Vísir - 25.09.1940, Side 1

Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
. Gjaldkeri 5 linur
Afgreiðsla
Reykjavík, miðvikudaginn 25. september 1940. 221. tbl.
Þjóðverjar setja lið
á land í Finnlandi - -
Herflutning'ar um Finnland til
Morðnr-lVoregs.
EINKASKÉYTI frá United Press. London í morgun.
Il^regn frá Helsingfors hermir, að Þjóðverjar hafi
* í gærkveldi „sett lið á land“ í borginni Vasa í
Finnlandi. Fregnin um þetta kom finsku þjóð-
inni algerlega á óvænt, og má fullyrða, að almenningur
hafi lítið sem ekkert um kröfur Þjóðverja vitað, fyrr
en tilkynning um samkomulag milli Finna og Þjóð-
verja var birt í gærkveldi.
Það er ekki kunnugt hversu mikið lið Þjóðverjar
settu á land í Vasa en það er talið víst, að þeir muni
setja þar meira lið á land.
Að því er virðist er það markmið Þjóðverja, að senda
lið til Norður-Noregs um Finnland framvegis af því
að sú leið er styttri og hættuminni en leiðin um Oslo.
Er þess ekki langt að minnast, að sökt var þýsku her-
flutningaskipi á leið til Noregs, og var talið, að aðeins
um 100 menn af um 400, sem á skipinu voru hefði
bjargast.
Samkvæmt hinni oþinberu tilkynningu fer nú fram
^lutningur á herliði sem fær heimferðarleyfi eða er að
koma úr heimferðarleyfi, og flutningur á birgðum
milli Þýskalands og Norður-Noregs, um Finnland. Tek-
ið er fram, að þetta sé leyft undir vissum kringumstæð-
um og að sérstakt eftirlit skuli haft með þessum flutn-
ingum.
Meginhluti finsku þjóðarinnar vissi ekki um þetta
samkomulag fyrr en menn lásu um samkomulagið og
herflutningana í blöðunum í morgun.
Feikna harðar loítárásir
á London J_ gærkveldi.
Þyngri sprengikúlur en áður
notaðar. — Ógurlegt tjón.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Þjóðverjar hófu loftárás á London í gær sem feikna eigna-
tjón varð af á ýmsum stöðum í borginni, en sprengjum var
einnig varpað á staði í nánd við London. Eignatjón varð gífur-
legt á ýmsum stöðum. Varð tjónið meira en áður vegna þess,
að varpað var niður þyngri sprengjum en áður, sumstaðar
sprengikúlum af þyngstu gerð, og einnig íkveikjusprengjum. —
Bráðabirgðaskýrslur herma, að varpað hafi verið sprengjum
á um 40 hverfi í borginni, og leituðust Þjóðverjar við að komast
Inn yfir miðhluta borgarinnar. Var mörgum sprengjum varpað
á hverfin í nánd við miðhluta borgarinnar.
Woolton lávarður, malvæla-
ráðherra, gat þess í ræðu í
fyrradag, að tjónið af loftárás-
um Þjóðverja væri ekki meira
en það, hvað matvæli snerti, en
að liægt væri að vinna það al-
gerlega upp, ef allir íbúar Bret-
lands sleptu einni einustu mál-
tíð. í tilefni af þessu birtir
,,Times“ eftirfarandi hugleið-
ingar:x
„Það er ekkert dænri nærtæk-
ara ura það, hve áhrifalausar
loftárásir Þjóðverja eru,'en það,
hve litt þeinx hefir tekist að
liindra aðflutninga á matvælum.
Af öllunx þeim fii’nunx matvæla,
sem liggja geymd við Lundúna-
liöfn, hefir þeinx ekki' tekist að
eyðileggja neitt’ að ráði, en alt
tjónið samtals svarar til einnar
análtiðar fyrir alla þjóðina.
Matvælaástandið er nú hetra
en það hefir xxokkur sinni verið.
