Vísir - 04.10.1940, Blaðsíða 1
/
Ritstjóri:
Kristján Guðlaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri S línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, föstudaginn 4. október 1940.
229. tbl.
Breytingarnar á bresku
stjórninni —
Bauð $ 1 ooo.ooo
Maður sá, er hér birtist mynd
af, heitir Saniuel Harden
Churcli og er forseti Carnegie-
stofnunarinnar í Pittsburgh.
Church liauð í vor 1.000.000
dollara fyrir Hitler, en þá tóku
tveir háskólakennarar sig til og
buðu 10.000 dollara fyrir
Chamberlain og Daladier. —
FRETTIR
í STUTTU MÁLI
Bretar tilkynna, að þeir' hafi
sannanir fyrir þvi, að aðstand-
endur æðstu manna nasista sé
látnir sitja fyrir um brottflutn-
ing úr Berlín.
•
Pólska herstjórnin i Englandi
liefir tilkynt, að ein pólsk
„squadron“ (sveit með 16 flug-
vélum) hafi skotið niður rúm-
lega 100 flugvélar í september.
•
Yerðlag á nauðsynjum á ítal-
íu hefir hækkað um 58% siðan
11. júní, þegar Italir sögðu
Bandamönnum stríð á hendur.
•
Borgarstjórinn í London hef-
ir látið opna 58 almenningséld-
liús jjpr í borginni, til afnota
fyrir húsnæðislausa. Undirbún-
ingur hefir verið hafinn undir
opnun 2000 eldhúsa í viðbót.
•
í gær endurnýjuðu Bretar 10
ára samning um leigu á liöfn-
inni i Ldu-King-tao, nálægt
Wei-Hai-wei í N.-Kína.
•
Blaðið New York Herald Tri-
bune birtir þá fregn, að búast
megi við að Bandaríkjastjórn
selji Kanada bráðlega 100 skrið-
dreka, sem nota á til æfinga.
0
Blökkumannakynflokkur i
Nigeriu hefir tilkynt landstjór-
anum þar, að kynflokkurinn
ætli að afhenda nýlendustjórn-
inni sjötta hluta allra tekna
sinna til styrjaldarrekstursins.
irí
rí
Win^toii ClniB'cliiIl verdiir k|öi'iiin
foriiiadui* íhaldsflokk§ins brcika
í §tað Cliainkerlaiiis.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Blöðin í Lundúnaborg ræða í morgun breytingar |
þær, sem gerðar voru á skipun bresku stjórn-
arinnar, um leið og Neville Chamberlain lét af
embætti sínu. Blöðin eru yfirleitt þeirrar skoðunar, að
breytingarnar séu til mikilla bóta og hin endurskipaða
stjórn Churchills hafi styrkari aðstöðu. Chamberlain
hef ir nú einnig sagt af sér f lokksf ormenskunni í íhalds-
flokknum, og er það talið alveg víst í London, að Win-
ston Churchill forsætisráðherra verði fyrir valinu.
Mörg Lundúnablaðanna víkja sérstaklega að því, að
meðalaldur ráðherranna hefir lækkað að mun, því að
nýju ráðherrarnir eru yfirleitt yngri menn en þeir, sem
vikið hafa.
Eins og getiö. var í skeyti í gær tekur Sir John Anderson ör-
yggismálaráðherra við embætti Chamberlains en hann var for-
seti leyndarráðsins (Lord president of the Council) og tekur
Sir John sæti Chamberlains í stríðsstjórninni, en í hana verður
bætt tveimur ráðherrum, þeim Sir Kingsley Wood fjármála-
ráðherra og Ernest Bevin verkamálaráðherra. Er það talinn
mikill styrkur Churchill, að þeir taka sæti í stríðsstjórninni.
Herbert Morrison verður öryggismálaráðherra í stað Sir John
Anderson, Sir Andrew Duncan birgðamálaráðh. og Cranborne
lávarður samveldismálaráðherra, en Oliver Littleton kapteinn
verslunarmálaráðherra, Moore Brabazon herdeildarforingi
verður samgöngumálaráðherra, en Sir John Reith viðreisnar-
ráðherra eða opinberra framkvæmda vegna stríðsins, en Sir
John hlaut samtímis barónstitil.
London í morgun.
