Vísir - 25.09.1940, Blaðsíða 2
VISIR
‘DAGBLAB
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson
Skrifst.: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12
(Gengið inn frá Ingólfsstræti)..
Símar 1 6 6 0 (5 línur).
Verð kr. 2.50 á mánuði.
Lausasala 10 og 25 aurar.
Félagsprentsmi'ðjan h/f.
Sigri hrósandi!
ÍMAMENN eru sigri hrós-
andi. Og hvers vegna,
spyrja menn? Einhver mundi
svara, að það væri líklega vegna
kjöthækkunarinnar. Jón Árna-
son framkvæmdarstjóri skrifar
einkar hógværa grein um það
mál í Tímánn í gær og lýsir þar
hugulsemi sinni í garð launa-
manna i öllum stéttum. Blöð-
in í Reykjayík liafa verið svo ó-
svífin að minnast á dýrtíðina í
samhandi við kjöthækkunina.
Og Jón er stórlega hneykslaður:
„Það virðist mega draga þá á-
lyktun, út af hugleiðingum
þessara hlaða, að það sé skylda
hænda, hvað sem afkomu þeirra
sjálfra líður, að sjá launastétt-
unum fyrir ódýru kjöti.“ Já,
mikið hafa launastéttirnar níðst
á hændunum um kjötverðið á
undanförnum árum! Maður
skyldi ætla, að hændur liefði
verið neyddir til að selja kjötið
hér innanlands miklu lægra
verði en á erlendum markaði.
Allir vita hvernig þessu liefir
verið háttað. „Launastéttirnar“
hafa orðið að borga kjötið
miklu liærra verði, en fáanlegt
var annarsstaðar, livað sem
afkomu þeirra siálfra hefir
liðið.
En það er skakt til getið .að
Tímamenn séu sérstaklega
„sigri hrósandi“ yfir kjötverð-
inu. En hvað er það þá, sem
kemur þeim til að takast á loft
og berja bumbur á þessum tím-
um? Jú, sennilega gleðin yfir
því að sjiálfstæðismenn skyldu
rétla þeim hendina, þegar þeir
voru að sökkva og ánægjan yfir
því, að fá að starfa með þess-
um lífgjöfum sínum. En þetta
er heldur ekki rétt til getið.
Tíminn segir í gær að harátta
Sjálfstæðisflokksins „stríði á-
berandi“ gegn hagsmunum
hænda. „Er engin fufða —-
segir hlaðið — þótt bændur
vilji ekki kyssa á vöndinn og
vinna í þágu Sjálfstæðisflokks-
ins — flokksins, sem vinnur
eftir megni gegn kaupfélögun-
um, flokksins sem hamast gegn
sanngjarnri verðhækkun á
helStu afurðum þeirra, t. d.
mjólk og kjöti og skipulegri
sölu þeirra afurða, flokksins,
sem kallar jarðrækíar- og hygg-
ingarstyrki til bænda ölmusur
og hefir sýnt að hann notar
fyrsta tækifæiáð til að svifta
bændur öllum styrkjum, flokks-
ins, sem verndar stórgfóða-
menn frá útsvari og sköttum,
en berst fyrir því að velta byrð-
unum yfir á þá fátækari, flokks-
ins, sem skrifar eitt fyrir bænd-
ur og annað fyrir kaupstaða-
búa og lælur einn af þingmönn-
um sínum fíflast með málefni
bændanna, flokksins, er heldur
bændur svo fávísa, að þeir sjái
ekki gegnum blekki n garnar og ó-
virðir þá hvað eftir annað með
ýmiskonar „mosagreinum“.
Nei það lítur ekki út fyrir að
Tímamenn séu „sigri hrósandi“
yfir samstarfinu við Sjálfstæð-
isflokkinn. En hvað er það þá?
Jú, auðvitað er það Vilhjálmur
Þór! Jónas Jónsson hefir gefið
í skyn að Vilhjálmur hafi
„stungið í sinn vasa“ 40.000
krónúm. Er ekki ástæða til að
vera „sigri lirósandi“ þegar for-
maður Framsóknar lagðar
einn af flokksmönnum sínum
svona eftirminnilega um leið
og hann tekur við hinu þýð-
ingarmesta fjármálastarfi fyr-
ir þjóðina. En .ennþá er skakt
lil getið. Jafnvel ekki frain-
koma formanns Framsóknar
við Vilhjálm Þór gefur Tíma-
mönnum sérstaka ástæðu til að
hrósa sigri.