Uppskeran hefir verið nxeiri en
dænxi eru til áður. Aðflutningar
ei-u tryggir, þvi að aldrei fyr
höfum vér átt yfir jafnmiklum
skipaflota að ráða. Dýrtíðin er
viðráðanleg. Vísitalan er 66%
hærri en i júlí 1914, og hefir
hún staðið í stað í síðustu þrjá
nxánuði, þrátt fyrir liækkuð vá-
tryggingargjöld, auknar launa-
greiðslur í landbúnaði o. s. frv.
Vér getunx því litið veturinn
björtunx augum, því að vér er-
uixx betur undir hann búnir en
síðasthðinn vetur, þrátt fyrir
það að vér þui’funx nú, að sjá
miklum fjölda flóttamanria frá
ýmsum löndunx fyrir nauð-
synjunx, auk þess senx vér höf-
unx meiri heimalier en nokkru
sinni fyr í sögu Bretlands.“
Einkaskeyti frá United Press.
London í nxorgun.
1 gæi-kveldi voru birtar til-
kynningar í London um árásirn-
ar á Berlín í fyrrinótt. Fregnir
þær, sem nú liggja fyrir hendi
sýna að aldrei hefir verið gei’ð
eins hörð árás á Berlín og i
þetta skifti og segja Bretar
sjálfir, að þeir hafi sent fleiri
flugvélar til árása en nokkuru
sinni. Eldur konx upp á fjölda
nxörgum stöðunx í borginni og
ægilegar sprengingar urðu.
Sprengingar urðu og eldur koixx
upp í a. nx. k. fimnx rafmagns-
stöðvum og gasstöð. Skemdir
urðu á járnbi’autum, Tempelhof
flugstöðinni o. s. frv. — Árásir
voru einnig gerðar á fjölda
nxarga aðra bæi, flugstöðvar við
Eystrasalt og flugvelli í Þýska-
laixdi, og loks á allar innrásar-
bækistöðvarnar við Ermarsund.
Hvað er að ger-
ást í Dakar?
Einkaskeyti frá United Press.
Einkaskeyti til Vísis.
I gæi’kveldi var tilkynt í Lon-
don, að ekki væri unt að skýra
frá hernaðaraðgerðunum við
Dakar nxeðan þær stæði sem
hæst, en Frakkar tilkynna, að
tilraunum Breta til þess að setja
lið á land hafi vex-ið hrundið.'
Sanxkvænxt tilkynningu, senx
gefin var út í aðalstöð De Gaulle
i Londou, fór liann til Dakar á
þrenxur frönskunx skipum,
studdur af breskri flotadeild.
Fór De Gaulle til Dakar að
beiðni Frakka þar, sem vildu
ganga í lið nxeð hoixum. Sendi
De Gaulle samningamemx i land
og fóru þeir óvopnaðir í íxxótor-
hát. Eimx samningsmaixnanna
er barnabarn Foclxs marskálks.
Iföfðu samningamenn uppi
livítt flagg, en það var skotið á
þá og sneru þeir þá við. Tveir
samningaménn særðust. Siðar
gerði De Gaulle fi-iðsamlega til-
raun til þess að setja lið á laxxd.
En skotið var á liðið og hætti þá
De Gaulle við þetta, til þess að
Frakkar berðist ekki inrtbyrðis,
en siðar var lcunnugt, að Bretar
héklu áfranx liernaðaraðgerð-
unx, en neitað að þeir hafi reynt
að setja lið á land. í tilkynningu
frá aðálstöð de Gaulle er því
lxaldið fraixx, að þegar i júlí lxafi
þýskir og ítalskir yfirfoi’ingjar
farið að konxa til Dakar og hafi
þeir tekið öll yfirráð flugstöðv-
ariunar í shxar hendur. Hafí
Þjóðvei’jar ætlað að íxá Dakar á
sitt vald og hefja póstflugferðir
á ný við Suður-Afríku.
Frh. erl. frétta bls. 4.
Þjóðverjar og Japanir
gera með sér varnar-
bandalag.
EÍNKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. —
X
i Ríkisstjói’nir Þýskalands og Japan hafa að undanförnu rætt
urri varnarbandalag milli Þjóðverja og Japan, er kæmi til fram-
kvænxda, ef Bretar og Bandamertn skyldi auka samvinnu sína í
Austur-Asíu. Náðst hefir samkomulag í grundvallaratriðum.
Er talið, að Japanir hafi byrjað viðræður við þýsku stjórnina
unx þetta mál, er það fregnaðist, að Bretar kynnu að láta Banda-
ríkin fá afnot af flotahöfninni í Singapoi’e, og hafi japanska
stjórnin þá ákveðið að hverfa frá þeirii stefnu, að taka engan
þátt í stríði Evrópuþjóðanna, sem nú virðisl, ætla að breiðast út
um allan heim. — Einkafulltrúi iHitlers hefir samkvæmt sunx-
um fregnum gert bráðabirgðasanxkomulag við Japani, og er
þar miðað að því að samvinna Japana og Þjóðverja hafi þau
áhrif, að áhrifa Bandaríkjanna gæti sem minst út á við, einkan-
lega í Suður-Ameríku og Austui’-Asíu.
Árásin á
Gibraltar.
Loftái’ás var gerð á Gibraltar
í gær og var varpað mörgum
spi’engjuixi. Fregixir um árás
þessa eru að sumu leyti óljósar
en kiimxugt er, að Darlan flota-
málaráðherra gaf í gær iit dags-
slvipan til landhers, sjóliðs og
fiughers Frakka, þar sem hann
komst svo að orði, að árás á
hagsjnuni Frakka liafi vei’ið
lxi’undið, og gagnnáðstafanir
gerðar, en Petain þakkaði land-
stjóranum íDakar hollustu sína,
er hann varði Dakar fyrir De
Gaulle og Bretunx.
í þýskunx fregnunx segir, að
120 franskar flugvélar fi’á Mai’-
okko liafi gert loftái’ásina á Gi-
braltar. Varpað var niður um
100 spi’engjuixx.
Heilan mánuð i
lifshættu.
Loftárásir á hverri einustu nóttu -
Viðtal við Pétup B randsson loftskeytamann.
„Brúarfoss“ er fyrir skömmu kominn frá útlöndum. Tíðinda-
maður Vísis hafði tal af loftskeytamanni skipsins, Pétri Brands-
syni, og sagðist honunx svo frá:
„Við komunx lil Liverpool þ.
26. fyrra mánaðar, eftir ágæta
ferð.“
„Urðuð þið ekki varið við
miklar skemdir, er þið komuð
þaixgað ?“
„Nei, það urðunx við íxú ekki,
en eftir að við komum þangað,
var loftvarnamei’ki gefið liverja
einustu nótt og stundum voru
hax’ðar sprengjuárásir gerðar
úr sprengjuflugvélunum
þýsku."
