Vísir - 24.09.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
30. ár.
Reykjavík, þriðjudaginn 24. september 1940.
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri S línur
Afgreiðsia
220. tbl.
De Gaulle hefur sókn í
Véstur-Afríku með
tilstyrk Breta.
Eiut óvíst um iii'slitiu.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Það var gefið í skyn fyrir nokkuru, að De Gaulle og lið lians, „hinir frjálsu
Frakkar“ myndu bráðlega fara að veita Bretum virka aðstoð í styrjöldinni.
Þetta var boðað fyrir skemstu, en áður höfðu ýmsar nýlendur Frakka í Af-
ríku og víðar, gengið í lið með De Gaulle. Það er nú kunnugt orðið, að De Gaulle er
kominn til Dakar í Vestur-Afríku með herafla frjálsra Frakka, og er hann studdur
af breskri flotadeild, og hófst orusta við Dakar í gær. De Gauíle stjórnar sjálfur
hernaðaraðgerðunum. ' t*%-'
' *. ' _ »3,f y;■■~w
1 tilkynningu frönsku stjórnarinnar i Vichy segir
svo:
De Gaulle er kominn til Dakar á herskipi með bresk-
um lierafla, sem hann sjálfur stjórnar. Þegar herskip-
ið var komið til Dakar setti De Gaulle landstjóra Frakka
úrslitakosti, og krafðist þess, að nýlendan gengi í lið
með hinum frjálsu Frökkum og Bretum. Þessari kröfu
var neitað og hóf ])á breska flotadeildin skothríð á
frönsku virkin.
I hinni bresku flotadeild er flugvélastöðvarskip og’ allmörg
beitiskip, og komu þau úr suðri frá Bathurst, til þ'ess að gera
árásina.
Bresk flotadeild fór frá Gibraltar fyrir 10 dögum, þegar það
varð kunnugt, að franska stjórnin hefði sent 6 herskip áleiðis
til Dakar. Breska flotadeildin fór til Bathurst og hóf þá fyrst
hernaðaraðgerðir, er þrjú frönsk herskip leituðust ,við að fara
frá Dakar til Libreville fyrir nokkrum dögum. Bretar hófu skot-
hríð í gær á bæði Evrópumannaborgina, Cape Vert, þar sem 3000
Evrópumenn búa, og einnig á leirkofaþorp blökkumanna, enn-
fremur loftskeytastöðina, landstjórahúsið í Cape Vert, og Wak-
an-flugstöðina i 10 mílna fjarlægð, en þar er öflug flugflota-
deild. Ennfremur var skótið á mikilvæga járnbrautarendastöð
fyrir norðan St. Louis á leiðinni til Bamako og Nigerdalsins.
A. m. k. 60 menn biðu baná eða særðust alvarlega í skothríð '
inni, sem stóð enn yfir kl. 6 síðdegis.
Það er nú kunnugt, að sjö frönsk herskip í Dakar, þar á meðal
hið mikla orustuskip Richelieu, sem áður skemdist, en er þó
ekki með öllu óvígfært, hefði svarað skothríðinni. Hin eru 3
beitiskip og 3 tundurspillar.
Fregnir eru ókomnar um úrslit í þessari orustu, og stafar það
af því, að loftskeytastöðin eyðilagðist í skothríðinni. Herskip
þessi snéru aftur, er þau komust að því, að breska flotadeildin
nálgaðist.
Það er talið, að flotadeil Breta
sé öflugri en liin franska deild,
senx þarna er fyrir.
Á fundi fi’önsku stjórnárinn-*
ar í Vicliy í gær var ákveðið að
veita hei’naðarlegt viðnánx á-
fram. Baudoin, utanríkisnxála-
x'áðherra Frakka tilkynti hlaða-
mönnum í gær, að árásiix yrði
ekki skoðuð senx styi’jaldarefixi,
en Frakkar nxyndu vei-ja sig og
væx’i þeir í öllu um það færir.
Frakkar lxalda þvi fram, að
Dakar sé óvíggirt horg, og því
sé óverjandi, að ráðist var á
hana, en Bretar henda á, að hér
sé um ramlega víggirta flota-
höfn að ræða. Er borgin einnig
mikilvæg vegna siglinga yfir
Atlantshaf. Borgin er xxxikil
útflutningshöfn og aðsetur ný-
lendustj órnarinnar (f r öixslcxx
Vestur-Afríku).
Talið er, að ef sókn De Gaulle
og Breta í Dakar gengur að
óskuixx, muni það lxafa íxxikil á-
In-if í þeinx nýlendxxm Frakka,
sem emx fylgja Vichy-stjórnixxni
að málum.
