Vísir - 16.10.1940, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristj án Guðlaug Skrifstofur: sson
Félagsp rentsmiðjan (3. hæð).
, Ritstjóri
Blaðamenn Sfmi:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
30. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 16. október 1940.
239. tbl.
liOftstypjöldin
harðnap enn —
harðar árásir á London, en Bret-
ar herða enn sóknina á hernaðarstöðvar
í Þýskalandi og meginlandshafnirnar.
iUIar þýskar útvarpsstöðvar hættu útsendingum kL 9 í gærkveldi.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun.
Það kemur æ betur í ljós, að báðir styrjaldaraðilar leitast nú við af fremsta
megni, áður vetur gengur í garð fyrir alvöru, að valda hinum eins miklu
t. jóni með loftárásum og frekast er unt. Breska flugmálaráðuneytið tilkynti
í morgun, að árásir hefði verið gerðar á f jölda marga staði í Norður- og Norðvestur-
Þýskalandi, aðallega olíustöðvar, flugstöðvar, verksmiðjur o. s. frv. Berlín varð fyrir
áms s. 1. nótt. Beðið er skýrslna flugmanna þeirra, sem tóku þátt í árásunum, eftir
frekari fregnum, en það er vitað, að árásirnar voru mjög harðar. Þýskar útvarps-
stöðvar hættu útsendingum um kl. 9 í gærkveldi, en þá voru breskar sprengjuflug-
yélar á leið til þeirra staða í Þýskalandi, sem gera átti árásir á.
Lothian lávarður
á heimleið.
Kennedy kvaddur heim.
London í morgun.
Lothian lávarður, sendiherra
Breta, lagði af stað heimleiðis i
gær frá Washington. Hann ferð-
ast í Yankee Clipper yfir At-
lantshaf. — Lothian lávarður
fer til þess að gefa stjórn sinni
skýrslu. — Joseph Kennedy
sendiherra Bandaríkjanna i
London, hefir verið kvaddur
heim tfl þess að ræða við stjórn-
ina í Washington.
Roosevelt hefir neitað, að rétt
sé ,að Kennedy ætli að biðjast
lausnar.
HAFA ÞJÓÐVERJAR SETT
LIÐ Á LAND 1 ALBANÍU?
Fregnir frá Belgrad, sem eru
algerlega óstaðfestar, hafa bor-
ist frá Scutari, þess efnis, að 3
þýsk herfylki hafi verið sett á
land í Durazzo, hafnarborg Al-
baníu.

Það voru einnig gerðar árásir á Ermarsundshaf nirn-
ar. Hinar stöðugu árásir breskra sprengjuflugvéla á
þær sýna, að breska herst.jórnin gerir sér ljóst, að inn-
rásarhættan er enn ekki hðin hjá, og er því árásunum
haldið áfram af kappi á innrásarbækistöðvarnar við
Ermarsund og olíustöðvar í Þýskalandi, flugstöðvar o.
s. frv. þvi að\ hvorttveggja miðar að þvi að ónýta inn-
rásarfyrirætlanir Þ jóðverja fyrirfram. Það hafa borist
áreiðanlegar f rásagnir um, að nú sé orðið óf agurt um að
lita'st i innrásarhöfpuniim. Heil hverfi, þar sem stórar
vöruskemmur voru, eru í rústum, hafnargarðar sund-
urtættir, en skipaumferð er stöðvuð í mörgum höfnum.
— Boulogne varð einkum fyrir harðri árás í gærkveldi.
Urðu þar miklar sprengingar og eldhafið sást úr óra
fjarlægð.
Breska flugmálaráðuneytið
viðurkennir, að loftárásirnar á
London í nótt sem leið hafi ver-
ið hinar hörðustu um nokkurt
skeið, en þó ekki eins harðar og
þegar verst gegndi í byrjun
september. Mikið tjón varð á
húsum og öðrum mannvirkjum
og manntjón mikið. 17 þýskar
flugvélar voriTskotnar niður í
gær og 15 breskar, en 9 breskir
flugmenn komust lifandi úr
hildarleiknum. Voru háð hin
hörðustu einvígi í lofti. Árásir
voru gerðar á marga staði utan
Lundúnaborgar, og varð eink-
um borg ein í Midlands fyrir
hörðum árásum. Kom þar upp
eldur á mörgum stöðum.