Tíminn segir í gær: „Fram-
sóknarflokkurinngetur nú horft
sigri hrósandi yfir baráttu sína
í viðskiftamálunum.“ Þar kom
lausnin! Það var Framsóknar-
flokkurinn, sem vann þann sig-
ur í viðskiftamálunum, að hægt
var að rýrnka um. höftin! Þess
vegna eru Tímamenn sigri
hrósandi! Eftir að búið er að
þráast og þverskallast misser-
um saman við nokkurri tilslök-
un á höftunum, eftir að húið er
að hundskamma alla þá menn,
sem, farið hafa fram á slíka
,,óhæfu“, eftir að loks verður
að láta undan — mundi ekki
Tíminn rísa upp eins og ekkert
hefði í skorist og hrósa sigri!! !
Tímamenn liafa sýnt fyrir-
hyggjuleysi og rangsleitni í við-
skiftamálunum, því skyldu þeir
ekki gera sig að fíflum í ofan-
álag!
24 daga dvöl í
London.
Frh. af hls. 1.
og heyrt. Englendingar berjast
af mikilli hreysti, og það er að-
dáunarvert, hve kjarkur og sið-
ferðisþrek þjóðarinnar er mik-
ið. Ekki lieyríst nokkur maður
kvarta, og svo virtist sem, liver
einstaklingur fyltist enn meiri
þrótti og kjarki eftir því sem
erfiðleikarnir jukust. Eins og
þið liafið séð af skeytum, hefir
London orðið fyrir gífurlegum
árásum. Á liverri einustu nótt
hafa þýskar flugvélar flogið eða ,
reynt að fljúga j’fir borgina.
Hávaðinn og gauragangurinn
hefir keyrt svo úr liófi, að
mönnum hefir ekki komið dúr
á auga. Sprengjum, kúlum og
kúlnabrotum, liéfir rignt niður,
þannig að menn hafa livergi
verið óhultir um líf sitt, en þrátt
fyrir allar þessar s mannraunir
halda Bretar uppi baráttu sinni
jafnvel af enn meira harðfengi
en nokkru sinni fyr.
Eg Iiefi ástæðu til að ætla, að
fregnir þær, sem andstæðing-
ar Breta senda frá sér, séu ekki
jafn öruggar og hinar, sem frá
Bretlandi berast. Dreg eg það
m. a. af þvi, að er við lágum
fyrir utan höfnina í Liverpool
lilustuðum við á útvarp frá
Kaupmannahöfn. Var þar sagt
frá áköfum . loftá,rásum, sem
gerðar hdfðu verið á Liverpool,
og það fylgdi sögunni, að borgin
stæði öll í Ijósum loga. Fyrir
þessu var ekki nokkur fótur.
Enginn eldur var uppi, en ein-
hverjar þýskar flugvélar liöfðu
þó gert óverulega árás á borg-
ina. Eg fékk af ýmsu öðru góða
aðstöðu til að jlæma um frétta-
burð ófriðaraðilanna, en alt
styður það þá skoðun mína,
sem að ofan greinir.“
Verkamannafélagið Hlíf
í Hafnarfirði hélt fund í gær-
kvöldi, vegna óánasgju hafnfirskra
verkamanna út af því, aÖ reykvísk-
ir verkamenn vinna í þjónustu
bresku herstjórnarinnar í Hafnar-
firÖi. Var samþykt á fundinum aÖ
Ieita samkomulags um að Reykvík-
ingar hætti vinnu í HafnarfirSi,
ella að koma af stað vinnustö'Svun
meÖal Hlífarmanna og jafnvel að
hindra vinnu reykvískra verka-
manna með valdi, ef ekki væri á
öðru kostur. Ýms önnur mál voru
til umræðu á fundinum.
Haustfermingarbörn
síra Árna Sigurðssonar eru heðin-
að koma til viðtals í fríkirkjuna á
föstudaginn kl. 5 síðdegis.
Jóna§ Kiai§tján§soii læknir:
Alkoholið óvinur
sannrar menningar
Alkoholáhrifin eru í eðli
sínu sjúkdómskend.
IJin vísindalega niðurstaða
um alkoholið, og áhrif þess á
jurtir bg dýr, er sú að.það er ó-
vinur alls lífs. Jafnvel í daufri
þynningu deyðir það jurtir
fljótt. Sama á sér stað um liin
lægri dýr. Hinar hærri dýrateg-
undir þola það betur. En þó
verkar þelta eitur eyðileggjandi
ó menn þegar til lengdar lætur.
Alkohol hreytist í kolsýri og
vatn og hefir mikið hitagildi.