Það er búist við því, að breska
flotamálaráðuneytið muni fljót-
lega gefa út tilkynningu um
hemaðaraðgerðirnar við Dakar,
en enn sem komið er er ekki
kunnugt hvemig viðui'eigninni
lyktaöi. í} Lundúnarfregnum er
bent á, að ef tilkynningar Vichy-
stjómarinnar séu bornar sanx-
an, komi I ljós, að þær stangist
á, og Bretar halda því fram, að
De Gaulle hafi átt talsverðu
fylgi að fagna í Dakar.
MIKLAR HANDTÖKUR
í KAIRO.
Italir handteknir 1 þúsundatali.
London í moi'gun.
I gærkveldi hárust fregnir
unx það frá Kairo, að egipska
sljóx’ixin liefði fyrirskipað, að
handtaka nxildnn fjölda ítala, í
Kairo og víðar. Er þetta talið
fyrix'hoði þess, að Egiptar ætli
að láta til skarar skríða og fara
í sti-íðið m.eð Bretum gegn ít-
ölum. I Kairo einni vorix hand-
teknir 7000 ítalir og vorn þeir
fluttir í kyrrsetustöðvar.
ÞAÐ ER ENN BARIST I
FRANSKA INDO-KÍNA.
London í morgun.
Fregn frá Shanghai herjjiir,
að samkvæmt áreiðanleguixi
Ixeimildum lxafi enn verið Ixarist
á landamærum Franska Indo-
Kína snemnxa í morgun. Frakk-
ar hafa flutt franskar konur og
hörn frá_ landanxærahéruðun-
um.
Ceorg Bretakon-
ungur ílytur
ræðu.
• o~
Ný heiðursmerki,
Einkaskeyfi frá United Press.
London í morgun.
Georg VI. Bretakonuixgur
flutti í-æðu í gær og var henni
útvarpað. Talaði lxamx í Buck-
inghamliöll og' heindi nxáli sínu
aðallega til Lundúnabúa, vegxia
loftárásamxa, sem þeir liafa orð-
ið fyi'ir, en eiixixig til allra
þeirra, í borgum og þorpunx,
sem við slík örlög eiga að bxxa,
og fór konungur samúðar- og
lofsorðum um þrek og störf alls
þess fólkSj svo og hjálparliðsins,
liers, flughers og flota. Konxxng-
ur ræddi og stuðning og sam-
úð frá öðruixx löndunx, Banda-
ríkjununx og sanxveldislöndun-
unx, mælli samúðarorðxuxi til
harnanna, sexxx fórxxst, er breska
fai’þegasldpinu var sökt fyi'ir
viku siðaxx, og kvað árásina á
skipið sanna öllunx, hvaða öfl
það væi'i, senx Bretar ætti í
höggi við. Konungur kvað Eng-
laixd standast allar árásir. Eng-
land verður altaf til. — í ræðu
sinni hoðaði konungur, að stofix-
að yrði til útgáfu tveggja lieið-
urspeninga, Gcorgs-krossins og
Geoi'gs-iieiðursnierkisins. Ge-
orgs-krossinn verður veittur
borgurum, konum sem körlunx,
fyrir hin nxestu afrek við hjálp-
ax'- og björgunarstarfsemi o. s.
fi’v., og gengur næst Victoi'iu-
krossinum, senx er nxesta lieið-
ursmerki, sein menn geta feng-
ið. Georgs-heiðixrspeningurinn
verður veittur fyrir minni af-
relc og vel unnin störf.
í ræðulok bað konungur þjóð-
ina að setja ti’aust sitt á guð og
eigin lífsþrótt.
Iifflirtiur færasl ei
i ðikia yfir Miaili.
Einkaskeyti frá Uixited Press.
London, í morgun.
Það var tilkyxxt í London laxist
fvrir hádegi, að Þjóðvei'jar hefði
gert itrekaðar tilraunir til þess
að senda stóra flugvélaliópa imx
yfir strendur landsins. Snemma
í morgun reyndu unx 100 þýskar
flugvélar að komast inn yfir
strendur Keixt og vaktiþað mikla
athygli, að flestar flugvéiarnar
voru orustuflugvélar, eða 83.
