennirnir björguðust
og varð eklci meint við volkið.
Breskur blaðamaður hefir
ritað eftirfarandi grein um
baráttu þeirra Hollend-
inga, sem undan komust,
þegar Þjóðverjar tóku land
þeirra.
Sjómaðurinn hefir skip sitt
meðferðis hvert sem hann
fer.“ Þetta flaug mér í liug, þeg-
ar eg fór inn í skrifstofu flota-
málaráðuneytis Hollendinga i
London, til þess að tala við einn
af yfirmönnunum þar.
Þeir voru líkir breskum sjó-
liðum í einkennisbúningum sín-
um og stigu ölduna — altaf við
þvi búnir, að skipið tæki bak-
fall. Þeir voru hreinir og strokn-
ir, enda eru hollenskir sjó-
menn frægir fyrir þrifnað. En
eg átti sam,t ekki von á þvi, þeg-
ar tveir sjómenn komu inn með
fötur fullar af vatni, skvettu því
á gólfið og byrjuðu að „spúla“
það, eftir öllum kústarinnar
reglum.
Eg átti fyrst tal við undirfor-
ingja, sem var í óða önn að
semja bréf með aðstoð enskr-
ar orðabókar. Hann hætti skrift-
unum til þess að segja mér frá
undankomu sinni frá Hollandi.
Fjórar sprengjur hæfðu skip
hans og það sökk á augabragði.
skýrslu Hagstofunnar.
Eftirfarandi yfirlit sýnir
mannfjöldann á öllu landinu í
árslok 1939. Er þar farið eftir
manntali prestanna, nema í
Reykjavík, Hafnarfirði og Vest-
mannaeyjum. Þar er farið eftir
bæjarmanntölum, sem tekin eru
af bæjarstjórunum i október
eða nóvembermánuði. Til sam-
anburðar er settur mannfjöld-
inn eftir tilsvarandi manntöl-
um næsta ár á undan.
Kaupstaðir 1938 1939
Reykjavík 37366 38219
Hafnarfjörður . . 3652 3615
ísafjörður 2666 2788
Siglufjörður .... 2828 2975
Alcureyri 4940 5103
Seyðisfjörður . . . 961 917
Neskaupstaður . . 1130 1100
Vestmannaeyjár . 3506 3442
Samtals 57049 58159
Sýslur
Gullbr,- og Kjósars. 5029 5141
Borgarfj arðarsýsla 3005 3093
Mýjrasýjsla 1808 1821
Snæfellsnessýsla 3383 3409
Dalasýsla 1487 1446
Barðastrandars. . 3049 3066
Isafjarðarsýsla .. 5206 5109
Strandasýsla .... 2070 2082
Húnavatnssýsla . 3638 3681
Slcagafj arðarsýsla 3926 3909
Eyjafjarðarsýsla 5358 5350
Þingeyjarsýsla . . 5887 5933
Norður-Múlasýsla 2704 2727
Suður-Múlasýsla 4253 4235
Austur-Skaftafellss. 1127 1132
Vestur-Skaftafellss. 1642 1622
Rangárvallasýsla 3376 3370
Árnessýsla 4891 4979
Samtals 61839 62105
Á öllu landinu 118888 120264
Samkvæmt þessu hefir mann-
fjöhlinn á öllu landinu vaxið ár-
ið 1939 um 1376 manns, eða
1.2%. Er það heldur meiri fjölg-
un lieldur en næsta ár á undan,
er fjölgunin var 1196, eða 1.1%.
Skipið, sem þá bjargaði honum,
rakst á tundurdufl og sprakk í
loft upp. Eftir langt sund var
honum enn bjargað og komst
þá heilu og höldnu til Englands.
Þannig lcomust margir félaga
lians undan og jjeir ætla að
berjast áfram. Einu áhyggjurn-
ar, sem hann hefir, eru af því,
að kona hans og börn eru enn i
HoIIandi og hann getur ekki
látið þau vita, að hann er enn á
lífi.
Þegar eg kom inn í næsta her-
bergi, sá eg að hollenski flotinn
er enn að verki. Á stóru borði lá
griðarstórt sjókort. í það var
stungið allskonar dularfullum
merkjum, sem þeir einir bera
skynbragð á, er stjórna skipun-
um til og frá á hnattkúlunni.
Sá, er þarna stjórnaði, sagði
mér frá innrásinni í Holland:
„Þangað til kl. 3, aðfaranótt
10. maí“, sagði hann, „gekk líf-
ið sinn vana gang. Við höfðum
haldið fast í lilutleysi okkar og
varast að gefa Þjóðverjum
höggstað á okkur. Þér hljótið
að skilja, að það er fyrsta boð-
orð stjórnar hlutlauss smáríkis,
að hún má ekkert gera, sem
annar ófriðaraðilinn getur skoð-
að sem stuðning við hinn. Þess
vegna hafnaði hollenska stjórn-
Árið 1937 var fjölgunin samkv.
manntali aðeins rúml. 800
manns, eða 0.7%, en 1936 rúml.