Fæða getur það ekki talist,
livorki handa mönnum né dýr-
um vegna þess hve eituráhrif
þess eru ákveðin. Alkoholið er i
eðli sínu deyfilyf. Fyrsta áhrif
jiess er örvun, en þau áhrif eru
mjög takmörkuð, jiegar komið
er yfir það stig er deyfingin
yfirgnæfandi.
Eg hygg að hverjum manni er
sæi ölvaðan mann og þekti ekki
jietta ásland áður, gæti ekki dul-
ist að maður jiessi væri bæði
veiliur og örvita, ekki síður en
maður, sem hefir skæða liita-
sólt. Hann er magnlaus og með
ónáði, sem kallað er. Hann er
dauðveikur. Álit þetta er ekld
óeðlilegt. Það er algengt að lalað
er um dauðadrukkna menn og
ölóða, og að menn hafi framið
eitthvert óhappaverk í ölæði eða
valdið slysum. Er því óhætt að
fullyrða að ö.Ivun er veikindi
eða sjúkdómur.
Á þeim mönnum, sem neyta
sterkra vína, má sjá áhrif alko-
holsins eða ölvunina á ýmsu
stigi, eða alt frá lítilli örvun lil
stjórnlauss ölæðís eða að full-
komnu dauðadái. Þessu svipar
að nokkru leyti til eitrunar af
sýklaeitri. Sjólft er alkohobð
gerlaeitur. Það er exlraxt eða
gerilframleiðsla ákveðins gerils.
Ástand jiað, sem neysla jiessa
eiturs kemur mönmim í er sjúk-
dóms- eða veikindaástand.
Það skiftir ekki máli í þessu
tilfelli, þó vanin hafi kent mönn-
um að líta á ölvun, sem nokkuð
eðlilegt ástand. Menn vita að
hinn ölvaði maður sefur þetta
úr sér, sem kallað er. Vaninn
breiðir sína hversdags ábreiðu
yfir þetta svo á hinn ölvaða
mann er litið, sem ekki óskemti-
legan fáráðling, ef hann jiá el.ki
veldur tjóni. Það er um að gera
að koma* honum í svefn, svo
liann geri ekki ilt af sér jiar til
deyfingarástandið hefir fengið
yfirhönd. Eftir skemri eða
lengri tíma vaknar Iiinn ölvaði
maður. Hann hefir j>á meira og
minna óljósa hugmynd um á-
stand sitt og er eftir sig. Hefur
höfuðverk, sem kallaður er
timburmenn og er meira eða
minna máttfarinn.
Það sem skeð hefir meðan
hinn ölvaði maður svaf er það,
að J>á tók forsjón lífsins, eða
hin æðri öfl, sem Iífinu stjórna,
til starfa og bæta úr skemdar-
verkum þeim er eitrið hefir
unnið á liinum viðkvæmuslu
líffærum hins ölvaða manns.
En starfinu er þó ekki lokið til
fullnustu meðan á svefninum
stóð, j>ess vegna er höfuðverk-
Urinn eðlileg eftirköst ölvunar-
innar. Til þess að ráða bót á
skemdarverkum ölvunarinnar
þarf lengri tíma en nokkurra
stunda svefn, því er haldið á-
fram j>ar til lokið er, ef friður
fæst fyrir nýrri ölvun.
Ef ölvunin endurtekur sig aft-
ur, svo ekki vinst tími til full-
kwminnar endurbóta, veldur
hún varanlegri skemd á hinum
viðkvæmustu líffærum manna,
t. d. taugakerfinu og nýrunum,
hjarta og æðum o. fl. líffærum.
Áhrifanna gætir einnig oft í
útliti manna Jiegar til lengdar
. lætur, svo engum getur dulist
skemdarverk alkoholsins, einn-
ig í svip og hörundslit.
Deyfing vits og dómgreindar.
Hættulegustu áhrif bráðrar
og langvarandi alkoholsneyslu
er vitránið. — Dómgreind-
in liefir lengi jþótt merkilegasti
þáttur vitsins. Þess vegna er
skerðing Jiess hættulegasta
tjónið, sem alkoholsnautnin
getur unnið. En það vita allir, að
hún sljófgast, jafnvel við litla
vínnautn, og liverfur að fullu
síðast. I J>ví óstandi eru menn
ekki ósvipaðir stjórnlausri bif-
reið í gangi eða skipi á reki.
Forsjón lífsins hefir J>á mist tök
á sjálfráðum hreyfingum. Þá er
hætt við allskonar slysum, bæði
á hinum ölvaða sjálfum og jafn-
vel öðrum í umhverfi lians.