I frekari fregnum frá United
Press segir svo: Það sem ein-
kendi loftárásirnar var ekki
hversu lengi þær stóðu, heldur
hversu harðar þær voru. Þær
stóðu skemur en aðfaranótt
þriðjudags, en tjón varð meira.
Flugvélarnar komu í allstórum
hóþum og tókst að dreifa þeim,
en margar flugvélar komust inn
yfir London. Sennilega hefir
hér verið um að ræða stórfeld-
ari tilraun en nokkuru sinni tí.1
hópárásar á London að næt-
urlagi.
Árásirnar voru gerðar á Lon-
don aðallega og ýmsa staði i
héruðunum í grend við Lon-
don. Skottíríðin úr loftvarna-
byssunum var svo áköf, að eklri
eru dæmi til áður. Var erfitt að
átta sig á hvenær sprengikúlur
komu til jarðar og sprungu, því
að skothríðin var svo mikil.
Þjóðverjar vörpuðu niður
fjölda mörgum spfengikúlum
og íkveikjusprengjum, sumum
svo nefndum „brauðkörfum
Molotovs", það er mörg-
um í einu. Vélbyssur voru nol-
að tíl þess að skjóta niður svií'-
blys þýsku flugmannanna.
Árásir voru einnig gerðar á
slaði í Skotlandi og Wales en
tjón varð tiltölulega minna én í
Englandi.
t,
BROTTFLUTNINGUR BARNA
FRÁ BERLIN HAFINN.
Fregnir frá Berlín herma, að
blöðin þar séu farin að birta
fráságnir —¦ hinar fyrstu slíks
efnis — um brottflutning barna
frá Berlín. I frásögnum þessum
kemur fram, að lestir með börn
úr höfuðbQrginni eru þegar
komnar til Marthegau í Posen,
i þeim hluta Póllands, sem
Þjóðverjar hertóku. Þá er sagt
að á 75.000 heimilum, utan Ber-
línar sé lokið undirbúningi til
þess að taka á móti börnunum.
Nazistaflokkurinn sér um mót-
tökuna á 10.000 heimilum og
annast þar um börnin að öllu
leyti.
ÞJÓÐVERJAR HAFA NÓGA
OLÍU OG BENSlN.
Talsmaður þýsku fréttastof-
unnar sagði erlendum blaða-
mönnum í gær, að Þjóðverjar
hefði nægan varaforða af olíu
og bensíni — af öllum tegund-
um —• eða einni miljón 'smá-
lesta meira en í byrjun styrj-
aldarinnar. Jafnvel, sagði hann,
þótt Þjóðverjar fengi enga olíu
frá Rúmeníu, myndi þeir kom-
ast af.
Fregnir f rá Rómaborg herma,
að Þjóðverjar hafi tekið alla
olíuframleiðslu Rúmeníu í sin-
ar hendur og hér eftir fái Grikk-
ir og Rúmenar aðeins ákveðið
magn af olíu, en fyrri fregnir
Iiöfðu hermt, að olíuflutningur
til þessara landa hefði vei-ið
slöðvaður.
•
I fyrrinólt gerðu Bretar árás
á Le Havre og segjast flug-
mennirnir liafa fundið loff-
þrýstinginn af sprengingu í ol-
íugeymi upp í 8000 fcta hæð.
Sjóorusta á Mið->
jarðarhafi.
Herskipið Ajax getur sér nýja
frægð. - Sökkvir þremur ítölskum
tundurspillum og laskar þ. fjórða.
EINKASKEYTI FRÁ UNITED PRESS. — London í morgun.