Það var tilkynt i Washington
i gær, að ameríska herstjórnin
liefði tekið ákvörðun um, að
stofna sveitir fallhlífahermanna
og er þega r verið að æfa fyrstu
fallhlífahersveitina, og eru i
lienni 500 menn.
Það hefir vakið mikla athygh,
að Churchill liikaði ekki við að
þreifa fyrir sér utan stjórnmála-
flokkanna, en hinn nýi verslun-
arráðherra, Oliver Littleton er
kaupsýslumaðnr, og hefir ekki
gefið sig að stjórnmálum. Hefir
hann haft yfirumsjón með
kaupum á málmi fyrir Breta-
veldi og birgt landið upp til
þriggja óra, og voru kaupin
mjög hagfeld. Enginn nýju íjáð-
lierranna er yfir sextugt.
Chamberlain tilkynti Chur-
chill úrsögn sina bréflega. — í
bréfi sinu sagði Chamherlain,
að hann hefði ekki náð fullri
lieilsu eftir uppskurð þann, sem
á honum var gerður fyrir
nokkrum vikum og kvaðst hann
ekki treysta sér til þess að gegna
störfum áfram, .enda hefði
læknar x-áðlagt sér að gera það
ekki. Chambei’Iain þakkaði
Churchill traust og velvild og
lét í ljós þá ósk, að Churchill
mætti auðnast að leiða þjóð
sína áfram, uns signr væri unn-
inn í bayáttunni gegn harðstjórn
og kúgun.
í svarbréfi sinu fór Churchill
viðurkenningarorðum um
Chamberlain, fyrir hin miklu
störf hans og þrautseigju. „Þér
börðust fyrir friðinum af fullri
einurð, meðan xxokknr von var,
og jafneinarðlega fyrir sigrin-
um“, sagði Cliurchill i svarbréfi
sínu.
j Kysrr nótt í London.
•.
1
! Loftárásir* voru með minsta
j möti í nótt sem leið og var til-
1 kynt fyrr en nokknrn sinni und-
angengnar vikur, að öll Iiætta
væri liðin hjá. Lágskýjað var í
nótt sem leið og flugskilyrði
slæm. Stöku þýskar flugvélar
vörpuðu niður sprengjum af
handahófi. Sama sem ekkert
tjón varð í miðhluta London.
Manntjón var hvarvetna lítið og
eignatjón með nxinsta xxióti.
ISrcwkí flotiiin
eiiirsiður á
Hiðjarðarhafi.
London í morgun.
Breska flotanxálaráðuxxeytið
lilkynti í gær, að hresk flota-
deild hefði frá þvi 29. sept. og
þar til í fyrradag farið unx mið-
íiluta og áustanvert Miðjarðar-
haf í eftii’litsfei’ð, en hvergi varð
vart við ítalska flotann, fyrr en
á miðvikndag, að bresk flngvél
sá til ítalski’ar flotadeildar, senx
var í urn 100 enski’a mdlna fjar-
lægð frá bi-esku flotadeildinni,
og hraðaði ítalska flotadeildin
sér til bækistöðvar sinnar sem
mest hún mátti. Bx-etar segja,
að tækifærið hafi verið notað,
nxeðaix breska flotadeildiix var
um miðbik Miðjarðai’hafs, að
setja aukið lið á land á Malta.
Italskar flugvélar í'éðust á
bresku flotadeiklina, en ekkert
herskipanna sakaði. Fjórar
italskar flugvélar voru skotnar
niður qg varð ein þeirra fyrir
skoti úr loftvarnabvssLx.
Kosninga? í
Ástralíu.
London i íxxorgun.
jÚrslit kosninganna í Ástralíu
ui’ðu þau, að stjórnin hefir (eft-
ir foi’setakjör) aðeins eins at-
kvæðis meirihluta. Stjórnar-
flokkurinn hlaut 24 þingsæti og
Bændaflokkurinn 14, en liann
styður stjórnina, en vei’kalýðs-
flokkurinn hlaut 32 þingsæti. —
Svo nefndir „Non-comnxunists“
lilutu 4 þingsæti og enx þeir
einnig i stjórnarand,stöðu.
Talið er liklegt, að Mensies
fox’sætisráðherra bjóði vei’ka-
lýðsflokknum sæti i stjórninni.
Mýr fnndiir í Bpeiin-
er§karði.