Það er viðurkent af öllum að
J>að er stórhæltulegt að stíga
upp í bifreið, er ölvaður maður
1 stjórnar. Manni undir áhrifum
víns finst liann hafa fult vald og
óvanalega gott á bifi-eið sinni, J>ó
allir aðrir sjái að hið gagnstæða
á sér stað. Hæltan við slys er
J)ví á næsta leyti. Það lítur út
fyrir að mörgum bifreiðastjór-
um séjietta ekki fyllilega ljóst.
Svipað má segja um * J>á sem
stjórna skipum og trúað er fyrir
mörgum mannslífum. En senni-
lega er J>etta hgettulegast um
lækna.
Skynjunin verður sein og‘
vöðvahreyfingar daufar.
Jafnframt J>ví, sem dóm-
greindin J>verrar fyrir vaxandi
deyfingu taugakerfisins verður
skynjunin sein að berast til mið-
stjórnar heilans. Sama er að
segja um skipanir, sem ganga
frá miðstöð heilans gegnujn
hreyfitaugarnar til vöðvanna.
Vöðvarnir svara seint. Hreyf-
ingar Jieirra verða daufar og
fálmkendar. Alkoliólið svæfir
og deyfir J>annig allar frumur
líkamans. En það er bagalegast
þar sem er að ræða um þær
frumur’ sem ráða yfir viti og
dómgreind.
Siðgæðið dvínar við alkohol-
nautn.
Dómgreindin leggur mat á
allar athafnir manna undir
heilbrigðum kringumstæðum.
En J>egar dómgreindin er deyfð
og liorfin hverfur um leið J>að
mat, er hún leggur á , gerðir
manna. Þess vegna fremja
menn í ölæði ýmsar athafnir,
sem J>eir mundu láta óframdar
heilbrigðir. Að J>ví leyti er öl-
vaður eða ölóður maður svipað-
ur manni með óráð, og mun
liættulegri vegna þess að honum
er leyft að fara ferða sinna, og
ráða sínum eigin athöfnum.
Hann ber ó mönnum og fremur
ýms skemdarverk á mönnum
og munum, sem honum væri
fjarri að fremja heilbrigðum.
Samkvæmishæfir.
Það liefir verið sagt um Is-
lendinga að J>eir væru ekki sam-
kvæmishæfir nema undir áhrif-
um alkoliols. Margir ungir
menn segjast ekki^geta farið á
dansleik nema ölvaðir vegna ó-
framfærni. Þessi feimni stafar
af hinu stranga mati, sem dóm-
greind þeirra leggur á fram-
komu þeirra á opinberum sam-
komum. Þess vegna leitast þeir
við að deyfa dómgreindina, og
hyggjast með því auka greind
sína. En J>að öfuga á sér frekar
stað. Þess vegna hefir verið sagt
um vínið að það væri hinn
stærsli lygari.
Alkoholnautn veldur hrörnun.
Enginn neytir víns til lengdar
án J>ess að J>að setji sín merki á
liann, bæði líkama lians og J>á
ekki síður á lians andlega á-
stand. Þessi ólirif eru undan-
tekningarlaust afturför. —-
Drykkjumaður eldist miklu fyrr
en ella. Lífið endist undantekn-
ingarlaust skemur. Hann glatar
tiltrú manna á sig, afkastasemi
sína og áreiðanlegleika, bæði til
orða og atliafna. Þar sem gott
skipulag er á stjórn og störfum
áríðandi fyrirtækja er vín-
hneigðum mönnum ekki falin
trúnaðarstörf, þeim er ekki trú-
að fyrir mannslífum og helur
ekki fyrir að fara með forráð
fjár. Vegna Jiess að vínnautnin
venur menn á sviksemi í störf-
um. Ekkert er J>ó ákveðnari
bending um hrörnun og spill-
ingu þá sem vínnautn veldur,
en áhrif J>au, er menningarþjóð-
irnar hafa liaft á frumstæðar
Jijóðir, er J>ær hafa fundið í af-
kimum veraldar. Áhrif J>essi
verða yfirgnæfandi andleg og lík-
amleg hnignun. Megin orsökin
lil hennar er ekki síst vínnautn
og þcir lestir sem fylgja í kjöl-
far hennar. Það er tóbaksnautn
og sjúkdómar og Jió ekki síst
kynferðissjúkdómar. Það er
sagt að tóbakseldurinn kyndi
undir vínþorstanum.
Smitandi eftirdæmi.