1000 manns, eða 0.9%, árið
1934 um 1400, eða 1.2%.
(Hagt.)
Bieskor henaDur
M i irekstir.
Slys varð í gær inni í Soga-
mýri á steinsteypta vegarkafl-
anum. Beið einn breskur her-
maður bana, en annar særðist
hættulega.
Slysið varð með þeim hætti,
að tvö mótorhjól rákust á og
féllu mennirnir, sem á þeim
voru á veginn. Rétt á eftir öðru
mótorlijólinu var enskur bill á
ferð. Var ekki hægt að stöðva
hann og ók liann yfir mennina
og bifhjólin.
Bresl flupél niliðir
við Hfiisjökiii.
Flugmennimir gengu
til bygða.
Kl. 6 síðdegis á fösíudag lagði
bresk flugvél af stað áleiðis til
Akureyrar. Þegar flugvélin var
ekki komin fram á laugardag
var farið að leita hennar í öðr-
um flugvélum og fanst vélin rétt
eftir hádegi hjá Hofsjökli.
Flugmennirnir sáu$t þá
hvergi nærri, en breskur leitar-
in ráðstefnu við herforingjaráð
Bandamanna.
Það fyrsta, sem sýndi að ekki
væri alt með feldu, var að til-
kynning kom um það kl. 3, að
óvenjulega mikið væri af flug-
vélum undan ströndum Hol-
ands. Menn óttuðust þó ekki
meira en venjulegt lilutleysis-
brot, sem mótmæla þyrfti kröft-
uglega, þangað til fregn barst
um, að þýslcar flugvélar hefði
varpað niður allmörgum segul-
duflum fyrir utan aðalhafnir
Hollands og sumar þeirra hefði
sprungið. Þá var enginn efi á
því, að stríð við Þjóðverja var
hafið.
Um dögun voru skyndilega
gerðar loftárásir á flugvellina í
Amsterdam, Rotterdam og De-
kooy og kveikt í flugskýlunum.
Þýsku flugmennirnir skutu úr
vélbyssum á hermennina um-
hverfis flugvellina og strax á
eftir var fjöldi fallhlífarher-
manna látinn svífa til jarðar í
nágrenninu. Hálfri stundu sið-
ar fóru herflutningaflugvélar
að lenda á flugvöllunum og
komu svo reglulega, að engu
var likara en hér væri um á-
ætlunarflug að ræða. Kl. 5 fyr-
ir hádegi var raunverulega búið
að umkringja Haag.
Þjóðverjar létu enga mínútu
líða til einskis og sýndu enga
miskunn. Fjöldi flugvéla þeirra
flaug lágt yfir ibúðahverfin og
flokkur fór þegar í stað austur í
Þjórsárdal í bifreiðum. Var
farið á þeim eins langt og liægt
var, en síðan farið á hestum.
í morgun fékk Visir þær upp-
Iýsingar, að flugmennirnir hefði
gengið lil bygða, lcomið að
Sandafelli, en þeir höfðu nauð-
lent um 55 km. frá þeim bæ.
Þetta óhapp atvikaðist þann-
ig, að flugvélin féll skyndilega
um 300 fet, og síðan bilaði
lireyfillinn. Var ekki hægt að
koma honum af stað aftur og
því ekki um annað að gera, en
að nauðlenda.
Breski leitarflokkurinn hélt
áfram til flugvélarinnar og
mun gera við hana.
W alter skepnin:
Valur 3 : Fram 0.
Old Boys 2 : 2.
Walterskepnin bjrjaði á því,
að leikur Fram og Vals
hófst kl. 2 /2 — hálftíma eftir
áætlun. Flestir leikir í sumar
byrjuðu stundvíslega og hefði
því átt að vera hægðarleikur að
láta þenna gera það sama.
Leikmenn virtust þó ætla að
bæta áhorfendum upp biðina,
því að í fyrri hálfleik var leik-
urinn mjög skemtilegur, hraður
og vel leikinn. Fram lék undan
vindi þenna hálfleik. Gekk á
stöðugum upphlaupum sitt á
hvað, en ekki lókst að skora
fyrri en á 30. mín. Annað mark-
ið kom um 10 mín. síðar.
Síðari liálfleikur var daufur
og eins og hugurinn væri liorf-
inn úr báðum liðum. í þeim
hálfleik tókst Val að skora i
þriðja sinn.
Bæði liðin voru upplögð í
fyrra hálfleik og léku vel, en í
síðara hálfleik varð deyfð þeirra
kastaði niður íkveikjusprengj-
um og skaut úr vélbyssum. Á
eftir þeim komu flugvélar, er
vörpuðu niður flugmiðum, þar
sem tilkynt var að borgin væri
umkringd og mótspyrna til
einskis. Þegar borgin varðist
eftir sem áður, var sprengjum
varpað á miðhluta hennar kl.