Dokuðu mai'gar við, til þess að
vera lil taks að aðstoða hinar,
ef til undanlialds kæmi, enda
varð sú fljótt reyndin. Hið sama
gerðist, þegar þýskar flugvélar.
flugu inn yfir Tlxamesarósa i
morgun. Þeinx var dreift nxeð á-
kafri skothríð úr loftvarnabyss-
xxnx og er henni lank komu
breskar sprengjuflugvélar og
rákxi flóttann. Þriðja árásin var
gerð nokkuru síðar, en þá liöfðu
engar sprengjuflugvélar komist
vfir London, en það virðist ]xó
Iiafa verið markmið alli'a þess-
ara flugvélahópa, að komast
þangað. Tvær aðvaranir um
loftárásir voru gefnar í London
í nxorgun og stóðu báðar stutt.
— A. m. k. 11 þýskar flugvélar
voru skotxxar niður í gær yfir
Bretlandi. — Skothríðin úr loft-
varnabyssunum var svo áköf, að
sára fáar þýskar flugvélar konx-
ust inn yfir íxiiðlxluta horgarinn-
ar, en þar urðu þó nokkurar
skemdir, og talsverðar skenxd-
ir á húsunx, íbúðar og verk-
snxiðjuhúsum, í úthverfunum
og hoi’g einni í suðausturhluta
landsins, og nokkrum 'öðrunx
stöðum. Allmargir menn sœrð-
,ust og nokkrir biðu bana.
Mes!i loitírái á
Berlín í nótt m !i.
EINKASKEYTI FRÁ U. P. —
London í morgun.
Skönxnxu fyrir íxiiðnætti síð-
astliðið voru gefin merki unx
það að loftárás væri yfirvofandi
í Berlín. Loftárásin stóð til kl.
3,30 i nótt. Nokkrar breskar
flugvélar vörpuðu sprengikúl-
unx og íkveikjusprengjxxm, yfir
úthverfin.
í fregnunx, frá London segir,
að þelta sé mesta loftárásin,
senx gerð hafi verið 'á Berlín
það sem af er styrjöldinni, og
liafi hún staðið í fullar 3 klst.
Sprengjum var varpað á íxxið-
Iiluta Berlínai'borgar og önnur
eins skothríð úr loftvarnabyss-
unx borgarinnar hefir aldrei
lieyrst. — Þjóðverjar halda því
fram, að venju, segir í bresla'i
tilkynningu, að ekkert lieniað-
ai'Íegt tjón hafi orðið.
Breskar sprengjuflugvélar
gerðu eimtig árásir á allar Erm-
arsundshafnii', sem Þjóðvei'jar
hafa á valdi sínu, milli Dunku-
ei-que og Boulogne. Konxu þar
upp miklir eldar og á ströndum
Englands, hinum xxiegin við
sundið, stóðu menn í hundraða-
tali og horfðu á eldana.
Veðursldlyrði i gæi'kveldi til
innrásar voru hin ágætustu, en
ekki notuðu Þjóðverjar sér það.
SKIPASMÍÐAR VIÐ TYNE.
Saxxikvænxt tilkynningxx frá
Lloyds í London 20. sept. hefir
engin stöðvun orðið á skipa-
snxíðum við Tyne. Er þar unn-
ið af nxesta kappi og hefir fram-
leiðslan það sem af er þessxx
ári verði íxxeii'i en mörg undan-
gengin ár. Er vei'ið að smíða
fjölda mörg lierskip, og að axxki
nxikinn fjölda flutningaskipa.
Verð á olíu og bensíni
lækkar næstu daga.
Undanfarið hafa farið fram
umræður milli Verðlagsnefndar
og olíufélaganna um verð á olí-
um og bensíni.
Stóðu umi'æður þessar yfir
franx á laugardagslcvöld, en
seinni liluta dags í gær lxarst
olíufélögununx bréf frá verð-
lagsnefnd, þar sem liún getur
jiess, að hún geri þáð að tillög-
um sínum, að verð á bensíni
skuli lækka úr 50 aururn í 47
aura lítx'inn og hráolia úr 27
aurum i 20 l/> eyri, en ljósaolía
hækkar úr kr. 395 í kr. 400 fat-
ið.
Alþýðublaðið hirti í gær frétt
uni það, að verðið myndi lækka
nú þegar, og Iiafði olíufélögun-
um þá ekki boi'ist bréf verð-
lagsnefndar. Þar sem hér er að-
eins unx tillögur að ræða frá
hendi verðlagsnefndar, hefir
fregn Alþýðuhlaðsins unx verð-
lækkunina ekki við full rök að
styðjast. Hinsvegar má ganga út
frá því, að verð á ofangreindum
vörutegundum lækki næstu
daga, og þá sennilega frá næstxi
mánaðamótum.
SPÁNVERJAR TREGIR?