„Grísir gjalda en gömul etc.“,
segir gamalt máltæki. Þess
vegna læra börnin málið að J>að
er fyrir þeim haft. Svo er um
góða siði og illa. Eg get ekki
neitað J>ví, að mér þykir J>að illa
sitja á barnafræðurum og for-
eldrum, að neyta víns eða tó-
haks. Eftirdæmið er smitandi.
Ekkert er eðlilegra en að börn-
in taki upp J>essa siði. Vanséð er
nema að J>elta verði J>eim til
margfalds óláns. Menningin
reynir að gefa Jjessum nautnum
fegrunargljáa og styður út-
breiðslu J>eirra, en sést yfir hið
ófagra og skaðlega í þessum
nautnum.
Sjáandi sjá menn ekki.
Merkilegt er hve mjög menn
liafa lokað augunum fyrir allri
J>eirri ógæfu, sem fylgir vín-
nautn, og live blindir menn eru
fyrir afleiðingum hennar, J>ó
menn hafi sorgleg dæmi J>ess
fyrir augunum. Eg er sannfærð-
ur um að ef óhrúað væri eitt-
hvert stórfljót hér á landi, sem
ylli, J>ó ekki væri nema liundr-
aðasta hluta J>ess liftjóns og
verðmæta, sem alkoliólnautn
veldur, mundi ekki verða liorft í
neitt framkvæmanlegt verk eða
kostnað til þess að brúa það
manndrápsfljót. En augu
manna eru svo haldin að J>au sjá
ekki J>etta hættulega fljót. Ald-
rei stendur á afsökunum fyrir
ódáðaverkum alkoholsins.
Vaxandi hætta.
Eins og nú er skipað málum
hér á voru kæra landi, er ber-
sýnilega stór voði fyrir dyrum,
fyrir vora fátæku J>jóð, með
litla skapfestu og reikult mark-
mið að kjölfestu, J>ar sem er-
lendur stórher í saðlanburði við
þjóðina sjálfa hefir liertekið
landið og flætt yfir J>að. Þar er
misjafn sauður í mörgu fé.
Margir ölkærir og ófyrirleitnir
eins og dæmin liafa sýnt. Það er
mikil áslæða fyrir oss að vera
með ódeyfða dómgreind til J>ess
að mæta J>essu ef vér eigum og
ætlum að sleppa heflir út úr
J>eirri eldraun.
Sjálfsagt liefði verið að leggja
strax niðúr innflutning og sölu
áfengra drykkja strax og stríðið
braUst út, hvað þá nú.
Hér ríkir nú J>að kátbroslega
en sorglega ástand, að innflutn-
ingsbaiin er á nýjum aldinum
handa sjúku fólki, eða að eins
pírt örlitlu eftir resefti frá
læknum, en vín er selt liverjum
sem hafa vill reseftalaust. Mér
finst J>etta afkáraleg heilsu-^
fræði. Á stjórnviskuna, sem í
þessu felst, skal 'eg elcki leggja
dóm.
Fastari tök,
Það er næsta ótrúlegt, að
menn með óbrjálaða skj’nsemi
skilji ekki, liver háski J>jóðinni
er búinn af völdum áfengisins,
eins og nú er högttm liáttað.
Hitt er aftur annað mál, að
marga virðist, J>ví miður, skorta
þrek lil að viðurkenna J>etta í
verki, og J>eir reyna að dylja
veikleik sinn undir falsrölcum
og vangaveltum. Okkur íslend-
inga skortir ekki svo mjög
skilning, en tápið reynist oft í
minsta lagi, J>egar til J>ess kem-
ur að fylgja réttum málum
fram. í J>vi er fólginn sá voði,
sem nú er fyrir dyrum, bæði
um áfengisnautn og annað. En
treysla verður J>vi, að forráða-
menn J>jóðarinnar séu svo sterk-
ir á svellinu, að J>eir geri J>að,
sem er rétt. Annars er sallið orð-
ið dauft.
Pálmi Hannesson.
Uthlutiin
matvæla.
Úthlutun matvælaseðla hefsí
á morgun kl. 10 á Úthlutunar-
skrifstofunni í .Tryggyagötu 28.
Úthlutunin stendur yfir i 3 daga
og a^greiðslutíminn er daglega
kl. 10—12 og 1—6.
Að þessu sinni verður kaffi og
sykri úthlutað lil 2ja mánaða en
kornvöru til 5 mánaða.
Hús í Hafnarfirði til sölu
Húseignin nr. 28 við Austurgötu í Hafnarfirði er til
sölu. — Tilboð sendist undirrituðum.
Jón Ásbjörnsson og Sveinbjörn Jóíisson,
hæstaréttarmálaflutningsmenn.