Breska flotamálaráðuneytið tilkýnti í gærkveldi, að Miðjarð-
arhafsflotadeild frá Alexandriu hefði farið um alt austanvert
Miðjarðarhaf síðari hluta síðastliðinnar viku, og einnig um mið-
hluta þess, til þess að leita uppi ítalska flotann. Varð megin-
flotans hvergi vart. En s. 1. laugardag varð beitiskipið Ajax vart
við ítalska tundurspilla, þrjá talsins, um 80 mílur austur af
Sikiley. Var hafin skothríð á þá af Ajax og tveir skotnir í kaf,
en sá þirðji skemdist og komst hann undan, því að Ajax fékk
nú veður af því, að eigi f jarri væri önnur ítölsk herskip. Leitaði
hann þau uppi og hóf skothríð á þau, þrátt fyrir að þarna væri
eitt beitiskip allstórt og 4 tundurspillar. Var þá komið undir
kvöld. Laskaðist einn tundurspillirinn, en herskipin komust
undan í myrkrinu.
Herskipið York kom nú á vett-
vang, Ajax til aðstoðar, en nú
varð að bíða birtingar. Sást þá
til tundurspillis með annan í
eftirdragi, og var það sá, sem
laskast hafði í orustunni kveldið
áður. Hinn ítalski tundurspillir-
inn lagði á flótta, en áhöfnin á
þeim sem laskaður var, fékk
hálfrar klst. frest itil þess að
komast í bátana. Var svo tund-
urspillinum, Artiglieri, 1620
smál., sök. Var þetta nýtt, vand-
að skip. Send voru loftskeyti til
Sikileyjar og skýrt frá hvar bát-
ar tundurspillisins væru, svo að
þeim bærist aðstoð. Veður var
þó gott og bátamir ekki fjatri
landi. Ekki var skylt að alþjóða-
löguin að gefa slíka aðvörun
sem þessa.
Ajax skemdist lítið. Nokkurt
manntjón varð á skipinu. Og
ekkert tjón varð á neinti bresku
herskipanna, nema Ajax, en
yskemdirnar á honum eru ekki
meiri en það að viðgerð getur
farið fram án þess skipið leiti
til hafnar. Ajax var eitt þeirra
skipa, sem söktu þýska vasaor-
ustuskipinvi Graf von Spee, en
York, segir í breskri lilkynn-
ingu, „er eitt bresku herskip-
anna, sem dr. Göbbels hefir
sökt". — I loftárás ítalskra
flugvéla á bresku flotadeildina
voru fjórar ítalskar flugvélar
skotnar niður, en fleiri skemd-
ust. — Breskir kafbátar hafa
sökt nokkurum flutningaskip-
um við ítalíu og Libyustrendur,
tveimur 5000 smálesta flutn-
inagskipum, einu 3000 smál. og
einu 800 smál. Flutningaskipin
voru vopnuð og E-bátar voru
i fylgd með einu þeirra.
3000 Bandaríkja-
menn í Austur-Asiu
vilja komast heim.
Einkaskeyti frá United Press.
London í morgun.
Það var tilkynt í New York í
gær, að 3000 Bandarikjamenn i
Kina, Japan og Hongkong vildi
komast heim. Verða send skip
til þess að flytja þá heim. Eitt
er þegar lagt af stað frá San
Francisco, en linuskipið Georg
Washington leggur af stað frá
New York n. k. laugardag sömu
erinda. Það er eitt af mestu skip-
um U. S. A. og hefir legið ónotað
um hrið.
ESJA
liggur enn þá á ytri höfninni og ekki hefir tekist, þrátt fyrir
margvíslega viðleitni, að fá upplýsingar um hvenær hún sé vænt-
anleg upp að hafnarbakkanum. Athugun á skipi og farþegum
heldur áfram í dag og væntanlega mun henni bráðlega verða
lokið.
Ferðín lieim
ekk vel.
Viðáal við Klemieiiísí Tryggvasoii
hagffræðiog.
Vísir hafði í morgun tal af Klemens Tryggvasyni (Þórhalls-
sonar) er kom með Esju í gær. Hann lauk í sumar prófi við há-
skólann í Kaúpmannahöfn í hagfræði (Statsvidenskab) með
217'/2 stig, sem ermeð allra hæstu prófum sem lokið hefir ver-
iö. Skýrði hann blaðinu í höfuðatriðum frá undirbúningi und-
ir ferðina og frá ferðinni heim.
„Hvernig leið Islendingum í
Khöfn undanfarna mánuði?"