Bresk blöð segja, að von
Rihhenti'op hafi ekki verið að
flýta sér neitt lieinx, þótt Sei-r-
ano Suner, innanrikisráðherra
Spánar liafi heðfð eftir honum.
Þjóðverjar virðast ekki eins ör-
ug'gir unx það og áður, segir
Tinxes, að SpánverjaV hlaupi til
og hagi utanríkisstefnu sinni að
geðþótta möndulveldanna. ■—
Snner liafi ekki verið eins
mjúkur og þeir ætluðu. Þegar
hann kom hafi verið tilkynt, að
hann kænxi til mikilvægra um-
ræðna, enda þótt Spánverjar-
segi, að hann hafi einvörðungu
farið þangað senx leiðlogi falan-
gista. Blöðin í Bei'lín sögðu, að
Spánn nxundi í öllu fylgja
möndulveldunum, og að innan-
rikisnxál Spánar liafi vei'ið
rædd, en þess er þegar farið að
gæta, að blöðin eru farin að
slcifta um tón. Tinxes segir, að
Suner liafi komið franx af lióg-
værð og gætni. 0
INDOKÍNA.
Það er nú kunnugt, a. m. k.
tvær japanskar flugvélar voru
skotnar niður í bardögunum í
Franska Indokína i gær. Japanú'
segja, að mótspyrnunni sé lokið,
en aðrar fi'egnir hei’ma, að bai'-
dagar lialdi áfi'anx. Japanir segj-
ast ekki ætla að hei’nema Indo-
khia. Það vekur mikla atliygli,
að Baudoin utanríkismálaráðh.
frönsku stjórnarinnar, lief-
ir ekki feíxgið leyfi til þess að
llmlerilardaoari
ÞRIÐJUDAGUR:
1. Leiðbeiningar í umferðar-
reglum veittar almenningi
á götum úti.
2. Sýning í búðarglugga Jóns
Björnssonar & Co. — í
Bankastræti. .
3. Bæklingi, með fjölda um-
ferðarmynda til leiðbein-
ingar, úthlutað ókeypis.
4. Skilti á nokkrum fjölförn-
um gatnamótum, er sýna
fjölda umferðarslysa á
þeim gatnamótum síðast-
liðið ár.
5. Námskeið fyrir hjólreiða-
menn. Væntanlegir þátt-
takendur gefi sig fram í
dag á lögreglustöðinni eða
skrifstofu Slysavarnafél.
Fiskur liækkar i verði.
Vegna verðhækkunar á fiski
erlendis hefir Fiskimálanefnd
ekki séð sér annað fært, en á-
kveða einnig allverulega hækk-
un á fiski hér heima.
Vei'ð fiskjar hér í bænum
nxun verða senx hér segir eftir-
leiðis:
Nú ÁtSur
kr. kr.
Rauðspretta (ófl.) ..... 1.60 , 1.00
Ysa .................... 0.60 0.50
Þorskur ................ 0.50 0.40
Suiálúða................ 1.50 1.20
Nætursaltaður fiskur ... 0^0 0.60
Reyktur fiskur.......... 1.00 0.80
Reykt ýsa .............. 1.30 1.10
Vsa beinlaus m. roði .... 1.25 1.00
Ysa beinl. og roðflett ... 1.50 1.20
Þorskur beinl. m. roði .. 1.10 0.80
Þorskur beinl. og roðfl. . 1.30 1.00
Verð í lieildsölu vei'ður sem
hér segir:
Nú Áður
kr. kr.
Rauðspretta 1. fl.......1.60 1.10
----- 2. fl.........: 1.00 0.65
----- 3. fl.......... 0.50 0.20
Þorskur .................. 0.25 0.15
Vsa ...................'.. 0.35 0.20
Smálúða .................. 1.10 0.80
Sólkoli nr. 1 ........... 1.60 1.00
— nr. 2 ............. 1.00 0.60
— nr. 3 ............. 0.50 0.20
Verð á öðrum fisktegundum
hefir enn ekki vei-ið ákveðið, en
má telja víst, að það hækki lxlut-
fallslega við annan fisk.
liafa herafla í Franska Indokina
með innrás fyrir augum, heldur
til styi'ktar liði Japana i Kanton,
ef það yi-ði að liörfa undan.
Manntjón Frakka i Dong-
Dong var um 130, segir í jap-
anskri tilkynningu, en Japana
lítið. Auk þess handtóku Japanir
á þinðja lxundrað innfæddra
hermanna.
Hjólið ekki
í hópum qm
göturnar!
)