„Á hvaða staði beinust loft-
áfásirnar helst?“
„Að höfnini, eftir því senx
nxér virlist. Það konxu allmarg-
ar sprengjur niður á höfnina,
án þess að gera nxjög nxikið
tjón.“
„Sáuð þið skip farast?“
„Nei, við sáum eitt laskast,
en ekkert farast.“
„Féllu sprengjur í námunda
við Briiarfoss?“
„Það féll sprengja i á að giska
10 nxetra fjai’lægð frá okkur,
en lxún sakaði okkur ekki. Auk
þess féll eldsprengja ekki laixgt
frá ökkur, en hún olli ekki
neinu tjóni, að eg fengi séð.“
„SáuiT þið ekki loftbardaga?“
„Það sáunx við reyndar ekki,
en við sáum eina flugvél skotna
niður af loftvai’nabyssu. Okkur
sýndist liúix falla niður yfir út-
hverfi borgarinnar.“
„Hvernig var landgöngu yklc-
ar liáttað?“
„Við fengunx að fara i land
strax á íxxorgnana og vera i landi
til kl. 11 á kvöldin, en stundum
Ui’ðum við að fara í loftvarna-
byi’gi uppi í borginni og urðum
að dvelja í þeinx fram eftir nótt-
inni.“
„Hvernig hagaði fólkið sér í
loftvarnabyrgj ununx ? Var það
nxjög hrætt?“
„Nei, yfirleitt var fólkið nxjög
rólegt og það bar ekki á ótta
hjá þvi, svo að það sæist. Hins-
vegar var auðsjáanlegt, að það
þjáðist af svefnleysi og það
gerði ítrekaðar tilraunir til að
sof% í loftvarnabyrgjununi. En
bæði var það, að byrgin voru
ekki útbúin með það fyrir aug-
um, að fólk svæfi í þeinx, né
lieldur var svo rúmt í þeim, að
fólk gæti hallað sér út af.“
„Sáuð þið íxiiklar skemdir í
boi’ginni?“
„Að vísu nokkrar, en ekki
nærri eins nxiklar og lætin —
eða réttara sagt ólætin — gáfu
til kynna. Annars er nxjög
hættulegt að vera þarna á fei’li,
og’ ekki aðeins fyrir sprengjum
flugvélanna, lieldur lika fyrir
kúlnabrotunx loftvarnabyss-
anna, sem rignir venjulega yfir
borgina á meðan loftárás stend-
ur yfir. Þessi kúlubrot — ef þau
eru stór, geta fai’ið i gegn unx
þrj ú þilför á skipi.“
„Féllu ekki nein slík brot á
Brúarfoss?“
„Jú, en ekki stór. Þau kvörn-
uðu lítilsháttar úr þilfarinu, en
ekki neitt-að ráði.“
„Hvei-nig gekk ferðin heim?“
„Ágætlega og við urðum
einskis varir, nenxa við fundunx
tvo björgunarbáta á leiðinni.
Anrian alveg tónxan, en í hinunx
var eitt lík, en ekki vissum við
af hvaða skipi þeir voru.“
Viðtal við Svein Ingvarsson forstj.
Sveinn IngVarsson forstjóri
er nýkominn hingað til bæjar-
ins, og náði Vísir tali af honum
senx snöggvast í morgun.
Sveinn lét vel yfir för sirini,
en svo sem getið hefir verið fór
liann til Englands til þess að
ganga frá sanxningum unx kaup
á hifi’eiðum og lá ákveðið til-
hoð fyi’ir er hann fór að’ lieim-
an. Er til kom reyndist tilboð
þetta ekki aðgengilegt, og hvarf
Sveinn þvi frá þeim kaupunx, en
leitaði fyx’if sér um önnur. Stóð
svo á, að í Leith lágu unx þess-
ar mundir á annað hundrað bíl-
ar, sem breska eftirlitið liafði
stöðvað flutning á, en fara áttu
til Svíþjóðar. Setti Sveinn -sig í
samband við erindreka sænsku
stjörnarinnar, og festi kaup á
bifreiðum þessuni, 108 að tölu,
' nxeð mjög hagkvæmu verði.
Telur forstjói’inn að munað
liafi um kr. 900 á liverjum bil
miðað við það verð, senx slíkir
bílar eru nú seldir fyrir á mark-
aðnum.
Bílarnir nxunu konxa hingað
til lands með næstu skipum.
Eru þeir ósamsettir og ónxál-
aðir og verður gengið frá þeixn
að öllu leyti hér heinxa.
Blaðið inti forstjórann eftir
för lians tilBretlands, en í Lond-
on dvaldi liann dag. frá 26. ág.
til 18. september, einmitt með-
an mestu loftárásirnar stóðu
yfir:
„Það er mín skoðun“, sagði
forstjórinn, „að fregnir þæi’,
sem frá Brellandi berast um
liernaðaraðgerðirnar séu nxjög
ábyggilegar, og dænxi eg þar út
frá því, senx eg liefi sjálfur séð
Frli. á bls. 2,