„Eg held yfirleitt vel þeim,
sem þar voru búsettir, en hins-
vegar komu nokkur vandræði
til greina meðal þeirra, sem
voru ákveðnir að fara heim i
sumar.
Það var nefnilega gert ráö
fyrir, að Esja kæmi til Petsa-
mo 25. ágúst, og íslendingarnir
sem ætluðu heim bjuggu sig al-
ment undir það, þannig að þeir
sögðu upp atvinnu og lausum
ibúðum, seldu húsgögn og ann-
að þessháttar.
Þá kom alt í einu fregn frá
sendiráðinu, sem laust eins og
reiðarslag yfir alla þá, sem ætl-
uðu að komast heim, þess efnis,
að ekkert gæti orðið úr heinir.
för fyrstu vikurnar og það væri
yfirleitt ekki nein trygging fyr-
ir, að úr förinni gæti orðð. Þessi
fregn sló skelfingu á fólk og
margir gáfu upp alla von."
„Hvað var tekið til bragðs?"
„Sendiráðið ráðlagði öllum
•þeim er gætu, að komast í vinnu
aftur, en það vildi takast mis-
jafnlega og yfixdeitt mynduðust
almenn vandræði við þessa
frestun heimferðarinnar." .
„Þið hafið fagnað þvi, þegar
þið fenguð vissu fyrir því, að
Esja kæmi."
^Já, það gerðum við vissu-
lega. Það vitnaðist fljótt að öll
von væri ekki úti en hinsvegar
vprum, við samt altaf milli yon-
ar og ótta uns við fréttum
hvaða dag skipið færi fráPet-
samo. En það fréttum við ekld
fyr en rétt áður en skipið lagði
af stað?"
„Var félagstíf landa okkar i
Khöfn nokkuð öðruvisi en
venjulega vegna bernáms Dan-
merkur?"
„Nei, félagslíf landa i Khöfn
er með svipuðu sniði og áður.
Það eru þar tvö starfandi fé-
lög: íslendingafélagið og Félag
íslenskra stúdenta. Rétt áður en
við lögðum af stað var haldið
landamót. Tóku þátt i þvi um
300 manns og er það eitt af
fjölmennustu landamótum, sem
haldin hafa verið. Annars hitt-
ust Islendingar aðallega hjá
sendiráðinu, sem greiddi götu
íslendinga eftir mætti og fórst
það yfirleitt vel úr hendi."
„Og fei'ðin — hvernig gekk
hún?"
„Hún gekk vel og án þess að
nokkuð sögulegt bæii til tíð^
ina. Hinsvegar kom krókurinn
til Kirkwall okkur mjög á ó-
vænt. Eg man, að þegar við vor-
um komin yfir Eyrarsund, þá
bjuggumst við fastlega við, að
hættulegasti kafli leiðarinnar
væri búinn."
„Er Eyrarsund hættusvæði?"
„Já, það' er það. Og þvi til
sönnunar má geta þess, að á
meðan við dvöldmn, i Stokk-
hólmi kom fregn um það, að
sænskt skip hefði rekist á tund-
urdufl i Eyrarsundi og farist.
Okkur fanst þess vegna við hafa
sloppið vel."
„Hvernig var umhorfs i Finn-
landi?"
„Við sáum litið, bæði vegna
þess, að við fórum'yfir Finn-
land aðaUega að næturlagi og
svo af því, að landið, sem yið
fórum um, var nær alt skógi
vaxi,. Við sáum, ekki mikið af
hernaðarskemdum, en sáum þó
einsíöku rústir af hrundum hús-
"um."
„Hvert komust þið með járn-
brautinni frá Stokkhólmi?"
„Endastöðin var Rovaniemi.
Þaðan er ca. 12 klst. ferð i bif-
reiðum, til Petsamo. Vegurinn
er góður, en umferð á veginum
alveg gifurlega mikii, einkum
af vöruflutningabifreiðum. —-
Petsamo er um þessar mundir
lífæð Finnlands, enda sigla þeir
þaðan mikið til Ameriku."
„Hvernig var umhorfs i
Petsamo?"
„Petsamo er eyðilegasti bær,
sem eg hefi séð; landið i kring
Frh. á 3. siðu.