Hitlei* og Mussolini liittast þar í dag
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Það varð kunnugt í gærkveldi, að ákveðið liefði ver-
ið, að Mussolini og Hitler hittist í Brennerskarði í dag. I
morgun snemma var tilkynt, a'(i Hitler væri farinn af
stað frá Mtinchen í einkalest og von Ribbentrop utan-
ríkismálaráðherra í annari, áleiðis til Brennerskarðs.
Mussolini er einnig lagður af stað þangað.
Það liefix’ ekld verið tilkynt opinberlega livers vegna Jþessi
fundur er haldinn, og í opinberum tilkynningum frá Róixiaborg
og Berlín, liefir ekki verið á hann minst, enn sem komið er. Exx
ýmislegt liefir komið fram, seixx bendir til, að viðræðuefnið
fjalli unx Spán og í fregnum fx’á Rómaborg í gær er fullyrt, að
Serraixo Suner, innanríkisráðherra Spánar, hafi fi-estað för sinni
til Spánar.
Það liefir verið að því vikið [
alloft í fregnunx að undanförxxu,
atS Þjóðverjar og Italir vilji fá
Spányerja til þess að taka þátt
í styi’jöldinni með sér og þykj-
ast þ(eir eiga slíkan sUiðning
skilið, fyi’ir lijálpina í borgara-
styi’jöldinni. En Franco var lil
skamms tíma sagður andvígur
þátttöku í styrjöldijxni og í ensk-
unx tilkynningum fyrir skömmu
var að því vikið, að Serrano
Suner liefði ekkert xxnxboð til
að semja fyrir hönd spönsku
stjórnarinnar, — lxann hefði að-
eins fárið til Berlínar og Rónxa-
borgar sem leiðtogi falangista.
En enginn vafi er á, að Iiin mik-
ilvægustu mál hefir borið á
góma nxilil Hitlers og Suixei’s, og
þar.næst Mussolini og Suners,
og í sumum fregnum er talið,
10 þás. kr. sjóður til rannsókna á ís
lensknm heilsulindum.
&
Gefinn af Sesselju Guðmundsdóttur
og Bjarna Jónssyni'.
ÞAU hjónin Sesselja Guðmundsdóttir og Bjami Jónsson,
Galtafelli, gáfu í gær Vísindafélagi íslendinga 10 þús. kr.
sjóð, í tilefni sextugsafmælis Bjarna og nýafstaðins þrjátíu ára
hjúskaparafmælis þeirra hjóna. Er sjóðurinn stofnaður tilminn-
ingar um dætur þeirra hjóna, Svövu og Kristjönu Áslaugu, og
á að vera til eflingar rannsókna á lækningakrafti íslenskra
heilsulinda.
Senda þau lijónin stjói’n Vís-
indafélagsins bréf unx þetta i
gær og æsktu þess, að félagið
veitti sjóðnunx móttöku og ráð-
stafaði lionunx síðan eftir skipu-
lagsskrá, senx þau gæti gengið
frá í sami’áði við stjórn félags-
ins næstu daga.
Stjórn félagsíns heimsótti
þau hjónin í gær. Forseti fé-
lagsiixs er dr. Eixxar Ól. Sveins-
soix og liafði hann oi’ð fyrir
stjórninni, en aði’ir stjórnai’-
meðlimir eru Ásmuixdur .Tóns-
son prófessor og dr. Þorkell Jó-
i haxxnesson.
• Dr. Eiixar færði þeim Galta-
fellshjónunx alúðarþakkir fyrir
hönd félagsiixs. Mintist hann á,
Réttarhöldin í Riom.
Gamelin, Daladier o.fL
yfirheyrðir.
Einkaskeyti frá United Pi'ess.
London 5. okt.
Fregn frá Vichy lxermir, að
að æðstirétturinn í Riom liafi
yfii’Iieyrt Gamelin, Daladier .og
Guy La Chanxhre. Hafa þeir
lagt franx vörn í nxáli sínu. Ekki
hefir verið ákveðið livenær
dómur verður feldur í nxáli
þeirra. Meðal vitnanna voru
Weygand, Colson, Geoi’ges,
Vuillemin, Blancliard, Mittel-
hauser, Bonnet o. fl. ráðherrar
og herforingjíu’.
að hér væri um að í'æða svið,
senx lítið væi’i rannsakað hér á
landi, en hinsvegar enginn vafi
á því, að hér væri mai’gar
heilsulindir, sem gæti orðið
mörgum manninum, til bata,
þegar rannsóknir hefði farið
fram á gildi þeirra.