10 fyrir hádegi. Jafnframt barst
það út, að þýskt herlið hefði
farið yfir landamærin og þrem
klst. síðar tilkynti sendiherra
Þjóðverja utanrikismálaráðu-
neytinu, að Þýskaland ællaði að
hernema Holland. Ástæðan,
sem fram var borin, var sú, að
Bandamenn ætluðu að gera
innrás í Niðurlönd, með fullu
samþykki ríkisstjórnanna. —
Stjórnin svaraði þvi, að hún
teldi sig eiga í stríði við Þýska-
Iand.
I Rotterdam voru bardagarn-
ir harðastir. Þýsldr falIWífar-
hermenn náðu þar tveim brúm
yfir Maas og 300 hollenskir sjó-
liðar, sem ætluðu að hrekja þá
þaðan, til þess að eyðileggja
brýrnar, voru höggnir niður.
Þrátt fyrir seguldufl, gátu þó
hollenskir tundurspillar rutt sér
braut upp fljótið og hafið skot-
hríð á brýrnar. En það reynd-
ist ómögulegt að ná aftur þess-
um mjög hervægilegu stöðum
og um þetta leyti gerðu hundr-
uð þýskra flugvéla árás á borg •
ina.
til mikilla vonbrigða. — Þor-
steinn Einarsson var dómari.
Á undan þessum leik fór lram
Old boys-leikur milli Fram og
Vals. Honum lauk með jafntefli
2:2. — Áhorfendur voru sam-
mála um að sá leilcur hefði verið
leiðinlegur. Keppendur voru alt-
of góðir, en mótanefndin liafði
lofað sprenghlægilegum leik.
Maður druknar í
V estmannaeyjum*
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
Vestmannaeyjum, i morgun.
Um tvöleytið, í gær féll maður
útbyrðis og druknaði af vél-
bátnum Lundinn frá Vest-
mannaeyjum, er var að drag-
nótaveiðum við Súlnasker.
Atvikaðist þetta þannig, að
verið var að láta nótina útbyrð-
is og ætlaði maðurinn að lag-
færa hana eitthvað við borð-
stokkinn, en hrökk útbyrðis
með henni.
Bátverjar sáu honum skjóta
Lipp x'étt á eftir sem snöggvast,
en liann sökk aftur og náðist
ekki.
Bátverjar leituðu og slæddu í
langan tíma, en árangurslaust.
Blíðskaparveður var og gott í
sjó, en straumur mun liafa verið
mikill.
Maður þessi hét Óskar Jóns-
son, 21 árs að aldri og átti heima
að Hólum í Vestmannaeyum.
Skólastúlkur
geta fengið húsnæði og fæði
á góðu heimili í Reykjavík,
rétt hjá kvennaskólanum. —
Uppl. í síma 2801.
Yður mun veitast erfitt að
skilja hvernig svo fáir menn
gátu komið svo miklu fram á
svo skömmum tíma. Eg get að-
eins fullvissað yður um, að til
þess að geta ráðið niðurlögum
þessara innrásarmanna hefðum
við þurft að vera 5 gegn ein-
um. Jafnframt verðið þér að
hafa i liuga, að margir þessara
„Ioft-fótgönguIiðsmanna“ voru
dulbúnir sem hollenskir her-
menn, bréfberar, sporvagna-
stjórar og jafnvel sem prestar.
Ætlunin með þessu var að sá
ótta og tortrygni i huga fjöld-
ans. Hver ókunnugur maður gat
verið fjandmaður.
Það er ekki hægt að neita því,
að mörg brögð Þjóðverja voru
djarfleg og ný af nálinni. T. d.
skipaði þýsk sveit, í hollenskum
einkennisbúningum sér fyrir
aftan hollenska sveit nálægt
Haag. Þjóðverjarnir hófu svo
skyndilega skothríð á Hollend-
ingana og feldu fjölda þeirra,
áður en komst upp um bragð
þeirra.
Þegar það varð ljóst, að Hol-
land var glatað, fóru þúsundir
Hollendinga að dæmi drotning-
arinnar og flýðu til Bretlands,
þar sem þeir halda baráttunni
áfram. Vilhelmina drotning hef-
ir gefið okkur það eftirdæmi,
sem við munum fylgja þar til
yfir lýkur."
HallBjÖrg' Bj*nwdMir
Swing-concert
Jack (|uiiid
með 7 manna hljómsveit, aðstoðar
Miðvikudagfiu1 kl. ¥.15
í GAMLA BÍÓ.
Aðgöngumiðar í Hljóðfærahúsinu. — Sími 3656.
Hollendingar berjast áfram
\