*
Sífeldur straumur gesta var
að Galtafelli í allan gærdag á 5.
hundrað alls. Blóm og skeyti
bárust hvaðanæfa. Var þetta alt
gott vitni þess, liversu vinsæl
þau Galtafellshjón eru og er það
að makleikum.
að hann muni fara til Spánar
með kröfur Þjóðverja og ítala
uni sluðning í styrjöldinni.
En þólt mestar getgátur qm
Brennerskarðsfundinn hafi
kömið frarn í blöðum í sam-
bandi við Suner og Spán, er —
eins og niörg blöð benda á —
fjökla . margt, sem Hitler og
Mussolini þui’fa að ræða, varð-
andi styrjöldina og framtiðina.
En hvaða mál sem það nú eru,
er rædd verða, ber öllum sam-
an um, að fundurinn sé hinn
mikilvægasti, og það er beðið
frekaii fregna með óþreyju.
SKOTHRÍÐ AF LANGDRÆG-
UM FALLBYSSUM Á KAUP-
SKIPAFLOTA.
Þjóðvejar skutu af hinum
: i nertiji
London í nxorgun.
Breska flotanxálaráðuneytið
tilkynnir í morgun, að undan-
farnar vikur liefði sjö þýskurn
kafbátum verið sökt og tveimur
ítölskum. — I tilk. er viðui'kent,
að kafbátum Þjóðvei’ja lxafi
orðið nokkuru betur ágengt
undangengnar vikur, og. er það
vegna þess, að aðstaða Þjóð-
vei'ja batnaði mildð að þessu
leyti, er þeir fengu margar nýj-
ar hafnir á meginlandinu. Eru
margar þeirra hentugar senx
kafbátastöðvar, nálægt siglinga-.
leiðurn við Bretland o. s. frv.
Einnig var tilkynt að breskur
kafbátur hefði sökt ítölskum
tundurspilli þ. 22. sept, á Adria-
hafi.
Sami kafbátur hafði áður
sökt tveinxur ítölskum flutn-
ingaskipum.
langdi-ægu fallbyssum sínum á
Gris Nez höfða í morgun, a
skipaflota í Dovei'sundi, sanxtals
60 skotum,en skipin sakaði ekki.
Sjór var mikill og suðvestan
strékkingur.
gulur kross á rauðum
feldi. — NÝTT ÞING.
Einkaskeyti frá United Pi’ess.
Blaðið Dagens nyheter i
Stokkh. birtir fx-egn fxá Oslo,
að Quisling hafi tilkynt á
fundi Nasjonal samling, að
nýr fáni fyrir Noreg yrði
tekinn í notkun. Er fáninn
þannig gerðui’, að feldurinn
er rauður og í honum gulur
kross. Notkun nórska fánans
verður bönnuð.
Þá hefir vei’ið tilkynt, að
Stórþingið verði leyst upp og
verður tekið upp nýtt fyrix'-
komulag, sumpart að fasist-
iskri fyrirmynd, ]x. e. að hafa
stéttax-fulltrúaþing, en að
sumu leýti mun hið nýja þing
vei’ða sniðið eftir gamla rikis-
þinginu.
Quisling leiddi í ljós, að
hann hafði varað Hákon kon-
ung og Ólaf ríkiserfingja við
að ti'eysta Nygaardsvold fox'-
sætisráðherra. Lauk Quisbng
máli sínu með því að segja:
„Að vera sanxherji Breta
nú er að vera föðurlandssvik
ari.“
Rússar æfa
æskulýðinn.
London í niorgun.
Það var tilkynt í Moslrva í
gær, að hrundið yrði í fram-
kvæmd stói’feldum áformuxn, til
þess að. þjálfa æskulýðinn í
landinu og búa liann sem, best
undir hina liernaðarlegu þjálf-
un, sein liefst þegar að xmdir-
búningsæfingunum loknunx. —
Það er komist svo að orði í til-
kynningunum unx þetla, að pilt-
ar, senx ekki lxafa náð lier-
skyldualdri, skuli fá sérstaka
æfiixgu við ýxxis störf, og er svo
ráð fyrir gert, að ríkið noti
starfskrafta þeirra þannig og
undirbúi þá undir frekari störf
(þ. e. hex'skylduna) í saixxtals 4
ár. Fyrstu 600.000 piltaipiir
verða kvaddir til æfinga og
starfa i nóvember næstkomandi.